Uwagi sądowo‑lekarskie i przypadek samobójstwa przez powieszenie
p. 320-323
Texte intégral
1Po uskutecznieniu oględzin pośmiertnych przystąpiono do oglądania miejscowości11, w której A. Igielski się powiesił22.
2Oddział dla obłąkanych znajduje się na pierwszym piętrze; drzwi, zawsze na klucz zamykane, prowadzą na korytarz długi, w którym po stronie prawej znajdują się komórki dla chorych przeznaczone; komórki te nie bywają zamykane nawet i na noc, ponieważ chorzy nie dostają naczyń nocnych, lecz potrzebę odbywają w wychodkach wspólnych, umieszczonych na drugim końcu korytarza. Korytarz ten znajduje się pod dozorem dwóch posługaczy, którzy służbę odbywają na przemian; w nocy obaj razem obchodzą wszystkie komórki, a nie znalazłszy w nich nic podejrzanego, kładą się spać; koło północy są obowiązani po raz drugi obejść wszystkie numera. Wychodek, w którym Igielski się powiesił, stanowi przestrzeń czworoboczną, w której niedaleko od drzwi znachodzi się zlew dla pomyj, zawsze na klucz zamykany; przy ścianie przeciwległej drzwiom jest ławka do siadania z dwoma otworami, od których wychodzą rury żelazne, kabłąkowato przebiegające; ponad zlewem jest okno małe w murze dość grubym: okno to jest zaopatrzone prętami żelaznymi. Według zeznania posługacza, który pierwszy Igielskiego znalazł powieszonego, trup wisiał na własnej koszuli, zarzuconej przez jeden z prętów żelaznych w oknie znajdujących się, i to w ten sposób, że oba rękawy były z przodu na szyi związane mocno i że stopy jego odstawały nieco nad poziom podłogi. Do okna zaś, a względnie do prętów żelaznych, najłatwiej dostać się można, jeżeli się wejdzie na zlew. O godzinie drugiej w nocy Igielski, według zeznania towarzysza, znajdował się jeszcze w komórce, a o godzinie piątej z rana znaleziono go powieszonego.
3Według dalszych zeznań posługaczy Igielski oddany został do zakładu d. 19 marca rano o godzinie , w godzinę potem lekarz zakładu przeznaczył mu numer, a po odejściu onego posługacze dostrzegli, że chory miał na ciele otarcia i ślady jakby od powrozu.
4Oddany zaś został chory na mocy świadectwa fizyka miejskiego3, że cierpi chorobę umysłową, a mianowicie zadumę religijną, i że z powodu znacznych sił cielesnych chorego szaleństwo jego może stać się niebezpiecznym dla osób otaczających.
5Przesłuchany lekarz ordynujący w zakładzie obłąkanych podaje, że z tego świadectwa wcale wnosić nie było można, że Igielski może być skłonnym do samobójstwa; z tego powodu nie uważał też za potrzebne odosobnić go, lecz zarządził, aby pozostawał pod dozorem jednego z chorych, który znajdował się na drodze wyzdrowienia. Śladów obrażenia zeznający na Igielskim przy badaniu nie zauważał; dostrzegli takowych atoli zakonnica i posługacze. Na posługaczach nie ciąży żadna wina, ponieważ oni nie czuwają przez noc całą, a nawet nie mogą, albowiem na dwudziestu i kilku chorych zakład utrzymuje tylko dwóch posługaczy. Co do śladów obrażenia na ciele zmarłego znalezionych, zeznający wyraża przekonanie swoje, że z takowymi przybył już do szpitala, gdyż w zakładzie nie ulegał żadnym napadom szaleństwa, nie było więc potrzeby wiązania go.
6Z zeznania żony zmarłego wynika, że Igielski istotnie jeszcze w domu był krępowany, a to z powodu, że się kamieniami sam ranił i był niebezpiecznym dla rodziny.
[***]
7Ponieważ według wszelkiego prawdopodobieństwa mieliśmy tu przed sobą samobójstwo4, śledztwo sądowe mogło być skierowane li przeciw możebnej niedbałości w służbie, skutkiem której chory oddany do zakładu nie znalazł w tymże nawet opieki takiej, jaką miał u siebie w domu. Sąd nie wykrył niedbałości i zaniechał śledztwa. Lekarzowi jednak wolno zastanowić się mimo to nad pytaniem, czy wina samobójstwa, którego się dopuścił chory, ciąży na dozorze szpitalnym? Na pytanie to nie waham się odpowiedzieć przecząco, ale tylko o tyle, o ile przy warunkach, w tutejszym zakładzie dla obłąkanych istniejących, było prawie niemożebnym zapobiec nieszczęściu. Jeżeli się zaś zapytamy, czy system, dotąd w tutejszym zakładzie dla obłąkanych utrzymujący się, jest odpowiednim lub nie – tu znów nie waham się nazwać go wadliwym pod każdym względem. Niedostatki z tym systemem połączone są w szczególności następujące:
Zakład dla obłąkanych ma tylko jednego lekarza ordynującego, niemieszkającego w zakładzie; po ukończeniu więc wizyty chorzy pozbawieni są opieki lekarskiej. W ogóle przyjął się u nas zwyczaj, że lekarze nie mieszkają w szpitalach i że w razie potrzeby tak w dzień, jako i w nocy, potrzeba ich szukać w mieście latarką Diogenesa5. Zbytecznym byłoby rozwodzić się nad szkodliwością takiego urządzenia; w całym świecie mieszkają lekarze w szpitalach, a obwiązek6 ten rozciąga się w niektórych miastach nie tylko do sekundariuszów7, ale i do lekarzy ordynujących, tak że w Londynie w ostatnim czasie wyjątkowo pewnego prymariusza8 uwolniono od mieszkania w szpitalu, ale tylko pod warunkiem, że własnym kosztem połączy mieszkanie swoje ze szpitalem za pomocą drutu elektrycznego.
W zakładzie dla obłąkanych tym większa zachodzi potrzeba, aby przynajmniej jeden lekarz mieszkał w zakładzie samym, ponieważ każdy chory świeżo dostawiony powinien być natychmiast najściślej badanym. Lekarz bowiem nie może polegać na świadectwie lekarskim, na mocy którego chory przyjętym zostaje, gdyż wiadomo, że u nas wystarcza świadectwo pierwszego lepszego lekarza, a nawet chirurga, aby choremu utorować drogę do zakładu; wiadomo również, że świadectwa te mijają się czasem z prawdą, z powodu, że lekarz wydający takowe albo nie jest należycie obeznany z psychiatrią, albo nie miał sposobności spostrzegać chorego przez czas dłuższy. Dlatego świadectwa te należy wprawdzie zachowywać w aktach, aby czynić zadość przepisom obowięzującym, lecz nie trzeba przywięzywać do nich wielkiej wagi; owszem, od chwili zjawienia się w zakładzie chory staje się przedmiotem sumiennej obserwacji lekarza zakładowego, który, zbadawszy go pod każdym względem, umieszcza go w osobnym na ten cel przeznaczonym pokoju (Observationszimmer), z którego po niejakim czasie dopiero wypuszcza go, gdy już wyrobił sobie zdanie o rodzaju jego choroby umysłowej, oddając go do odpowiedniego oddziału chorych. Przy takim postępowaniu umiejętnym i sumiennym chory wstępujący do zakładu nie będzie narażonym na szkodę, a lekarz nie przeoczy żadnej okoliczności, która zwłaszcza przy dochodzeniu sądowo‑lekarskim może mieć wielką wagę.
Zakład dla obłąkanych powinien mieć jak największą liczbę posługaczów trzeźwych, wprawnych, nieco przynajmniej wykształconych, a więc i dobrze płatnych; gdyż obowiązki ich są uciążliwe, a odpowiedzialność wielka. Przy większej liczbie posługaczy odpada potrzeba krępowania chorych niespokojnych, odpada w ogóle system przymusowego obchodzenia się z obłąkanymi, utrzymujący się do dziś dnia gdzieniegdzie, po części i z powodów źle zrozumianej oszczędności. Szczegółowo zaś trudno zgodzić się na urządzenie, przy którym chorzy w najlepszym razie od północy do rana pozostają bez wszelkiego dozoru i mogą odwiedzać się nawzajem w komórkach lub bawić dłuższy czas w wychodkach.
Notes de bas de page
1 Tj. miejsca.
2 Por. wstęp do tekstu.
3 Tj. lekarza miejskiego.
4 Blumenstok rozważał wcześniej dwie kwestie: czy przyczyną śmierci istotnie było uduszenie i czy do śmierci nie przyczyniły się inne osoby.
5 Nawiązanie do anegdoty o Diogenesie z Synopy, który miał przechadzać się po ulicach z zapaloną latarnią, mówiąc, że „szuka człowieka”.
6 Tj. obowiązek.
7 Tj. lekarzy pomocniczych bądź zastępców ordynatora.
8 Tj. ordynatora.
Auteur

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.