Version classiqueVersion mobile

Aristosseno di Taranto

 | 
Amedeo Visconti

Appendice. La musica in Arcadia (Polyb. IV 20-21)

Texte intégral

1Si fornisce in quest’appendice il testo del lungo excursus polibiano sul carattere degli Arcadi e sul ruolo della musica nel mondo arcadico oggetto di analisi nella terza parte del lavoro.

  • 1 Polybe, Histoires, livre IV, texte établi et traduit par J. De Foucault, Paris 1972.

2Il testo riproduce quello dell’edizione curata da J. De Foucault per la Collection des Universités de France1. Nel riportarlo, è parso opportuno evidenziare le parti sulle quali maggiormente è stata richiamata l’attenzione.

320. Ἐπειδὴ δὲ κοινῇ τò τῶνρκάδων ἔθνος ἔχει τινὰ παρὰ πᾶσι τοῖς Ἕλλησιν ἐπἀρετῇ φήμην, οὐ μόνον διὰ τὴν ἐν τοῖς ἤθεσι καὶ βίοις φιλοξενίαν καὶ φιλανθρωπίαν, μάλιστα δὲ διὰ τὴν εἰς τò θεῖον εὐσέβειαν, 2. ἄξιον βραχὺ διαπορῆσαι περὶ τῆς Κυναιθέων ἀγριότητος, πῶς ὄντες ὁμολογουμένωςρκάδες τοσοῦτο κατἐκείνους τοὺς καιροὺς διήνεγκαν τῶν ἄλλωνλλήνων ὠμότητι καὶ παρανομίᾳ. 3. Δοκοῦσι δέ μοι, διότι τὰ καλῶς ὑπò τῶν ἀρχαίων ἐπινενοημένα καὶ φυσικῶς συντεθεωρημένα περὶ πάντας τοὺς κατοικοῦντας τὴνρκαδίαν, ταῦτα δὴ πρῶτοι καὶ μόνοι τῶνρκάδων ἐγκατέλιπον. 4. Μουσικὴν γάρ, τήν γε ἀλεθῶς μουσικήν, πᾶσι μὲν ἀνθρώποις ὄφελος ἀσκεῖν, Ἀρκάσι δὲ καὶ ἀναγκαῖον. 5. Οὐ γὰρ ἡγητέον μουσικήν, ὡς Ἔφορός φησιν ἐν τῷ προοιμίῳ τῆς ὄλης πραγματείας, οὐδαμῶς ἀρμόζοντα λόγον αὐτῷ ῥίψας, ἐπἀπάτῃ καὶ γοητείᾳ παρεισῆχθαι τοῖς ἀνθρώποις 6. οὐδέ τοὺς παλαιοὺς Κρητῶν καὶ Λακεδαιμονίων αὐλòν καὶ ῥυθμòν εἰς τòν πόλεμον ἀντὶ σάλπιγγος εἰκῇ νομιστέον εἰσαγαγεῖν, 7. οὐδέ τοὺς πρώτουςρκάδων εἰς τὴν ὅλην πολιτείαν τὴν μουσικὴν παραλαβεῖν ἐπὶ τοσοῦτον ὥστε μὴ μόνον παισὶν οὖσιν ἀλλὰ καὶ νεανίσκοις γενομένοις ἕως τριάκοντἐτῶν κατἀνάγκην σύντροφον ποιεῖν αὐτήν, τλλα τοῖς βίοις ὄντας αὐστηροτάτους. 8. Ταῦτα γάρ πᾶσίν ἐστι γνώριμα καὶ συνήθη, διότι σχεδόν παρά μόνοις Ἀρκάσι πρῶτον μὲν οἱ παῖδες ἐκ νηπίων ᾄδειν ἐθίζονται κατὰ νόμους τος μνους καὶ παιᾶνας, οἷς ἕκαστοι κατὰ τὰ πάτρια τοὺς ἐπιχωρίους ἥρωας καὶ θεοὺς ὑμνοσι· 9. μετὰ δὲ ταῦτα τος Φιλοξένου καὶ Τιμοθέου νόμους μανθάνοντες πολλῇ φιλοτιμία χορεύουσι κατἐνιαυτòν τοῖς Διονυσιακοῖς αὐληταῖς ἐν τοῖς θεάτροις, οἱ μέν παῖδες τος παιδικος ἀγῶνας, οἱ δὲ νεανίσκοι τος τῶν ἀνδρῶν λεγομένους. 10.μοίως γε μν καὶ παρλον τòν βίον τὰς ἀγωγὰς τὰς ἐν ταῖς συνουσίαις οὐχ οτως ποιοῦνται δι τῶν ἐπεισάκτων κροαμάτων ς διαὑτῶν, ἀνὰ μέρος ἅδειν ἀλλήλους προστάττοντες. 11. Καὶ τῶν μν ἄλλων μαθημάτων ἀρνηθῆναί τι μὴ γινώσκειν οὐδὲν ασχρòν γοῦνται, τήν γε μὴν ᾠδὴν οτἀρνηθῆναί δύνανται διὰ τò κατἀνάγκην πάντας μανθάνειν, οὔθὁμολογοῦντες ἀποτρίβεσθαι διὰ τò τῶν αἰσχρῶν παραὐτοῖς νομίζεσθαι τοῦτο. 12. Καὶ μὴν ἐμβατήρια μεταὐλοῦ καὶ τάξεως ἀσκοῦντες, ἔτι δρχήσεις ἐκπονοῦντες, μετὰ κοινῆς ἐπιστροφῆς καὶ δαπάνης κατἐνιαυτòν ἐν τοῖς θεάτροις ἐπιδείκνυνται τοῖς αὑτῶν πολίταις οἱ νέοι.

421. Ταῦτά τέ μοι δοκοῦσιν οἱ πάλαι παρεισαγαγεῖν οὐ τρυφής καὶ περιουσίας χάριν, ἀλλὰ θεωροῦντες μὲν τὴν ἑκάστων αὐτουργίαν καὶ συλλήβδην τò τῶν βίων ἐπίπονον καὶ σκληρόν, θεωροῦντες δε τὴν τῶνθῶν αὐστηρίαν, ἥτις αὐτοῖς παρέπεται διὰ τὴν τοῦ περιέχοντος ψυχρότητα καὶ στυγνότητα τὴν κατὰ τò πλεῖστον ν τοῖς τόποις ὑπάρχουσαν, συνεξομοιοῦσθαι πεφύκαμεν πάντες νθρωποι κατ νάγκην· 2. οὐ γὰρ διλλην, διά δὲ ταύτην τὴν αἰτίαν κατὰ τὰς ἐθνικὰς καὶ τὰςλοσχερεῖς διαστάσεις πλεῖστον ἀλλήλων διαφέρομεν ἤθεσί τε καὶ μορφαῖς καὶ χρώμασιν, τι δὲ τῶν πιτηδευμάτων τοῖς πλείστοις. 3. Βουλόμενοι δὲ μαλάττειν καὶ κιρνᾶν τò τῆς φύσεως αὔθαδες καὶ σκληρόν, τά τε προειρημένα πάντα παρεισήγαγον, καὶ πρòς τούτοις συνόδους κοινὰς καὶ θυσίας πλείστας ὁμοίως ἀνδράσι καὶ γυναιξὶ κατείθισαν, τι δὲ χοροὺς παρθένων ὁμοῦ καὶ παίδων, 4. καὶ συλλήβδην πᾶν ἐμηχανήσαντο, σπεύδοντες τὸ τῆς ψυχής ἀτέραμνον διὰ τῆς τῶν ἐθισμῶν κατασκευῆς ἐξημεροῦν καὶ πραΰνειν. 5. Ὡν Κυναιθεῖς ὀλιγωρήσαντες εἰς τέλος, καὶ ταῦτα πλείστης δεόμενοι τῆς τοιαύτης ἐπικουρίας διὰ τò σκληρότατου παρὰ πολ τῆςρκαδίας ἔχειν έρα καὶ τόπον, πρòς αὐτὰς δὲ τὰς ἐν ἀλλήλοις παρατριβὰς καὶ φιλοτιμίας ὁρμήσαντες, 6. τέλος πεθηριώθησαν οτως στε μηδ νποίᾳ γεγονέναι τῶν λληνίδων πόλεων ἀσεβήματα μείζονα καὶ συνεχέστερα. 7. Σημεῖον δὲ τῆς Κυναιθέων τυχίας περὶ τοῦτο τò μέρος καὶ τῆς τῶν λλωνρκάδων τοῖς τοιούτοις τῶν ἐπιτηδευμάτων δυσαρεστήσεως. 8. Καθοὓς γὰρ καιρος τὴν μεγάλην σφαγὴν ποιήσαντες Κυναιθεῖς ἐπρέσβευσαν πρòς Λακειδαιμονίους, εἰς ς πόλεις ποτὲρκαδικὰς εἰσῆλθον κατὰ τὴν ὁδόν, οἱ μὲν λλοι παραχρῆμα πάντες ατος ἐξεκήρυξαν, 9. Μαντινεῖς δὲ μετά τὴν μεταλλαγήν αὐτῶν καὶ καθαρμòν ἐποιήσαντο καὶ σφάγια περιήνεγκαν τῆς τε πόλεως κύκλω καὶ τῆς χώρας πάσης. 10. Ταῦτα μὲν οὖν ἡμῖν εἰρήσθω χάριν τοῦ μὴ διὰ μίαν πόλιν τò κοινòν ῆθος διαβάλλεσθαι τῶνρκάδων, μοίως δέ καὶ τοῦ μὴ νομίσαντας ἐνίους τῶν κατοικούντων τὴνρκαδίαν περιουσίας χάριν τὰ κατὰ μουσικὴν ἐπὶ πλεῖον σκεῖσθαι παραὑτοῖς ὀλιγωρεῖν ἐγχειρῆσαι τούτου τοῦ μέρους, 11. ἔτι δὲ καὶ Κυναιθέων ἔνεκα, ἵνν ποτατοῖς θεòς εὖ δ, τραπέντες πρòς παιδείαν ἡμερῶσιν αὑτούς, καὶ μάλιστα ταύτης πρòς μουσικήν· οτως γὰρ μόνως ν λήξαιεν τῆς τότε περὶ ατος γενομένης ἀγριότητος. 12.μεῖς δἐπειδὴ τὰ περὶ Κυναιθέων ποππτοντα δεδηλώκαμεν, αὖτις ὲπὶ τὴν ἐκτροπὴν ἐπάνιμεν.

Notes

1 Polybe, Histoires, livre IV, texte établi et traduit par J. De Foucault, Paris 1972.

Le texte et les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont sous Licence OpenEdition Books, sauf mention contraire.

Cette publication numérique est issue d’un traitement automatique par reconnaissance optique de caractères.

Acheter

Rechercher dans OpenEdition Search

Vous allez être redirigé vers OpenEdition Search