• Contenu principal
  • Menu
OpenEdition Books
  • Accueil
  • Catalogue de 15381 livres
  • Éditeurs
  • Auteurs
  • Facebook
  • X
  • Partager
    • Facebook

    • X

    • Accueil
    • Catalogue de 15381 livres
    • Éditeurs
    • Auteurs
  • Ressources numériques en sciences humaines et sociales

    • OpenEdition
  • Nos plateformes

    • OpenEdition Books
    • OpenEdition Journals
    • Hypothèses
    • Calenda
  • Bibliothèques

    • OpenEdition Freemium
  • Suivez-nous

  • Newsletter
OpenEdition Search

Redirection vers OpenEdition Search.

À quel endroit ?
  • Instytut Badań Literackich Polskiej Akad...
  • ›
  • Nowa Humanistyka
  • ›
  • Kultura afektu - afekty w kulturze
  • ›
  • Część pierwsza. Afekty w (post)humanisty...
  • ›
  • Afekt w klinice Freuda i Lacana: psychoa...
  • Instytut Badań Literackich Polskiej Akad...
  • Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
    Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
    Informations sur la couverture
    Table des matières
    Liens vers le livre
    Informations sur la couverture
    Table des matières
    Formats de lecture

    Plan

    Plan détaillé Texte intégral Freud, czyli zwrot ku afektom Nerwica i psychoza Lacan, czyli odwrót od afektów Notes de bas de page Auteur

    Kultura afektu - afekty w kulturze

    Ce livre est recensé par

    Précédent Suivant
    Table des matières

    Afekt w klinice Freuda i Lacana: psychoanalityczny odwrót

    Anna Turczyn

    p. 70-77

    Texte intégral Freud, czyli zwrot ku afektom Nerwica i psychoza Lacan, czyli odwrót od afektów Notes de bas de page Auteur

    Texte intégral

    1Chciałabym zająć się teorią afektów rozumianą w ściśle psychoanalitycznym kontekście. Zamierzam porównać pod tym względem dwa modele kliniki psychoanalitycznej – klinikę Freuda i klinikę Lacana. Porównanie to będzie miało na celu wypunktowanie zasadniczego zwrotu, a właściwie odwrotu, jaki dokonał się w temacie afektów na polu psychoanalizy w jej lacanowskiej odmianie.

    Freud, czyli zwrot ku afektom

    2Przełomowe, jak się miało później okazać, spotkanie dwóch lekarzy, Freuda i Breuera, zaowocowało w postaci opublikowanego i początkowo nieprzychylnie przyjętego przez towarzystwo lekarskie, tomu badań zatytułowanego Studia nad histerią. Wydarzenie to kosztowało młodszego Freuda utratę przyjaźni ze starszym kolegą, ale korzyści, jakie wyniósł z tego doświadczenia, dały podstawy samej psychoanalizie. O Studiach nad histerią Freud pisze tak:

    Teoria ta jest dość prosta i opiera się głównie na bezpośrednim opisie obserwacji. Nie dąży ona do ustalenia natury histerii, stara się jednak rzucić pewne światło na genezę jej symptomów. Kładzie nacisk na znaczenie życia emocjonalnego, wagę odróżniania psychicznych czynności nieświadomych od świadomych […], wprowadza czynnik dynamiczny, dzięki ujęciu symptomu jako powstałego w wyniku zahamowania określonego afektu […] Terapia ta ma na celu doprowadzenie do tego, aby skumulowany afekt, skierowany na fałszywy tor, na którym ugrzązł, wywołując określony symptom, wyprowadzić na normalną drogę pozwalającą na jego rozładowanie (lub odreagowanie). 1

    3Choć Studia nad histerią nie odnoszą się w sensie ścisłym do techniki psychoanalitycznej, ponieważ stosowano tu jeszcze hipnozę i sugestię, to jednak właśnie dzięki tego rodzaju terapii dokonał się znaczący zwrot w metodach leczenia zaburzeń psychicznych. Otóż, powiązano symptom chorobowy z określonym afektem, zwrócono uwagę na życie emocjonalne pacjenta i uznano, że ma ono istotne znaczenie w procesie leczenia. Wprowadzenie w ten sposób do badania afektu, rozumianego jako znaczący stan emocjonalny, miało więc olbrzymią wartość terapeutyczną.

    4„Porażona skurczami, zahamowaniami i w pełnym rozstroju psychicznym pacjentka” – tak Freud opisał swoją pacjentkę Annę O. 2, dzięki otrzymanej podczas terapii hipnotycznej możliwości wypowiedzenia, wyrażenia słowami skrywanych na jawie emocji, uwolniła się, przynajmniej częściowo, nie tylko od zaburzeń stanów świadomości, ale również od fizycznych dolegliwości. Skierowanie afektu na właściwą drogę, czyli jego rozładowanie, które w praktyce przyjęło formę mówienia o własnych uczuciach, wywołało terapeutycznie pozytywny skutek. Zatem zadziałało samo doświadczenie emocjonalne, a nie wspomnienia pacjentki. Odtąd zwrócenie uwagi na stan emocjonalny pacjentów stało się kluczowym zwrotem w badaniach nad zaburzeniami. Otworzyło również bezpośrednią drogę do późniejszego, teoretycznego rozwoju psychoanalizy. Bowiem to właśnie zwrot ku afektom odsłonił przed Freudem zasadniczy wymiar ludzkiej psychiki, którą postrzegł on jako rozszczepioną, zmienną, dynamiczną, złożoną i podzieloną.

    5Dalej Freud już samodzielnie na podstawie własnych badań rozwinął i rozpracował teorię afektów. Afekt bezpośrednio wiąże się z życiem popędowym. Popęd według Freuda reprezentuje to, co cielesne, w tym, co psychiczne. Popęd jest pojęciem granicznym, jest przełożeniem domagania się ciała na psychikę. Popęd jest stałym domaganiem się zaspokojenia, co wyróżnia go od instynktu. Podczas gdy ten ostatni może być zaspokajany, a tym samym wygaszany, popęd nieustannie napiera na psychikę. Jest tym, co wypierane, co przebywa w nieświadomym. Popęd, pisze Freud w Nieświadomości, „nigdy nie może się stać obiektem świadomości – może nim być jedynie reprezentujące go wyobrażenie. Gdyby popęd nie wiązał się z wyobrażeniem, gdyby nie ujawniał się jako stan afektywny, nie moglibyśmy o nim wiedzieć” 3.

    6Zatem to właśnie w ten sposób Freud pozycjonuje afekt – jest to wynik przekładu pobudki popędowej, która jako taka pozostaje nieświadoma, podczas gdy sam afekt ujawnia się w świadomości. Cechą charakterystyczną stanów emocjonalnych jest bowiem to, że człowiek wie, że coś odczuwa. Inną sprawą pozostaje, czy rzeczywiście rozumie swoje odczucia i jest w stanie wskazać ich przyczyny. Znaczącą funkcją afektu w psychoanalizie jest więc to, że pozwala on dowiedzieć się czegoś na temat popędu. Sam popęd, jako nieuświadomiony, daje o sobie znać właśnie przez afekty, emocje. Oczywiście nie jest to proste przełożenie popędu na afekt. „Potencjał afektu, pisze Freud w Wyparciu, odpowiada popędowi, o ile znajdzie formę wyrazu adekwatną do swojego potencjału w procesach pojawiających się jako afekty doznawania” 4.

    7Innymi słowy, afekt zawiera rdzeń popędowy, pewną energię popędową, ale nie cały popęd redukuje się do afektu. W pewnym sensie energia psychiczna popędów zostaje przełożona w „adekwatną formę” afektu, ale to nie wycisza samego popędu, który – jak wyżej wspomniałam – napiera nieustannie. Dlatego też często pacjent nie jest w stanie właściwie rozpoznać swoich emocji albo odczuwa w sobie jakiś konflikt pomiędzy tym, co wie, a uczuciem, którego przyczyn nie zna. Freud wskazuje nawet na tak zwane nieświadome uczucia, jak nieświadoma miłość, wrogość, wściekłość, poczucie winy, lęk, ale to nie kwestionuje twierdzenia o tym, że afekt objawia się w świadomości. Nieświadoma pozostaje sama pobudka popędowa, stanowiąca źródło afektu.

    8Wyżej wspomniana pacjentka Freuda, Anna O., swoje uczucia mogła wypowiedzieć dopiero w trakcie seansu hipnotycznego, bo świadomie ich nie rozpoznawała, choć odczuwała – by tak rzec – skutki ich przemilczania w postaci fizycznych dolegliwości. Działo się tak dlatego, że doszło niejako do podwójnego wyparcia. To znaczy nieuświadomiona, wypierana pobudka popędowa związała się z pewną reprezentacją, z wyobrażeniem, jakie utrwaliło się w pacjentce podczas długiej i uciążliwej opieki nad chorym ojcem, które z kolei jako nadal zagrażające świadomemu „ja”, nie zostało uświadomione. Emocje z nim związane zostały zablokowane, i − jak powiada Freud – „skumulowany afekt został skierowany na fałszywy tor, na którym ugrzązł”. Dopiero powiązanie pewnych symptomów jako oznak zablokowanych uczuć pozwoliło skatalizować te ostatnie. Świadomość chce panować nad afektami, ale ta dominacja, według Freuda, nie jest taka solidna 5. Ta dominacja opiera się na stałej rywalizacji, na konflikcie między naporem nieświadomego a obroną ze strony „ja”.

    9W Poza zasadą przyjemności Freud pokazuje pewną stałą dyspozycję lękową mającą na celu ogólną gotowość „ja” do obrony przed napieraniem popędu przez wzmacnianie wyparcia. „Lęk oznacza, pisze Freud, pewien stan oczekiwania na niebezpieczeństwo i przygotowanie się na nie” 6. Stan lękowy jest czymś paradoksalnym, bo z jednej strony sam w sobie jest uciążliwy dla pacjenta, ale z drugiej stanowi formę obrony przed zagrożeniem popędowym. Stan lękowy wzmacnia wyparcie, tym samym potęgując konflikt, bowiem im większe zblokowanie świadomości, tym większa produkcja symptomów. Innymi słowy, im więcej treści „ja” nie dopuszcza do siebie, tym więcej ma symptomów, tym bardziej jest afektywne. Napór popędu bowiem nigdy nie ustaje. Praca analizy w tym miejscu polega więc na odblokowaniu „ja”, na poluzowaniu wymogu wypierania, a tym samym na skonfrontowaniu „ja” z niewypowiedzianymi wcześniej emocjami. Analiza symptomu i afektu pozwala odsłonić to, co kryje się za nimi, przez interpretację tych zjawisk. Freud wprowadził do badania afekt nie dla poznania jego samego, ale dlatego, że jest on drogą do poznania tego, co wyparte. Taki kierunek analizy opiera się na strukturze nerwicy.

    Nerwica i psychoza

    10W artykule zatytułowanym Nerwica i psychoza Freud podaje zasadnicze rozróżnienie między tymi dwiema formacjami chorobowymi. Otóż, „nerwica odpowiada konfliktowi pomiędzy «ja» i «tym», psychoza odpowiada konfliktowi pomiędzy «ja» i światem zewnętrznym” 7. Inaczej mówiąc, w przypadku nerwicy „ja” nie chce zgodzić się na uległość wobec pobudki popędowej i broni się za pomocą wyparcia. Wyparte treści z kolei wcale się nie rozpuszczają w jakimś niebycie, ale tworzą formy zastępcze, które w postaci symptomów, afektów nieustannie atakują „ja”. Freud twierdzi, że w nerwicy „ja” broni się przed zaspokojeniem popędu na żądanie instancji wyższej, czyli „Nad-ja”. Takie zaspokojenie popędu bowiem wtrąciłoby samo „ja” w stan braku przyjemności, ponieważ konflikt z wypartym przerzuciłby się na konflikt z „Nad-ja”. A struktura nerwicy, można by powiedzieć w ogromnym uproszczeniu, polega na byciu w zgodzie z wymogami „Nad-ja”, na utrzymywaniu lęku w pogotowiu i na nieustannym wzmacnianiu procesu wyparcia. Co z kolei zwielokrotnia symptomy, które zwalczają „ja”, i tak ciągle, dopóki tego korowodu nie przerwie terapia psychoanalityczna, dzięki której, jak twierdzi Freud, „ja” zacznie znajdywać upodobanie w uszczerbku, deformacji, szczelinie. Człowiek dopuści do siebie swoje dziwactwa, niekonsekwencje i szaleństwa.

    11Zgoła z innej strony konflikt pokazuje struktura psychozy. To, co u neurotyka kryje się wewnątrz, czyli konflikty między instancjami wewnętrznymi: „to” – „ja” – Nad-ja”, w psychozie jest na zewnątrz: Freud mówi, że to konflikt między „ja” a światem zewnętrznym. Psychotyk odmawia postrzegania świata, tworzy własny świat, czyli urojenie. Urojenie według Freuda to „spektakularny konflikt psychotyka ze światem” 8.

    12Psychotyk z reguły nie wykazuje rekcji afektywnych, popada w otępienie emocjonalne i percepcyjne. Ten przejawiający się brak afektów wynika z braku ich przyczyny, czyli z braku wyparcia. W psychozie „ja” niczego nie wypiera, nie broni się, dlatego też popęd nie musi szukać formacji zastępczych. Lacan powiada, że to, co w nerwicy zasłonięte, w psychozie jest na samym wierzchu. To właśnie struktura psychozy najwyraźniej pokazuje działanie tych mechanizmów, które Freud odkrywał na drodze interpretacji neurotycznych symptomów czy afektów. Różnicę między tymi strukturami Lacan określił kiedyś anegdotycznie w ten sposób: w procesie analizy neurotyka się rozbiera, natomiast psychotyk do analizy przychodzi goły.

    Lacan, czyli odwrót od afektów

    13Lacan zaczął od psychotyków. Tak jak klinika Freuda rozpoczęła się wraz z diagnozą pierwszej nerwicy, tak klinika Lacana skupia się zasadniczo na badaniu zaburzeń psychicznych od strony psychozy. Freud opisał sposób, w jaki powstają symptomy i afekty. Zjawiska te uczynił kluczem do analizy wypartego. Za każdym razem Freud wychodził od tego, co działo się w „ja”, w instancji świadomej i w zasadzie to „ja” było centrum kliniki Freuda. Zresztą w tę stronę skierowała się powojenna psychoanaliza. Tak zwany nurt ego-psychology, założony przez postfreudystów na czele z Anną Freud, kontynuował w zasadzie tę jednostronną wykładnię dzieła Freuda. Temu właśnie sprzeciwił się Lacan, fundując swoją klinikę na wyżej przedstawionym rozróżnieniu między nerwicą a psychozą. Skoro w psychozie konflikt jest uzewnętrzniony, skoro nie ma wyparcia, a więc nie ma neurotycznych symptomów ani afektów, to praca analityczna miałaby polegać na tworzeniu takich substytutów. Wykorzystując wiedzę Freuda na temat nerwicy, Lacan zajął się tą drugą stroną, strukturą psychotyczną. Dlatego w jego przypadku należy mówić o odwrocie od afektów. O ile zwrot w ich stronę otworzył Freudowi drogę do interpretacji, o tyle dla Lacana nie miały już one w klinice większego znaczenia. Lacana bowiem nie interesowało rozładowywanie zahamowanych afektów ani docieranie do treści wypartych przez ich interpretację. Mówiąc bardzo ogólnie, klinika Lacana od razu celuje w nieświadome, pomija afektywne zasłony „ja”. „Podmiot, powiada Lacan, rozciąga się poza to, co jednostka odczuwa «subiektywnie»” 9. W zasadzie można by też powiedzieć, że psychoanaliza Lacana opiera się na stałym wykraczaniu poza freudowskie „ja”.

    14Wyżej wspominałam o analizowanym w klinice Freuda przypadku Anny O. Teraz chciałabym pokazać jeden przypadek z kliniki Lacana. Od razu jednak muszę zaznaczyć, że sam Lacan nigdy swoich przypadków nie opisywał, jak to czynił Freud. Przedstawiony niżej opis kliniczny zaczerpnęłam z książki francuskiego praktykującego psychoanalityka formacji lacanowskiej, Jacques’a Borie’go.

    15Pani F. to pacjentka Borie’go. Ma ona ogromne trudności z ujęciem swojego ciała w całość. To znaczy więź pomiędzy poszczególnymi częściami jej ciała nie jest dla niej czymś naturalnym ani oczywistym. Ma ona również trudność z rozpoznaniem własnego obrazu, bowiem odbicie w lustrze wywołuje u niej uczucie nieporównywalnej z niczym obcości w stosunku do własnego ciała. Od dzieciństwa zajmuje się rysowaniem.

    16„Od kiedy tylko potrafiłam utrzymać ołówek w dłoni, mówi pani F., robiłam anatomiczne szkice” 10. Jej praca to bardzo szczegółowe odwzorowanie kolejno każdej części ciała, a następnie zarchiwizowanie takiego rysunku w specjalnym zeszycie. Z powodu braku odniesienia do całościowego obrazu siebie, pacjentka wymyśliła swój sposób na połączenie poszczególnych kawałków ciała: w swoim archiwum stosuje pewien system odsyłaczy między rysunkami. Dzięki temu buduje ona tę nieobecną więź z własnym ciałem. Wymyśliła mechanizm, który pozwala jej w pewnym sensie na udawanie, odgrywanie tej brakującej relacji do swojego ciała. Oczywiście to nadal pozostaje czymś nienaturalnym, substytutem. Dlatego pani F. nieustannie musi relację tę wytwarzać. „Od dzieciństwa – mówi – wiem, że coś się tu nie trzyma. Od zawsze czuję przymus dziergania, cerowania, łatania. Analiza to coś podobnego, tylko robi się to we dwoje, to mniej męczące” 11.

    17Od razu można zauważyć, że praca z pacjentem w klinice Lacana w zasadzie nie polega na analizowaniu stanów emocjonalnych. W tym przypadku chodziło przecież o skupienie się na wypracowanych przez pacjentkę, powiedzmy symptomatycznych, zachowaniach, które w jakimś sensie naśladowałyby neurotyczne objawy. W ten sposób pani F. była w stanie wytworzyć sobie pewną zewnętrzną protezę własnego ciała w postaci poukładanych zgodnie z systemem anatomicznych rysunków. Taki pacjent naśladuje albo raczej uczy się „wypracowywać” to, co neurotyk w analizie właśnie przepracowywuje, czyli symptomy, afekty.

    18Lacan mówi, że symptom zawsze jest wytworem podmiotu, rozwiązaniem, jakie ten przyjmuje wobec konfliktu, czy będzie to konflikt wewnętrzny, o którym wspominał Freud w przypadku nerwicy, czy zewnętrzny, jak w psychozie, to nie ma znaczenia. Analiza neurotyków w klinice Lacana podlega podobnej zasadzie. Psychoanalityk dostrzega w symptomie kreacyjne moce podmiotu, który daleko wykracza poza swoje subiektywne odczucia. Stawką jest nie likwidacja symptomu, ale zwyczajnie uczynienie go mniej uciążliwym.

    19Nie wiem, czy rzeczywiście udało mi się wypunktować te dwie kliniki psychoanalityczne pod względem ich stosunku do afektu. Moja trudność polega tu na tym, że w dyskursie niepsychoanalitycznym chciałabym opowiedzieć o bardzo ścisłych i konkretnych kwestiach analitycznych. No cóż, puentą tego wystąpienia niech będzie napomnienie Freuda o tym, że „ja” dążące za wszelką cenę do perfekcji i konsekwencji tylko wzmaga swoje afekty.

    Notes de bas de page

    1 S. Freud, Moje życie i psychoanaliza, przeł. A. Kowaliszyn, B. Gawroński, Warszawa 1991, s. 22–23.

    2 Tamże, s. 20.

    3 S. Freud, Nieświadomość, w: tegoż, Psychologia nieświadomości. Dzieła, tom VIII, przeł. R. Reszke, Warszawa 2009, s. 103.

    4 S. Freud, Wyparcie, w: tegoż, Psychologia nieświadomości, dz. cyt., s. 84.

    5 Zob. S. Freud, Nieświadomość, w: tegoż, Psychologia nieświadomości, dz. cyt., s. 105.

    6 S. Freud, Poza zasadą przyjemności, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 2005, s. 17.

    7 S. Freud, Nerwica i psychoza, w: tegoż, Psychologia nieświadomości, dz. cyt., s. 268.

    8 Tamże, s. 267.

    9 J. Lacan, Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie. Referat wygłoszony na kongresie rzymskim 26–27 września 1953 w Istituto di psicologia della università di Roma, przeł. B. Gorczyca, W. Grajewski, Warszawa 1996, s. 53.

    10 J. Borie, Le psychotique et le psychanalyste, Paris 2012, s. 24 [przeł. A. Turczyn].

    11 Tamże.

    Auteur

    Anna Turczyn

    WYDZIAŁ POLONISTYKI, UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI

    Précédent Suivant
    Table des matières

    Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0

    Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.

    Voir plus de livres
    Poetyka doświadczenia

    Poetyka doświadczenia

    Teoria – nowoczesność – literatura

    Ryszard Nycz

    2012

    Od pamięci biodziedzicznej do postpamięci

    Od pamięci biodziedzicznej do postpamięci

    Teresa Szostek, Roma Sendyka et Ryszard Nycz (dir.)

    2013

    Granice kontroli

    Granice kontroli

    Maszyneria władzy Jeremy Benthama

    Rafał Nahirny

    2018

    Ikonofilia

    Ikonofilia

    Francuska semiologia pikturalna i obrazy

    Andrzej Leśniak

    2013

    Powrót do świata

    Powrót do świata

    Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku

    Zofia Król

    2013

    Kultura jako czasownik

    Kultura jako czasownik

    Sondowanie nowej humanistyki

    Ryszard Nycz

    2017

    Pamięć gatunków

    Pamięć gatunków

    Ponowoczesne dylematy atrybucji gatunkowej

    Grzegorz Grochowski

    2018

    Nieuchronny plagiat

    Nieuchronny plagiat

    Prawo autorskie w nowoczesnym dyskursie literackim

    Maciej Jakubowiak

    2017

    Etyka i pamięć o Zagładzie

    Etyka i pamięć o Zagładzie

    Katarzyna Liszka

    2016

    W stronę wirtualności

    W stronę wirtualności

    Praktyki artystyczne kina współczesnego

    Matylda Szewczyk

    2015

    Maszynerie afektywne

    Maszynerie afektywne

    Literackie strategie emancypacji w najnowszej polskiej poezji kobiet

    Monika Glosowitz

    2019

    Parateoria

    Parateoria

    Kalifornijska Szkoła z Irvine

    Ewa Bobrowska

    2013

    Voir plus de livres
    1 / 12
    Poetyka doświadczenia

    Poetyka doświadczenia

    Teoria – nowoczesność – literatura

    Ryszard Nycz

    2012

    Od pamięci biodziedzicznej do postpamięci

    Od pamięci biodziedzicznej do postpamięci

    Teresa Szostek, Roma Sendyka et Ryszard Nycz (dir.)

    2013

    Granice kontroli

    Granice kontroli

    Maszyneria władzy Jeremy Benthama

    Rafał Nahirny

    2018

    Ikonofilia

    Ikonofilia

    Francuska semiologia pikturalna i obrazy

    Andrzej Leśniak

    2013

    Powrót do świata

    Powrót do świata

    Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku

    Zofia Król

    2013

    Kultura jako czasownik

    Kultura jako czasownik

    Sondowanie nowej humanistyki

    Ryszard Nycz

    2017

    Pamięć gatunków

    Pamięć gatunków

    Ponowoczesne dylematy atrybucji gatunkowej

    Grzegorz Grochowski

    2018

    Nieuchronny plagiat

    Nieuchronny plagiat

    Prawo autorskie w nowoczesnym dyskursie literackim

    Maciej Jakubowiak

    2017

    Etyka i pamięć o Zagładzie

    Etyka i pamięć o Zagładzie

    Katarzyna Liszka

    2016

    W stronę wirtualności

    W stronę wirtualności

    Praktyki artystyczne kina współczesnego

    Matylda Szewczyk

    2015

    Maszynerie afektywne

    Maszynerie afektywne

    Literackie strategie emancypacji w najnowszej polskiej poezji kobiet

    Monika Glosowitz

    2019

    Parateoria

    Parateoria

    Kalifornijska Szkoła z Irvine

    Ewa Bobrowska

    2013

    Accès ouvert

    Accès ouvert freemium

    ePub

    PDF

    PDF du chapitre

    Suggérer l’acquisition à votre bibliothèque

    Acheter

    Édition imprimée

    Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
    • amazon.fr
    ePub / PDF

    1 S. Freud, Moje życie i psychoanaliza, przeł. A. Kowaliszyn, B. Gawroński, Warszawa 1991, s. 22–23.

    2 Tamże, s. 20.

    3 S. Freud, Nieświadomość, w: tegoż, Psychologia nieświadomości. Dzieła, tom VIII, przeł. R. Reszke, Warszawa 2009, s. 103.

    4 S. Freud, Wyparcie, w: tegoż, Psychologia nieświadomości, dz. cyt., s. 84.

    5 Zob. S. Freud, Nieświadomość, w: tegoż, Psychologia nieświadomości, dz. cyt., s. 105.

    6 S. Freud, Poza zasadą przyjemności, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 2005, s. 17.

    7 S. Freud, Nerwica i psychoza, w: tegoż, Psychologia nieświadomości, dz. cyt., s. 268.

    8 Tamże, s. 267.

    9 J. Lacan, Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie. Referat wygłoszony na kongresie rzymskim 26–27 września 1953 w Istituto di psicologia della università di Roma, przeł. B. Gorczyca, W. Grajewski, Warszawa 1996, s. 53.

    10 J. Borie, Le psychotique et le psychanalyste, Paris 2012, s. 24 [przeł. A. Turczyn].

    11 Tamże.

    Kultura afektu - afekty w kulturze

    X Facebook Email

    Kultura afektu - afekty w kulturze

    Ce livre est diffusé en accès ouvert freemium. L’accès à la lecture en ligne est disponible. L’accès aux versions PDF et ePub est réservé aux bibliothèques l’ayant acquis. Vous pouvez vous connecter à votre bibliothèque à l’adresse suivante : https://freemium.openedition.org/oebooks

    Acheter ce livre aux formats PDF et ePub

    Si vous avez des questions, vous pouvez nous écrire à access[at]openedition.org

    Kultura afektu - afekty w kulturze

    Vérifiez si votre bibliothèque a déjà acquis ce livre : authentifiez-vous à OpenEdition Freemium for Books.

    Vous pouvez suggérer à votre bibliothèque d’acquérir un ou plusieurs livres publiés sur OpenEdition Books. N’hésitez pas à lui indiquer nos coordonnées : access[at]openedition.org

    Vous pouvez également nous indiquer, à l’aide du formulaire suivant, les coordonnées de votre bibliothèque afin que nous la contactions pour lui suggérer l’achat de ce livre. Les champs suivis de (*) sont obligatoires.

    Veuillez, s’il vous plaît, remplir tous les champs.

    La syntaxe de l’email est incorrecte.

    Référence numérique du chapitre

    Format

    Turczyn, A. (2015). Afekt w klinice Freuda i Lacana: psychoanalityczny odwrót. In R. Nycz, A. Łebkowska, & A. Dauksza (éds.), Kultura afektu - afekty w kulturze (1‑). Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. https://doi.org/10.4000/books.iblpan.8287
    Turczyn, Anna. « Afekt w klinice Freuda i Lacana: psychoanalityczny odwrót ». In Kultura afektu - afekty w kulturze, édité par Ryszard Nycz, Anna Łebkowska, et Agnieszka Dauksza. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2015. https://doi.org/10.4000/books.iblpan.8287.
    Turczyn, Anna. « Afekt w klinice Freuda i Lacana: psychoanalityczny odwrót ». Kultura afektu - afekty w kulturze, édité par Ryszard Nycz et al., Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2015, https://doi.org/10.4000/books.iblpan.8287.

    Référence numérique du livre

    Format

    Nycz, R., Łebkowska, A., & Dauksza, A. (éds.). (2015). Kultura afektu - afekty w kulturze (1‑). Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. https://doi.org/10.4000/books.iblpan.8253
    Nycz, Ryszard, Anna Łebkowska, et Agnieszka Dauksza, éd. Kultura afektu - afekty w kulturze. Warszawa: Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2015. https://doi.org/10.4000/books.iblpan.8253.
    Nycz, Ryszard, et al., éditeurs. Kultura afektu - afekty w kulturze. Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, 2015, https://doi.org/10.4000/books.iblpan.8253.
    Compatible avec Zotero Zotero

    1 / 3

    Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

    Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk

    • Plan du site
    • Se connecter

    Suivez-nous

    • Facebook
    • X
    • Flux RSS

    URL : http://wydawnictwo.ibl.waw.pl

    Email : sekretariat@ibl.waw.pl

    Adresse :

    ul. Nowy Świat 72

    00-330

    Warszawa

    Pologne

    OpenEdition
    • Candidater à OpenEdition Books
    • Connaître le programme OpenEdition Freemium
    • Commander des livres
    • S’abonner à la lettre d’OpenEdition
    • CGU d’OpenEdition Books
    • Accessibilité : partiellement conforme
    • Données personnelles
    • Gestion des cookies
    • Système de signalement