37. Na skróty przez rzekę
Od kolebki przez życie [fragmenty]
p. 214-216
Texte intégral
1Od stryja do Kurzańskich droga wypadała mi na Krzywe Jezioro i czyniła kąt ostry dla mostu, rzuconego na Kodymie, oddzielającej gubernię chersońską od podolskiej. Krzywe Jezioro leży nad Kodymą, niżej zaś, o mil parę odległości, nad rzeką tąż samą położone są Berezki, wieś spora, którą Kurzański dzierżawił. Od stryja do Berezek w linii prostej było o mil dwie przynajmniej bliżej, aniżeli na Krzywe Jezioro. Kodyma jednak na przeszkodzie stała, a to pomimo że w Berezkach znajdował się młyn i zagroblenie1. Zagroblenie to nie służyło do komunikacji wozowej, nie przejeżdżano tamtędy, przechodzono jednak. Wydało się mi, iżbym się mógł przeprawić tamtędy, przechodząc, konie po jednemu przeprowadzając i wózek przenosząc. Przyszło mi to na myśl, gdym od stryja wyjechał; zapytałem furmana, czyby tego uskutecznić nie można. Furman, człek młody, krasnopolski poddany, nazwiskiem Hnat, rzecz tę za możliwą uważał, mając ku pomocy kozaczka, który funkcję lokajską pełnił. Szczęsnemu także nie wydało się to rzeczą niemożliwą. Chodziło jeno o wynalezienie przekątnej przez step i wyprostowanie drogi na młyn w Berezkach. I to się niepodobnym nie wydało. Wzięliśmy się więc w prawo, z traktu zjeżdżając, i puściliśmy się w kierunku ukośnym, bacząc na to, ażeby się trzymać linii prostej, która by nas poniżej Krzywego Jeziora nad brzeg Kodymy zaprowadziła. Jazda nam dobrze szła, do Kodymyśmy się dostali, aleśmy nie wyjechali na Berezki i zmiarkować nie mogli, czy leżą one powyżej, czyli też poniżej. Słońce zachodziło, rozpytać nie było kogo. Oglądaliśmy się, czekali, podjechali trochę w górę rzeki, wrócili i nie wiedzieli, czego się ostatecznie chwycić.
2– Gdyby się tak za rzekę dostać – odezwał się ktoś spomiędzy nas – to na tamtej stronie kogoś by się przecie spotkało.
3Tamtą stroną równolegle do rzeki przechodził trakt pocztowy z Bałty do Olhopola. Widzieliśmy w dali przebiegające bryczki i ciągnące wałki czumackie2, uszów naszych dochodziły odgłosy, świadczące o ruchu podróżnych; aleśmy z tego korzystać celem dowiedzenia się o położeniu Berezek nie mogli.
4– A czyżby wpław przejechać nie można? – rzucił bodaj czy nie Szczęsny.
– Onoby to można – odrzekł Hnat.
– Gdyby nie to, iżby się można utopić. – wtrąciłem.
– Ij. podchwycił furman. Niby to nie, jak ten powiada, raz matka rodziła?...
– Próbuj. –rzekłem, tknięty w miłości mojej własnej tym, że Hnat okazał się odważniejszym ode mnie. Do przeprawy podobnej miejscowość nadawała się o tyle, że grunt twardy i na pół piaszczysty wybrzeża świadczył o twardości gruntu rzeki, przepływającej śród oczeretów3, porastających na jednym i drugim brzegu. Spomiędzy oczeretów ukazywał się nurt, który od słońca zachodzącego brał połysk szklisty. Hnat nie kazał sobie dwa razy wyrazu „próbuj” powtarzać. Huknął na konie, odjechał trochę od rzeki, nawrócił, wziął prostopadły do brzegu kierunek i rozwinąwszy bat, palnął nad końmi, które się nieco przed oczeretem wzdragały.
– Wio, ha‑hi!. z naciskiem zawołał. Konie lejcowe w oczerety weszły. Poszły za nimi i dyszlowe. Bryczka wtoczyła się z szumem, jaki sprawiało łamanie się roślin w połączeniu z pluskiem wody. Niebawem wydostaliśmy się na nurt. Konie szły równo, zagłębiając się coraz bardziej. Wreszcie lejcowe spłynęły i na prawo w kierunku biegu rzeki się zwróciły.
– Wio, ha‑hi!... – huknął Hnat i naręcznego batem smagnął. Moment ten był momentem decydującym. Przeminął on prędko. Gdy konie dyszlowe z kolei spłynęły, lejcowe kopytami już się gruntu chwyciły i bryczkę, która się całkowicie zanurzyła, tak że nam woda ramion dostała, wyciągnęły. Na brzegu przeciwnym znowuśmy się przez oczerety darli, przedarliśmy się i szczęśliwie z toni wydostali. W chwilę później na trakcie, wodą ociekając, zaczepiliśmy człowieka o drogę do Berezek.
– A wyż skąd?... – zapytał zdziwiony tym, żeśmy w dniu suchym tak zmoknąć potrafili.
– Z Kodymy... kąpaliśmy się...
– Chyba że tak... – odrzekł i drogę nam wskazał. Myliż mi Kurzańscy głowę, co się zowie, gdym im o przeprawie rozpowiedział!... Mieli rację. Wybryk ten należał do wybryków tego rodzaju, za które życiem się płaci najniepotrzebniej w świecie.
5PRZEDRUK ZA: Teodor Tomasz Jeż [Zygmunt Miłkowski], Od kolebki przez życie. Wspomnienia, do druku przygotował Adam Lewak, wstęp Aleksander Brückner, Kraków 1936, t. 1, s. 220–223.
Notes de bas de page
Auteur
1824–1915

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.