[Doktor Lejboszyc]
p. 113-115
Texte intégral
1Tejże jesieni1 zachorowałam obłożnie: rozszerzenie źrenicy i silne konwulsje zapowiadały zapalenie mózgu, tak przynajmniej za‑ decydował doktór, ale matka moja, wprawna w leczeniu dzieci, macierzyńskim instynktem trafiła na źródło choroby. Były to ro‑ baki rozbudzone, rozmnożone i zbuntowane tłustym, prosto od krowy, mlekiem. Podleczona nauką Lejboszyca2, a bardziej jesz‑ cze troskliwością mojej matki, zostałam nareszcie zawiezioną do Wilna, gdzie z „flaczka”, niemogącego ustać na nogach bez obcej pomocy, powstała niebawem silna dziewczynka, a patrząc na an‑ gielski kopersztych, wiszący nad moim łóżeczkiem, a wyobrażający wskrzeszenie jedynaka przez Eliasza3, rzekłam do Lejboszyca: „Ten flaczek – to ja, a prorok – to pan”. Komplement, czerpany w Starym Testamencie, dogodził starozakonnemu lekarzowi, a zadowolony sam z trafnego leczenia, dotykając własnej swojej twarzy, mówił: „Moje pane, ja za ta kuracja chciałbym siebie tiu pocałować”. Doktór Lejboszyc, starozakonny, wierny swej wierze, bo w niej dotrwał do późnej starości, ubierał się jednak po niemiecku, we frak niebie‑ ski, w pończochy i trzewiki, golił brodę, a na swej łysej głowie nie nosił jarmułki. Słusznej urody, otyły, z twarzą białą o znaczących rysach, oprócz akcentu, zdradzającego pochodzenie, wyglądał po naszemu. Wielki praktyk, chociaż może mniej uczony od Franków i Śniadeckiego4, szczęśliwszym i trafniejszym był od nich w ku‑ racjach i pani Żabinie, czyli z Żabów Marcinkiewiczowej (bo mąż przybrał imię żony), ratując przeciw zdaniu całego fakultetu, który ją od wodnej puchliny leczył, ocalił życie tym, że pozwolił działać naturze, a to dlatego że, pamiętny na Stary Testament, uwierzył pierwej od innych w możliwość powtórzenia się cudu, jaki spo‑ tkał Sarę i Abrahama5. Jakoż dzięki tej jego wierze pani Żabina po pięćdziesiątym roku życia swego, z wielkim zadziwieniem i konfu‑ zją całego fakultetu medycznego, urodziła córeczkę, żyjącą dotąd hrabinę Alinę Stefanową Platerową, matkę Adama i Gustawa6.
2Doktór Lejboszyc był lekarzem najpierwszych w Litwie ro‑ dzin, które bez kochanego Lejbunia nie umiały chorować, a przy‑ najmniej nie potrafiłyby ozdrowieć. Wyborne miał koncepta na zmyślone choroby, bo gdy wmawiającym sobie chorobę damom nie mógł dowieść, że są zdrowe, dawał im cukier w proszku, ale za receptę i z apteki, co wybornie działało na chorą wyobraźnię. Pannom zaś zapamiętałym w tańcu, chociaż to ich zdrowiu szko‑ dziło, stawiał synapizmy7 na stopach i musiały siedzieć w domu. Gdy rodzice moi oczekiwali pierwszego dziecka, mój ojciec, we wszystkim wielce systematyczny, poszedł do doktora Lejboszyca, prosząc go o wypisanie szczegółowe, jak postępować higienicznie z dzieckiem, na co z wielką powagą odpowiedział Lejbunio: „Moje pane! Regula jeneralne: niech będzie głupie, ale zdróf”. Mój ojciec śmiał się z żartu, Lejbunio, nie zmieniając tonu ani wyrazu twarzy, powtórzył znowu toż samo; a gdy mój ojciec śmiać się już przestał, lekarz zaczął opowiadać o swoich wnukach: panu Jakubie i panu Józefie, jak pan Józef, okrzyczany od wielu za rozumnego i uczony, od samego dzieciństwa hodował się słabo, a w końcu zgłupiał, a pan Jakub, rosnąc swobodnie, choć uchodził za głupiego, z czasem po‑ rozumniał, „a więc – kończył doświadczony lekarz – powtarzam raz jeszcze, moje pane, niech będzie głupie, ale zdróf”. Zrozumiał tę radę mój ojciec i starał się odtąd rozwijać dzieci wprzód fizycz‑ nie niż umysłowo, by w zdrowym ciele była zdrowa dusza. Czy skutkiem tej metody byłyśmy głupie czy rozumne, nie moja rzecz o tym decydować, wiem tylko i upewnić mogę, że dzięki Bogu, ro‑ dzicom i Lejboszycowi jesteśmy wszystkie zdrowe. Na każdy zarzut lub zapytanie zacny Lejbunio miał osobną anegdotkę, a lubił mówić przez parabole. Gdy pewien pacjent wymawiał mu, że go od razu nie wyleczył, opowiadał o chłopku, który, zjadłszy dwadzieścia ob‑ warzanków, napadł na Żydówkę, dlaczego mu od razu nie sprzedała obwarzanka, po którym by już nie czuł głodu. „Otóż, moje pane, jak pierwsze lekarstwa poskutkują, to dam ci ostatni obwarzanek”. Lejbunio był lekarzem mojego dziada i wielce kochanym od całej rodziny; wuj Konstanty, chciwy wszelkiej nauki, umiał też trochę i medycyny, i nieraz pisał recepty pod dyktacją Lejboszyca, ale we‑ soły i figlarz, położył się raz za parawanem na przedpokoju ojca, niby chory lokaj, umalowawszy wprzód twarz dla niepoznania i związawszy rękę tak, aby pulsa były nieodpowiedne sobie, do tego wymienił symptomata choroby tak sprzeczne i krzyżujące się, że poczciwy Lejbunio był au bout de son latin8 – aż nareszcie głośny śmiech chorego, po którym poznał figlarza, odkrył całą prawdę.
Notes de bas de page
1 Tj. 1820 roku.
2 Por. wstęp do tekstu.
3 Zob. 1 Księga Królewska 17, 8–24.
4 Tj. Jędrzeja Śniadeckiego oraz Johanna Petera Franka (ojca) i Józefa Franka (syna).
5 Tj. urodzenie Izaaka, mimo że „Abraham i Sara byli w bardzo podeszłym wieku” (Księga Rodzaju 18, 11; przekład za Biblią Tysiąclecia).
6 Tj. Adama Platera (1836–1909), m.in. marszałka gubernialnego wileńskiego, i Gustawa Platera (1841–1912), muzyka i kompozytora.
7 Tj. plastry powleczone papką z gorczycy albo olejkiem gorczycowym, wywołujące prze‑ krwienie i podrażnienie skóry, stosowane w leczeniu stanów zapalnych.
8 Tj. stracił głowę, nie wiedział, co począć (z fr., dosł. u kresu swej łaciny).

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.