O ubezpieczeniach na przypadek choroby i śmierci
p. 471-474
Texte intégral
1Tak w kraju naszym, jak i wszędzie ludność, o której mowa1, nie ma żadnych zasobów; cena pracy u nas w ogólności tak jest niska, że pracujący potrzebuje pomocy swej żony, aby na utrzymanie rodziny wystarczył; o zasobach nie myśli, bo nie może o nich myśleć, dlatego że nie jest w możności odłożyć choćby najmniejszej kwoty, bez narażenia rodziny swojej na ubytek nie w wygodach, ale w potrzebach do życia koniecznych. Choroba, jak trafi na ojca lub matkę takiej rodziny, pozbawia całą rodzinę części dochodu, która naraża ją na brak zaspokojenia potrzeb koniecznych. Prawda, istotnie ubogi znajdzie w razie choroby i przytułek, i pomoc bezpłatną w szpitalu, ale któż zastąpi ten chwilowy niedostatek w domu? Kto za niego na dzieci zapracuje? Nieochybny upadek całej rodziny widzi on przed sobą, jak pracować przestanie, ostatnich więc sił dobywa, których jeszcze z samego początku oszczędza choroba, aby choć w części potrzeby domu zaspokoić; kiedy już siły go opuszczą, chory i niezdolny do pracy domu i drobnych dzieci pilnuje, ażeby przez to żona jego swobodniej pracując, mogła coś więcej zarobić, niżeli zwyczajnie zarabia, kiedy swój czas między pielęgnowaniem dzieci i domu a zarobkowaniem podzielić musi. Położenie takie sprowadza niedostatek konieczny; zamiast chory używać wygód w czasie choroby niezbędnych, musi sobie niejednej odmówić rzeczy, której za zdrowia używał; choroba tymczasem postępuje dalej, a troski o dalszy los rodziny dopomagają silnie jej wzmaganiu się, i wkrótce ojciec rodziny, niezdolnym już będąc do żadnej pracy, do żadnego zatrudnienia, staje się tylko ciężarem tej samej rodziny, którą swoją między nią bytnością chciał od upadku uratować. Ucieka się naówczas, z zniszczonym zdrowiem, pod opiekę zakładów dobroczynnych, gdzie go wprawdzie ratunek i wygody bezpłatne nie miną, gdzie go także wyrzuty niesłuszne, często na nieszczęście zbyt ostre, zaniedbania samowolnego choroby czekają.
2Wrodzonym jest każdemu człowiekowi instynkt zachowawczy; każdy nierad choruje, a jeżeli go takie nieszczęście dotknie, z całą usilnością stara się je usunąć: ale gdzie znajdzie ratunek człowiek w położeniu wyżej opisanym znajdujący się? Mało krajów tak jest szczęśliwych jak nasz, gdzie lekarze za obowiązek swego powołania uważają ubogiemu, o ile ich czas i fundusze pozwalają, iść w pomoc; jeszcze nie wszystkich serca zmartwiały na widok nędzy obok cierpienia. Ale sama rada lekarza nie stanowi ratunku: na lekarstwa, na wygody w chorobie konieczne brak ubogiemu zasobów; nie szuka więc lekarza, bo wie dobrze, że rad jego wykonać nie może. W takim stanie rzeczy udaje się o pomoc albo do religii, albo do leków domowych, niekosztownych, tradycyjnie mu od przodków podanych. Pierwsza droga zaspokoi myśl jego zbolałą, doda mu sił moralnych do zniesienia cierpień fizycznych, pokrzepi umysł jego znękany. Drugiej, jako nienarażającej go na koszta w stosunku zamożności jego za wielkie, używa w tej myśli, że może mu pomoże. Bez wyboru próbuje od babek zalecane środki, zamawia, zażegnywa2 zbolałe członki, dozwala nad sobą wszelkie wykonywać gusła, najczęściej w przekonaniu, że one mu pomocne będą, bo od najmłodszych lat nasłuchał się o ich cudowności w chorobach; za mało jest oświecony, aby pojął niedorzeczność postępowania swego, a to przekonanie, że coś robi na przywrócenie straconego zdrowia, że niezupełnie jest ratunku pozbawiony, ożywia zwątlałe siły jego i zdolnym go czyni do dłuższego wytrwania. Często jednak, nieświadomy istoty swej choroby ani też sposobu działania leków użytych, zamiast przedłużyć stan znośnej choroby, przyczynia się do przyśpieszenia wyczerpania ostatecznego sił i prędzej, niżeli się spodziewał, z zadawnioną, bardzo często z sobie właściwego toru zepchniętą chorobą, udaje się do szpitala. Nie obojętność więc na zdrowie, nie brak zaufania w zakładach szpitalnych są przyczynami, że ludność uboga w kraju naszym dopiero w ostateczności szuka w nich ratunku i przytułku, ale dopiero co opisane położenie tej klasy ludzi. Że to nie marzenie, może za dowód posłużyć, iż w dobrach Ordynacji Zamojskiej, gdzie już od dawna są utrzymywani dla włościan lekarze i bezpłatnie im udzielane lekarstwa, włościanie rzadko kiedy z żądaniem pomocy spóźniają się.
3Od lat dawnych przekonano się o tym w Prusiech i zapobiegając złemu, utworzono kasy dla chorych i umarłych (Kranken und Sterbekassen), których główną myślą jest zaopatrzyć rodzinę chorego w fundusz na utrzymanie się przez czas choroby ojca lub matki, na wypadek zaś śmierci którego z uczestników w kasie dostarczyć rodzinie jego jakiś zasób pieniężny na zaspokojenie potrzeb pogrzebowych, a zarazem uorganizować rzecz tę tak, aby ci, co mają z tego dobrodziejstwa korzystać, sami w czasie zdrowia do tego częściowo funduszu dostarczyli. Opis stanu kas podobnych w Berlinie najlepiej rzecz tę objaśni.
4W Berlinie więcej jak sto kas dla chorych i umarłych istnieje; z tych 62 połączone są z cechami, a 47, do których mogą należyć wszelkiego rodzaju mieszkańcy; o tych ostatnich tu mowa będzie.
5W drugiej połowie upłynionego stulecia już niektóre podobnego rodzaju kasy utworzono w Berlinie; liczba ich jednak dopiero w ostatnich czasach powiększyła się tak znacznie. Od roku 1836 uważane są jako zakłady prywatne, pod opieką policji (PolizeiPraesidium) będące; władza ta spory między tymi kasami zachodzić mogące rozstrzyga i jednego z swych urzędników deleguje raz na rok do przejrzenia i obliczenia tak pieniędzy wydanych, jako też pozostałych. Zresztą stowarzyszenia te rządzą się same, przez komitety spomiędzy uczestników w kasie wybierane; obowiązane są tylko swe statuta i odmiany, które mają zamiar w nich zaprowadzić, do potwierdzenia rządowi przedstawiać.
6Warunki przyjęcia do stowarzyszenia są mniej więcej następujące. U największej liczby kas wiek nowo przybrać się mającego członka najwięcej lat 40 wynosić powinien, u niektórych jednak kas sięga do 42 i 45 lat. Nowo przybrany członek powinien swój wiek, stan swego zdrowia z zupełną dokładnością stowarzyszeniu udowodnić, a w razie dostrzeżenia jakiego fałszu w tym względzie wymazany bywa z liczby członków, z utratą kwoty, którą już zaliczył, i wszelkich praw do jakiegokolwiek wsparcia.
7Opłata wpisowego, oprócz 15 groszy, które opłacają się za egzemplarz statutu stowarzyszenia, 2 do 3 złotych za mężczyznę, 1 złoty 18 groszy do 2 złotych za kobietę. Składka ciągła, z której trzecia część do kasy dla chorych, a dwie trzecie do kasy dla umarłych wpływa, wynosi kwartalnie w przecięciu 2 złote za mężczyznę, a 1 złoty 15 groszy za kobietę; małżeństwo płaci wspólnie 3 złote, z czego 1 złoty liczy się za żonę; pozostała wdowa po którym z mężczyzn stowarzyszonych, jeżeli obaj3 małżonkowie do kasy opłacali, płaci kwartalnie l złoty 6 groszy. Tylko w sześciu kasach opłata jest wyższa i wynosi kwartalnie 4 do 9 złotych, toteż kasy większe sumy wypłacają dla chorych i umarłych. Kobiety dlatego płacą mniej, że są wyłączone z kas dla chorych i tylko z kas dla umarłych korzystać mogą, ponieważ one przez swe położenie w czasie ciąży, wsparcia na czas choroby udzielanego za często by potrzebowały, i przez to wycieńczałyby zbytecznie zasoby kasy; w części też i dlatego, że choroba kobiety na mniejszą stratę w wyżywieniu rodziny jak choroba mężczyzny naraża4.
Notes de bas de page
1 Tj. najuboższe warstwy społeczne.
2 Oba czasowniki są tu użyte w podobnym sensie: zaklinać, odczyniać czary, leczyć zabobonem.
3 Tj. oboje.
4 W dalszej części tekstu autor informuje o kwotach, na jakie liczyć mogą chorzy oraz rodziny zmarłych, podaje też sumaryczne budżety berlińskich kas chorych i liczby stowarzyszonych w nich osób. Porównuje przy okazji korzyści wynikające z uczestnictwa w kasie chorych z kasami oszczędnościowymi: ubodzy, będący główną klientelą kas chorych, nie są w stanie odłożyć w kasie oszczędnościowej tyle, by na wypadek choroby móc zapewnić sobie opiekę zdrowotną; tymczasem przystępując do kasy chorych, taką opiekę sobie zapewniają przez sam fakt regularnego uiszczania składek.
Auteur

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.