Adam Raciborski, [Medycyna i dziennikarstwo]
p. 53-54
Texte intégral
1Medycyna opiera się na obserwacji; jej budowę stanowią liczne spostrzeżenia lekarzy, począwszy od Hipokratesa. Dopóki nie było dziennikarstwa, budowa ta musiała robić postęp bardzo powolny; wiele materiałów zostawało stracone. Od czasu do czasu sławniejsi lekarze ogłaszali wprawdzie drukiem ich główniejsze spostrzeżenia, lecz był to niejako testament na rzecz przyszłych pokoleń. Z drugiej strony, jeżeli każdy z tych autorów mógł korzystać ze światła poprzedników, spostrzeżenia spółczesnych w niczym go nie oświecały. Dzięki dziennikarstwu każdy lekarz może dzisiaj obserwować dla wszystkich, ab uno discunt omnes1. Spostrzeżenia lekarskie jednego kraju komunikują się periodycznie innym krajom; robi się ciągła tym sposobem wymiana obserwacji, odkryć i myśli, która się na korzyść ludzkości i nauki obraca. Jeżeli zwrócimy z drugiej strony uwagę na szybkość relacji dzisiejszych, jeżeli rozważymy, że mo‑ rza, które oddzielały ludy jedne od drugich, służą dziś, przeciwnie, do prędszego zbliżenia się ich, że para i drogi żelazne skróciły nie‑ zmiernie odległości, łatwo nam będzie pojąć konsekwencje z usług, jakie dziennikarstwo jest w stanie oddać sztuce lekarskiej. Nie ma myśli, nie ma odkrycia, które – będąc rzucone tym sposobem na świat w jakim bądź kątku kuli ziemskiej – nie były w kilka dni po‑ tem już znane wszędzie. Zaledwie doszła nas w Paryżu wiadomość o skutkach eteryzacji w Ameryce, a już w parę tygodni potem nasz dobry przyjaciel i zręczny operator22, doktor Lebrun, obracał ten cudowny wynalazek na korzyść chorych w szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie3. W tym samym czasie zdatny operator Bierkowski zadziwiał eteryzacją na drugim rogu Polski, w Uniwersytecie Ja‑ giellońskim w Krakowie4; Pierogoff w Akademii Cesarskiej w Pe‑ tersburgu5; Ernest Cloquet na dworze szacha Persji6 itd. W parę miesięcy potem Paryż odbierał z powrotem, drogą dzienników lekarskich, różne spostrzeżenia nad aplikacją eteru, i można po‑ wiedzieć, że to zwłaszcza wskutek tego rodzaju kongresu między lekarzami całego świata, że eter był zastąpiony chloroformem.
2Stan dziennikarstwa lekarskiego może być słusznie uważany za termometr rozwinięcia się medycyny w każdym kraju. Im wię‑ cej bowiem kraj jaki jest bogaty w zdatnych lekarzy, zdolnych do robienia obserwacji, tym więcej wymaga środków potrzebnych do zakomunikowania ich innym. We Francji, Paryż sam posiada ze dwanaście dzienników przeznaczonych do przedmiotów lekar‑ skich; ale oprócz tego w wielu z większych miast, jak Montpellier, Marseille, Strasbourg, Lyon, Bordeaux itd., wychodzą także dzien‑ niki specjalne, które pod względem ważności i redakcji w niczym nie ustępują dziennikom stolicy i dostarczają im ciągle ważnych materiałów. Podobna koncentracja talentów rozsypanych po ca‑ łym kraju niepospolicie się przyczynia do wyobrażenia wielkości i zdolności, jakie zazwyczaj przywiązują po całym świecie do sztuki lekarskiej we Francji.
Notes de bas de page
1 Tj. od jednego uczą się wszyscy. Nawiązanie do frazy Wergiliusza (Eneida, ii 65–66) cri mine ab uno disce omnes („po jednym występku oceniaj ich wszystkich”).
2 Tj. chirurg.
3 Tj. Aleksander Antoni Le Brun (1803–1868), lekarz i chirurg, od roku 1840 – naczelny lekarz w szpitalu Dzieciątka Jezus; współzałożyciel „Pamiętnika Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego”, „Tygodnika Lekarskiego” i „Gazety Lekarskiej”. Stosował eter i chloroform jako jeden z pierwszych w Polsce (już w roku 1847, a więc istotnie tuż po ich światowym debiucie; por. tekst Zabezpieczenie od bólu w operacjach). Kośmiński w Słowniku lekarzów polskich nazywa go „najznakomitszym lekarzem operatorem polskim w nowszych czasach” (s. 267).
4 Ludwik Józef Bierkowski (1801–1860), profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego od roku 1831, uznawany za jednego z twórców polskiej ortopedii. W 1847 roku przeprowadził operację, którą uznaje się za pierwszą z użyciem eteru na ziemiach polskich.
5 Właśc. Nikołaj Iwanowicz Pirogow (1810–1881), chirurg i anatom, jedna z ważniejszych figur w historii rosyjskiej medycyny, współtwórca rosyjskiej anestezjologii. Uważa się, że jako pierwszy na świecie (w roku 1847) operował z użyciem eteru na polu bitwy
6 Louis André Ernest Cloquet (1818–1855), od 1846 roku w Teheranie jako francuski minister na dworze szacha Persji i jego osobisty lekarz.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.