Medycyna
Medicine
Model romantyczny, choć dziś już jest głównie częścią historii medycyny, może być oceniany rozmaicie. Niektórzy, istotnie, uznają go za niewiele znaczący epizod w dziejach sztuki lekarskiej, do tego o charakterze konserwatywnym albo nawet wstecznym. Inni natomiast, i chyba nie są oni w mniejszości, uważają, że medycyna romantyczna odegrała pewną rolę zarówno w przezwyciężeniu kryzysu, jaki zapanował w XVIII stuleciu, jak i w ponownym samookreśleniu się medycyny somatycznej i materialistycznej – ...
The Romantic model, though mostly part of the history of medicine today, can be assessed in various different ways. Some indeed see it as an insignificant episode in the history of medical practice, and a conservative, or even backward, one at that. On the other hand, others (and it seems they are not in the minority) are of the opinion that Romantic medicine played a certain role both in the overcoming of the crisis in the eighteenth century, and in the new self-defining of somatic and material...
Éditeur : Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
Lieu d’édition : Warszawa
Publication sur OpenEdition Books : 25 mars 2024
ISBN numérique : 978-83-67637-60-2
DOI : 10.4000/books.iblpan.14457
Collection : Nowa Biblioteka Romantyczna
Année d’édition : 2018
ISBN (Édition imprimée) : 978-83-65832-87-0
Nombre de pages : 564
Wprowadzenie
Antologia
Świat przyspiesza
Gruźlica
Medycyna ludowa i niekonwencjonalna
Józef Oettinger
Matacze lekarscyJózef Oettinger
[Homojopatia, hydroterapia i wegetarianizm]Walery Wielogłowski
Medycyna wiejska. Obrazek z obyczajów ludu wiejskiegoMichał Zieleniewski
[O przesądach lekarskich ludu naszego]Andrzej Mikiewicz
O obowiązkach względem chorychJak się leczy chore zęby
Jan Anns (d’Anns)
Wykład praktyczny chorób zębów i ich leczeniaKarol Prokop Kaliga
O chorobach zębów i środkach leczenia takowychRóża
Wizyty domowe
Gabriela z Guntherów Puzynina
[Doktor Lejboszyc]Sabina z Gostkowskich Grzegorzewska
[Doktor Szaster]Walery Wielogłowski
[Doktor Kanka]Jan Turkułł
[Doktor Michałko]Chirurgia i anestezjologia
Klementyna z Tańskich Hoffmanowa
[Guzik w piersi]Ulgę przynosi opium
Edward Antoni Hückel
[Opium]Heinrich Felix Paulizky
[Lekarstwa sprawujące sen]William Fletcher McNutt
Trujące skutki „Kojącego syropu pani Winslow”Czarna krosta
Kazimierz Wroczyński
Czarna krostaJak sobie radzić bez lekarza?
Heinrich Felix Paulizky
Lawatywa z dymu tytuniowegoJakub Czarnik
[Kuracja naturalna]Władysław Jasiński
[Pokarm mleczno‑owocowy]Idąc lub nie idąc w kamasze
Leon Potocki
[Nabór do wojska]Choroby zawleczone przez wojnę
Józef Frank
[Choroby zawleczone przez wojnę]Homeopatia
Antoni Kaczkowski
OdezwaWiktor Feliks Szokalski
[Doktor Glaser]Zdrowie a moda
Franciszek Leopold Lafontaine
O wpływie nowych strojów damskich na ich zdrowieIgnacy Fijałkowski
[Ubiory i pierzyny kupowane po tandetach]Spazmy
Stanisław Morawski
[Spazmy]Szczepić się czy nie szczepić?
Maurycy Rohrer
O powtórnym szczepieniu ospyWścieklizna
Szpitale...
August Bécu
Rozprawa o doskonałości szpitalówSt. Zawadzki
Kilka słów o urządzeniu szpitalu w MonachiumHarro Harring
Wspomnienia z pobytu w Szpitalu Ujazdowskim w roku 1829Wiktor Feliks Szokalski
[Szpital w twierdzy Modlin]...i kliniki psychiatryczne
Romuald Pląskowski
[Bicêtre]Leon Blumenstok
Uwagi sądowo‑lekarskie i przypadek samobójstwa przez powieszenieKwarantanny i kordony sanitarne
Maurycy Mann
[Zdanie doktora Raffinesque]Maurycy Mann
[Kwarantanna w Smyrnie]Edward Raczyński
[Chustka dywdykowa]Edward Raczyński
[Metafizyków tureckich rozumowanie]Pijaństwo – nowa jednostka chorobowa
Johann Heinrich et Daniel Zschokke
Zaraza gorzałkowa. Smutne zdarzenie, jako przestroga dla Galicyjanina i sąsiednich Sławian podtatrzańskichKołtun
Adam Ferdynand Adamowicz
[Kołtun]Ciało, seks, akuszeria
Mateusz Studencki
O wychowaniu dzieci pod względem lekarskimTeodor Tripplin
Czym się kobieta pod fizjologicznym względem od mężczyzny różniTeodor Tripplin
PłciowośćFranciszek Salezy Dmochowski
Choroba wenerycznaBeniamin Rosenblum
Środki prywatno‑dietetyczne celem ustrzeżenia się od zarazy wenerycznejFeliks Pfau
[Drugi okres porodu]Bez higieny nie ma zdrowia
Wojciech Gutkowski
[Niechlujstwo żydów]Reumatyzm i febra
Teodor Tomasz Jeż
[Reumatyzm i febra]Cudowne środki na to i owo, a czasem i na wszystko
Franciszek Ksawery Giżycki
Amulety gminne sympatyczne przeciw bólowi zębówKuracja wodna u Priessnitza
Cholera
Jan Fryderyk et Wilhelm Malcz
[Łyk Malcza]Karol Kaczkowski
Okólnik nr 3. Do PP. Lekarzy wojskowychGarść statystyk
Wincenty Szyszłło
O długowieczności człowiekaAlfons Jan Brandt
O ubezpieczeniach na przypadek choroby i śmierciModel romantyczny, choć dziś już jest głównie częścią historii medycyny, może być oceniany rozmaicie. Niektórzy, istotnie, uznają go za niewiele znaczący epizod w dziejach sztuki lekarskiej, do tego o charakterze konserwatywnym albo nawet wstecznym. Inni natomiast, i chyba nie są oni w mniejszości, uważają, że medycyna romantyczna odegrała pewną rolę zarówno w przezwyciężeniu kryzysu, jaki zapanował w XVIII stuleciu, jak i w ponownym samookreśleniu się medycyny somatycznej i materialistycznej – a co za tym idzie, w jakimś stopniu przyspieszyła ukształtowanie się medycyny w jej nowoczesnym rozumieniu. […] pewne idee medycyny romantycznej stały się przedmiotem twórczej reinterpretacji i powracają również i dzisiaj, nawet jeśli ich przytuliskiem jest przede wszystkim medycyna alternatywna […] również naukowo ugruntowane formy terapii nie zajmują się jedynie mechanizmami cielesnymi i fizjologicznymi, ale – poniekąd na sposób holistyczny – coraz częściej podejmują również kwestię podmiotowości pacjenta, wzbogaconej o elementy psychiczne i społeczne, co – pewnie z emfazą i przesadą – można by nazwać pośmiertnym triumfem romantyzmu. Wreszcie nie można zapomnieć, że to właśnie medycynie romantycznej, z jej nastawieniem na łączność ducha i ciała, istotne impulsy rozwojowe zawdzięczają psychoanaliza (Freud traktował przecież choroby jako zjawiska psychosomatyczne), psychologia i psychiatria.
The Romantic model, though mostly part of the history of medicine today, can be assessed in various different ways. Some indeed see it as an insignificant episode in the history of medical practice, and a conservative, or even backward, one at that. On the other hand, others (and it seems they are not in the minority) are of the opinion that Romantic medicine played a certain role both in the overcoming of the crisis in the eighteenth century, and in the new self-defining of somatic and material medicine, which, in turn, to some degree sped up the shaping of medicine in its contemporary interpretation. Some ideas of Romantic medicine became a subject of artistic re-interpretation and they still return today, even if their haven is predominantly alternative medicine. The forms of therapy founded in science are also not devoted solely to the bodily and physiological mechanisms. In a somewhat holistic way, more and more often they also engage with the issue of the subjectivity of the patient, enriched with psychological and social elements, which could be called (albeit with bombast and exaggeration) the posthumous triumph of Romanticism. Finally, one must not forget that it is precisely the Romantic medicine, with its focus on the connection between body and spirit, that is to be credited as an impulse for the development of psychoanalysis (Freud regarded illnesses as psychosomatic phenomena), psychology and psychiatry.
Grzegorz Marzec – dr hab., od 2022 r. dyrektor Instytutu Badań Literackich PAN. Jest związany z Pracownią Literatury Romantyzmu. M.in. autor książek "Hermeneuta i historia. Jarosław Marek Rymkiewicz w bakecie" (2012) oraz "Ekonomia pamięci" (2016). Jego główne zainteresowania naukowe wiążą się z teorią pamięci kulturowej (memory studies) i ekonomią kultury. Obecnie pracuje nad monografią poświęconą sytuacji literatury wobec wyzwań rzuconych media społecznościowe i sztuczną inteligencję.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.