Konie w śniegu
p. 169-172
Texte intégral
1Za Krzyszyłowiczami las coraz się zgęszcza, kraj przybiera postać coraz głębszego Polesia. Otóż Ostrów, Jasieniec, kraj trochę znany, bośmy jeździli raz przez ciekawość zwiedzić fabrykę sukienną założoną przez p. Obuchowicza, tylko dwie małe milki od Hołynki, ale tu już koniec znajomego mi świata. – Jedziemy dalej – śnieg robi się coraz rzadszy, wody coraz więcej, niższe miejsca nią się wypełniają, tworząc małe jeziorka, postęp wiosny odbywa się widocznie, tylko naboj na drodze trochę się opiera i walczy z promieniami słońca wiosennego, trzymamy się tego naboju i za jego pomocą przemykamy się coraz dalej i dalej.
2Ale otóż i droga niknie, małe jeziorko stanęło na drodze, zdaje się być głębokie, a nie wiadomo, co kryje w swej głębi. Furmanowi się zdaje rozsądniej objechać jeziorko wkoło, gdzie śnieg panuje nad wodą, jakoż skierował konie na bok, i torujemy sobie drogę śniegiem. Już ujechaliśmy znaczny kawał drogi, a zawsze mamy jeziorko na prawo. Wtem konie lejcowe, stąpiwszy wprzód na jakieś podniesienie, później raptem w głąb zapadają, ale furman zaciął batogiem i wyskoczyły, a w ich trop poszły dyszlowe, ale tym nie tak łatwo wyskoczyć. Jednak czego nie dokaże silna wola furmana z tymi biednymi zwierzętami? Poforsowały się, pomęczyły, ale choć mokre i robiąc bokami, wyskoczyły z połapki, a sanie zajęły ich miejsce, i zapadły głęboko. Był to podobno rów przekopany dla ciągnienia wody, rozmyty później pracą żywiołu.
3Furman znowu zacina konie, gestem i głosem zachęca, aby sił dobyły, jakoż konie słuchają, ale sanie uwięzły i stoją w dole nieporuszone. Nowa praca furmana, nowe wysilenie koni, ale wszystko daremnie, powiedziałbyś, że jakiś duch poliski przykuł je do spodu. Żadne wytężenie sił koni na nic się nie przydaje, uprząż się rwie, drzewo się łamie, a sanie siedzą na miejscu.
4Nie zważając na śnieg i wodę, każde z nas przynosi wedle możności dań ze swej siły i przemysłu, ale wszystko na nic. Uprząż powiązana rwie się na nowo, drzewo naprawione znowu się łamie, a sanie siedzą w rowie, ani się ruszają. Wszystkie środki wyczerpane i nie wiadomo, co robić dalej. Ludzi mało, aby wydźwignąć sanie drągami, a droga pusta, nikt nie jedzie. Wsi nie ma blisko – to Polesie – siedzimy blisko godziny, a żaden postęp na lepsze nie zrobił się w naszem położeniu, chyba na gorsze; bo i konie zmęczone, i uprząż porwana, i orczyki połamane. Jednym słowem bieda! bieda!
5Wtem słychać jakiś głos ludzki w stronie lasu, z którejśmy przyjechali. To niby głos zbawienia. Zawiesiliśmy wszystkie nasze prace, przysłuchując się, czy słuch nie omylił. Po chwili głos się powtórzył, niby nas bliżej, nadzieja wstąpiła do duszy; wszystkich wzrok zwrócony w tę stronę, skąd głos dał się słyszeć.
6Otóż wysuwa się z lasu gruby koń kasztanowaty, z konopiatą grzywą; na nim budka pokryta rohożą1, a na przodzie, z nogami na bok spuszczonymi siedzi markietan z długą ryżą brodą, z szyją obnażoną, która wysuwając się z sinej koszuli drylichowej świecącej spod kożucha, zdaje się urągać zimnu i wiatrom marcowym.
7Koń stąpa powoli mierzonym krokiem, markietan dla uweselenia samotności zanucił jakąś piosenkę, a my czekamy niecierpliwie, aby się zbliżył do nas, żeby można poprosić o ratunek. Ale markietan, zbliżywszy się do jeziorka, nie pojechał naszym śladem, ale prosto w wodę.
8– A jeżeli nas wyminie i pojedzie dalej, co będzie z naszą nadzieją ratunku?
9Bojąc się stracić jedynej pomocy, jaką nam Bóg zesłał w tej pustyni, wychylam głowę z budy i zaczynam wołać tak, aby posłyszano.
10– Pomożcie! Pomożcie!
11Markietan czy głos posłyszał, czy gest zrozumiał, dość, że zatrzymał swoją powózkę, a nie zważając, że zamoczy nogi, wysiadł w wodę i przyszedł do nas.
12Nie trzeba mu było tłumaczyć naszego położenia, ono było widoczne. Pochodził naokoło powozu, pokręcił głową, a potem mówi:
13– Czegożeście tu pojechali? Czemu nie było jechać drogą, ot am którędy ja pojechałem?
- Bo drogi nie było widno. Myśliliśmy, że tam głęboko, a tu zdawało się niczego, dołu pod śniegiem nie było widno.
- Widno, że wy nie tutejsi, powiedział markietan. A skąd jedziecie?
- Z Hołynki, odpowiedziałam.
- Z Hołynki? A, to kraj niedaleki. Alboż to ja nie znam Hołynki? Czy raz się w niej dobrze utargowało? Zacni panowie, niech im Bóg da zdrowie! I słowo uczciwe powiedzą, i zapłacą, i nakarmią, i napoją; to dusza, nie panowie. Cóż wy tam robili w Hołynce?
- Ja tam zhodowałam się i wyrosłam.
- To Hołynscy panowie wam swoi?
- Oni mnie jak rodzice, powiedziałam. Dziękuję ci za twoją życzliwość dla nich.
- Czemużeście zaraz nie powiedzieli, że to wasi krewni? powiedział markietan, zdejmując czapkę (i nie mogłam uprosić aby ją nazad włożył na głowę).
14Potem przypatrując lepiej.
15- Wszak i panienka zdaje się znajoma, tylko takeście twarz zakutali, żem nie poznał. Nie prawdaż panienko, że mię znacie?
- Zdaje się, żeście od kupca Semenowa?
- A tak, od Semenowa. Teraz gdybym miał na plecach wynieść wasze sanie, to wyniosę, a jak będę w Hołynce, to powiem, żem was widział, i w biedzie pomógł.
16Ta rozmowa nie zabrała dużo czasu, a nawet mówiąc, markietan nie tracił z oka sani, szukając oczyma przyczyn przeszkadzających oswobodzeniu. Wreszcie zbadawszy okiem, poprobował jeszcze rękami, a potem plecami ich ciężaru, a opatrzywszy dobrze miejscowość i zdeptawszy śnieg własnymi nogami, poszedł do swojej powózki, wyprzągł swego kasztana o grubych nogach, i przyprowadził go ze swoją własną uprzężą.
17– Wasza uprząż nic nie warta – powiedział.– Wyprzężcie wszystkie swoje konie.
18Furman usłuchał bez sprzeczki i zrobił, co kazał markietan, a ten na miejscu czterech koni dość silnych, któreśmy mieli w naszych saniach, przyprzęgł swego jedynaka, a dopomógłszy mu głosem i własnymi plecami i ramieniem, z największym naszym podziwieniem ruszył sanie od razu, wyciągnął z rowu i postawił na suchem.
19Przejęta najszczerszą wdzięcznością dla mego wybawcy nie umiem jak mu dziękować, ale że u nas zwyczaj wszystkie usługi oddane przez niższą klassę kwitować pieniędzmi, jakby nie chcąc zostawić żadnego długu dla serca, więc i mnie się zdało, że do wyrazów wdzięczności trzeba dołączyć jakąś wartość pieniężną za stratę czasu i trud podjęty; jakoż, przy podziękowaniu chciałam włożyć rubla w rękę markietanowi, ale szlachetny ten człowiek nie przyjął pieniędzy, mówiąc, że dla niego dość ukontentowania, że oddał usługę znajomej panience, a za fatygę został z góry zapłacony, nieraz targując dużo w Hołynce, a nawet będąc tam jak gość częstowany; że wreszcie tak kocha właścicielów Hołynki, że dla nich polazłby nie tylko w wodę, ale i w ogień.
20Przedruk za: E. Felińska: Pamiętniki z życia, seria 2, t. 1, Wilno 1858, s. 153–158.
Notes de bas de page
1 Rogoża – mata pleciona z roślin.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.