URL originale : https://books.openedition.org/ifeagd/1645

16. yüzyıldan 17. yüzyıla geçerken Osmanlı İmparatorluğu ile İspanya krallığı arasında Akdeniz’de Çatışma
Mıguel Á. Bunes et Evrım Türkçelik
Traduit par Şirin Tekeli (trad.)
p. 185-201
Texte intégral
1Bu araştırma İspanyol Krallığı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun dış politikalarının 16. yüzyıl sonundaki evrimini ve aralarındaki sürtüşmenin dinamiğini açıklamayı hedeflemektedir. 1578-81 ateşkesleriyle, bu iki büyük Akdeniz imparatorluğu aralarında Akdeniz’de sürmekte olan doğrudan çatışmaya son verme, böylece askeri ve siyasi güçlerini başka cephelere kaydırma kararı aldılar. İspanyollar için bu yeni cephe isyan eden Hollanda toprakları, Osmanlılar için ise İran idi. Her ne kadar geleneksel tarihyazımına göre Akdeniz’in tarihteki önemi Avusturyalı Juan’in İnebahti’da kazandığı zafer ve bunu izleyen İspanyol-Osmanlı ateşkesi ile sona ermiş ise de, İspanyol arşivlerinde bulunan çok sayıda belge bizi bu geleneksel vizyonu tartışmaya açma yönünde cesaretlendiriyor.1 Hiç şüphesiz, artık ne Akdeniz, ne de Osmanlı İmparatorluğu ve İspanya Krallığı Barbaros Hayreddin’in burada seyrüsefer yaptığı tarihi anı yaşamaktaydılar. Her iki devlet de savunma politikası benimsediklerinden çatışma büyük deniz harekâtları yapılmasını gerektirmiyordu.2 Bununla birlikte, güçlü donanmaların doğrudan giriştikleri savaşlar artık yapılmasa da, bu dönemin aktörlerinin Osmanlı başkentinde yoğun diplomatik faaliyetlerle olası çatışmalar arasında gidip gelen karmaşık bir ilişkiler sistemi oluşturduğunu göz ardı etmemeliyiz. Hıristiyan korsanların Osmanlı adalarına ve Türk korsanlarının da Batı Akdeniz’e yaptıkları saldırılar Akdeniz’de belirli bir gerilimin sürmekte olduğunun kanıtlarıdır. Bu gerilim gerektiğinde güç merkezlerinin, Madrid ve İstanbul’un müdahalelerini kışkırtma potansiyeline sahipti. Avrupa siyasetindeki Protestan unsur İspanya’ya karşı Osmanlı gücünün yeniden canlanmasını beklediğinden, padişahın desteğini almak için ajanları vasıtasıyla ikna diplomasisi yürütmekteydi.3 Ancak bu çabalar İran ile yürutülen savaş nedeniyle sonuçsuz kalmaya mahkûmdu.4
216. yüzyılın son on yılı Osmanlıların Akdeniz politikasına yeni bir yön verecek olan iki gelişmeyle başladı: Osmanlı-Safevi savaşının sona ermesi ve Ciğalazade Sinan Paşa’nın Osmanlı donanmasının başına Kapudan-ı Derya olarak getirilmesi. Bu iki değişiklik, iç politikadaki başka bazı gelişmeler ve İspanya-karşıtı diplomasiyle birleşince Osmanlıların Akdeniz’deki niyetlerinin ve eylemlerinin yeniden şekillenmesine yol açtı. Bu da sonunda, olası bir Osmanlı tehdidine karşı İspanyol Krallığı’nı, Akdeniz’deki topraklarında önlem almaya ve casusları, ajanları vasıtasıyla bir karşı diplomasi geliştirmeye mecbur etti.
3İspanyol belgelerinden anladığımız kadarıyla yeni bir Kapudan atanması, İran savaşının bitmesi kadar önemli bir etki yaratmıştı. 12 Temmuz 1591’de imparatorluk donanmasının Kapudan-ı Derya’si Venedikli Hasan aniden öldü; Sultan yerine Ciğalazade’yi atadı; 1591-1606 arasında, yeni yüzyıla girilirken Akdeniz politikasına damgasını o vuracaktı. Batı kaynaklarında Cigala ya da Cicala olarak anılan Ciğalazade, V. Karl (Şarlken) döneminde Sicilya’ya aktarılan Cenovalı soylu bir aileye mensuptu. 1561’de Müslüman korsanlar tarafından esir alınıp İstanbul’a getirilmiş, orada Enderûn’da eğitim görmüştür. Çeşitli görevlerden sonra, 1583’te, İran sınırında önemli bir eyalet olan Van’a vezir rütbesiyle genel vali olarak gönderildi. 1591 Ağustos’una kadar Safevi ordularına karşı savaştı; o tarihte, III. Murad’in hükümdarlığı sırasındaki dördüncü ve son Kapudan-ı Derya olarak atandı.5 III. Mehmed’in tahta çıkmasıyla bu görevden alındı; 1598’de bir kez daha amiral olarak görevlendirilecekti. 1604 yılında yeniden Safevilere karşı savaşmaya gönderilinceye kadar bu görevinde kaldı.6
4Ciğalazade’nin Osmanlı siyaseti ve döneminin Akdeniz dünyası ile ayncalıklı bağları vardı. Osmanlı hanedanının damadı olan vezirlerden biriydi. Kayınvalidesi Humaşah Ayşe Sultan, Kanuni Sultan Süleyman’ın torunu ve dönemin hükümdarı, III. Murad’in kuziniydi. Humaşah Ayşe Sultan’ın damadının Kapudan olarak atanmasında parmağı olduğu, dönemin İspanyol ve İtalyan gözlemcileri tarafından vurgulanmış, ama Osmanlılar bu konuya değinmemişlerdir.7 Leslie Peirce’in Osmanlı siyasetinde hanedan kadınlarının etkisine dair tezine bakılacak olursa, onun müdahalesinin belirleyici olduğu sonucuna varmak gerekir.8 Metin Kunt, herhangi bir Osmanlı devlet adamının kariyerini tayin eden en önemli faktörlerden birinin etnik ya da coğrafi kökeni ve aynı kökenden insanlarla olan ilişkisi olduğunu öne sürmüştür.9 Bu bağlamda İtalyan kökenden gelen Kapıağası Gazanfer ile Ciğalazade arasındaki yakın ilişkiler Bâb-ı Hümâyûn’a hizmet eden iki hizmetkâr arasındaki tanışıklıktan öteye gitmiş olmalıdır.10
Ciğalazade Sinan Paşa

5Ciğalazade’nin Akdeniz’deki bağlantıları, etnik ilişki ağlarına ve anayurtla olan temasın korunmasına dayanıyordu.11 Akdenizli devletler de zaten bu olgunun farkındaydılar. Venedik Senatosu Venedikli Hasan’in ölümüne pek üzülmüştü, zira Venedik’te yaşayan kız kardeşi sayesinde onunla dostane ilişkiler içindeydiler.12 Ciğalazade’nin İspanyol çıkarlarına yakın rakip bir cumhuriyet olan Cenovalı bir aileden gelmesi, Venediklileri, Venedik’e karşı bir politika uygulayabileceği gerekçesiyle rahatsız etti.13 Padişahın ve yeni Kapudan’ın savaş sonrası dönemde Akdeniz konusunda ne düşündükleri henüz bilinmediğinden, İspanya eskiden Osmanlılara karşı takındığı kayıtsızlıktan çıkarak deniz kıyısındaki toprakları için endişe duymaya başladı. Eskiden Venediklilerin eski amiralın aile bağlarından istifade etmeleri gibi, İspanyollar da şimdi Akdeniz çıkarlarını yeni amiralın o sırada Sicilya’da yaşayan annesi ve erkek kardeşi vasıtasıyla güvence altına alma peşindeydiler.14
6Ciğalazade’nin atanması 16. yüzyılda İstanbul’da yürutülen Avrupa diplomasisinin en hareketli dönemlerinden birine rastladı.15 Biten savaşın ardından Osmanlı dış politikasının alacağı yeni biçim, ilgili bütün devletlerin çıkarlarını yakından etkileyecekti. İngilizler ve Fransızlar İspanya Kralligı’na karşı mücadelelerinde Osmanlıların desteğini sağlama peşindeydiler; Venediklilerin stratejisi ise, başka güçlerin Akdeniz dünyasına müdahale etmelerinden doğabilecek zararı önlemek için caydırma siyasetine ağırlık veriyordu. Öte yandan, hem Hollanda ve Fransa ile uğraşan hem de İngilizlerle bitmeyen bir çatışma içinde bulunan İspanyollar için Akdeniz’de sükûnetin sağlanması büyük onem taşıyordu.
716. yüzyılın son on yılına girilirken, Osmanlı başkentindeki Hıristiyan diplomatik temsilciliklerindeki değişiklikler dikkat çekicidir. İngiliz kraliçesinin İstanbul’daki ilk temsilcisi William Harborne, Ağustos 1588’de başkentten ayrılmış, yerine eski sekreteri, Edward Barton getirilmişti. Harborne’un ayrılırken halefine bıraktığı talimat, Osmanlı-İspanyol çatışmasını alevlendirmenin gereğine işaret ediyordu; Barton bunu sağlamak için elinden gelen her şeyi yapacaktı.16
8Venedikliler sarayla iyi ilişkileri sürdümek için İstanbul’daki balyoslarını değiştirdiler. Daha once Venedik Cumhuriyeti’nin Madrid elçisi olan Hieronimo Lippomano, İstanbul’daki misyonunda, İspanyollar yararına casusluk yapmakla suçlandı.17 Osmanlıların şikâyetleri üzerine ve Girit’e olası bir Osmanlı saldırısına karşı Venedik Senatosu Lorenzo Bemardo’yu İstanbul’a özel temsilci olarak yolladı; Bernardo padişahla ilişkilerin bozulmasını önlemek için gelirken yanında çok kıymetli armağanlar getirmişti.18 Lorenzo Bemardo’nun tutuklanmaını emrettiği Lippomano19 daha sonra yargılanarak İspanya adına casusluk yaptığı gerekçesiyle idama mahkûm oldu.20 Lippomano vakasının ardından Venedik yetkilileri İstanbul’daki diplomatik temsilcilerinin davranışlarını daha sıkı bir denetim altında tutmaya karar verdiler. İspanyol elçisi Francisco de Vera’nin II. Felipe’ye hitaben kullandığı kelimelerle söylersek, “Hieronimo Lippomano vakasından sonra Venedikliler siz Zat-ı Şahanelerine hizmete hevesliymiş gibi görülmemeye dikkat ediyorlar; bu olay onlar için ders oldu.”21
9III. Henri’nin ölümünden sonra Fransa’da ortaya çıkan siyasi durumun da Fransızların Bâb-ı Hümâyûn nezdinde yürüttükleri diplomasi üzerinde doğrudan sonuçları oldu. 1585’ten beri İstanbul’da Fransa elçisi olan Lancosme, İspanyollarm Fransa’daki Katolik Lige verdikleri destekten dolayı zarar görecekti. Huguenotların (Protestanların) lideri Béarn Prensi Navarralı Henri Fransız tahtının en kuvvetli adayı olmuştu. Lancosme’un Katolik Lig’e sadık kaldığını ögrenince onun İstanbul’dan çekilmesini istedi ve yerine yeni bir elçi tayin edilene kadar İngiliz elçisi Edward Barton’un Fransa’yı temsil etmesini kararlaştırdı. Nitekim, Haziran 1592’de Sultan Lancosme’u tutuklattı; gerekçesi “Katolik kral yararına casusluk yapması”22 idi; bu sonuca ulaşılmasında elçi Barton’un ve Béarnlı kralın ajanlarının entrikaları etkili olmuştu. Daha sonra Lancosme’un yeğeni, Brèves senyörü François Savary Fransa elçisi olarak kabul edildi. Navarralı Henri’nin çıkarlarına sonuna kadar bağlı kalan yeni elçi İspanyollara yönelik muhalefetin başını çekecekti.
10İstanbul’da yürütülen ve Osmanlıları Akdeniz’de Katolik krala karşı kışkırtmayı amaçlayan İspanya karşıtı diplomasinin güçlenmesi üzerine II. Felipe Osmanlı başkentine Sultan ile yaptıkları ateşkes anlaşmasını yenilemek için bir temsilci göndermeye karar verdi. Bu misyon için seçilen kişi Ruggiero Margliani idi. Kendisi, 1578-8123 ateşkesinin müzakerelerini yürüten Giovanni Margliani’nin oğluydu. Misyonu sırasında Margliani, sağ kolu olan Giovanni Stefano Ferrari vasıtasıyla sultanın bazı vezirleriyle, onları İspanyol davasına kazanmak için hacimli bir yazışma sürdürmüştü.24
11İste Ciğalazade böyle bir diplomatik ortamda görev yapacaktı. Ciğalazade’nin gerek Kapudan-ı Derya gerekse vezir olarak imparatorluğun diş politikasında önemli bir rol oynayacağı biliniyordu. Dolayısıyla, bu önemli şahsiyeti Akdeniz politikası bağlamında denetim altında tutabilmek için casusların ve elçilerin ona dair raporları, İspanya ve Venedik’in karar alma mekanizmalarında oldukça dikkate alınıyordu.25 Ciğalazade’nin atanması, İstanbul’da, Barbaros Hayreddin gibi İtalya ve Batı Akdeniz’de olağanüstü eylemlere girişmiş efsanevi bir amiralı taklit etmek isteyeceği yolunda bir dizi beklenti ve spekülasyona yol açtı.26 İngiltere, Fransa ve İspanya’daki Morisko unsurlar arasında uyanan diplomatik beklentiler ve Ciğalazade’ye atfedilen kişisel hırs, Osmanlı donanmasıyla ilgili paranoyanın yalnız İspanya’da değil, Venedik’te de yeniden ortaya çıkmasına neden oldu.
12Osmanlıların İspanya’ya karşı bir harekât başlatma arzusu taşıyıp taşımamalarından bağımsız olarak, İspanyolların ve Venediklilerin tetikte olmalarına yol açan asıl neden, ortalıkta dolaşan güçlü bir armada kurmaya hazır ve niyetli olduklarına dair rivayetti. Dönemin bütün Hıristiyan nazirlarının tepkisi aynıydı. Bir yandan Osmanlı saldırısının eli kulağında olduğu yolundaki haberlerin onları yanıtmasına izin vermek istemiyorlardı; ama bir yandan da İnebahtı yenilgisinden kısa süre sonra yok olan donanmalarını yeniden kurmalarıyla ilgili efsane hafizalarda tazeliğini koruduğundan büyük armada hayaletinden tedirgin olmamaları mümkün değildi.27 Osmanlı armadasından kaynaklanan tehdit gerçek gücünden ziyade potansiyel gücüyle ilişkilendirilmekteydi; bu da dönemin yöneticilerini tedirgin eden en büyük enigmaydı.28
13Elimizde bu yönde bir kanıt bulunmadığı için, Osmanlıların diplomatik baskılar etkisiyle İspanyollara karşı savaş açmak konusunda ne kadar arzulu olduklarını teyit etmemiz çok zordur. Zira, mali kriz ve Akdeniz’e göreli bir barış sağlayan siyasi konjonktür büyük donanmaların tarihe karışması sonucunu doğurmuştu. Bu, o vakte kadar tamamen kıyıda kalmış yeni tip bir savaşı gündeme getirdi: Doğu Akdeniz’de korsanların ortaya çıkması. Korsanların başlıca saldırı hedefi Ege adaları, İskenderiye kıyıları ve İskenderiye Rodos arasındaki ticaret yolu olduğundan bu Osmanlılara yönelik en büyük meydan okumaydı.29 Dolayısıyla, korsan kadırgaları Osmanlıların Doğu Akdeniz’deki savunma sistemi üzerinde baskı uygularken Batı Akdeniz’e bir saldırı düzenlemenin Osmanlıların önceliği olup olmadığı, tartışılması gereken bir husustur. Aslında Osmanlıların korsanların sistemli saldırılarına gösterdikleri tepki, onlara karşı aynı şeyi yapmaktı. Osmanlı imparatorluk donanması –dolayısıyla Kapudan-ı Derya’nın kendisi– korsanlık faaliyetlerine girişti. Demek ki, Ciğalazade’nin atanması uluslararası bir heyecan yaratmış olsa da, Akdeniz’in ortamı buna elverişli değildi. Ciğalazade’nin tersanenin işlerini sultanın isteksizliği yüzünden yoluna koyamaması Venedik ve İspanyol belgelerinde ele alınan başlıca konudur. Osmanlıların Adriyatik’e girmeleri ya da Güney İtalya kıyılarına çıkmalarının an meselesi olduğu30 yollu rivayetler ortalıkta dolaşsa da, döneme ait bir raporda Osmanlıların mali, siyasi ve denizcilik durumlarının hiç de buna uygun olmadığını görebiliriz:
Sultan çok kararlıdır ve hazinesinden Armada için tek kuruş vermeyi kabul etmeyecektir; bunu gören paşalar dikkat dağıtmaya ve bu eksikliğin yerini boş tehditlerle doldurmaya çalışmaktalar. Ne de olsa bir armada yapmak, korsan gemileri yapmaya benzemez.31
14Bu son cümle Akdeniz’deki herhangi bir komutanın yapmak isteyeceği şeyi yansıtmaktadır: Malta şövalyelerini ya da İtalyan limanlarında üslenmiş Hıristiyan gemilerini taklit ederek korsanlık yapmak. Ciğalazade de bir istisna değildi. Dönemin bütün deniz komutanları gibi, Hıristiyan ya da Müslüman olsunlar, o da komuta konumundan yararlanarak ticari gemilere saldırarak ganimet ve köle ele geçirmeye, böylece kişisel gelirini artırmaya çalışıyordu. Raporlar Ciğalazade’nin Puglia ya da Calabria’ya32 ani bir saldırda bulunacağını söylese de, bu Barbaros’tan sonra çok ender olarak başarıyla gerçekleştirilmiş bir arzunun ifadesinden başka bir şey değildi. Elde yeterince güçlü kadırgaların bulunmayışı, İspanyol Krallığı kıyıları kontrol etmekteyken oraya kuvvet çıkarmayı imkânsız hale getirmekteydi; zira iyi donanımlı kalelere ve askerlere sahip olan İspanyol Kralı küçük bir donanmanın saldırısını kolayca püskürtebilirdi. Öte yandan, Güney İtalya’daki kıyı kalelerini kuşatabilmek, gerekli teçhizatı taşımayı gerektirmekteydi ki, bu da, güçlü bir armada kurmak demekti ve Sultan bunu pek istemiyordu.
15Donanmanın Ciğalazade’nin komutası altındaki faaliyetiyle ilgili raporların çoğu, esas hedefinin bulduğu her yerden para kaldırarak istiflemek olduğunu söylemektedir.33 Ciğalazade’nin Akdeniz’deki denizcilerin geleneksel davranışını benimseyerek korsanlık yapmasına bakıp, resmi hedeflerinin de bulunmadığı düşünülmemelidir. İlk deniz seferlerinden itibaren rotası Güney İtalya’ya doğru çevrilmiştir. 1592’de Katolik Krallık tarafından kontrol edilen kıyıların karşısındaki Avlonya’ya ulaşır. 1593’te onu Napoli açıklarında görürüz ve 1594’te Calabria’ya saldırır. Her ne kadar Ciğalazade’nin toprak ele geçirmek gibi bir derdi olmadığı, dolayısıyla eylemlerinin önceden belirlenmiş bir stratejiye uygun olarak yürütülmediği ileri sürülmüşse de,34 donanmadan yararlanış tarzında zaman içinde meydana gelen bir değişme görmekteyiz. Stratejisini, sultanın topraklarının savunmasını Osmanlı topraklarına yakın yerlerden ziyade, agresif bir politika ile düşman kadırgalarının üstlendiği noktalara daha yakın geniş alanlara yaymak olarak belirleyebiliriz. Osmanlılar, donanmanın sadece varlığı sayesinde önemli hedeflere ulaşmış gibi görünüyorlar; örneğin, korsanların, daha önce sıklıkla gerçekleştirdikleri Doğu Akdeniz akınlarını önlemişler, İspanyolları doğrudan ve Venediklileri de dolaylı olarak, topraklarına her an bir saldırı yapabilecekleri tehdidiyle niyetlerini gemlemek zorunda bırakmışlardır.
16Macaristan’da “Uzun Savaş”ın başlaması ve Papa’nın İspanyollarla Venediklilerin katılımıyla bir Kutsal İttifak kurma girişimi Osmanlıların bu deniz stratejisini geliştirmelerine imkân tanıyan yeni bir bağlam yarattı. Unutmayalın ki, Ciğalazade’nin Akdeniz’deki operasyonları Macar savaşı tarafından belirlenmiş görünmektedir. Misyonu, İspanyol ordusunu İtalya’daki topraklarının savunmasına mecbur etmek, böylece II. Felipe’yi Osmanlılarla Macaristan’da savaş halinde bulunan Habsburg Hanedanı’nın öbür kanadına yardıma gelmekten caydırmaktır.
17Nitekim, Ciğalazade’nin 1594’te İspanyolların İtalya’daki önemli bir toprağı olan Calabria sahiline yaptığı saldırı bu bağlamda anlam kazanmaktadır. Bu sefer, daha önce anlatılagelenden çok daha önemli yankılar uyandırmıştır.35 Ciğalazade’nin donanmayı harekete geçirmesinin Venedikliler, İspanyollar ve Papalık arasında yarattığı gerilim, bu Avrupalı güç merkezleri arasında yapılan hararetli yazışmalardan anlaşılmaktadır.36 Ne yapacagı öngörülemeyen bir Kapudan’ın komutası altındaki, hedefinin ne olduğunu kimsenin bilmediği bir donanma, yalnız İspanya ve Venedik’in, donanmalarını Ciğalazade’nin Güney İtalya’ya muhtemel bir saldırısını ya da Adriyatik’e girme teşebbüsünü savuşturmak için seferber etmelerine yol açmakla kalmadı; bunun yanı sıra papanın Osmanlı donanmasını püskürtmek üzere Venedik ve İspanyol armadalarını birleştirme çabalarına da sebep oldu. Genellikle İspanyol armadası, bir Osmanlı donanması İtalyan sahillerine yaklaştığında Messina’da konumlanırdı. Fakat sözünü ettiğimiz yıl, papanın arabuluculuğu Venedik ile İspanya’nın anlaşmaya varmalarını sağlamakta yetersiz kaldı ve üstelik İspanyol armadası Messina’ya zamanında gelemedi; bu da Osmanlı armadasını Calabria sahillerine saldırmaya cesaretlendirdi. Hem İspanya hem de Venedik, papanın devreye girmesine rağmen savaşmakta isteksiz olduklarından Osmanlıların Messina Boğazı’na girmelerinin önünde zaten hiçbir engel yoktu; oysa önceden yapılan planlar, Katolik Armada’yı Ciğalazade’nin ulaşmasından önce buraya yığmaktı.
181594 seferi Osmanlı donanmasının bir yüzyıldan diğerine geçilirken Akdeniz’de yerine getirdiği işlevin bir göstergesiydi; bu geçiş dönemi Macaristan’daki “Uzun Savaş” ile aynı döneme rastlamıştı. Osmanlılar Habsburgların İspanya kolunun İmparator II. Rudolfun yardımına gelmesinden çekiniyorlardı. Endişelerini doğrulayan kanıtlar elde edemeseler de, Venediklilerin de aynı şeyi yapabileceklerinden korkuyorlardı.37 Dolayısıyla Osmanlı donanmasını Akdeniz’de Adriyatik’e girmekle İspanyol Krallığı’na ait İtalyan sahillerini tehdit etmek arasında gidip gelen, kasıtlı olarak belirsiz hedefleri aynı amaca hizmet etmekteydi: Gerek İspanyollan gerek Venediklileri sürekli olarak kendi çıkarlarını koruma zorunluluğunda bırakmak.38
19Osmanlı armadasının İtalyan topraklarına yakın denizlerde bulunması, –Macaristan Savaşına bulaşmakta bir çıkarı olduğu varsayımında– II. Felipe’nin II. Rudolf a yardım etme ihtimalını azaltıyordu. Ciğalazade bu misyonu yerine getirebilecek en iyi kumandandı. Venedikliler onu, salt Cenova kökenli olduğu için Venedik karşıtı olarak görme eğilimindeydiler. Dolayısıyla Ciğalazade’ye padişah tarafından Adriyatik’e girmemesi talimatı verilmiş olsa bile, Osmanlı donanmasına onun komuta etmesi olgusu, Venedik yetkililerinin ona şüpheyle bakmalarına yetiyordu.
20Bu noktada aydınlatılması gereken iki mesele vardır. Birincisi: Osmanlılar, Venediklileri tehdit etmekle beraber, acaba “ İnebahtı sendromu” denebilecek bir nedenle onlarla doğrudan çatışmaktan kaçınmış olabilirler miydi? Ciğalazade’nin eylemleri İspanyollar açısından provokasyon olmakla birlikte, gerçekte bu provokasyon Venedik’i de hedef almaktaydı; çünkü, Venedik kendi savunmasını düşünmenin yanı sıra Papa VIII. Clemens’in teklif ettiği Kutsal ittifaka katılarak Osmanlıya karşı saldırıda bulunma ihtimalını de daima saklı tutmuştu. Oysa Ciğalazade, istese bile Venedik’e karşı hareket edemezdi, çünkü Venedik Cumhuriyeti’nin dahil olduğu bir Kutsal İttifak, Osmanlı armadasının mutlak yenilgisi anlamına gelebilirdi. Ne Ciğalazade ne de III. Murad, denizde Hıristiyanlar tarafından bir kez daha mağlup edilme aşağılanmasını göze alabilirlerdi. Her şeyden önce, III. Murad’ın İspanyollar ile Venediklilerin karşılıklı güvensizliğini bildiğini ve hırslı Ciğalazade’ye Venediklileri Adriyatik’te oyalayacak ama ciddi bir zarar vermeyecek kadar yetki verme ferasetini gösterdiğini de kabul edersek, 1594 sonbaharında belki de ikinci bir İnebahtı’nın engellenmiş olduğunu düşünmek yanlış olmayacaktır.39
21İkinci noktaya gelince, ilk bakışta ilkiyle çelişkili gibi görünse de, aslında onu tamamlayıcı niteliktedir. Padişahın Ciğalazade’yi istediği yönde kullanması gibi, Venediklilerin de Osmanlılara “blof” yaptıklarını varsayabiliriz. Venedik eger Kutsal ittifaka katılırsa, doğrudan Osmanlılar tarafından kontrol edilen denizlerdeki mülklerinin güvenliğini tehlikeye atacak bir önderlik rolü oynamak zorunda kalacağını pekâlâ biliyordu. İspanya gibi diğer katılımcıların ise, Osmanlılardan gelebilecek saldırılara doğrudan hedef olmadıkları için, Venedik kadar korkmaları gerekmiyordu. Bu durumda Osmanlıların İnebahtı sendromuna mukabil Venediklilerin de bir Kıbrıs sendromu vardı. Üstelik İspanyollar Venedik olmadan Osmanlı armadasıyla hesaplaşmanın olanaksız olduğunu iyi biliyorlardı; çünkü İngiltere karşısında aldıkları “Yenilmez Armada” mağlubiyetinden beri, II. Felipe tersaneleri ihmal ettiği için Akdeniz’deki durumları istikrarsızdı.40
221594 seferi, iki Akdeniz imparatorluğunun birbirleriyle doğrudan çatışmaya girmekte ne kadar isteksiz olduklarına işarettir. Bu geçiş döneminde doğrudan savaş sahneden çekilerek yerini çok daha karmaşık bir ilişki tarzına bıraktı. Osmanlı deniz gücünün gerçek bir tehdit olmaktan çıkarak hipotetik bir tehdide dönüştüğünü hatırda tutmamız lazım. 17. yüzyılın başında Osmanlı armadasının seferleri artık Batıya yönelik ciddi bir tehdit kaynağı olmaktan ziyade bir itibar ve şan meselesi olmuştu. Donanma itibar siyasetinin bir aracıydı ve daha çok, Akdeniz’de İnebahtı ve Tunus’un fethinden sonra kurulan status quo’yu korumaya yarıyordu. Her yıl Sultan ve Kapudan Paşa donanmanın gemilerini yüzdürmek için çaba harcıyorlardı; zira koca donanmanın İstanbul’da sefere hazırlandığı yolundaki en ufak bir rivayet bile, Akdeniz çevresinde spekülasyonların başlamasına yetiyor, bu da İtalya ve İspanya’nın pahalı bir savunma politikası gütmelerine neden oluyordu. Osmanlı armadasının tehdit yeteneği, Osmanlılar ve muhtemel müttefikleri tarafından İspanyol Krallığı’nın dikkatını dağıtmak için kullanılmaktaydı. Retorik olduğu bilinse de, bu tehdidin Katolik Batı’nın gözünü korkutmakta çok işe yaradığı Osmanlıların Protestan uluslarla yürüttukleri iyi diplomatik ilişkilerde görülebiliyordu. İngiltere ve Fransa gibi Avrupalı güçler sultanın askeri siyasetini Habsburgların gücünü azaltmak için kullanmaktaydılar. Bu, Osmanlılar ile İspanyolların Akdeniz donanmalarının belirleyici etken olduğu bir “soğuk savaş” dinamiği yaratarak caydırma siyaseti uyguladıkları anlamına gelmektedir.
23Sonuç olarak, Ciğalazade’nin Osmanlı armadasının kumandanı olduğu, barışçı olarak nitelenen bu dönemde, aslında iki imparatorluk arasındakı gerilim sona ermiş değildi. Ciğalazade’nin kumandan olduğu ikinci dönem (1598-1604 arası), hükümdarlığının son yıllarında donanmasını kaderine terk eden II. Felipe’nin ölümüyle çakıştı. Ancak III. Felipe ve Lerma Dükü, Akdeniz’de güçlü bir donanma bulundurmak için kolları sıvadılar ve İspanyollar bir dizi deniz harekâtı planlamaya yöneldiler. Aynı dönemde rakip Osmanlı hakkında hasmane imgelerin ve kalıpyargıların üretilmesi, iki güç arasındaki karşıtlığın sürmekte olduğunu göstermektedir. İspanyol dünyası, onun alt edilmesi gereken bir düşman olduğunu düsünmekte devam ediyordu. En azından propaganda yoluyla yaşatılan Haçlı ideali İspanya’ya dine, ama daha da önemlisi siyasete ve toprakla ilgili taleplere dayalı düşmanlık söylemini sürdürme imkânını veriyordu.41
24III. Felipe’nin tahta çıkmasından itibaren “kâğıt üzerindeki savaşlar”ın yanı sıra İspanyollar Akdeniz ve Balkanlar’da bir dizi saldırgan eylem planladılar. Bu eylemler İspanya’dan olduğu kadar, Napoli ve Sicilya krallıklarından hareketle başlatılmışlardır. Bu yıllarda İspanya isyanları fınanse etti, hoşnutsuz grupları bir araya getirerek Mora Yarımadası ve Dalmaçya sahilinde ayaklanmalar başlattı ve Osmanlıların Avrupa ve Mağrip’teki hasımlarıyla ittifaklar kurdu. Bunun anlamı, İspanya ile Osmanlılar arasında açık bir çatışma olmamasına rağmen barışçı olarak tanımlanan bir dönemde silahhı gerilimin ayakta tutulmaya çalışıldığıdır.42
25Denizcilik stratejisi açısından bu birkaç on yıl boyunca iki hasım arasındaki kaynak dağılımı iki taraftan hiçbirinin daha ileri bir konuma geçmesine izin vermemiştir. Osmanlı İmparatorluğu gemilerini kendi denizlerindeki ticaret yollarının güvenliğini sağlamak ve sahillerini itaat altında tutmak için kullanmış, Akdeniz’de her hangi bir fetih yapılmamıştır. 17. yüzyılın ilk yıllarında donanma Napoli, Sicilya, Livorno ve Malta’da üslenen ve Ege adalarına ve Anadolu kıyılarına saldıran çok sayıda korsana karşı mücadele vermekle meşguldür. Bu korsanlar aynı zamanda Müslümanların İstanbul’dan Mekke’ye yaptıkları hac seyahatlerini ve Kahire’den önemli miktarda paranın deniz yoluyla gönderilmesini de engellemeye çalışmaktaydılar.43
26İstanbul’un korsanlara verdiği tepki, gemi yapımını sürdürmek oldu. Buradaki sorun inşa edilecek gemi sayısından ziyade bu gemilerde istihdam edilecek kaptanların ve tayfanın bulunmasıyla ilgiliydi. Gemi sayısındaki üstünlük Hıristiyan dünya için bir tehdit oluşturmuyordu, zira Kanuni Süleyman’ın halefleri artık yayılmakla çok ilgili değildi. İran ile savaş 1603’te yeniden başladı; Ciğalazade bu cepheye gönderildi, ayrıca Anadolu’da iç ayaklanmalar baş gösterdi ve iktisadı kriz Osmanlıların Batı’ya doğru ilerleyişini durdurdu. III. Felipe, sultanın zaaflarını fark edince Osmanlıların dikkatını Batı’dan başka yana çevirmek için Safevileri kararlı biçimde destekledi. İki güç de Ciğalazade Paşa’nın anahtar oyuncu olduğu aynı oyunu oynamakta, aynı siyaseti gütmekteydi.44
27Akdeniz’de askeri olduğu kadar ticari önem taşıyan yeni güçlerin ortaya çıkması, 16. yüzyıl kurallarının değişmekte olduğu anlamına geliyordu. Osmanlıların Tuna boyunda giriştikleri askeri harekâtlar, Safevilerle süren çatışma ve Hollandalılarla kurulan ilişkiler bu değismenin örnekleridir. Bu dönemde Akdeniz’deki sorunlar, başka yerlerde İspanya Krallığı ile Osmanlı İmparatorluğu’nu karşı karşıya getiren sorunların bir yansımasıydi. Akdeniz’in kontrolü artık sadece Akdeniz ülkelerinin meselesi olmaktan çıkmıştı. Yeni güçler Akdeniz’de taraf oluyorlardı. Hollanda ve İngiltere güçlü donanmalar kurarak bu tarihin oyuncuları arasına katıldılar. Erken 17. yüzyıl Fransası da Akdeniz’de güçlü bir armada kurmak için büyük çaba harcayarak oyuna taraf olmanın peşindeydi.45
28Bütün bu değişiklikler Akdeniz’de meydana gelen değişmenin ipuçlarını veren yeni durumlar yarattı. Ciğalazade’nin Osmanlı donanmasının amiralı olarak yaptıkları bu sürecin önemli bir parçasıdır. 1598’de, Calabria açıklarında annesiyle buluşması ki, bu buluşma Sicilya valisi Maqueda dükünün onayıyla46 gerçekleşmişti, aynı yıl Korfu’da Kıbrıs’ın Venedikliler’e geri verilmesini tartıştığı Venedikli Amiral Pasqualigo ile buluşması;47 1599’da meydana gelen Campanela ayaklanmasına dışardan destek vermesi –ki bu sırada kendini “Calabria’nın Efendisi”48 ilan etmek istediğinden kuşkulanılmıştı– ve kardeşi Carlos Cigala’yı (Habsburgların aracısı idi) padişahı imparatorla bir anlaşma yapmaya ikna çabalarında desteklemesi:49 Bütün bu gelişmeler, düşmanlar arasındaki ilişkilerin biçim değiştirmekte olduğunun işaretleriydi. Bu imparatorlukların merkezi ile çevresi arasındaki ilişkiler de bir dönüşümden geçiyordu. Bu iddia yalnız İstanbul’un kendi vezirleri ile olan ilişkileri için değil, aynı zamanda Mağrip’in uzak eyaletleriyle olan ilişkileri için de geçerlidir. Kuzey Afrika ve korsanlar ilişkilerini giderek metropolden bağımsız olarak kurmaktaydılar ve bu, o yıllarda kimi zor durumlara yol açmıştı.50 İspanya’nın İtalya’daki topraklarının başındaki valiler de kendi eylem alanlarında giderek daha özerk bir politika izlemekteydiler. Madrid’in politikalarıyla valilerinin politikaları arasında korsanlık faaliyetleri ve Venedik’le ilişkiler konusunda çıkan anlaşmazlıklar bu değişmenin belirtileriydi.51
29Ciğalazade, bilinçli ya da bilinçsiz olarak, bütün bu süreçler üzerinde hayati roller oynadı. Her ne kadar bu politikadan vezir ve Kapudan Paşa olarak sorumlu olsa da, kararları III. Murad’ın, III. Mehmed’in ve I. Ahmed’in hükümetlerindeki farklı fraksiyonlar tarafından etkilenmiştir. Aslında Topkapı’nın Batı Akdeniz’de izleyeceği politikanın açık seçik olmaması nedeniyle hiçbir zaman divanın tam desteğini alamamıştır. İtalya’ya yönelik saldırgan operasyonları Hıristiyan dünyanın her yanında korku yaratsa da, fiiliyatta hiçbir sonuç doğurmamıştır. Doğu Akdeniz’de Hıristiyanların faaliyetlerinin artması, düşmanları tarafından işinde ehil olmayışının kanıtı olarak kullanılmış, ayrıca Katolik güçlerle gizli ilişkiler surdürmekle suçlanmıştır.52 Bu yıllarda korsanlar, resmi donanmalar seferlerinde gerçekten etkili olan hiçbir şey yapmadan dikkat çekerken, hayli vahşi bir savaş yürütmüşlerdir. Ciğalazade Sinan Paşa da, Akdeniz’in iki rakip imparatorluğunun stratejik durumlarında bir değişiklik olmasa da, sürekli bir silahlı gerilim ortamı sürdürmeyi başarmıştır.
Notes de bas de page
1 Ferand Braudel, El Mediterráneo y el mundo mediterráneo en la epoca de Felipe II, 2 cilt (México: Fondo de Cultura Económica, 1976); Andrew C. Hess, The forgotten frontier: a history of the sixteenth-century Ibero-African frontier, (Chicago: The University of Chicago Press, 1978).
2 Miguel Ángel de Bunes Ibarra, “Felipe II y el Mediterráneo: la frontera olvidada y la frontera presente de la Monarquía Católica,” José Martinez Millán (der.), Felipe II (1527-1598). Europa y la Monarquia Católica, (Madrid: Parteluz, 1998), s. 97-110.
3 Stephen A. Fischer-Galati, Ottoman Imperialism and German Protestantism, 1521-1555, (Cambridge: Harvard University Press, 1959); Carl Max Kortepeter, Ottoman Imperialism during the Reformation: Europe and the Caucasus, (New York: New York University Press, 1972).
4 Bekir Kütükoğlu, Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri, 1578-1612, (İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti, 1993); William J. Griswold: The Great Anatolian Rebellion, 1000-1020/1591-1611, (Berlin: Klaus Schwarz Verlag, 1983); Mustafa Akdağ, Türk Halkının Dirlik ve Düzenliği, Celali İsyanları, (Bilgi Yayınevi: Ankara, 1975).
5 Daha önceki üç Kapudan-ı Derya sırasıyla, Kılıç Ali Paşa, İbrahim Paşa ve Venedikli Hasan’dır.
6 Gino Benzoni, “Cicala, Scipione (Cigala-zade Yusuf Sinan),” Dizionario Biografico degli Italiani, (Roma: Istituto della Encidopedia Italiana, 1981), XXV, s. 320-340; Gaetano Oliva, “Sinan-Bassa (Scipione Cicala) Celebre Rinnegato Del Secolo xvi,” Archivio Storico Messinese, VIII (1907), s. 267-303; Gaetano Oliva, “Sinan-Bassa (Scipione Cicala) Celebre Rinnegato Del Secolo xvi,” Archivio Storico Messinese, IX (1908), s. 70-202; M. Tayyip Gökbilgin, “Cigala-zade,” Islam Ansiklopedisi, (Istanbul, 1940-1986), cilt III, s. 161-164; V. J. Parry, “Cighala-zade Yusuf Sinan Pasha, Encyclopedia of Islam, (Leiden ve Londra, 1978), cilt II, s. 33-34; Mahmut Şakıroğlu, “Cigala-zade Sinan Paşa,” TDVIA, cilt II, s. 525-526.
7 “la suegra de Cigala insistía en solicitar que su yerno sea general de la mar...,” De Constantinopla, 2 Mart 1591,” AGS E, 1541, n. 212; “[Cigalazade] è andato crescendo in reputazione mediante l’appoggio della sultana sua suocera...,” “Relazione di Mateo Zane” en Eugenio Alberi, Relazioni degli Ambasciatori Veneti al Senato, serie III, Relazioni di Constantinopoli, (Floransa, 1840-1855), c. 3, s. 424. Ne var ki, tarihçi Selaniki, Ciğalazade’nin atanmasında meziyetlerinin etkili olduğunu söylemektedir . Bkz. Selaniki Mustafa Efendi, Tarih-i Selaniki, 2 dit, Mehmet İpşirli (der.), (İstanbul: Türk Tarih Kurumu, 1989), dit I, s. 246.
8 Leslie P. Peirce, The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, (Oxford: Oxford University Press, 1993), s. 219-267. Türkçesi: Harem-i Hümayun: Osmanlı İmparatorluğu’nda Hükümdarlık ve Kadınlar, Tarih Vakfı Yay., 1996.
9 Metin Kunt, “Ethnic-Regional (Cins) Solidarity in the Seventeenth-Century Ottoman Establishment,” International Journal of Middle East Studies, 5, (1974), s. 233-239. DOI: 10.1017/S0020743800034917.
10 “Nè saprei dire che alla Porta egli [Cigalazade] avesse altro amico che il capiaga, la prima persona di dentro appresso il re...,” “Relazione de Mateo Zane” Alberi, c. 3, s. 424.
11 Ciğalazade’nin bu dönemdeki kariyeri hakkında bkz. Evrim Türkçelik, La Visión Mediterránea de Un Almirante Otomano: Ciğalazade y La Política Exterior del Sultán Murad III (1593-1595), Universidad Autónoma de Madrid, Facultad de Filosofia y Letras, Departamento de Historia Moderna, 2008.
12 Antonio Fabris, “Hasan ‘Il Veneziano’ tra Algeri e Costantinopoli,” Quaderni di Studi Arabi, ek. 15 (1997), s. 51-66.
13 Venedik’teki İspanyol elçisi II. Felipe’yi Ciğalazade’nin atanmasına Venediklilerin gösterdiği tepki konusunda bilgilendirmektedir, Francisco de Vera’dan II. Philip’e, Venedik, 7 Ağustos 1591, AGS E, K1675, n. 82.
14 Olivares Dükü’nden Francisco de Vera’ya, Roma, 17 Ağustos 1591, AGS E, 1541, n. 73.
15 Akdes Nimet Kurat, Türk-İngiliz münasebetlerinin başlangıcı ve gelişmesi, 1553-1610, (Ankara: A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1953); De Lamar Jensen, “The Ottoman Turks in Sixteenth Century French Diplomacy,” The Sixteenth Century Journal, Cilt 16, No. 4 (1985), s. 451-470. DOI: 10.2307/2541220.
16 Edward Barton, Edwin Pears, “The Spanish Armada and the Ottoman Porte,” English Historical Review, 8 (1893), s. 439-466. DOI: 10.1093/ehr/VIII.XXXI.439.
17 Francisco de Vera’dan II. Philip’e, Venedik, 1 Mayıs 1591, AGS E, K1675, n. 45; Francisco de Vera’dan II. Felipe’ye, Venedik, 15 Mayıs 1591, AGS E, K1675, n. 51.
18 Francisco de Vera’dan II. Felipe’ye, Venedik, 8 Haziran 1591, AGS E, K1675, n. 60.
19 Francisco de Vera’dan II. Felipe’ye, Venedik, 20 Temmuz 1591, AGS E, K1675, n. 75.
20 Olümüyle ilgili daha fazla ayrıntı için bkz. Francisco de Vera’dan II. Philip’e, Venedik, 14 Eylül 1591, AGS E, K1675, n. 95. Lippomano’nun hapsedilmesinden once, Francisco de Vera kraldan fazla acı çekmemesi için Venedikliler üzerinde ağırlığını kullanmasını istedi, Francisco de Vera’dan II. Felipe’ye, Venedik, 1 Mayıs 1591, AGS E, K1675, n. 45. II. Felipe, Lippomano’nun olümüne İspan-yollara sunduğu hizmetin sebep olduğunu kabul etmek istemiyordu, II. Felipe’den Francisco de Vera’ya, Pardo, 14 Eylül 1591, AGS E, K1675, n. 105.
21 Francisco de Vera’dan II. Felipe’ye, Venedik, 26 Aralik 1591, AGS E, K1675, n. 114.
22 De Constantinopla, 14 Haziran 1592, AGS E, K1675, n. 153.
23 Ateşkes müzakereleri süreciyle ilgili olarak bkz. María José Rodriguez Salgado, Felipe II, el “Paladín de la Cristiandad” y la paz con el turco, (Valladolid: Universidad de Valladolid, 2004); Emilio Sola ve José F. de la Peña, Cervantes y la Berbería, (México: Fondo de Cultura Económica, 1995).
24 Ruggiero Margliani’nin misyonuyla ilgili olarak bkz. Rubén González Cuerva, Felipe II y El Turco: La Larga Guerra de Hungría (1593-1598), Universidad Autónoma de Madrid, Facultad de Filosofía y Letras, Departamento de Historia Moderna, 2007.
25 Osmanlı topraklarındaki casusluk sistemi hakkında bkz. Dejanirah Couto, “Spying in the Ottoman Empire: Sixteenth Century encrypted Correspondence,” Correspondence and CulturalExchange in Europe, 1400-1700, Francisco Bethencourt ve Florike Egmond (der.), Cultural Exchange in Early Modern Europe, Robert Muchembled ve William Monter (der.), (Cambridge: Cambridge University Press, 2007), s. 274-312; Miguel Ángel de Bunes Ibarra, “Avisos de Levante: la red de espionaje español en el Imperio Otomano desde el sur de Italia en el tránsito del siglo xvi al xvii,” Paris Sorbonne-Paris IV, 2009 (yakında yayınlanacak).
26 De Constantinopla, 27 Temmuz 1591, AGS E, K1675, n. 77.
27 Juan Andrea Doria, İspanyol Armadası’nın amiralı olarak bu görüşü savunan devlet adamlarından biriydi, Juan Andrea Doria’dan Francisco de Vera’ya, Loan, 2 Nisan 1591, AGS E, 1541, n. 127.
28 Phillip Williams, “The Sound and the Fury: Christian Perspectives on Ottoman Naval Organization, 1590-1620,” Mediterraneo in Armi (secc. XV-XVIII), Rossella Cancila (der.), (Palermo: Associazione Mediterranea, 2007), s. 565.
29 Pal Fodor, “Between Two Continental Wars: the Ottoman Naval Preparations in 1590-1592,” Pal Fodor, In Quest of the Golden Apple. Imperial Ideology, Politics, and Military Administration in the Ottoman Empire, (İstanbul, İsis, 2000); Pal Fodor, “The Organisation of Defence in the Eastern Mediterranean. End of the Sixteenth Century,” The Kapudan Pasha, His Office and His Domain, (der.), Elizabeth Zachariadou (Rethymnon: University of Crete Press, 2002).
30 Francisco de Vera’dan II. Felipe’ye, Venedik, 12 Ekim 1591, AGS E, K1675, n. 100.
31 De Constantinopla, 28 Mart 1593, AGS E, 1345, n. 26.
32 De Constantinopla, 13 Mart 1593, AGS E, 1345, n. 23.
33 De Constantinopla, 29 Kasim 1592, AGS E, 1542, n. 155; De Constantinopla, 13 Aralik 1592, AGS E, 1542, n. 156; Aviso del Maestre del Campo Don Luis Enriquez, Otranto, 12 Eylül 1593, AGS E, 1093, n. 197; Copia de carta de Don Diego de Cuniga Governador de Cotron, Cotron, 17 Eylül 1593, AGS E, 1093, n. 203.
34 Phillip Williams, Piracy and Naval Conflict in the Mediterranean, 1590-1610/20, Yayınlanmamış doktora tezi, (Oxford: University of Oxford, 2001), s. 59.
35 Braudel, s. 775-776.
36 Türkçelik, s. 73-114.
37 Osmanlılar, Venedik’in II. Rudolfa gizli askeri ve mali yardımda bulunmaması için tehditkâr nâme-i hümâyunlar göndermişlerdi. Bu belgeler Muhimme Defterleri’nde görülebilir: MD 71. 379/196, 7 Kasım 1593; MD 71. 375/194, Ocak 1594.
38 Selaniki’nin yazdığına göre, Ciğalazade’nin el koyduğu ve 1594 Ocak’ında İstanbul’a getirdiği Venedik gemileri İspanyol askerleriyle doluydu. Üstelik, Serdar-i ekrem olan Sadrazam Koca Sinan Paşa cepheden donanmanın en kısa zamanda çıkması gerektiğini yazıyordu. Bkz. Selaniki, s. 349-357. Bu durumdan bahseden bir İspanyol kaynağı için, De Constantinopla, 12-13 Şubat 1594, AGS E, 1345, n. 118.
39 İspanyol donanmasının komutanı Juan Andrea Doria’nın Venediklilerden şikâyet ettiği belgelerden biri için, bkz. Juan Andrea Doria’dan Francisco de Vera’ya, Pegi, 21 Agustos 1594, AGS E, 1544, n. 109.
40 Roma’daki İspanyol elçisi Venedik’teki meslektaşına, papanın, Venedik ve İspanya arasındaki ittifakı ateşlemesi için Ciğalazade’nin Venedik topraklarına saldırmasını beklediğini yazar, Sessa Dükü’ndenFrancisco de Vera’ya, Roma, 6 Agustos 1594, AGS E, 1544, n. 69. İspanyol donanmasının bu dönemdeki vaziyeti için, bkz. David Goodman, Spanish naval power, 1589-1665: Reconstruction and defeat, (Cambridge: Cambridge University Press, 1997): Miguel Ángel de Bunes, “La defensa de la Cristiandad: las armadas en el Mediterráneo durante la Edad Modern,” Cuadernos de Historia Moderna, Anejos, 5(2006), s. 77-99. URL: http://hdl.handle.net/10261/8362.
41 Miguel Ángel de Bunes, La imagen de los musulmanes y del norte de Africa en la España de los siglos xvi y. xvii: los caracteres de una hostilidad, (Madrid: Instituto de Filología, 1989); Özlem Kumrular (der.), Dünya’da Türk İmgesi, (İstanbul: Kitap Yayınevi, 2006); Miguel Ángel de Bunes, “Felipe III y la defensa del Mediterráneo. La conquista de Argel,” Enrique García Hernán y Davide Maffi (der.), Guerra y sociedad en la Monarquia Hispánica. Política, estrategia y cultura en la Europa moderna (1500-1700), (Madrid: Ediciones del Laberinto, 2006), s. 921-946.
42 José María Floristán Imízcoz, Fuentes para la política oriental de los Austrias: la documentación griega del Archivo de Simancas (1571-1621), (León, Universidad Servicio de Publicaciones, 1988); Bernardo García García, La Pax Hispanica: Política exterior del Duque de Lerma, (Leuven: Leuven University Press, 1996), s. 25-103.
43 Alberto Tenenti, Venezia e i corsari: 1580-1615, (Bari: Laterza, 1961), s. 3-86.
44 Luis Gil Fernández, El imperio luso-español y la Persia safávida, (Madrid: Fundación Universitaria Española, 2006), s. 142-253.
45 Alexander H. De Groot, The Ottoman Empire and The Dutch Republic: A History of the Earliest Diplomatic Relations, 1610-1630, (Leyden: Instituut Leiden, 1978); J. Bérenger, “Les vicissitudes de l’alliance militaire franco-turque (1520-1800),” Revue internationale d’histoire militaire, 68 (1987), s. 7-44.
46 Maqueda Dükü’nden Kral’a, Messina, 1 Ekim 1598, AGS E, 1158, n. 186.
47 Iñigo de Mendoza’dan Kral’a, Venedik, 19 Aralık 1598, AGS E, K1676, n. 177.
48 Lemos Kontu’ndan III. Felipe’ye, Napoli, 20 Eylül 1599, AGS E, 1096, n. 123.
49 Iñigo de Mendoza’dan III. Felipe’ye, Venedik, 28 Mayis 1600, AGS E, K1677, n. 40.
50 Godfrey Fisher, Barbary Legend: War, Trade and Piracy in North Africa, 1415-1830, (Oxford: Clarendon Press, 1957); John B. Wolf, The Barbary Coast: Algeria under the Turks 1500-1830, (New York: W.W.Norton, 1979).
51 Giuseppe Galasso, En la periferia del Imperio: la monarquía hispánica y el reino de Nápoles, (Barselona: Península, 2000); Napoli valisinin krala gönderdiği mektup, merkez ve çevre arasındaki anlaşmazlığın açık örneklerinden birisidir, Conde de Lemos’dan Krala, Napoli, 30 Eylül 1601, AGS E, 1097, n. 183.
52 Feria Dükü’nden III. Felipe’ye, Palermo, 9 Haziran 1602, AGS E, 1160, n. 116; Jan Paul Niederkorn, “Das ‘negotium secretum’ der Familie Cicala,” Instituts für Österreichische Geschichtsforschung, Mitteilungen, 101: 1/4 (1993), s. 425-434.
Le texte seul est utilisable sous licence Licence OpenEdition Books. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.
Harp ve Sulh
Ce livre est diffusé en accès ouvert freemium. L’accès à la lecture en ligne est disponible. L’accès aux versions PDF et ePub est réservé aux bibliothèques l’ayant acquis. Vous pouvez vous connecter à votre bibliothèque à l’adresse suivante : https://freemium.openedition.org/oebooks
Si vous avez des questions, vous pouvez nous écrire à access[at]openedition.org
Harp ve Sulh
Vérifiez si votre bibliothèque a déjà acquis ce livre : authentifiez-vous à OpenEdition Freemium for Books.
Vous pouvez suggérer à votre bibliothèque d’acquérir un ou plusieurs livres publiés sur OpenEdition Books. N’hésitez pas à lui indiquer nos coordonnées : access[at]openedition.org
Vous pouvez également nous indiquer, à l’aide du formulaire suivant, les coordonnées de votre bibliothèque afin que nous la contactions pour lui suggérer l’achat de ce livre. Les champs suivis de (*) sont obligatoires.
Veuillez, s’il vous plaît, remplir tous les champs.
La syntaxe de l’email est incorrecte.
Référence numérique du chapitre
Format
Référence numérique du livre
Format
1 / 3