Kilka słów o urządzeniu szpitalu w Monachium
p. 286-288
Texte intégral
1Ze wszystkich zakładów publicznych ten zapewne najwięcej na uwagę zasługuje, który przynosi ulgę cierpiącej ludzkości. Lubo nie ten jest cel pobytu mego za granicą, abym zwiedzał zakłady dobroczynne i szpitale; mając jednak sposobność obejrzenia Szpitala Głównego (Allgemeines StadtKrankenhaus) w Monachium, wzorowo urządzonego, w roku 1813 przez króla bawarskiego Maksymiliana Józefa wystawionego1, nie mogę przemilczeć o tym, co powszechnej godne jest wiadomości.
2W krótkości więc wspomnę o tym zakładzie, obszerniejszy jego opis zostawiając lekarzom, jako większym w tej rzeczy znawcom, i których to więcej obchodzić powinno.
3Czystość powietrza i dostatek świeżej wody są dwa główne przedmioty, na których najczęściej pomimo wszelkiego starania zbywa w wielu szpitalach. Nierównie jednak większa zachodzi trudność w ciągłym odświeżaniu powietrza w salach, gdzie chorzy leżą, niż w zapewnieniu im potrzebnej ilości wody: tę właśnie tak wielką trudność zdołano pokonać w tutejszym głównym szpitalu następującym urządzeniem.
4Na wierzchu budynku wystawiono wieżę 6 do 7 łokci wysoką2, z wszystkich stron otwartą, aby wszędzie powietrze wolny przystęp miało; to wchodzi do jednej z sześciu komórek wieży (stosownie do kierunku wiatru), odmyka sobie lekkie klapy, wchodzi do kanału głównego, następnie do kanałów mniejszych, a z tych oddzielną rurą wchodzi pod piec (osłonięty żelaznym pokryciem, tak iż miejsce między piecem a pokryciem na 3 cale zostaje); stąd, ciepłem pieca ogrzane, wychodzi na salę, powietrze zaś zepsute w sali wychodzi otworem, kratką drucianą opatrzonym, do rury połączonej z głównym kominem, w którym powietrze, ciągle cieplejsze będąc od zewnętrznego, wychodzi do góry i pociąga za sobą to powietrze zepsute. Tym sposobem sprawiony jest nieustanny ciąg, czyli ruch powietrza: powietrze bowiem zepsute w sali, wychodząc, psuje równowagę i zrządza parcie powietrza atmosferycznego nad wieżą, które zaraz do niej, a następnie i do sal wchodzi. Dwa podobne przyrządy znajdują się w tym budynku, dla dwóch głównych jego części.
5Dostateczna ilość czystej źródlanej wody tak jest zapewniona: machina umyślnie do tego urządzona, za pomocą wody poruszana, o 800 do 900 łokci od szpitala oddalona3, pompuje nieprzerwanie wodę źródlaną i rurami ołowianymi podziemnymi przeprowadza ją do głównego zbieralnika (reservoir), pod dachem szpitala umieszczonego; stąd przez rury ołowiane wchodzi woda do każdej sali, do ośmiu kąpieli, dwóch kuchni, do apteki itd. W przypadku zaś pożaru można przyśrubować kilkanaście tak nazwanych kiszek4, i za pomocą umyślnie do tego urządzonej w samym zbieralniku pompy tłoczącej zalewać palące się miejsce.
6Szpital stoi na otwartym polu za miastem; zawiera dwa dziedzińce i tak jest rozłożony, że na jednym boku są sale mężczyzn, na drugim zaś kobiet. Wszystkich sal okna wychodzą na zewnątrz, okna zaś kurytarzy na wewnątrz budowli. Sal jest 45, w każdej mieści się 12 chorych; mają oni materace włosiane, kołdry flanelowe, bieliznę cienką i czystą. Dwaj chorzy mają osobną przegrodę za firanką; przy tym to wszystko, co choremu jest potrzebne. Przy każdych dwóch salach jest gabinet przeznaczony na mieszkanie dla dwóch posługaczy; przy nim kocioł przykryty, w którym ciągle względnie na potrzeby chorych woda ciepła się znajduje. Na każdą salę jest jeden posługacz. Chorzy jedzą z naczyń cynowych. Takie jest urządzenie dla chorych na koszcie skarbowym. Oprócz tego jest 15 pokoików z alkierzami, w których chorzy na swoim koszcie leżą. Jak największa wygoda, do każdego chorego jeden posługacz, pokarmy w naczyniach porcelanowych, bielizna cienka, widok piękny i czyste powietrze są zaletą tych oddzielnych pokoików. Płaci się dziennie od 4 do 6 złp. Jest tu przy tym sala operacji chirurgicznych, oświecona z góry, okrągła, obszerna, ozdobiona amfiteatrem i galerią dla kandydatów medycyny i chirurgii, którzy tu bywają przytomni5. Wokoło tej sali są cztery inne po 5 łóżek w sobie mieszczące, dokąd operowani wnoszeni bywają. Należą tu jeszcze dwie kuchnie porządne, apteka, pracownia (laboratorium), kaplica, kancelaria i mieszkania posługaczy. Wszędzie posadzka marmurowa. – W środku dziedzińca jest zbieralnik, do którego ściekają płyny z kuchni odchodzące, te bywają wybierane i wylewane na trawnik przed szpitalem, co ożywia rośliny i bujny wzrost im nadaje. Obok głównego szpitala są dwa domy, jeden dla dyrektora szpitala, drugi dla naczelnego lekarza. Oprócz tego przychodzą tu codziennie dwóch lekarzy i pięciu asystentów. Są tu jeszcze: pralnia, składy drzewa, ogród warzywny i do przechadzki dla chorych, zgoła wszystko, co do potrzeb cierpiących należy. Łóżek wszystkich jest 560. Chorych w d. 31 marca rb. było 350. – W Hamburgu wystawiono niedawno w podobnym rodzaju szpital; budowniczowie stamtąd byli tu przysłani dla zdjęcia dokładnych planów. Anglicy kilkakrotnie wysyłali znawców dla obejrzenia przyrządu do odświeżania powietrza, a ci przyznali, że zakład ten, lubo niewielki, ze względu swego urządzenia za wzór służyć może. Piękność okolicy, czystość powietrza, ochędóstwo i porządek we wszystkich częściach tej budowli panujące, staranna wygoda i najpilniejsza usługa przyjemny widok stawiają oku i cieszą przyjaciela ludzkości.
Notes de bas de page
1 Szpital otwarto 1 września 1813 roku; w 1826 roku, o czym w tekście wspomina się jedynie aluzyjnie („kandydaci medycyny i chirurgii”), stał się on również, po przeniesieniu Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana z Landshut do Monachium, kliniką uniwersytecką, dziś będącą częścią kampusu Innenstadt. Rozwiązania technologiczne, o których wspomina się w tekście, miały rzeczywiście nowatorski charakter i odbijały się szerokim echem w całej Europie. Maksymilian i Józef (1756–1825) – król Bawarii od roku 1806.
2 Tj. ok. 3,5–4 m.
3 Tj. ok. pół kilometra.
4 Tj. gumowych lub skórzanych węży strażackich z sikawką.
5 Tj. obecni.
Auteur

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.