Komary
p. 110-112
Texte intégral
1Słońce zachodzi, opuszczam więc Sareptę, bo chcę koniecznie dziś jeszcze być w guberni astrachańskiej. Nic łatwiejszego: do tatianińskiej stacji wiorst 4 tylko, a ona już leży w pamiętnej dla mnie astrachańskiej ziemi. Lecz niestety, mimowoli tu przy wspomnieniu tatianińskiej stacji muszę przekręcić znaczenie słów znanej ci piosenki i powiedzieć „A wyjechać od niej trudno, a pozostać przy niej nudno” – W kilkanaście minut jestem już na stacji. Piękny zaraz wąwóz, tuż Wołga, drzewa, nawet, krzaki, wszystko niestepowe. Tu mam przepędzić noc całą, porobić potrzebne notatki, a nazajutrz dalej w drogę.
2Na odgłos pocztowego naszego dzwonka pilny zawiadowca stacji wychodzi na ganek i już wydaje rozporządzenia do prędkiej przemiany koni. Ja mu oświadczam, że chcę tu nocować, a on mi na to: „proszę, lecz nie wiem, czy Pan wytrzymasz?” Dlaczego? „Alboż Pan nie widzi?” Patrzę i w samej rzeczy postrzegam, że ja i on jesteśmy otoczeni taką chmurą jadowitych komarów, że ani dym cygara, ani największa czynność rąk obu nie może zasłonić przed tysiącznymi ich ukłuciami. W ciągu kilka minut byłem cały osypany bolącemi i swędzącemi pęcherzami. Nieznośne tu są komary, a jakie przykre ich ukąszenia! Wyraźnie w biedzie traci się rozum. Dziś mi przyszło na myśl, że dla uniknienia udręczeń od komarów możnaby wrócić na noc do Sarepty, lecz wówczas myślałem tylko, jakby dalej jechać. Powiedziano mnie, że na tej stacji nikt letnią porą nie nocuje z powodu mnóstwa tych dokuczliwych owadów. Dwie następne stacje również wiele od nich cierpią. Przejechać noc całą po stepach, mających być przedmiotem mojego opisu i badań, to już się nie zgadza, z celem podróży, bo cóżbym widział i jakbym później opisywał, jeżdżąc po nocy i drzemiąc w tarantasie? Powiadam więc stanowczo: dobrze! więc tu zostaję, lecz czyż to w każdym dobrze, nie ma nic już złego? Dziewica naglona namowami ojca, gniewem matki lub przymusem opiekuna do oddania ręki staremu jakiemu, bardzo zacnemu i godnemu kalece, mówi nareszcie „dobrze!” lecz w tym dobrze łatwo jest dojrzeć na sto dziewięćdziesiąt dziewięć części złego. Dla rodziców tylko lub dla opiekuna jest to „dobrze”. Robią więc wyprawę, stary pan młody, gość coraz częstszy, coraz słodszy, a uprzejmiej się sypią cukry i łakocie, szale i brylanty, pikniki i siupryzy. Lecz gdy przyjdzie stanowcza chwila, kiedy knowany złością ludzką związek, z obrazą samego Boga, błogosławi już ręka kapłana, przerażona, blada dziewica i wówczas powiada „dobrze”, lecz w tym „dobrze” jest wyraźnie tyle złego, że licznik ułamka staje się większym od mianownika. Kiedy później znowu, ten quasi oblubieniec, zbrojny prawami męża, zeszkaradzone rozpustą, sprosne usta swoje zbliża po raz pierwszy do anielskiego, dziewiczego łona i chce wyssać z ust jej ten prawdziwy nektar boski, który Bóg sam w nagrodę cnoty, dla dziewiczego jeszcze młodzieńczego serca, przeznaczył człowiekowi, dozwalając z upojeniem kosztować go raz tylko jeden w życiu, dla dania mu pojęcia o anielskim nie ziemi szczęściu; dziewica i wówczas powtarza „dobrze”, lecz w tym jest już tak wiele złego, że go zwyczajną liczebną miarą opisać niepodobna. Kiedy na koniec poczwara ta, po raz pierwszy dosyć już o tym mówić.
3Bóg wie dlaczego zawsze zbaczam z drogi, aż mi pot zimny oblał pałające czoło, aż dreszcze przeszły po ciele! Okropnie też wiele złego, bezecnego, potwornego przedstawiła mi w tej chwili moja wyobraźnia, lecz zamilczę o tym. Są pewne wypadki w życiu ludzkim, o których człowiek moralny przed najbliższym nawet zamilczeć powinien. Milczę więc o tym, lecz skąd ja wpadłem na te bezecne sceny... A... to komary dziwne zboczenie myśli! One mnie to zabłąkały na te manowce, po których i ciebie przez chwil kilka, z zapaloną pochodnią w sercu, za rękę prowadzić miałem, a żem nareszcie doszedł do zasłony, której odchylić obu się nam zapewne nie chciało. Oba, w wielu rzeczach, zgadzaliśmy się zawsze ze sobą. Ohyda nie była nigdy znośnym dla nas obrazem! Przepraszam cię za ten ustęp i wracam do opowiadań.
4Otóż z takim uczuciem, jak ta zmuszona dziewica, wyrzekłem dobrze, zostaję na stacji pocztowej, bo gdzież się było podzieć? Sam zawiadowca stacji i cała jej ludność sypiają tu pod połogami. Są to pewnego rodzaju zasłony, w rodzaju dawnych firanek czy kotar nad łóżkami, pod któremi niegdyś ojcowie nasi skryci od much, słońca i niedyskretnie ciekawego wzroku domowników używali miłego wczasu obok czcigodnych swoich małżonek. Całe statki napełnione tymi połogami, wyrobionymi ze szczególnej materii płóciennej, dziurkowatej, chodzą po Wołdze i po nadbrzegami Kaspijskiego morza, stanowiąc niezbędny artykuł handlu i jedyną ochronę od tych owadów, których liczba i natarczywość zwiększa się jeszcze bardziej za zbliżeniem się na południe Kaspijskiego i Arabskiego morza. W nocy zajadają prawie na śmierć komary, w dzień bąki, gzy i muchy uprzykrzają się do nieopisania, dodać do tego czterdzieści kilka stopni ciepła, podług ciepłomierza Réaumura1, brak wody dobrej i żywności, a będziesz miał mały obrazek doznawanych tu rozkoszy. Już na koniec jestem w pokoju przeznaczonym dla podróżnych, palę fajkę, piję herbatę i zaczynam pisać tyle, ile komary dozwalają. Znużony na koniec długą z nimi wojną, cały pokąsany, sądzę, żem się już do nich przyzwyczaił i z nimi obył, sądzę, że zasnę, o gdzie tam! Całą noc oka nawet nie zmrużyłem; a na dobitkę nazajutrz o wschodzie słońca, w tarantassie, znalazłem prawdziwą stację pocztową, do której zajechały na nocleg miliony tutejszych komarów. Fajki, cygara, ręce, chustki i płaszcze, wszystko to było w ruchu dla pozbycia się tych nieproszonych gości. Była to prawdziwa wojna. Po półgodzinnej energicznej walce zostaliśmy na koniec panami pola bitwy; lecz jak zwykle na wojnie bez straty się nie obeszło. Komarów wiele poległo, ale i my zostaliśmy poranieni.
5Przedruk za: E. Ostrowski: Listy z podróży odbytej do stepów Kirgiz‑Kajsackich, t. 1, Grodno 1859, s. 56–61.
Notes de bas de page
1 Skala Réaumura – jedna ze skal termometrycznych; 1 stopień w skali Réaumura = 1,25 stopnia Celsjusza.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.