Leonero
p. 152-155
Texte intégral
1Pan Gallardo, pierwej niż wyszedł na dyrektora górnictwa i inżyniera dróg, był za młodszych lat leonero, to jest myśliwym na lwy, i to mu dało powód do długiego wywodu o lwach, o polowaniu na lwy, a widać było, że nie wymyślał zwyczajem naszych myśliwych i warto było zapisać, co mówił, gdyż później miałem od drugich potwierdzenie tychże samych szczegółów.
2Leonero mieszka w górach, samotnie, tylko z psami, których zaprawia do swego rzemiosła. Nie zna strzelby, tylko ma dobrego konia, dwie ostrogi, worek z prażoną mąką na żywność u siodła i ostry, śpiczasty nóż za pasem. Jego psy, zazwyczaj chude, białe, nie większe od psów pijawek, podobne do zwyczajnych naszych podworotników, tylko łapy mają twarde, nie napadają na ludzi. Leonero jedzie po górach z wolna, za nim pięcioro, a niekiedy więcej psów; zagląda w parowy, patrzy w ziemię, czy nie spostrzeże tropu lwiego, strzela oczami po skałach, śledzi lot kondorów, czy nie zlatują w jakie miejsce, gdzie by leżał świeżo poszarpany od lwa tułów wołowy, a psy idą też powoli, nie marnują na próżno swoich sił i odwagi. Zna on dobrze przesmyki, zna dobrze lwią naturę; nie jedzie na oślep, a jego wzrok, jak w powszechności wszystkich góralów, jest ostry, donośny na wielką odległość. Gdy dojrzy ślad, już nie masz dla niego urwisk ni przepaści; jedzie w ślad, wstrzymuje psy groźnym, dzikim wejrzeniem, a skoro raz zoczy źwierza, już go nie spuszcza z oczu, jedzie za nim milę, dwie, trzy, cały dzień, przyspiesza nieco kroku; lew ogląda się, nieskory do ucieczki z wolna uchodzi, a w końcu zatrzymuje się, jak gdyby dla zagrożenia, dla pokazania, że się nie boi. Puszcza natenczas psiarnię leonero i w galop za nią. Otaczają lwa psy, szczekają, ale nie śmielą przybliżyć się; gdy który z nich postąpi naprzód, a lew go dosięgnie łapą, już po psie; drażnią go tylko z przodu i odskakują, a tymczasem silniejsze i te, co już były w obrotach, zachodzą z tyłu. Walka niekiedy trwa długo; leonero opodal, z arkanem w ręku, podjudza psy, aż w końcu rozjuszony lew rzuca się na psa, który mu najbardziej dokucza, i w tym momencie te, które czatowały z tyłu, rzucają się, wskakują mu na kark i wpijają się w skórę. Bywa, że się otrząśnie jeszcze skrwawiony lew i rozedrze w mgnieniu oka najsilniejszego ogara, dąsa się jeszcze z przygniecionymi pod sobą psami, pławi się we krwi, ryczy, szaleje; wtem podbiega leonero, zarzuca mu na szyję arkan, przydusza i dogorywa na skale rozciągnięte źwierzę. Leonero odcina natychmiast głowę, bo za każdą świeżą głowę lwa hacendado1 płaci gratyfikacji dziesięć piastrów, odcina pazury i zdziera skórę na przedaż.
3Zdarza się też, że stary, wytrawny lew pokaleczy wszystkie psy, wiele trupem położy i rzuca się na leonero, który go ująwszy swoim lazo (arkanem) ciągnie za sobą, koląc ostrogami konia i uchodząc jak może koń wyskoczyć. Wtedy, jeżeli dzikiemu zwierzęciu siły starczą, dogoni jeszcze, wskoczy z tyłu na konia, leonero do noża – i toczy się walka niebezpieczna dla myśliwego; jeżeli nie dogoni, to wieść niesie, że z rozpaczy zapuszcza pazury w ziemię, upiera się i sam zadusza.
4Lew jednak tutejszy, puma, nie jest – jakem już powiadał – jak afrykański, nie ma grzywy, a z pyska, z kształtu, wielkości i koloru bardzo podobny do lwicy afrykańskiej, choć nieco mniejszy. Nie porywa się na ludzi, nawet głodny, i mówią, że tchórzliwy, ale się go wielce boją zwierzęta i ma swoje kaprysy, którym – jak powiadał Gallardo – nie życzę dowierzać. Na dowód przytoczył mi następu[jące] zdarzenie.
5Jeden górnik, barretero z Illapel, spotkał lwa w Kordylierach i zląkł się; począł uchodzić. Poznał lew, że trafił na tchórza, i szedł powoli za nim. Zatrzymał się górnik i lew się zatrzymał; popatrzyli na siebie, zmierzyli się okiem. Znowu szedł dalej barretero silny i dobył noża, lew za nim. Daleko jeszcze było do domu, a lew coraz się bardziej przybliżał i zdawał się oswajać z surowym wzrokiem górnika, który też powoli oswajał się z dzikością zwierzęcia. A mój minero był sławny ze swojej siły, nie było olbrzyma, który by mu dotrzymał. Nie zostawało mu, jak przyjąć pojedynek, póki mu jeszcze sił stawało. Podchodzi lew, rzuca się, a górnik, przyjąwszy go lewym ramieniem obwiniętym w swoje grube pończo (płaszcz, opończa), zapuszcza nóż pod gardło. Poszli w zapasy, a bój tak był krwawy, zacięty, długi, że upadając na siłach, puścili jeden drugiego i czołgając, kulejąc rozeszli się zjuszeni. O zmroku dowlókł się górnik do chaty pobliskiego krowiarza (vaquero) i w parę dni umarł. Po śladzie krwi doszli ludzie na miejsce boju, a nieco dalej znaleźli lwa zdechłego, poprutego nożem górniczym.
6Jadący z nami compadre (kum) pana Gallardo, człowiek też podżyły i poważny, powiadał nam swoje przygody.
7„Spotkałem razu jednego lwa w wąwozie, miedzy skałami; nie wiem, co mi się stało, byłem jak umarły, nie władałem ręką ni nogą, a lew patrzył mi w oczy. Chciałem krzyknąć, nie mogłem. Pot zimny wystąpił na czoło, nogi stygły, dreszcz przechodził po grzbiecie, język przysechł do podniebienia, stałem jak kamień. Westchnąłem do Boga, poleciłem się Najświętszej Pannie i czekałem śmierci. Aż wtem poczęło bić serce jak młotem i zdobyłem się na siły, żeby dobyć głosu, a z natężenia tak krzyknąłem, że o mało nie pękło gardło, skały dokoła krzyknęły jeszcze przeraźliwiej. Lew uciekł, a ja ledwo siły miałem wrócić do domu i mocno zachorowałem”.
8Powiem też i ja, co mi się przytrafiło. Korzystając z wakacji pojechałem z czterema uczniami w Kordyliery, położone o trzydzieści mil mniej więcej od Coquimbo, i dotarłem aż do ich grzbietu, drogą wiodącą do San Juan. Andy chilijskie mają tu do 5 tys. m wysokości n.p.m. Nie masz w nich lasów ni wielkich zarośli; co żyje z rośliny, kryje się po głębokich parowach najeżonych kaktusami pospolicie i usłanych lichą krzewiną. [...]
9Owoż o świcie, kiedy arriero ze służącym poszli ze swoimi lazo do spędzenia z paszy i uwiązania koni, zdziwili się, widząc, że konie i muły rzucały się przelęknione, parschały z podniesionymi uszami i uciekały. Zoczyli prędko, że poza górą, między kaktusami, skradała się do nich potężna lwica. Zrazu nie pojmowali, czemu to źwierzę nie biegło, nie pędziło za końmi, jak zwykło, jakby się obawiało, a tylko podkradało się i spostrzegłszy ludzi poczynało uchodzić. Poznali zaraz i przekonali się, że lwica kuleje. Puścili się za nią, dognali, ujęli ją we dwa lazo, tak że natychmiast przyduszona, ze złamaną tylną nogą, nie mogła rzucić się na żadnego z nich. Mogliby ją na miejscu zamordować, ale przez grzeczność dla nas umyślili przyprowadzić na swoich arkanach to źwierzę do nas i wyprawić nam przyjemną krotochwilę. Jakoż przyciągnęli lwicę na miejsce, gdzie jeszcze leżeliśmy, niezupełnie ocuceni z porannego snu. Widok był w istocie interesujący. Była to lwica stara, ogromnej wielkości, mało co mniejsza od afrykańskiej, którą byłem często oglądał w Ogrodzie Botanicznym paryskim. Przez pół godziny pasowała się ze śmiercią, a było w istocie coś uroczego w jej skonaniu; muły i konie ciągle rzucały się jak szalone, a dwaj służący przyciskali swoimi arkanami gardło lwicy; w końcu rozwarło dzikie źwierzę swoje wielkie, piękne oczy ku nam, a ich źrenice poczęły mienić się w przepyszne kolory tęczowe, najprzód czerwone, potem szare, błękitne, a w końcu pociągnęły się jakimś tłem żółtawym, paliowym, łzawym i zamgliły się.
10Przedruk za: I. Domeyko, Moje Podróże (pamiętniki wygnańca), t. 2, przygotowała do druku, opatrzyła przedmową i przypisami E. H. Nieciowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1963, s. 273–276.
Notes de bas de page
1 Hacendado (hiszp.) – właściciel majątku.
Auteur
(1802–1889)

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.