Przemoc filosemicka?
Nowe polskie narracje o Żydach po roku 2000
Philo-Semitic Violence? New Polish Narrative About the Jews After 2000
Interesowały nas zjawiska komentowane w polskiej i zagranicznej debacie publicznej jako znak przemiany świadomości społecznej i „nowe otwarcie w stosunkach polsko-żydowskich” na przełomie pierwszego i drugiego dziesięciolecia XXI wieku. Pytaliśmy, czy istotnie mamy do czynienia z nową narracją o przeszłości. Czy i jak dalece przekształciły się warunki opowieści, a wraz z nimi zbiorowe imaginarium współtworzące społeczno-kulturową ramę porządkującą wiedzę rzeczową, której dostarczają badania na...
The authors were interested in the phenomena discussed in the Polish and foreign public debate as a sign of change in social awareness and a‘new openness in Polish-Jewish relations’ at the turn of the second decade of the twenty-first century. The authors pose a question as to whether we really face a new narrative about the past. The authors wanted to know whether, and to what extent, the conditions of the narrative have changed, together with the collective imaginarium contributing to the so...
Éditeur : Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
Lieu d’édition : Warszawa
Publication sur OpenEdition Books : 6 mars 2024
ISBN numérique : 978-83-67957-08-3
DOI : 10.4000/books.iblpan.9748
Collection : Współczesne badania nad polską literaturą i kulturą
Année d’édition : 2016
ISBN (Édition imprimée) : 978-83-64703-80-5
Nombre de pages : 296
Elżbieta Janicka et Tomasz Żukowski
Przemoc filosemickaElżbieta Janicka et Tomasz Żukowski
Rozdział I. Przechwycenie dokumentu: Po-lin Jolanty Dylewskiej (2008)Tomasz Żukowski
Rozdział II. Korekta rzeczywistości: rekonstrukcja likwidacji getta w Będzinie (2010)Tomasz Żukowski
Rozdział III. Przedmiot i podmiot nostalgii: „Tęsknię za tobą Żydzie” i „Płonie stodoła” Rafała Betlejewskiego (2010)Interesowały nas zjawiska komentowane w polskiej i zagranicznej debacie publicznej jako znak przemiany świadomości społecznej i „nowe otwarcie w stosunkach polsko-żydowskich” na przełomie pierwszego i drugiego dziesięciolecia XXI wieku. Pytaliśmy, czy istotnie mamy do czynienia z nową narracją o przeszłości. Czy i jak dalece przekształciły się warunki opowieści, a wraz z nimi zbiorowe imaginarium współtworzące społeczno-kulturową ramę porządkującą wiedzę rzeczową, której dostarczają badania nad Zagładą z ostatnich kilkunastu lat? Pytaliśmy też, czy i jak zmieniło się wyobrażenie dominującej większości o sobie samej oraz jej stosunek do własnej historii i tożsamości. Czy następuje i na jakich warunkach przebiega inkluzja wszystkich poddanych dawniej antysemickiemu wykluczeniu? Oglądowi poddaliśmy film Po-lin Jolanty Dylewskiej (2008), rekonstrukcję likwidacji getta w Będzinie (2010), akcje Tęsknię za tobą Żydzie i Płonie stodoła Rafała Betlejewskiego (2010), upamiętnienia gettowego mostu nad ulicą Chłodną w Warszawie (1996, 2007-2011) oraz warszawski Dom Kereta (2012). Analiza tych inicjatyw artystycznych i wydarzeń kulturalnych, powodowanych najlepszymi intencjami, skłoniła nas do wniosku, że głos mniejszości wprowadzony do głównego nurtu dyskursu podlega ograniczającym wymogom, naciskom i hierarchiom, które w dużym stopniu przypominają dawne formy dyskryminacji. Co więcej, opresja definicyjna w stosunku do mniejszości – przekształcająca podmiot w przedmiot – nie jest ani dekonstruowana, ani przezwyciężana. Przeciwnie: ma się dobrze. Polega zaś na przemocy filosemickiej.
The authors were interested in the phenomena discussed in the Polish and foreign public debate as a sign of change in social awareness and a‘new openness in Polish-Jewish relations’ at the turn of the second decade of the twenty-first century. The authors pose a question as to whether we really face a new narrative about the past. The authors wanted to know whether, and to what extent, the conditions of the narrative have changed, together with the collective imaginarium contributing to the socio-cultural frame that organises the subject knowledge and is derived from research on the Holocaust, carried out in the last several years. The authors also asked whether, and how, the self-opinion of the dominant majority and its attitude to its own past and present have changed. Does the inclusion of all those who were formerly subjected to anti-Semitic violence happen? If yes, on what conditions? The authors examined Jolanta Dylewska’s film Po-lin (2008), the re-enactment of the liquidation of the Będzin ghetto (2010), RafałBetlejewski’s projects entitled Tęsknię za tobą, Żydzie[I miss you, Jew] and Płoniestodoła[The Burning Barn] (2010), commemorations of the ghetto footbridge over Chłodna Street in Warsaw (1996, 2007–2011), and Keret’s House in Warsaw (2012). The analysis of these artistic initiatives and cultural events, backed by the best of intentions, led the authors to the conclusion that the voice of the minority introduced into the mainstream of discourse is subject to restricting requirements, pressures and hierarchies, which very much resemble the old forms of discrimination. Furthermore, definitional oppression towards the minority, which transforms a subject into an object, is neither deconstructed nor subjugated. Quite the opposite: it is doing well. It consists in philo-Semitic violence.
Elżbieta Janicka – doktor hab., historyczka literatury, fotografka. Pracuje w Instytucie Slawistyki PAN. Bada wzory kultury, narracje oraz fantazmaty fundujące społeczno-kulturową prawomocność przemocy i wykluczenia. Edytorka apokryfu Wacława Antczaka Antoś Rozpylacz. Polski Odyseusz. Najsławniejszy wojownik w walce z Niemcami hitlerowskimi. Epopeja partyzantów z czasów powstania w Warszawie (2008). Autorka książek: Sztuka czy naród? Monografia pisarska Andrzeja Trzebińskiego (2006) oraz Festung Warschau (2011).
Tomasz Żukowski (ur. 1969) – doktor hab. prof. IBL PAN, zatrudniony w Pracowni Współczesnej Literatury i Komunikacji Społecznej w Instytucie Badań Literackich PAN, interesuje się problemami dyskursu publicznego w Polsce, w tym funkcjami obrazów Żyda i ich rolą w definiowaniu polskiej tożsamości oraz narracjami o PRL-u i komunizmie. Redaktor i współautor tomów Rok 1966. PRL na zakręcie, Warszawa 2014; Zagłada w „Medalionach” Zofii Nałkowskiej. Tekst i konteksty, Warszawa 2016; Debaty po roku 1989. Literatura w procesach komunikacji. W stronę nowej syntezy (2), Warszawa 2017; Opowieść o niewinności. Kategoria świadka Zagłady w kulturze polskiej (1942-2015), Warszawa 2018; Lata czterdzieste. Początki polskiej narracji o Zagładzie, Warszawa 2019. Autor książek Obrazy Chrystusa w twórczości Aleksandra Wata i Tadeusza Różewicza, Warszawa 2014; Wielki retusz. Jak zapomnieliśmy, że Polacy zabijali Żydów, Warszawa 2018; Pod presją. Co mówią o Zagładzie ci, którym odbieramy głos, Warszawa 2021.
Elżbieta Janicka (éd.)
Elżbieta Janicka – doktor hab., historyczka literatury, fotografka. Pracuje w Instytucie Slawistyki PAN. Bada wzory kultury, narracje oraz fantazmaty fundujące społeczno-kulturową prawomocność przemocy i wykluczenia. Edytorka apokryfu Wacława Antczaka Antoś Rozpylacz. Polski Odyseusz. Najsławniejszy wojownik w walce z Niemcami hitlerowskimi. Epopeja partyzantów z czasów powstania w Warszawie (2008). Autorka książek: Sztuka czy naród? Monografia pisarska Andrzeja Trzebińskiego (2006) oraz Festung Warschau (2011).
Tomasz Żukowski (éd.)
Tomasz Żukowski (ur. 1969) – doktor hab. prof. IBL PAN, zatrudniony w Pracowni Współczesnej Literatury i Komunikacji Społecznej w Instytucie Badań Literackich PAN, interesuje się problemami dyskursu publicznego w Polsce, w tym funkcjami obrazów Żyda i ich rolą w definiowaniu polskiej tożsamości oraz narracjami o PRL-u i komunizmie. Redaktor i współautor tomów Rok 1966. PRL na zakręcie, Warszawa 2014; Zagłada w „Medalionach” Zofii Nałkowskiej. Tekst i konteksty, Warszawa 2016; Debaty po roku 1989. Literatura w procesach komunikacji. W stronę nowej syntezy (2), Warszawa 2017; Opowieść o niewinności. Kategoria świadka Zagłady w kulturze polskiej (1942-2015), Warszawa 2018; Lata czterdzieste. Początki polskiej narracji o Zagładzie, Warszawa 2019. Autor książek Obrazy Chrystusa w twórczości Aleksandra Wata i Tadeusza Różewicza, Warszawa 2014; Wielki retusz. Jak zapomnieliśmy, że Polacy zabijali Żydów, Warszawa 2018; Pod presją. Co mówią o Zagładzie ci, którym odbieramy głos, Warszawa 2021.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.
Literatura polska wobec Zagłady (1939-1968)
Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska et Jacek Leociak (dir.) Sławomir Buryła, Dorota Krawczyńska et Jacek Leociak (éd.)
2016
Pomniki pamięci
Miejsca niepamięci
Katarzyna Chmielewska et Alina Molisak (dir.) Katarzyna Chmielewska et Alina Molisak (éd.)
2017
Spory o Grossa
Polskie problemy z pamięcią o Żydach
Paweł Dobrosielski Paweł Dobrosielski (éd.)
2017
Nowoczesny Orfeusz
Interpretacje mitu w literaturze polskiej XX-XXI wieku
Maciej Jaworski Maciej Jaworski (éd.)
2017
Refleksja nad literaturą w polskim piśmiennictwie emigracyjnym
Tymon Terlecki, Czesław Miłosz, Gustaw Herling-Grudziński
Andrzej Karcz Andrzej Karcz (éd.)
2017