Pożyteczne wynalazki dla strojów damskich
p. 241-244
Texte intégral
1Krynolina należy bez zaprzeczenia do pożytecznych wynalazków wchodzących w skład toalety damskiej. Niech uprzedzenie ludzi kapryśnych, krótko widzących, jak chce dąsa się na krynolinę, wynalazek jej w bieżącym stuleciu przynosi zaszczyt rozumowi ludzkiemu i zasługuje pod każdym względem na pochwałę ze strony lekarza higienisty. „Przyjaciel Zdrowia” jest zwolennikiem wszystkich wynalazków, z których niezaprzeczone korzyści spływają wprost na zdrowie ludzkie, i nie patrzy on na nich przez okulary własnego widzimisię lub nie‑podoba‑mi‑się etc., ale rozważnie, przez porównanie, waży dobrą i złą stronę każdego wynalazku, mającego służyć ku potrzebie, wygodzie i zdrowiu każdego człowieka.
2Potrzeba, wygoda i zdrowie są tedy najpierwszymi względami, które rozbieramy pierwej, nim wydajemy sąd o rzeczy, dlatego przed wydaniem wyroku, jak sędziowie trybunału czy apelacji, rozpatrujemy się w zasadach sprawy, we wnioskach i w obronach rzeczników. Rozpatrując się w zasadach sprawy krynoliny, widzimy, że odpowiada względom lekarskim, bo odpowiada potrzebie, wygodzie i zdrowiu. Co do pierwszej kwestii, tj. potrzeby, zachodzi ta okoliczność, że ktoś może zapytać się złośliwie, czy ta potrzeba jest koniecznie potrzebną? Na ten spodziewany wniosek odsyłamy po odpowiedź do tradycji toaletowej.
3Spódnica jest najstarożytniejszym pomnikiem w dziedzinie toalety kobiecej; wszystkie wieki składały się na zesztywnienie jej, na jej długość lub krótkość, na jej okrągłość, wypukłość i foremność; a kiedy moda z gustem ustaliły swymi wyłącznymi organami panowanie nad strojami, a raczej nad wdziękami kobiecymi, zostawiwszy tylko po polach, górach i lasach starożytną prostotę ubiorów, w których tak wieśniaczkom naszym cudnie jest do twarzy, wtedy ucywilizowana ludność gnieżdżąca się w większych czy mniejszych miastach nie mogła już wyłamać się spod prawa panującej mody i gustu bez wystawienia się na śmieszność. Dzięki sztukom, malarskiej i rzeźbiarskiej, mamy przed oczami mnóstwo dziwolągów, stanowiących arsenał strojów damskich dawno minionych już wieków: owe np. czasów Ludwików XiV i XV ogromne, jakby krochmalem wystalowane spódnice, dowcipnie wówczas nazwane koszam i, nie wydająż się nam potwornymi strojami? Ale jakimkolwiek spódnica uległa przemianom, nigdy jednak nie była wyrugowaną z składu toalety damskiej: stąd ten naturalny wniosek, że jak zawsze była, tak jest na zawsze potrzebną. Kwestia zatem potrzeby zostaje sama przez się rozstrzygniętą. Czy jest potrzeba więcej jak jednej spódnicy dla nadania przynależnej formy sukni à la mode, to jest inna kwestia, której wcale nie naruszamy, lecz pospieszamy donieść, że było potrzeba trzech do pięciu, a wszystkie były mniej więcej wykrochmalone.
4Pięć spódnic! Ciężar to nie lada. Biedna płeć piękna, przez tyle wieków nosiłaś bez szemrania na swoich biodrach ciężar tylu wykrochmalonych spódnic i nikt nie znalazł się, co by mądrym wynalazkiem zdjął z was tak przykry ciężar! Kiedy doczekałaś się przychylnego wam krynoliniarza, wszyscy powstali na wynalazcę i na was, wyśmiewając was prozą, wierszami, pędzlem, dłutem i Bóg wie nie jak. Nikt nie stanął w waszej, a raczej w obronie krynolin, bo nie zastanowiono się nad wygodą i nad ich znaczeniem higienicznym. Na pociechę więc waszą powie „Przyjaciel Zdrowia” słów kilka na zaletę tego nowego ubrania.
5Krynolina w właściwym znaczeniu jest skomplikowaną spódnicą, zastępuje ona najmniej cztery ciężkich spódnic. Budowa jej jest lekka, foremność jej wszędzie jednostajna, wiele stąd przyczynia się do nadania dla kibici okrągłej i wykończonej kształtności; odkąd krynoliny weszły w modę, mniej potrzebuje czasu do ubrania choćby najkapryśniejsza elegantka. Krynolina nie plącze się, nie utrudza więc chodu, nie zajmuje w domu wiele miejsca, nie potrzebuje być często praną ani prasowaną, nie niszczy się prędko, i stosunkowo jest ubraniem tanim: oto są zalety pod względem wygody. Teraz pod względem higienicznym, czyli zdrowia. Cztery lub pięć mocno wykrochmalonych spódnic, zawieszonych na biodrach tasiemkową ściągaczką, dokuczały w dwojaki sposób: w sposób fizyczny i fizjologiczny; co do pierwszego – nużyły ciężarem swoim, a co do drugiego – ściskaniem pięciorakich ściągaczek źle wpływały na wątrobę zajmującą w prawym boku tak znaczną przestrzeń, na żołądek, a może na śledzionę na lewym boku znajdującą się, przez co bieg krwi w tych organach musiał być utrudzony, stąd oddech cięższy i krótszy, często ból w jednym z boków, stąd i apetyt zmniejszał się, i ból głowy dokuczał, i ogarniała jakaś ociężałość. Krynolina i jedna, a najwięcej dwie leciuteńkich spódnic stanowią dziś cały przybór toalety à la mode, nie dokuczają one żadnym ciężarem, a tym samym ściągaczki nie wybijają swego piętna na skórze i na organach pod nią znajdujących się, z czego wywiązywały się liczne dolegliwości, a często przy niekorzystnym usposobieniu i dotkliwe choroby. Nie można też pominąć, że przez noszenie krynolin organa zakryte ubraniem w swobodniejszej są styczności z zewnętrznym powietrzem jak za czasów panowania krochmalnych spódnic, a wiadomo, jak dla skóry ważnym jest pokarmem świeże powietrze. Otóż istotne zalety krynolin: może to one szczęśliwie wpłynęły na pewną w paniach i panienkach naszych rześkość, że chętniej teraz jak dawniej szukają dalszych przechadzek, że nimi nie męczą się tak prędko, że przy niezaprzeczonej urodzie rumianiej i jaśniej gorą ich lica, że patrząc na te żyjące bukieciki naszej Polski, raduje się dusza! Jeżeliby kto przy tylu zaletach krynoliny podniósł kwestię finansową, że od czasu krynolin więcej potrzeba materii na suknię, to nie zaprzeczamy, że tak nie jest, ale przemówimy do rozumu pań i panienek.
6Minęły już te czasy, kiedy to każdemu chciało się żyć dostatnio bez pracy, kiedy to z 30 000 złp rzucono się na kupno dóbr wartości 150 000 złp, z których najczęściej wychodzono po kilku latach nędznego panowania z pustą torbeczką, z kijkiem, a często i z długami. Otóż tak samo ma się i z krynoliną. Nie ma przecież żadnego prawa na noszenie potwornie szerokich krynolin, bo te choćby, przypuścimy, były i do twarzy, to nie wiem, czy będą do głowy, tj. czy zgodzą się ze zdrowym rozumem, z dochodami, a wreszcie i przyzwoitością; dobrze wychowana panna, a z czasem pani, dbać powinna, żeby skromności swojej nie obrazić nie tylko słowem, myślą lub uczynkiem, ale nawet i strojem. W porze zimowej zdaje się, że watówki i włosiane krynoliny dostatecznym będą ubraniem. Co do dzieci, to rzecz inna; krynolina nadaje im postać pięknie wyglądającej lalki, ale wtedy tylko, kiedy ona stoi; czy może dziewczynka krótkiej talii i krótkich nóżek w rozpiętej jak parasol krynolinie swobodnie bawić się, czy może schylać się i podnosić bez uwagi starszych, że „tak brzydko”, „trzeba chodzić tylko” itd.? Czemuż tedy nie dla dzieci wymyślonym wynalazkiem uciemiężać ich swobodę ruchów, niewinną zabawę, i za wcześnie przyuczać do tego, że coś może być „pfe”?

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.