Trujące skutki „Kojącego syropu pani Winslow”
p. 162-165
Texte intégral
1Na zgubne skutki, a przy tym ogromną popularność tego specyfiku zwróciłem po raz pierwszy uwagę za sprawą artykułu doktora Murraya, opublikowanego w listopadzie 1869 roku w „California Medical Gazette”1. Opowiada on, jak to został wezwany do sześciomiesięcznego dziecka, znajdującego się najwyraźniej w stanie agonalnym wskutek spożycia jakiejś narkotycznej trucizny. Powiedziano mu, że kojący syrop był jedynym środkiem, jaki podano dziecku, w ilości równej dwóm łyżeczkom w odstępie dziesięciu godzin. Próbka syropu trafiła w ręce doświadczonego laboranta; udało mu się pozyskać blisko 1 gran morfiny i innych alkaloidów opiumowych na jedną uncję syropu2. „Pobrana do analizy próbka syropu pochodziła z produktu sygnowanego nazwiskami Curtisa i Perkinsa z Nowego Jorku, wyłącznych wytwórców leku”.
2Siódmego lutego mój gabinet odwiedziła pani W. Na rękach przyniosła pięciomiesięczne dziecko, wedle jej własnych słów – poważnie chore. Jak dodała, już od długiego czasu nieprzerwanie spało i nie chciało ssać piersi. Dziecko oddychało ciężko, a jego źrenice były mocno zwężone. Zapytałem, czy dziecku podano opium; odrzekła, że jedynie kojący syrop. Działo się to 5 lutego, a więc dwa dni wcześniej; niemowlę było niespokojne i dokuczały mu zaparcia. Sąsiad, który zachwalał wpływ syropu na pracę jelit, zalecił, by podać dziecku jedną łyżeczkę (przy czym zdarzało jej się wcześniej podawać syrop w mniejszych dawkach). Tego dnia podała dziecku syrop dwukrotnie, za każdym razem po łyżeczce; niemowlę bardzo dobrze przespało noc, ale po wybudzeniu nie pozwalało się nakarmić. Nie podejrzewając, że senność została wywołana użyciem syropu, 6 lutego matka podała dziecku, o różnych porach, trzy kolejne łyżeczki specyfiku. Przebudzone, dalej nie chciało ssać. Siódmego lutego, jeszcze przed wizytą w moim gabinecie, niemowlę przyjęło kolejną łyżeczkę syropu. Poinformowałem matkę, że doszło tu do zatrucia morfiną, która jest istotnym składnikiem leku. Zaskoczona i zlękniona, przyznała, że nie miała o tym zielonego pojęcia.
3Zaleciłem, by oczyszczono jelita poprzez wstrzyknięcie brandy i kawy33, a także by możliwie najdłużej starano się utrzymywać dziecko w stanie wybudzenia. Udało się je przywrócić do zdrowia, ale karmienie piersią wznowiono dopiero 10 lutego. To zaledwie jeden z licznych przypadków zatrucia tym panaceum.
4Mój kolega doktor R. S. Maxwell został wezwany do pięciotygodniowego niemowlęcia, któremu parę godzin przedtem podano pół łyżeczki kojącego syropu. Na ratunek było już jednak za późno i po kilku godzinach dziecko zmarło. Nie podano mu żadnego innego lekarstwa.
5Wróćmy do przypadku, z którym sam miałem do czynienia. Dziecko w wieku pięciu miesięcy spożyło dwie łyżeczki syropu 5 lutego, trzy łyżeczki – szóstego i jedną łyżeczkę – siódmego, co w sumie daje sześć łyżeczek od godziny dziesiątej w pierwszym dniu do ósmej rano dnia trzeciego. Zatem w ciągu 46 godzin dziecko przyjęło pół grana morfiny. Biorąc pod uwagę, jak bardzo dzieci podatne są na działanie opium, wydaje się rzeczą wręcz niemożliwą, że zdołało przeżyć. I prawdę powiedziawszy, nie miałoby prawa przeżyć, gdyby nie fakt, że wcześniej podawano dziecku mniejsze dawki, co wytworzyło pewną tolerancję na lek. Dodać wypada, że rzadko kiedy półroczne dziecko uniknęłoby śmiertelnego zatrucia, gdyby syrop stosowano zgodnie z zaleceniami (tzn. w przypadku dzieci sześciomiesięcznych i starszych – trzy lub cztery razy na dzień po jednej łyżeczce, aż do ustąpienia bólu), ale nie wytworzono wcześniej wzmocnionej tolerancji na ten środek poprzez podawanie mniejszych dawek. Zawartość morfiny w łyżeczce syropu równa się w przybliżeniu 20 kroplom laudanum. A mówimy tu o tysiącach matek i opiekunek, które nie tylko nie mają żadnej wiedzy na temat składu i efektów tego zabójczego specyfiku, ale którym też sugeruje się, by półrocznemu dziecku podały ilość morfiny odpowiadającą 20 kroplom laudanum: gdy tymczasem lekarz nie odważyłby się przepisać takiemu maluchowi więcej niż trzy krople.
6W artykule, o którym wspomniałem na początku, doktor Murray powiada: „Udało mi się ustalić, że w samym tylko tym mieście4 sprzedaje się rocznie 100 tysięcy butelek o pojemności dwóch uncji, zawierających jakieś 180 tysięcy granów morfiny, którą raczy się dzieci w całym stanie”.
7Jeżeli „dzieciom w całym stanie” serwuje się 200 tysięcy uncji kojącego syropu, to bez obawy o popełnienie błędu można założyć, że w całych Stanach Zjednoczonych sprzedaje się 75‑krotność tej liczby, co dałoby 15 milionów uncji syropu albo około 14 milionów granów morfiny5. Pomijając nawet bezpośredni koszt owego specyfiku, właściwie niemożnością byłoby oszacować szkody, jakie w sposób pośredni ponoszą mieszkańcy kraju w wyniku jego stosowania.
8Zapewne nie uświadamiamy sobie również związku zachodzącego pomiędzy wcześniejszym spożyciem opium zawartego w tym środku a tym, że nasza młodzież zwraca swój wzrok ku alkoholowi oraz tytoniowi. W to, że taki związek istnieje, uwierzy jednak każdy, kto widział, jak opiumista, gdy pozbawić go jego opium, chciwie przerzucał się na alkohol, eter, haszysz, tytoń, wreszcie cokolwiek, co ukoi wieczny jego głód i pragnienie, a co nie jest normalnym, pożywnym jedzeniem. Nie da się również oszacować, jak wiele dzieci, nie doczekawszy drugich urodzin, wyzionęło ducha właśnie z powodu opium. Każdy rozsądny człowiek musi wszelako przyznać, że w sytuacji, w której amerykańskim dzieciom podaje się każdego roku 14 milionów granów morfiny, i to przez osoby, które nie mają pojęcia o skutkach specyfiku, śmiertelne żniwo musi być liczone w tysiącach. Trzeba tu jednak postawić i znacznie donioślejsze pytanie, mianowicie: Jak wiele chorób fizycznych, a także pijaństwa, znikczemnienia i występków, wreszcie przypadków osłabienia władz intelektualnych, zawdzięczamy temu, że w dzieciństwie podawano komuś kojący syrop? Zapewne na tyle dużo, ażeby zacząć myśleć o takim usprawnieniu naszego prawodawstwa, by nie tylko, z korzyścią dla dorosłych, ograniczało handel napojami wyskokowymi, ale również zakazywało produkcji jakichkolwiek specyfików dziecięcych zawierających opium.
Notes de bas de page
1 Istotnie, artykuł taki (zatytułowany Mrs. Winslow’s Soothing Syrup i podpisany inicjałami R.M.), ukazał się we wskazanym numerze czasopisma („California Medical Gazette”, vol. 1, San Francisco 1869, s. 47–48). Przytoczone przez McNutta cytaty (nie zawsze dokładne) pochodzą właśnie z tego tekstu.
2 Jeden gran to ok. 0,065 grama. Zatem uncja (ok. 30 mililitrów) syropu zawierała ok. 65 miligramów morfiny (por. wstęp do tekstu).
3 Z dzisiejszej perspektywy można by skomentować: lekarstwo gorsze od choroby. Był to jednak środek stosowany często m.in. w leczeniu cholery – z pewnością istniało przekonanie, że podziała przeczyszczająco w każdej sytuacji. Można było użyć samego alkoholu (niekoniecznie brandy) albo zmieszanego np. z herbatą lub kawą. Mowa tu oczywiście o wstrzyknięciach per rectum, czyli lewatywach.
4 Tzn. w Nowym Jorku, siedzibie firmy Curtisa i Perkinsa.
5 Trudno powiedzieć, na jakiej podstawie McNutt uznał, iż liczbę podaną przez Murraya należy w odniesieniu do całych Stanów pomnożyć przez 75. Uzyskany wynik jest znacząco przesadzony: w trakcie procesu, o którym wspominam we wstępie do tekstu, a zatem na cztery lata przed ukazaniem się tego artykułu, Jeremiah Curtis stwierdził, że sprzedaje półtora miliona butelek rocznie; z wyliczenia McNutta wynikałoby, że sprzedaż sięgała 7,5 miliona.
Auteur

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.