[Chustka dywdykowa]
p. 333-334
Texte intégral
1Płynące z Turcji okręty zawijają do pierwszej tamy, portem kwarantanny zwanej, i czterdzieści dni w tym miejscu pod strażą zostawają; po upłynionych siedmiu tygodniach, jeżeli zaraza morowa nie pokaże się na nich, statki te przechodzą do drugiej tamy, portem wojennym zwanej, gdzie nowy ładunek nabierają1.
2Zwyczajne ostrożności w kwarantannach europejskich przepisane, ściślej podobno zachowują w Odessie niżeli w innych miastach portowych dla świeżej pamięci pomoru, w ciągu którego w roku 1812 dwa tysiące sześćset trzydzieści dwie osób wymarło2. Chustka dywdykowa3, którą potajemnie z Stambułu dla aktorki przywieziono4, i w której znajdował się zaród powietrza, pierwszą tej okropnej klęski była przyczyną. Nieszczęśliwa aktorka najpierwsza po kilku dniach stała się jej ofiarą; lekarze atoli chorobę jej zgniłą febrą być rozumieli; wkrótce potem poznano ich błąd, gdy morowa zaraza coraz więcej rozszerzać się zaczęła, i zamknięto natychmiast bramy Odessy tudzież wszystkie kościoły, giełdę, teatr, komory celne i sądy, w celu przeszkodzenia dalszemu postępowi się choroby.
3Mieszkańcy Odessy przypisują jednozgodnie staraniom książęcia Richelieu5 i bezwzględnej jego na własne bezpieczeństwo gorliwości, że w samym mieście pomór ustał w cztery miesiące. W okolicy Bałty6 i Bohopoła7 trwał daleko dłużej.
4Smutną jest rzeczą, że dotąd pewnego lekarstwa nie odkryto na tak straszną chorobę; china8 atoli w bardzo znacznej ilości z mocnym winem zażywana i kamfora z saletrą wielu osobom pomogły.
5Powietrze w roku 1812 grasowało i w półwyspie Krymu, gdzie do tej chwili kilkadziesiąt tysięcy Tatarów muzułmanów mieszka. Gorliwi ci mahometanie żyli w przesądzie, jakoby im nie wolno było używać żadnych ostrożności dla uniknienia zarazy. Książę Richelieu ujął sobie ich muftego, który w Koranie znalazł dowody, że prawodawca islamizmu pozwolił używać środków zaradczych od powietrza. Uspokojeni na sumnieniu Tatarzy wykonali najdokładniej wszystkie przepisy zesłanych w tym celu do Krymu lekarzy.
Notes de bas de page
1 W pierwszym z przytoczonych fragmentów Raczyński zdaje relację z epidemii dżumy, która nawiedziła Odessę w latach 1812–1813. Raczyński powołuje się w dużej mierze na trzytomowe dzieło Gabriela de Castelnau pt. Essai sur l’histoire ancienne et moderne de la Nouvelle Russie, wydane w Paryżu w roku 1820. Byron korzystał z tej edycji podczas pracy nad Vii i Viii pieśnią Don Juana.
2 Spis umarłych zapowietrzonych w Odessie od 29 sierpnia roku 1812 do 1 stycznia roku 1813:
umarło w mieście – 758 osób, umarło w lazarecie kwarantanny –1326, w kwarantannie miejskiej – 299, w okolicy miasta – 249; ogółem 2632
wyleczono zapowietrzonych w mieście – 93, wyleczono w lazarecie kwarantanny – 344, w kwarantannie miejskiej – 119, w okolicy miasta – 60; ogółem 616
W styczniu roku 1813 umarło jeszcze 24 osób, wyleczono zapowietrzonych – 59. (Essai sur l’histoire de la nouvelle Russie, par le Marquis de Castelnau. Tome 3.) (Przypis autora. Przywołana przez Raczyńskiego tabela znajduje się w t. 3, na s. 333).
3 Inaczej dyftykowa albo tyftykowa – tkanina wełniana, jedwabna lub bawełniana.
4 Raczyński powołuje się na popularną opowieść, zgodnie z którą pewnej odeskiej aktorce dostarczono przeszmuglowany z kwarantanny pierścień owinięty w wełnianą czy jedwabną chustkę, skażoną zarodem dżumy.
5 Tj. Armand‑Emmanuel du Plessis (1766–1822), książę de Richelieu; jako rojalista w roku 1790 opuścił Francję i przez Wiedeń trafił do Rosji, gdzie zaciągnął się do carskiej armii, by wkrótce zostać jednym z jej generałów. W roku 1803 car Aleksander mianował go gubernatorem Odessy, a później całej Noworosji. Pod jego rządami Odessa stała się jednym z najważniejszych miast imperium. W roku 1814 wrócił do Francji.
6 Dziś miasto w obwodzie odeskim.
7 Właśc. Bohopol albo Bohopól, obecnie część Perwomajska w obwodzie mikołajowskim.
8 Tj. chinina.
Auteur

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.