Informacja o tekstach
p. 277-279
Texte intégral
1August Bécu (1771–1824), Rozprawa o doskonałości szpitalów, miana na publicznym posiedzeniu przy rozpoczęciu kursów rocznych w Imperatorskim Wileńskim Uniwersytecie, dnia 15 września 1807 roku, Wilno 1807, s. 9–13, 19–20. Rozprawa, która już krótko po ukazaniu się była trudno dostępna, została przedrukowana w „Dziejach Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej” 1820, s. 474–488. Z jednym wyjątkiem rezygnuję z przytoczenia przypisów, jakie załącza Bécu – z punktu widzenia tego wyboru są nazbyt rozległe.
2Jednym z motywów przewodnich tekstu jest socjalna rola szpitali – inaczej niż dzisiaj pełniły one również funkcję przytułków, domów starości czy sierocińców. Bécu postuluje, by ograniczyć je wyłącznie do funkcji medycznej.
3St. Zawadzki, Kilka słów o urządzeniu szpitalu w Monachium, „Pamiętnik Warszawski Umiejętności Czystych i Stosowanych” 1829, t. 2, s. 332–336. Tekst został opatrzony następującym przypisem redakcyjnym: Wyjątek z listu p. ST. ZAWADZKIEGO pisanego w Mona chium w kwietniu rb. Nie udało mi się dotrzeć do innych informacji dotyczących autorstwa listu bądź okoliczności związanych z jego powstaniem. Problematyczna jest również kwestia imienia (Stefan czy Stanisław?). Z tekstu można jedynie wyprowadzić wniosek, że jego autor nie był lekarzem i że podczas pobytu w Monachium miał sposobność zwiedzić tamtejszy szpital, choć nie dla zwiedzania „zakładów dobroczynnych i szpitali” udał się za granicę.
4Jan Tomorowicz (1787–1831), O klinice medycznej Wydziału Lekarskiego Królewskiego Uniwersytetu, w: Posiedzenie publiczne Królewskiego Uniwersytetu na uczczenie pamiątki uczonych mężów, a mianowicie Polaków, przy ukończeniu kursu rocznego nauk od byte dnia 15 lipca 1829 roku, Warszawa, bez daty wydania, s. 49–53. Całość artykułu: s. 27–70. Pełny tytuł rozprawy: O klinice medycznej Wydziału Lekarskiego Kr[ólewskiego] Uniwersytetu, łącznie z opisem historycznym biegu życia i pełnionych publicznych posług śp. Jana Bogumiła Frejera, dokt[ora] med[ycyny] i chir[urgii], profesora tera pii i kliniki terapeutycznej. Relacja Tomorowicza o działaniu kliniki medycznej Uniwersytetu Warszawskiego jest bodaj podstawowym źródłem wiedzy na jej temat.
5Harro Harring (1798–1870), Wspomnienia z pobytu w Szpitalu Ujazdowskim w roku 1829, przeł. i przygotował do druku Z.Kolankowski, „Archiwum Historii Medycyny” 1970, t. 33, z. 1, s. 85, 88, 92, 94. Całość tekstu ze wstępem tłumacza: s. 81–97. Jest to jedynie wyjątek z napisanych przez Harringa dwutomowych Memoiren über Polen unter russischer Herrschaft („Pamiętniki o Polsce pod panowaniem rosyjskim”, 1831), dość szybko przełożonych m.in. na francuski i angielski – nigdy jednak w całości na polski. Przywołane tu fragmenty pochodzą z tomu drugiego pt. Erinnerungen aus Warschau („Wspomnienia z Warszawy”). Poprawiono błędy interpunkcyjne i ortograficzne, od których polski przekład nie jest wolny.
6Fragmenty wspomnień Harringa – w tym poświęcone pobytowi w szpitalu – ukazały się również w zredagowanym przez Jana Gintela wyborze pt. Cudzoziemcy o Polsce. Relacje i opinie (t. 2, Kraków 1971, s. 325–354). Wybór zatytułowano Wspomnienia z Polski Kongresowej, a Gintel jest również autorem przekładu.
7Harro Harring – Fryzyjczyk, poeta, dramaturg, malarz, rewolucjonista. W Warszawie znalazł się w roku 1828, prawdopodobnie licząc na udział w wojnie rosyjsko‑tureckiej; z nie do końca jasnych powodów (w cytowanym fragmencie mówi o „przypadku”) wstępuje do gwardii konnej wielkiego księcia Konstantego. Na początku 1829 roku trafia do Szpitala Ujazdowskiego, mieszczącego się w Zamku Ujazdowskim, decyzją Konstantego przekształconego w roku 1818 w Szpital Główny Wojskowy. Wiosną 1830 roku wyjeżdża z Warszawy, a na wieść o wybuchu powstania listopadowego oddaje do druku swoje pamiętniki. Później wielokrotnie podróżuje, bierze udział w różnych zrywach niepodległościowych, tworzy rewolucyjne pisma. Podobno pod koniec życia dotknięty chorobą psychiczną, w roku 1870 popełnia samobójstwo.
8Jako postscriptum do opowieści Harringa o kuracji siarczanej załączam referat O wannach siarczanych, czyli kąpielach fumigacyjnych w domu towarzystwa dobroczynności w Wilnie zaprowadzonych. Wyjątek z rozprawy p. doktora Barankiewicza na posiedzeniu publicznym tegoż towarzystwa dnia 25 stycznia 1820 roku czytanej, „Dzieje Dobroczynności Krajowej i Zagranicznej” 1820, nr 3 (marzec), s. 130–131. Artykuł, jak wspomina się w podtytule i parokrotnie w samym tekście, powstał na podstawie wykładu doktora Macieja Barankiewicza (1769–1829).
9Wiktor Feliks Szokalski (1811–1891), [Szpital w twierdzy Modlin], w: tenże, Wspomnienia z przeszłości, t. 2 (1830–1837), z rękopismu wydał i przedmową opatrzył A. Wrzosek, Wilno 1921, s. 20–21, 25–26. Gdy wybuchło powstanie listopadowe, Szokalski, późniejszy „ojciec polskiej okulistyki”, był studentem Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Warszawskim; dobrowolnie zaciągnął się do batalionu akademickiego (później oddział gwardii honorowej), ponieważ jednak potrzebowano medyków do służby polowej, trafił do 13. pułku piechoty, gdzie pełnił funkcję podlekarza. Pułk ten stacjonował m.in. w Modlinie.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.