• Contenu principal
  • Menu
OpenEdition Books
  • Accueil
  • Catalogue de 15363 livres
  • Éditeurs
  • Auteurs
  • Facebook
  • X
  • Partager
    • Facebook

    • X

    • Accueil
    • Catalogue de 15363 livres
    • Éditeurs
    • Auteurs
  • Ressources numériques en sciences humaines et sociales

    • OpenEdition
  • Nos plateformes

    • OpenEdition Books
    • OpenEdition Journals
    • Hypothèses
    • Calenda
  • Bibliothèques

    • OpenEdition Freemium
  • Suivez-nous

  • Newsletter
OpenEdition Search

Redirection vers OpenEdition Search.

À quel endroit ?
  • Instytut Badań Literackich Polskiej Akad...
  • ›
  • Współczesne badania nad polską literatur...
  • ›
  • Przemoc filosemicka?
  • ›
  • Przemoc filosemicka
  • Instytut Badań Literackich Polskiej Akad...
  • Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
    Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
    Informations sur la couverture
    Table des matières
    Liens vers le livre
    Informations sur la couverture
    Table des matières
    Formats de lecture

    Plan

    Plan détaillé Texte intégral Wstrząs narracyjny Korpus analityczny Pytania badawcze Przemoc filosemicka „Żydzi” fantazmatyczni a polski splot wizerunkowo-tożsamościowy Działanie mechanizmu Pytanie o zmianę Notes de bas de page Auteurs

    Przemoc filosemicka?

    Ce livre est recensé par

    Précédent Suivant
    Table des matières

    Przemoc filosemicka

    Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski

    p. 7-16

    Texte intégral Wstrząs narracyjny Korpus analityczny Pytania badawcze Przemoc filosemicka „Żydzi” fantazmatyczni a polski splot wizerunkowo-tożsamościowy Działanie mechanizmu Pytanie o zmianę Notes de bas de page Auteurs

    Texte intégral

    Wstrząs narracyjny

    1Rok 2000 wraz z publikacją książki Sąsiedzi Jana Tomasza Grossa zdawał się stanowić przełom w myśleniu na temat stosunku polskiej większości dominującej do żydowskiej mniejszości, do antysemityzmu w ogóle, w szczególności zaś – do Zagłady. W polskich realiach był to wstrząs narracyjny, drugi z kolei po symbolicznych wstrząsach lat 80., na które złożyły się film Shoah Claude’a Lanzmanna (1985), sprawa klasztoru sióstr karmelitanek w Oświęcimiu (1985-1993) i tekst Jana Błońskiego Biedni Polacy patrzą na getto (1987). Wstrząs narracyjny połowy lat 80. polegał na niemożności dalszego ignorowania faktu, że Polacy nie byli jedyną ani też główną ofiarą II wojny światowej, nawet w skali okupowanej Polski. Ofiarą główną – w skali okupowanej Polski i Europy – byli natomiast Żydzi. Wstrząs ów nie wyłonił nowego konsensusu narracyjnego. Sprawa stosunku Polaków do Żydów, antysemityzmu i Zagłady była natomiast cały czas obecna w głównym nurcie debaty publicznej w związku z tekstem Michała Cichego o mordach żołnierzy AK na Żydach w powstaniu warszawskim (1994), pięćdziesiątą rocznicą pogromu kieleckiego (1996), instalacją symboli religijnych na polu popiołów w Brzezince (1996-1997) czy obecnością „krzyża papieskiego” na oświęcimskim żwirowisku (1998-1999).

    2W tym stanie narracyjnego rozpadu i niekończących się napięć, jeśli nie wojen symbolicznych, nastąpił wstrząs drugi. W polu widzialności pojawił się mianowicie kolejny niemożliwy do zignorowania fakt: Polacy nie byli biernymi i bezsilnymi świadkami Zagłady. Byli jej współuczestnikami, niekiedy bezpośrednimi sprawcami. W masie swojej współdeterminowali los żydowskich współobywateli, w związku z czym spoczywa na nich współodpowiedzialność za przebieg i wynik zagłady Żydów polskich. Wstrząs roku 2000 wydawał się zrazu wstrząsem konstruktywnym, kryzysem prowadzącym ku przezwyciężeniu, końcem, który wyłania z siebie nowy początek. Ogólnopolska debata jedwabieńska oraz utworzenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN dały asumpt do bezprecedensowego rozwoju badań nad Zagładą na terenach okupowanej Polski. Historiografia Zagłady przestała być pisana wyłącznie za granicą. Równolegle – na skalę nieporównanie większą niż dotychczas – historia Żydów polskich i antysemityzm trafiły na warsztat przedstawicielek i przedstawicieli nauk humanistycznych oraz społecznych. Pojawiły się odkrywcze analizy, reinterpretacje oraz kolejne pytania zadawane kulturze i społeczeństwu.

    Korpus analityczny

    3Nurtowało nas pytanie, w jakim stopniu i w jakich formach wiedza wypracowana przez badaczki i badaczy zaznacza swoją obecność w społecznej świadomości. Na ile jest pomijana, a na ile znajduje w niej wyraz bezpośrednio lub pośrednio – jako pozytywny lub negatywny punkt odniesienia. Czy, na ile i w jaki sposób podlega przepracowaniu, przekładając się na społeczno-kulturową zmianę. Jedną z istotnych płaszczyzn ekspresji i zarazem kształtowania świadomości zbiorowej są teksty kultury kwalifikowane jako wydarzenia kulturalne i artystyczne z uwagi na fakt, że wywołują odzew i mobilizują emocje szerszego kręgu odbiorców z różnych grup społecznych, zawodowych, wiekowych. Masowa popularność pozwala bowiem mówić o nich jako zjawiskach charakterystycznych – jeśli nie: reprezentatywnych – dla kultury większościowej. Interesowały nas zjawiska obserwowane i komentowane w debacie publicznej jako znak przemiany świadomości społecznej i „nowe otwarcie w stosunkach polsko-żydowskich” czy też nowa narracja o przeszłości. O wyborze korpusu wydarzeń do analizy zadecydowały trzy kryteria: deklaracja nieagresji w stosunku do tzw. historiografii krytycznej, a więc także nowej historiografii antysemityzmu i Zagłady; szeroki społeczny rezonans; pozytywny charakter emocji deklarowanych przez twórców i wzbudzanych w odpowiedzi u odbiorców. W rezultacie analizie zostały poddane: film dokumentalny Po-lin. Okruchy pamięci w reżyserii Jolanty Dylewskiej (2008); rekonstrukcja historyczna likwidacji getta w Będzinie (2010); ogólnopolska akcja społeczno-artystyczna Rafała Betlejewskiego Tęsknię za tobą, Żydzie (2010); zaprojektowana przez Tomasza Leca, symboliczna rekonstrukcja gettowego mostu nad ulicą Chłodną w Warszawie (2011); warszawski Dom Etgara Kereta autorstwa Jakuba Szczęsnego (2012).

    Pytania badawcze

    4Interesowało nas, czy istotnie mamy do czynienia z nową opowieścią. Pytaliśmy o historię zintegrowaną, czyli taką, która uwzględnia doświadczenie wszystkich grup zamieszkujących terytorium Polski – w tym wypadku ludzi, którzy w najrozmaitszy sposób definiowali się jako Żydzi, jak również tych, którzy w tej kategorii zostali umiejscowieni wbrew sobie, przez grupę dominującą sięgającą po przemoc symboliczną i fizyczną, jaką jest władza klasyfikacji. Interesowało nas, czy i jak dalece przekształceniu uległy warunki opowieści, a wraz z nimi zbiorowe imaginarium współtworzące społeczno-kulturową ramę, która nadaje sens doświadczeniu i porządkuje wiedzę rzeczową. Czy i jak zmieniło się autowyobrażenie dominującej większości oraz jej stosunek do własnej przeszłości i tożsamości? Czy nastąpiła i jak dalece sięgnęła redefinicja wspólnoty w obliczu faktu, że to jej dotychczasowa etniczno-religijna definicja i hierarchiczno-kolektywistyczny charakter relacji w jej obrębie produkowały i legitymizowały przemoc w stosunku do mniejszości? Interesowało nas, czy następuje i na jakich warunkach przebiega inkluzja głosu wszystkich poddanych dawniej antysemickiemu wykluczeniu. Na ile swobodnie wybrzmiewa opowieść o żydowskim doświadczeniu Zagłady i miejscu w nim dominującej większości? Na ile głos mniejszościowy ma status autonomiczny, a na ile musi się podporządkować warunkom dyktowanym przez większość? Innymi słowy, nasze pytanie było pytaniem o zmianę.

    Przemoc filosemicka

    5Szukając odpowiedzi na powyższe pytania, zaobserwowaliśmy, że głos mniejszości wprowadzony w pole słyszalności nadal podlega ograniczającym wymogom, naciskom i hierarchiom, te zaś do złudzenia przypominają dawne formy dyskryminacji. Co więcej, opresja definicyjna w stosunku do członkiń i członków mniejszości – przekształcająca podmiot w przedmiot – nie jest ani dekonstruowana, ani przezwyciężana. Przeciwnie: ma się dobrze. Polega zaś na przemocy filosemickiej. Filosemityzmem nazywamy żywiołowo pozytywne uczucia większości skierowane ku zbiorowemu obiektowi wyobrażonemu, identyfikowanemu jako „Żydzi”. W tym sensie filosemityzm – choć opatrzony przeciwnym wektorem emocjonalnym – jest strukturalnie podobny do antysemityzmu, oba zaś wywodzą się ze wspólnej allosemickiej matrycy, której działanie opisał Artur Sandauer w latach 80. XX wieku1. Filosemityzm – jak każde uprzedmiotowienie, negacja podmiotowości innego bytu – jest formą przemocy. W tym sensie przemoc filosemicka to termin poniekąd tautologiczny, redundantny. Zależało nam jednak na dobitnym wyodrębnieniu i nazwaniu tego nadal nie dość rozpoznanego zjawiska.

    6Przejawy przemocy filosemickiej w Polsce składają się na zjawisko społeczne imponujących rozmiarów, jeśli nie ruch społeczny. Stwierdzenie tego faktu stanowi punkt wyjścia dla naszego badania. Głównym przedmiotem oglądu jest sposób, w jaki obiekt wyobrażony „Żydzi” jest konstruowany. Otoczeni najlepszymi intencjami i obdarzeni najlepszymi uczuciami, „Żydzi” są bowiem fantazmatem, wyobrażeniem odpowiadającym na deficyty i zapotrzebowania swoich miłośników: grupy dominującej, czyli polskiej większości. Z badań naszych wynika, że na pierwszym miejscu na liście jej mentalnych i emocjonalnych – a także moralnych – zapotrzebowań lokuje się troska o własny wizerunek i autowizerunek. Wizerunek i autowizerunek, dla którego sprawą centralną – najważniejszą i budzącą największe emocje – jest sprawa antysemityzmu, w szczególności zaś miejsca polskiej większości w strukturze Zagłady.

    „Żydzi” fantazmatyczni a polski splot wizerunkowo-tożsamościowy

    7Ranga zbiorowej „fiksacji na Żydach”, w jakiej wyraża się polski splot wizerunkowo-tożsamościowy, bierze się z jednej strony z faktu, że fantazmatyczni „Żydzi” są obcym konstytutywnym, wobec którego większość określa własną tożsamość. W realiach wspólnoty definiującej się etnicznie (polskiej) czy w kategoriach etniczno-religijnych (polsko-katolickiej) fantazmatyczni „Żydzi” są organizatorem systemu różnicy, jak byli nim w warunkach przednarodowej wspólnoty religijnej (chrześcijańskiej):

    Pożytek z klasyfikacji – poczucie bezpieczeństwa wynikające z umocnienia poczucia tożsamości – odczuwany jest najsilniej właśnie wtedy, gdy wskazane zostanie uosobienie różnicy. W toku polskiej historii w tej funkcji zawsze występowali Żydzi, od średniowiecza organizatorzy polskiego systemu dystynkcji. […] [P]olskie reklasyfikacje polityczne w wieku XX zawsze posługiwały się kluczem żydowskim (pierwsza wojna światowa, 1918, wojna roku 1920, sanacja, wkroczenie Rosjan, wkroczenie Niemców, powrót Rosjan, rządy komunistyczne, październik 1956, rok 1968 etc.), także i dziś nawet dalekie od antysemityzmu naprawcze hasła władz (np. walka z korupcją, tzw. nowa polityka historyczna) mylone są z innym, groźnym typem porządkowania, opartym na histerii tożsamościowej i nacjonalizmie.2

    8Z drugiej zaś strony dominująca tożsamość grupy większościowej jest oparta na wizerunku tak dalece, że zdaje się w nim wyczerpywać. Nie znaczy to, żeby jakości takie jak jednostkowa i zbiorowa podmiotowość, gotowość do uznania podmiotowości innych bytów, suwerenność i związana z nimi świadomość konsekwencji własnych wyborów oraz odpowiedzialność za nie, były w polskiej kulturze nieznane. Nie mają one jednak porównywalnej prawomocności społeczno-kulturowej. Pozostają w rozproszeniu, nie tworząc wyraźnej – i atrakcyjnej w szerszej skali – alternatywy. Nie posiadają zdolności mobilizacyjnej innej niż negatywna. To znaczy: wyczerpują się w punktowych reakcjach na ujawniane akty przemocy, nie zamieniając się w systematyczną refleksję nad kulturą, która prowadziłaby do zmiany praktyk społecznych. Namysł krytyczny, owszem, istnieje. Pozbawiony jest jednak ciągłości. Nie przekształca się w wyraźny, trwały kanon czy korpus, który byłby dorobkiem ogółu – stale dyskutowanym, a więc weryfikowanym i falsyfikowanym na bieżąco. Mało tego, wszelkie przedsięwzięcie analityczne postrzegane jest przez obrońców polskiego wizerunku nieodmiennie jako pochodzące lub inspirowane z zewnątrz zagrożenie.

    9Badaczka polskiej tożsamości większościowej i polskich wojen symbolicznych Geneviève Zubrzycki analizuje fascynację wszystkim, co uważane w Polsce za żydowskie. Nie wnika jednak w konstrukcję „Żyda” wyobrażonego. Nie przykłada też wytworzonego przez Polaków fantazmatu do realiów polsko-żydowskiej i żydowsko-polskiej historii. Na podstawie wypowiedzi polskich uczestniczek i uczestników „żydowskiego odrodzenia” wysnuwa wniosek, że stanowi ono zjawisko zastępcze, społecznie i kulturowo dozwoloną formę ekspresji tęsknoty za pluralistycznym społeczeństwem3. Z naszych badań wynika, że w zjawisku tym tkwi pierwiastek przekraczający wiele podziałów, silnie homogenizujący, zaś główną jego stawką symboliczną pozostaje wizerunek Polski i Polaków – ze szczególnym uwzględnieniem najwrażliwszego punktu: stosunku Polaków do Żydów w ogólności, a w szczególności w okresie Zagłady – bo do pytania o Zagładę dochodzi prędzej czy później, w sposób nieuchronny.

    Działanie mechanizmu

    10W przemocy filosemickiej kluczową rolę odgrywa to, co łatwo przedstawić jako dowód zmiany: dobre uczucia większości pod adresem „Żydów” – zjawisko faktycznie bez precedensu. Fantazmatyczni „Żydzi” są zatem konstruowani tak, by dali się lubić. Niekiedy zaś wręcz tak, by można było się z nim utożsamić. Cel ten można osiągnąć dwojako. Po pierwsze: opowiadając o sprawach nieangażujących kontekstu kultury dominującej – typu religia i tradycyjna obyczajowość: Tora, opowieści chasydów, muzyka, kuchnia, wycinanka. Po drugie: metodą dekontekstualizacji wszystkiego, co pierwotnie angażuje kontekst kultury dominującej i wskazuje na agresję z jej strony – typu syjonizm czy Zagłada. To dlatego opowieść o Zagładzie albo zupełnie ewakuuje polską większość poza obręb świata przedstawionego, albo wyraźnie konstytuuje się na triadzie Hilberga4 – jasnym rozgraniczeniu sprawców, ofiar i świadków, gdzie ofiary i świadkowie pozostają szczelnie rozdzieleni przez obcą przemoc. Antysemityzm grupy dominującej nie może pojawić się w polu widzenia. W razie gdyby się jednak pojawił, musi pozostać niesproblematyzowany, zmarginalizowany lub uznany za już przezwyciężony, a więc nie warty uwagi. Może też zostać przedstawiony jako eksces jednostek lub wyodrębnionej grupy. Nie może natomiast być opisywany jako trwała społeczno-kulturowa norma, legitymizowana moralnie przez religię panującą oraz praktyki uznane za naturalne i zrozumiałe same przez się.

    11Warunkiem sympatii do przedmiotu przedstawienia jest więc przedstawienie przedmiotu oparte na dekontekstualizacji. Reguła ta organizuje pole reprezentacji i musi być przestrzegana przez każdego, kto wkracza w jego obręb. Wymóg ten dotyczy także żydowskiego głosu. Jak to działa? Z nieprawdopodobieństwem psychologicznym graniczy, by realna osoba, zetknąwszy się z lawiną najlepszych uczuć pod adresem swojego nieadekwatnego wizerunku, oznajmiła: „Państwo mnie z kimś mylą”. Jeszcze mniej prawdopodobne, by w takiej sytuacji ujawniła reguły gry, orzekając: „Państwo mnie instrumentalizują, realizując moim kosztem swój interes”. Sympatia do Żydów wyobrażonych de facto pełni funkcję knebla czy też narzędzia szantażu. Obiekt uczuć pozytywnych stara się bowiem zazwyczaj życzliwość odwzajemnić, nie zaś żądać rozliczeń i wyjaśnień. Żądanie takie, podobnie jak roszczenie do równych praw i pozycji podmiotu, uniemożliwiłoby sympatię do przedmiotu. W perspektywie kultury dominującej ustawiłoby go w pozycji archetypalnego bezczelnego, niewdzięcznego, a może i mściwego „Żyda”. Na tej zasadzie sympatia, o której mowa, likwiduje możliwość wypowiedzenia żydowskiego doświadczenia w jego pełni – pełni, która stanowi również o jego istocie. A jest nią wytwarzane i narzucane przez większość piętno wraz ze wszystkimi tego konsekwencjami.

    12Analizowane przez nas wydarzenia kulturalne stanowią różne warianty narcystycznej autoinscenizacji większości dominującej. Do wyobrażeń na własny temat dosztukowuje ona takie wyobrażenia o „Żydach”, które umożliwiają potwierdzenie jej autowyobrażeń: przez nią samą, przez postronnych obserwatorów oraz realne osoby obsadzane w rolach fantazmatycznych „Żydów”. Tym sposobem pogodzone i zabezpieczone zostają dobra, wydawałoby się, sprzeczne: wyidealizowany wizerunek większości, projektowany również wstecz („Polki i Polacy nigdy nie mieli problemu z antysemityzmem”) oraz przekonanie o chwalebnej zmianie („Polska się zmieniła”). Tak działa przemoc filosemicka. To ona pozwala nie zmieniać zasadniczego wzoru wykluczenia w skali społecznej, stanowiąc jego nową formę. Pod jej osłoną antysemityzm może trwać i reprodukować się – jak widać na przykładzie Polski po 1989 roku5 – niezagrożony w swoich fundamentach, konstrukcji oraz mechanizmach.

    Pytanie o zmianę

    13Brak zmiany manifestuje się na poziomie definicji wspólnoty, która nadal zasadza się na kryterium etnicznym lub etniczno-religijnym i ma agresywny charakter zaczepno-obronny, co w dobitny sposób ujawniła debata o uchodźcach (2015). Nie zmienia się zatem społeczno-kulturowa rama porządkująca doświadczenie i wiedzę rzeczową. Innymi słowy, nie zmieniają się warunki ramowe narracji dominującej, nawet jeśli na poziomie szczegółowym pojawiają się w niej nowe elementy. Był jednak czas, gdy wiedza i doświadczenie wydawały się zyskiwać przewagę i rozszczelniać hermetyczną skorupę wizerunkowo-tożsamościową. Miało to miejsce w okresie 2000-2004, między debatą jedwabieńską a akcesją Polski do Unii Europejskiej (2004) i zwycięstwem wyborczym obozu tzw. nowej polityki historycznej (2005), który – wbrew potocznemu przekonaniu – nie ogranicza się do jednej partii politycznej. Pytanie zatem, czy otwarcie lat 2000-2004 było podyktowane li tylko troską o wizerunek spod znaku „Co zagranica o nas powie?”. Czy zadecydowało o nim przekonanie, że zdolność wzięcia odpowiedzialności za własny kraj i jego historię stanowi rodzaj dystynkcji, przepustki do lepszego świata, o której można zapomnieć, znalazłszy się w środku? Czy może w owej czteroletniej szczelinie zamanifestował się jednak potencjał zmiany? Chcemy wierzyć, że – co najmniej również – to drugie.

    14W naszych analizach opisujemy, na mocy jakich mechanizmów społeczna energia nie znajduje ujścia w zmianie, lecz w wytwarzaniu i konserwowaniu pozorów zmiany. Pozory zmiany natomiast nie tylko pozwalają nic istotnego nie zmieniać, lecz wręcz potencjał zmiany blokują i rozbrajają. Tak będzie prawdopodobnie dopóty, dopóki to wizerunek, nie zaś stan faktyczny pozostawać będzie wartością naczelną i celem samym w sobie. Tak długo jak tożsamość zbiorowa opierać się będzie na wizerunku, niezdolność do samoupodmiotowienia będzie tworzyła błędne koło z niezdolnością do uznania podmiotowości innych bytów. A wszystko wśród kolejnych fal oddolnej i odgórnej paniki wizerunkowej, której treścią była, jest i najprawdopodobniej nadal będzie odmowa konfrontacji z rzeczywistością Zagłady i miejscem w niej własnej grupy odniesienia. Ten rytuał trwa w Polsce niemal nieprzerwanie od 1942 – jeśli nie od 1941 – roku. I w dalszym ciągu nie opowiedziała się przeciw niemu żadna z instytucji transmitujących wzory kultury – czy będzie to dom, szkoła, czy Kościół. Zagrozić może mu zatem jedynie emancypacja jednostek jako czujących i myślących bytów społecznych, a więc takich, które są odpowiedzialne za siebie i sieć relacji, w jakich pozostają. Dziś jednak ta perspektywa wydaje się nawet odleglejsza niż wówczas, gdy powstawały realizacje, których bilans analityczny przedstawiamy w niniejszej książce.

    Kałuszyn, 1936 (kadr z archiwalnych materiałów filmowych zarejestrowanych przez mieszkających w USA żydowskich emigrantów odwiedzających rodzinne strony) – fragment filmu Po-lin. Okruchy pamięci w reżyserii Jolanty Dylewskiej (2008).

    Image 10000201000003090000025A172222E15583FB4B.png

    © Copyright by Bomedia.

    Notes de bas de page

    1 Por. A. Sandauer, O sytuacji pisarza polskiego pochodzenia żydowskiego w XX wieku. Rzecz, którą nie ja powinienem był napisać…, Czytelnik, Warszawa 1982, s. 9, 10, 12.

    2 J. Tokarska-Bakir, Legendy o krwi. Antropologia przesądu, WAB, Warszawa 2008, s. 632, 634.

    3 Por. G. Zubrzycki, Nationalism, „Philosemitism,” and Symbolic Boundary-Making in Contemporary Poland, „Comparative Studies in Society and History” 2016, nr 58(1), s. 66-98.

    4 Por. R. Hilberg, Sprawcy, ofiary, świadkowie. Zagłada Żydów 1933–1945, przeł. J. Giebułtowski, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów & Cyklady, Warszawa 2007.

    5 Por. wyniki badań prowadzonych w latach 1992, 2002, 2012: Czy Polacy są antysemitami? Wyniki badania sondażowego, red. I. Krzemiński, Oficyna Naukowa, Warszawa 1996; Antysemityzm w Polsce i na Ukrainie. Raport z badań, red. I. Krzemiński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004; Żydzi – problem prawdziwego Polaka. Antysemityzm, ksenofobia i stereotypy narodowe po raz trzeci, red. I. Krzemiński, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.

    Auteurs

    Elżbieta Janicka

    Tomasz Żukowski

    Précédent Suivant
    Table des matières

    Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0

    Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.

    Voir plus de livres
    Przemoc filosemicka?

    Przemoc filosemicka?

    Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000

    Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski (éd.)

    2016

    Literatura polska wobec Zagłady (1939-1968)

    Literatura polska wobec Zagłady (1939-1968)

    Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska et Jacek Leociak (dir.) Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska et Jacek Leociak (éd.)

    2016

    Pomniki pamięci

    Pomniki pamięci

    Miejsca niepamięci

    Katarzyna Chmielewska et Alina Molisak (dir.) Katarzyna Chmielewska et Alina Molisak (éd.)

    2017

    Szkice młodopolskie

    Szkice młodopolskie

    Jan Tomkowski Jan Tomkowski (éd.)

    2016

    Prywatna historia poezji i koniec wieku

    Prywatna historia poezji i koniec wieku

    Małgorzata Baranowska Małgorzata Baranowska (éd.)

    2017

    Spory o Grossa

    Spory o Grossa

    Polskie problemy z pamięcią o Żydach

    Paweł Dobrosielski Paweł Dobrosielski (éd.)

    2017

    Nowoczesny Orfeusz

    Nowoczesny Orfeusz

    Interpretacje mitu w literaturze polskiej XX-XXI wieku

    Maciej Jaworski Maciej Jaworski (éd.)

    2017

    Refleksja nad literaturą w polskim piśmiennictwie emigracyjnym

    Refleksja nad literaturą w polskim piśmiennictwie emigracyjnym

    Tymon Terlecki, Czesław Miłosz, Gustaw Herling-Grudziński

    Andrzej Karcz Andrzej Karcz (éd.)

    2017

    Polska ballada gotycka

    Polska ballada gotycka

    Paweł Pluta Paweł Pluta (éd.)

    2017

    Czyja dzisiaj jest Zagłada?

    Czyja dzisiaj jest Zagłada?

    Retoryka - ideologia - popkultura

    Marta Tomczok

    2017

    Wojna i okolice

    Wojna i okolice

    Sławomir Buryła

    2018

    Po Jedwabnem

    Po Jedwabnem

    Anatomia pamięci funkcjonalnej

    Piotr Forecki

    2018

    Voir plus de livres
    1 / 12
    Przemoc filosemicka?

    Przemoc filosemicka?

    Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000

    Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski (éd.)

    2016

    Literatura polska wobec Zagłady (1939-1968)

    Literatura polska wobec Zagłady (1939-1968)

    Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska et Jacek Leociak (dir.) Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska et Jacek Leociak (éd.)

    2016

    Pomniki pamięci

    Pomniki pamięci

    Miejsca niepamięci

    Katarzyna Chmielewska et Alina Molisak (dir.) Katarzyna Chmielewska et Alina Molisak (éd.)

    2017

    Szkice młodopolskie

    Szkice młodopolskie

    Jan Tomkowski Jan Tomkowski (éd.)

    2016

    Prywatna historia poezji i koniec wieku

    Prywatna historia poezji i koniec wieku

    Małgorzata Baranowska Małgorzata Baranowska (éd.)

    2017

    Spory o Grossa

    Spory o Grossa

    Polskie problemy z pamięcią o Żydach

    Paweł Dobrosielski Paweł Dobrosielski (éd.)

    2017

    Nowoczesny Orfeusz

    Nowoczesny Orfeusz

    Interpretacje mitu w literaturze polskiej XX-XXI wieku

    Maciej Jaworski Maciej Jaworski (éd.)

    2017

    Refleksja nad literaturą w polskim piśmiennictwie emigracyjnym

    Refleksja nad literaturą w polskim piśmiennictwie emigracyjnym

    Tymon Terlecki, Czesław Miłosz, Gustaw Herling-Grudziński

    Andrzej Karcz Andrzej Karcz (éd.)

    2017

    Polska ballada gotycka

    Polska ballada gotycka

    Paweł Pluta Paweł Pluta (éd.)

    2017

    Czyja dzisiaj jest Zagłada?

    Czyja dzisiaj jest Zagłada?

    Retoryka - ideologia - popkultura

    Marta Tomczok

    2017

    Wojna i okolice

    Wojna i okolice

    Sławomir Buryła

    2018

    Po Jedwabnem

    Po Jedwabnem

    Anatomia pamięci funkcjonalnej

    Piotr Forecki

    2018

    Voir plus de livres
    Przemoc filosemicka?

    Przemoc filosemicka?

    Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000

    Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski (éd.)

    2016

    Voir plus de livres
    Przemoc filosemicka?

    Przemoc filosemicka?

    Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000

    Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski (éd.)

    2016

    Voir plus de chapitres

    Obserwatorzy uczestniczący i inne kategorie. O nowy paradygmat opisu polskiego kontekstu Zagłady

    Elżbieta Janicka

    Rozdział 3. Opowieść na rozdrożu. Przed Październikiem 1956 i później

    Tomasz Żukowski

    Co widzieli świadkowie ?

    Tomasz Żukowski

    Rozdział III. Przedmiot i podmiot nostalgii: „Tęsknię za tobą Żydzie” i „Płonie stodoła” Rafała Betlejewskiego (2010)

    Tomasz Żukowski

    Rozdział II. Korekta rzeczywistości: rekonstrukcja likwidacji getta w Będzinie (2010)

    Tomasz Żukowski

    Rozdział 7. Archeologia nostalgiczna i archeologia krytyczna

    Tomasz Żukowski

    Rozdział 8. Nowy kontrakt narracyjny. Pokłosie (2012)

    Elżbieta Janicka

    Świadkowie własnej sprawy. Polska narracja dominująca wobec Zagłady na przykładzie tekstu Marii Kann Na oczach świata (1943)

    Elżbieta Janicka

    Rozdział V. Lapsus freudowski: Dom Kereta przy ulicy Żelaznej w Warszawie (2012)

    Elżbieta Janicka

    Rozdział IV. Oczyszczenie przez rozdzielenie: upamiętnienia mostu nad Chłodną w Warszawie (1996, 2007-2011)

    Elżbieta Janicka

    Rozdział I. Przechwycenie dokumentu: Po-lin Jolanty Dylewskiej (2008)

    Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski

    Voir plus de chapitres
    1 / 11

    Obserwatorzy uczestniczący i inne kategorie. O nowy paradygmat opisu polskiego kontekstu Zagłady

    Elżbieta Janicka

    Rozdział 3. Opowieść na rozdrożu. Przed Październikiem 1956 i później

    Tomasz Żukowski

    Co widzieli świadkowie ?

    Tomasz Żukowski

    Rozdział III. Przedmiot i podmiot nostalgii: „Tęsknię za tobą Żydzie” i „Płonie stodoła” Rafała Betlejewskiego (2010)

    Tomasz Żukowski

    Rozdział II. Korekta rzeczywistości: rekonstrukcja likwidacji getta w Będzinie (2010)

    Tomasz Żukowski

    Rozdział 7. Archeologia nostalgiczna i archeologia krytyczna

    Tomasz Żukowski

    Rozdział 8. Nowy kontrakt narracyjny. Pokłosie (2012)

    Elżbieta Janicka

    Świadkowie własnej sprawy. Polska narracja dominująca wobec Zagłady na przykładzie tekstu Marii Kann Na oczach świata (1943)

    Elżbieta Janicka

    Rozdział V. Lapsus freudowski: Dom Kereta przy ulicy Żelaznej w Warszawie (2012)

    Elżbieta Janicka

    Rozdział IV. Oczyszczenie przez rozdzielenie: upamiętnienia mostu nad Chłodną w Warszawie (1996, 2007-2011)

    Elżbieta Janicka

    Rozdział I. Przechwycenie dokumentu: Po-lin Jolanty Dylewskiej (2008)

    Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski

    Accès ouvert

    Accès ouvert freemium

    ePub

    PDF

    PDF du chapitre

    Suggérer l’acquisition à votre bibliothèque

    Acheter

    Édition imprimée

    Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
    • amazon.fr
    ePub / PDF

    1 Por. A. Sandauer, O sytuacji pisarza polskiego pochodzenia żydowskiego w XX wieku. Rzecz, którą nie ja powinienem był napisać…, Czytelnik, Warszawa 1982, s. 9, 10, 12.

    2 J. Tokarska-Bakir, Legendy o krwi. Antropologia przesądu, WAB, Warszawa 2008, s. 632, 634.

    3 Por. G. Zubrzycki, Nationalism, „Philosemitism,” and Symbolic Boundary-Making in Contemporary Poland, „Comparative Studies in Society and History” 2016, nr 58(1), s. 66-98.

    4 Por. R. Hilberg, Sprawcy, ofiary, świadkowie. Zagłada Żydów 1933–1945, przeł. J. Giebułtowski, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów & Cyklady, Warszawa 2007.

    5 Por. wyniki badań prowadzonych w latach 1992, 2002, 2012: Czy Polacy są antysemitami? Wyniki badania sondażowego, red. I. Krzemiński, Oficyna Naukowa, Warszawa 1996; Antysemityzm w Polsce i na Ukrainie. Raport z badań, red. I. Krzemiński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2004; Żydzi – problem prawdziwego Polaka. Antysemityzm, ksenofobia i stereotypy narodowe po raz trzeci, red. I. Krzemiński, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.

    Przemoc filosemicka?

    X Facebook Email

    Przemoc filosemicka?

    Ce livre est diffusé en accès ouvert freemium. L’accès à la lecture en ligne est disponible. L’accès aux versions PDF et ePub est réservé aux bibliothèques l’ayant acquis. Vous pouvez vous connecter à votre bibliothèque à l’adresse suivante : https://freemium.openedition.org/oebooks

    Acheter ce livre aux formats PDF et ePub

    Si vous avez des questions, vous pouvez nous écrire à access[at]openedition.org

    Przemoc filosemicka?

    Vérifiez si votre bibliothèque a déjà acquis ce livre : authentifiez-vous à OpenEdition Freemium for Books.

    Vous pouvez suggérer à votre bibliothèque d’acquérir un ou plusieurs livres publiés sur OpenEdition Books. N’hésitez pas à lui indiquer nos coordonnées : access[at]openedition.org

    Vous pouvez également nous indiquer, à l’aide du formulaire suivant, les coordonnées de votre bibliothèque afin que nous la contactions pour lui suggérer l’achat de ce livre. Les champs suivis de (*) sont obligatoires.

    Veuillez, s’il vous plaît, remplir tous les champs.

    La syntaxe de l’email est incorrecte.

    Référence numérique du chapitre

    Format

    Janicka, E., & Żukowski, T. (2016). Przemoc filosemicka. In E. Janicka & T. Żukowski (éds.), Przemoc filosemicka? (1‑). Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. https://doi.org/10.4000/books.iblpan.9798
    Janicka, Elżbieta, et Tomasz Żukowski. « Przemoc filosemicka ». In Przemoc filosemicka?, édité par Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2016. https://doi.org/10.4000/books.iblpan.9798.
    Janicka, Elżbieta, et Tomasz Żukowski. « Przemoc filosemicka ». Przemoc filosemicka?, édité par Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2016, https://doi.org/10.4000/books.iblpan.9798.

    Référence numérique du livre

    Format

    Janicka, E., & Żukowski, T. (2016). Przemoc filosemicka? (E. Janicka & T. Żukowski, éds.; 1‑). Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. https://doi.org/10.4000/books.iblpan.9748
    Janicka, Elżbieta, et Tomasz Żukowski. Przemoc filosemicka?. édité par Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2016. https://doi.org/10.4000/books.iblpan.9748.
    Janicka, Elżbieta, et Tomasz Żukowski. Przemoc filosemicka?. édité par Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski, Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2016, https://doi.org/10.4000/books.iblpan.9748.
    Compatible avec Zotero Zotero

    1 / 3

    Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

    Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

    • Plan du site
    • Se connecter

    Suivez-nous

    • Facebook
    • X
    • Flux RSS

    URL : http://wydawnictwo.ibl.waw.pl

    Email : sekretariat@ibl.waw.pl

    Adresse :

    ul. Nowy Świat 72

    00-330

    Warszawa

    Pologne

    OpenEdition
    • Candidater à OpenEdition Books
    • Connaître le programme OpenEdition Freemium
    • Commander des livres
    • S’abonner à la lettre d’OpenEdition
    • CGU d’OpenEdition Books
    • Accessibilité : partiellement conforme
    • Données personnelles
    • Gestion des cookies
    • Système de signalement