5. Dziwaczna
p. 37-38
Texte intégral
1Konstruując antologię dziewiętnastowiecznych tekstów medycz‑ nych, trzeba zachować daleko idącą ostrożność. Zbieracz ma‑ teriałów może ulec pokusie, by pokazywać jedynie dziwactwa, które w ostatecznym rozrachunku dowiodłyby nie tylko, że ów‑ czesna wiedza medyczna, w porównaniu do dzisiejszej, pozosta‑ wała daleko w tyle – to konstatacja oczywista i niewymagająca dowodu – ale również, a także przede wszystkim, że sam sposób, w jaki myśleli i oglądali rzeczywistość ludzie XiX wieku, był absur‑ dalny i dziwaczny. Trzeba jednakże pamiętać, że uznanie zjawiska za kuriozalne może wynikać z nieznajomości stosowanych daw‑ niej kryteriów, na tle których było ono w pełni zrozumiałe i jasne, i że – po drugie – taka ocena może być pochodną narzędzi, za pomocą których nasza własna umysłowość organizuje i opisuje świat. Skłonni jesteśmy zatem uznawać za dziwactwo wszystko to, co nie zgadza się z naszym oglądem świata, nie umiemy jednak przy tym dostrzec własnej kuriozalności – czeka ona dopiero na przyszłą diagnozę.
2Przynajmniej niektóre spośród pomieszczonych tu tekstów dałoby się zresztą bez kłopotu przeczytać przez pryzmat narzędzi metodologicznych współczesnej humanistyki (albo też posthuma‑ nistyki). I tak tekst Teodora Tripplina, prezentujący fizjologiczne objaśnienie „spirytualizmu” kobiety, nadaje się wprost do analizy feministycznej czy genderowej. Podobnie fragment książki Józefa Apolinarego Rollego, poświęcony różnym instytucjom psychia‑ trycznym w Egipcie, kopiujący w istocie rzeczy ustalenia francu‑ skiego psychiatry Jacques’a‑Josepha Moreau, tak jak wiele innych tekstów dziewiętnastowiecznych doskonale nadaje się do analizy postkolonialnej – czytamy tam, że ludzie Bliskiego Wschodu rzadko kiedy ulegają chorobom psychicznym z tego prostego powodu, że nie stoją na wystarczająco wysokim stopniu ucywilizowania, a w związku z tym nie mają nawet stosownej świadomości wła‑ snego ja; innymi słowy, są dzicy i nieokrzesani, a ktoś dziki i nie‑ okrzesany nie może popaść w chorobę psychiczną.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.