Jak utonionych ratować
p. 182-185
Texte intégral
1Z mnóstwa osób kąpiących się lata zeszłego wnieść by można, że dopiero teraz przekonano się o zbawiennych skutkach na zdrowie kąpieli zimnych, przyzwoicie używanych; a wielkie i ciągłe upały może były przyczyną, że wymakanie w wodzie do mody należeć zaczęło. Nie dziw więc, że – pomimo ostrożności ze strony władzy wyższej w przeznaczeniu do kąpieli miejsc bezpiecznych – spomiędzy licznie kąpiących się znalazły się i znajdywać będą osoby, które za drogo, bo utratą życia, swawolę i nieposłuszeństwo przypłacają, albo też często najniewinniej nieszczęściu utonienia ulegają. Rzadko kiedy słyszeć można, ażeby która z tych ofiar uratowaną, czyli raczej do życia przyprowadzoną była. Miałżeby brak śpiesznej pomocy, w przypadku utonięcia osoby jakiej, być dowodem tak gorszącej obojętności przytomnych na nieszczęście bliźniego, w którym jeszcze może iskierka życia tleje; a stąd jeżeli nie pewność, to przynajmniej podobieństwo jest przywrócenia mu życia? Wolimy raczej przypisać to niewiadomości, i dlatego udzielamy łatwe sposoby ratowania osób utonionych.
2Za znak jedyny i najpewniejszy śmierci tylko gnicie lub początek jego uważać należy. A że doświadczanie przekonało, że nawet kilkogodzinne zanurzenie pod wodą nie zawsze życia pozbawia, nie bacząc więc ani na kolor czerwony, siny lub czarny twarzy z wody wydobytego, ani też na zimne jego ciało lub sztywność członków, które niekoniecznie są znakami śmierci, bez straty najmniejszej czasu potrzeba mu nieść pomoc, która bez trudności przez każdą osobę przytomną i rozsądną daną być może, nim lekarz przywołanym zostanie.
3Pierwszym warunkiem jest ogołocenie wydobytego z wody z wszelkiej odzieży, jeżeli ją miał na sobie, bez gwałtownego wszakże poruszenia, i najlepiej przez jej rozcięcie; tudzież odstąpienie osób, które się jedynie przez ciekawość i do tego szkodliwą około gromadzą. Liczba sześciu z dobrymi chęciami jest dostateczną do dania pomocy.
4Strzec się należy szkodliwego zwyczaju przewracania do góry nogami utonionego lub taczania go, w chęci wylania z niego wody: to bowiem nie tylko jest niepotrzebnym, ale nawet niebezpiecznym; równie jak wszelkie wstrząśnienia gwałtowne w celu przywrócenia do życia.
5Utonionego należy położyć na słomie lub sukniach wełnianych, najlepiej na bok prawy, głową nieco wyżej aniżeli nogi; w czasie gorącym na słońcu odkrytego, w innym razie przenieść go należy na rękach (głową do góry) do izby jakiej pobliskiej ciepłej lub opodal od ognia, ciepło okrytego: wprzódy jednak, przytrzymując głowę schyloną, otworzyć mu trzeba usta, i w tym położeniu przez parę minut zostawić, aby woda w ustach i nozdrzach zebrana wypłynąć mogła.
6Pod nosem często trzymać otwór flaszeczki, w której amonia1 (ciecz mocna, używana zwykle do cucenia) lub chrzan świeżo utarty; a w braku tych – oprowadzać ostrożnie pod nosem zapaloną siarniczkę2 lub kawałek siarki, dla drażnienia węchu.
7W czasie tym inna osoba ciągle zajętą będzie ogrzewaniem sztucznym ciała, okładając albo pęcherzami z wodą ciepłą, albo też płótnem w wodzie ciepłej namaczanym miejsca dla ciepła najczulsze, jako to brzucha, boków i około serca, tudzież grzejąc podeszwy rozgrzanymi cegłami. Nadto ogrzewać trzeba stopniowo całe ciało wodą lub woreczkami albo węzłami3 wypełnionymi ciepłym popiołem lub piaskiem, albo też przez kołdrę lub sukno grzać żelazkiem do prasowania używanym. Należy też całe ciało, a szczególniej brzuch i całe boki, trzeć wprzód szczotkami suchymi, ciepłą flanelą lub suknem, a nawet i rękoma; a potem flanelą zwilgoconą spirytusem kamforowym lub tylko okowitą, octem itd., i przykrywać mocno rozgrzanym suknem. Dobrze jest także łechtać usta, języczek i w nozdrzach piórkiem, kłosem lub słomką.
8Podczas nacierania i ogrzewania trzeba się starać przywrócić oddech, wdymając w tym celu do płuc powietrze, ile być może czyste, za pomocą mieszka, którego koniec najlepiej w jedną z dziurek nosa włożyć, a drugą dziurkę i usta mocno zatkać. W braku tego, dąć ustami przez piórko do ust chorego włożone, przy zatkaniu nosa; albo też nareszcie ustami samymi, przyłożywszy je do ust chorego. Zawsze jednak wdymanie takie powietrza, w ostatnim razie mniej więcej czystego, powinno się odbywać z wolna bardzo i częściowo. Za każdym wdęciem trzeba gnieść z lekka piersi i brzuch, ku górze, tudzież boki, dla ułatwienia płucom oddechu.
9Przywrócenie, chociaż słabe, oddechu, poznać można, trzymając blisko ust utonionego kawałek metalu jakiego polerowanego lub zwierciadła, które w tym razie pokryte zostanie parą.
10Skoro się stan chorego polepsza i tenże łykać może, należy dawać mu co pięć minut łyżeczkę wódki kamforowej4 albo wódki kolońskiej5 z podwójną ilością wody zmieszanej, a nareszcie prostej wódki. Lecz strzec się trzeba, aby nie zmuszać go do picia, dopóki czuje wielką trudność w przełknięciu: gdyż wtenczas więcej by mu zaszkodzić, niż pomóc można.
11Gdyby zwyż6 wymienione środki nie pomogły i jeszcze lekarz na miejsce przyśpieszyć nie mógł, trzeba, w dalszym ciągu ratunku, w dołku, na udach i ramionach chorego zapalić kawałki hubki, korka, szmaty lub papieru.
12Potem, jeżeli jeszcze nie przychodzi do zmysłów, należy dać mu enemę7 z wody słonej lub mydlin. Często enema, zrobiona z jednej garści tytuniu i dwóch łyżeczek soli, zagotowanych w kwarcie wody, ze skutkiem używaną była88.
13Nareszcie, jeżeli potem zostaje utoniony bez zmysłów, twarz jego albo czerwona, sina lub czarna, a członki giętkie i ciepłe, należy puścić mu krew z nogi, a lepiej jeszcze z weny szyjnej9: nigdy jednak, kiedy ciało jest zimne lub kiedy członki tężeć zaczynają; wtenczas lepiej się zatrudnić ogrzewaniem jego.
14W razie polepszenia, gdyby po napojach dawanych okazała się chęć do wymiotów i język był obłożony10, dobrze by dać choremu dwa do trzech gran11 emetyku, w szklance wody ciepłej rozpuszczonego, po połowie co kwadrans; szczególniej w razie, kiedy utonięcie przypadło wkrótce po jedzeniu. Jeżeli wymioty nastąpią, pomagać im trzeba popijaniem wody ciepłej. W przypadku zaś działania tego lekarstwa stolcem, dać kilka łyżek wina ciepłego lub miodu należy.
15Skutki całej takiej pomocy są często bardzo powolne i prawie nieznaczne. Czasem potrzeba 8 do 10 godzin nieustannej pracy, i to porządnej, powolnej, tudzież rozsądku, do przywrócenia utonionemu zdrowia; trzeba zatem, przy dobrych swych chęciach dla bliźniego, i wytrwałości. Nie należy opuszczać go, dopóki nie będzie pewności śmierci jego; i nie zapominać, iż jej znakiem najpewniejszym jest dopiero początek zgnilizny.
16Zdarzają się przypadki, zwłaszcza kiedy utoniony niedługo był pod wodą, że ratunek półgodzinny życie mu przywraca. A gdyby nawet i kilka godzin pomoc dawana trwać miała, sama pociecha wewnętrzna osób, których prace pomyślnym uwieńczone być mogą skutkiem, sowicie wszelkie ich wynagradza trudy, co ten najlepiej osądzić i ocenić potrafi, któremu szczęście uratowania od śmierci bliźniego stało się udziałem.
17Życzyć by należało, ażeby podobne jakie przepisy krótkie, zebrane przez lekarzy przyjaciół ludzkości (na których u nas nie zbywa), mogły być w miejscach do kąpieli przeznaczonych na tablicach umieszczone, w sposób jak przestrogi przy wnijściach do ogrodów publicznych.
Notes de bas de page
1 Tj. woda amoniakalna, roztwór amoniaku w wodzie.
2 Tj. zapałkę.
3 Tj. zawiniątkami albo tobołkami.
4 Tj. spirytusu kamforowego.
5 Tj. wody kolońskiej.
6 Tj. wyżej.
7 Tj. lewatywę.
8 Lewatywa z dymu tytoniowego (por. tekst poprzedzający) miała w założeniu wspomóc respirację
9 Tj. żyły szyjnej.
10 Tj. pokryty osadem.
11 W użyciu był gran zwykły i aptekarski. Ten pierwszy wynosił ok. 40 miligramów, drugi – nieco ponad 60 miligramów.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.