[Guzik w piersi]
p. 138-141
Texte intégral
1832
19 listopada. – Kaszel mój tak się powiększył, a to jeszcze z bólem boku, że mąż biegał aż na drugi koniec Paryża po doktora Marcinkowskiego1. Był, zapisał mi lekarstwo, kazał wziąść na poty, zagroził pijawkami i jest mi lepiej; pisałam, ale niedużo.
226 listopada. – Poczciwy Marcinkowski przepisał mi lekarstwo, które mi bardzo służy, zapisuję go tu, żeby w razie używać i komu doradzić. Wziąść uncją mchu irlandzkiego2, wlać kwartę ukropu, i niech się gotuje z wolna tak długo, żeby dwie trzecie części zupełnie się wygotowały; potem przecedzić na płaskie naczynie, osłodzić, na zimnie postawić, zrobi się zupełnie galareta wcale smaczna, jeść ją po łyżce i zjeść przez dzień, wzmacnia bardzo płuca.
1833
37 października. – Przyszła dziś służąca Klarysa, zdaje się, że będzie dobra, już nam raz zgotowała obiad; zasług będzie brać 21 franków, a zje zapewne za drugie tyle... Daj tylko Boże, żeby zdrowie służyło. W sobiem zdrowa, ale od jakiegoś czasu zrobił mi się guzik w piersi prawie pod pachą. Myśląc, że to minie, długo nie mówiłam nic, ale przecież gdy mi dokuczać zaczął boleśnie, przyznałam się mężowi i wezwaliśmy doktora Marcinkowskiego. On kazał przystawić pijawki, maścią jakąś smarować, gdyby się nie rozchodziła twardość, namyślić się na wykrojenie. – Niemiło to będzie, ale przystanę na to bez żadnego wahania się; mam zbyt przytomne cierpienia kochanej matki3 i to, cośmy wycierpieli przy niej, ażebym wszelkimi siłami od siebie i męża podobnych mąk odwrócić nie chciała. – Ale może i bez tego się obejdzie. Przecież z tej przyczyny miałam już wiele chwil przykrych i nocy niespanych, ile że moją niespokojność kryję przed mężem. – Bóg dobry w razie odwagi doda.
429 października. – Niemiły był ten czas, pisać mi się też nie chciało. Ze zbytecznej troskliwości męża i pani K. prawie ciągle były narady o mój guzik; byłam u najsławniejszych tutejszych chirurgów i doktorów, wszyscy Marcinkowskiego piosnkę śpiewają… Prawda, że mnie dużo boli, osobliwie kiedy piszę, całe ramię mi słabnie, czyżby Bóg chciał i to odjąć!... On dał, On wziąć może.
521 listopada. – Wczora jeździliśmy do sławnego chirurga Roux4, umyśliwszy, że co on powie o moim guziku, to zrobimy. I on jest za wykrojeniem, ale mówi, że nie ma nic pilnego, i zaręcza, że to będzie operacja nic nieznacząca. Po nowym roku tedy przystąpimy do niej, a teraz będę się starała zapomnieć na czas jakiś o tej biedzie; mniej mi dokucza po powtórnych pijawkach.
1834
61 stycznia. – Zaczęliśmy rok wcale przyjemnie; ranek zszedł na porządkach, na nabożeństwie i odwiedzinach wzajemnych. – Ale już mąż z Marcinkowskim wyrok na mnie wydali. W czwartek przyszły, da Bóg doczekać, odbędzie się operacja, w Opatrzności nadzieja, że da to przebyć szczęśliwie.
716 lutego. – Już zaczynam zapominać o mojej przeprawie; wróciłam zupełnie do dawnych zatrudnień; piszę już nawet dosyć, to jest o ile mąż pozwala. Nie wiem, za co tak długo tu nic nie umieściłam. Muszę jednak opisać obszerniej tę operacją, bo była ważnym w moim życiu wypadkiem. Już to, nim się przyznałam mężowi, męczył mnie ból czas długi, męczyły liczne potem konsultacje, a nareszcie myśl przeprawy. Po kilku nareszcie odkładaniach, we czwartek dnia 9 stycznia, o godzinie jedenastej z rana, przyszedł Marcinkowski z D., bo nie chciałam Francuzów, i wnet przystąpili do rzeczy. Siadłam z odwagą na wygodnym krześle, mąż stał za mną i trzymał mi rękę; przeżegnałam się siadając i z zupełnym męstwem, bez syknienia i drgnienia, przebyłam i rzezanie, i prucie, i chwytanie żył. Prawda, że to wszystko krótko trwało. Samo krajanie i prucie dwie minuty, reszta z opatrzeniem może dziesięć, krwi upłynęło w miarę... Położyli mnie zaraz w łóżko i przez trzy dni leżałam, prawie nie ruszając się; z bojaźni krwi upływu, a wreszcie i dla ulżenia bólów, przez dwa dni, dzień i noc przykładali mi wodę z lodem. Miałam wszystkie wygody, gardemalade5, doktora dwa razy na dzień, odwiedzających huk... Wszyscy mnie obsypywali dowodami interesowania się, i doprawdy miałam więcej przyjemności niż przykrości, wydatek tylko niewynagrodzony... Guzik wyjęty był wielkości włoskiego orzecha, bardzo twardy, za rozerznięciem okazało się, że jeszcze nie było skiru6, ale jednak był zarodek, miejsce żółte, gdzie w krótkim czasie mogła była materia nurtować7. W samą więc porę rzeź się stała, i w Bogu nadzieja – nie odnowi się8. Rana bardzo mało mnie bolała, dziś prawie zupełnie zagojona. Była jednak głęboka na dwa cale, a na trzy długa, ale dobroczynna natura załatała, co ludzie rozpruli. Aperturę9 już mam od tygodnia. Leżałam ciągle trzy dni, czwartego trochę wstawać zaczęłam, szóstego zupełnie, a dziewiątego już po wszystkich pokojach chodziłam; gorączki nie miałam mocnej, jednak przychodziła o pewnych godzinach do dziewiątego dnia. Przez pierwsze trzy dni nic nie jadłam, tylko klejek piłam; zaczęłam potem jeść po trochę, a dziewiątego dnia tak jadłam jak zawsze. We trzy tygodnie wyszłam z domu pierwszy raz, a teraz tylko tyle się ochraniam, że na wieczorach nie bywam, z czegom bardzo kontenta, bo mnie te wieczory i nudzą, i korcą10. O rozrywki stanął już zupełny układ z J., lecz wcale mi w smak nie trafia, co piszę; jakieś blade, zimne, czcze mi się wydaje; zepsuli mnie może dzisiejsi ogniści pisarze francuscy.
1840
813 listopada. – Zaczynam znowu cierpienie na guzik w piersi, na tym samym miejscu, gdzie mi przed sześcią laty robiono operacją. Kazano przykładać maście.
1841
929 sierpnia. – Od kilku dni jestem w St. Germain i kończę moją słabość po odbytej powtórnej operacji. Doktor poczciwy K. opatrzył mnie w ten moment, znalazł rankę wybornie, podgaja się doskonale; nawet mało co wypalał, bo już nie potrzeba i nic a nic mnie nie boli; z tym ciepłem, z tą pogodą, jakbym się odrodziła. Wstaję rano o siódmej, chodzę na mszę, a stamtąd na taras...
Notes de bas de page
1 Tj. Karola Marcinkowskiego (1800–1846), lekarza i filantropa. Po powstaniu listopadowym wyemigrował i w 1832 roku trafił do Paryża, gdzie był znaną osobistością polskiej emigracji. W roku 1834 postanowił wrócić do kraju (o czym w cytowanych tu fragmentach informuje Hoffmanowa), ale władze pruskie, w związku z jego udziałem w powstaniu, aresztowały go w Berlinie. W roku 1835 dotarł do Poznania, ale jeszcze przez dwa lata pozostawał pod nadzorem policji. Bez wątpienia jedna z ważniejszych postaci życia społecznego w Poznaniu i Wielkopolsce.
2 Tj. chrząstnicy kędzierzawej, krasnorostu występującego w Północnym Atlantyku.
3 Matka Hoffmanowej zmarła w roku 1825, również na raka piersi.
4 Jedynym naprawdę sławnym lekarzem o tym nazwisku był w ówczesnym Paryżu Philibert‑Joseph Roux (1780–1854), główny chirurg w Szpitalu Miłosierdzia, a od roku 1835 w szpitalu Hôtel‑Dieu de Paris, członek Francuskiej Akademii Nauk.
5 Tj. pielęgniarza bądź pielęgniarkę.
6 Tj. raka.
7 Tj. gdzie mogła się pojawić tkanka rakowa.
8 Odnowiła się w lat sześć, jak obaczymy niżej. P. W. (Przypis wydawcy).
9 Tj. głębokie nacięcie na skórze (zwane też jątrznikiem), zwykle na ramieniu lub nodze, zrobione w celu wydzielenia ropy. W ranę często wkładano ziarnko grochu posmarowane gojącą maścią.
10 Tj. trapią, gryzą.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.