13. Po pożarze hamburskim
p. 573-579
Texte intégral
A. Książę i stowarzyszenia
1Gazeta Warszawska, 1842
2W najwyższym stopniu ubolewać nad tem należy, że zarządzane przez władze rozsadzanie domów w okolicach, których ogień jeszcze nie dosiągnął, dało powód do domysłów o umyślnym podpaleniu i poprowadziły do podejrzenia przeciw najszlachetniej udzielanej pomocy. Ale już Bogu dzięki spowodowane przez to wzburzenie uspokoiło się zupełnie (...) Książę Fryderyk von Schlesvig Holstein namiestnik tego księstwa, osobiście przybyszy tu dzisiaj, ofiarował senatowi wszelkie źródła zasiłku swojego księstwa (...) Rozmaite dobroczynne stowarzyszenia starają się wszystkimi sposobami zarządzić chwilowym potrzebom nieszczęśliwych pogorzelców. Wszystkie sąsiednie okolice okazują nam w najczynniejszy sposób wzruszające dowody swego przyjaznego zajęcia. Dla pracującej klasy wkrótce nie będzie brakować zatrudnienia. Już otwierają się widoki przyszłości. Zniszczone kościoły w duszy i w sercu obywateli będą odbudowane. Skromna oszczędność zastąpi miejsce rozrzutnej chęci używania zbytków, a obudzona przez nieszczęście moralna energia bez wątpienia jako trwały zysk przetrwa bolesne straty, do nagrodzenia których już wszystkie siły zbierają się w pełnym ruchu.
3PRZEDRUK ZA: Gazeta Warszawska, 18 maja 1842 roku.
B. Deputowani i współobywatele Francji
4Gazeta Codzienna, 1842
5Miasto Hamburg stało się ofiarą strasznego pożaru. W r. 1840 południowa Francya wraz ze swemi żyznemi dolinami przez wodę spustoszoną została. W owych bolesnych chwilach objawiło się zagranicą dobroczynne współczucie; nadeszły stamtąd wsparcia dla nieszczęśliwych naszych rolników, a przed innemi krajami Niemcy okazały się szlachetnemi. Francya nawzajem nie pozostanie nieczułą; okaże ona w tej okoliczności całą swoją sympatyą dla ludów niemieckich, naszych sąsiadów, i z swej strony prześle im zasiłki. Czynimy odezwę do naszych współobywateli na korzyść nieszczęśliwych ofiar pożaru Hamburga, i donosimy, że poniżej wymienieni Deputowani składają komitet, który przyjmować będzie podpisy (...)
6PRZEDRUK ZA: Gazeta Codzienna, 24 maja 1842 roku.
C. Bracia Rothschild, Hering i ludzkość angielska
7Gazeta Warszawska, 1842
8Londyn 13 Maja. Tutejsze dzienniki zawierają doniesienia, że u bankierów londyńskich otworzone zostały księgi do zapisywania składek na wsparcie pogorzelców hamburskich, i że w tym celu ma się odbyć zgromadzenie kupców londyńskich w City, na którem jak mniemają lord major będzie prezydował. Pocztą odchodzącą dziś do Hamburga ma już być jak słychać przesłaną tam pewna summa pieniędzy, która jak mówi Standard okaże przynajmniej mieszkańcom Hamburga, że ludzkość angielska szybko wzięła się do dzieła dla wsparcia ich. „Trudno by wymyślić prawie wypadek, dodaje ten dziennik, który by w wyższym stopniu mógł zasługiwać na sympatję naszego narodu, i miło będzie obywatelom Hamburga dowiedzieć się, że ich położenie wzbudziło w całej stolicy Anglji najżywsze zajęcie. Prócz tego interesa i własności angielskie mają mieć udział w tym wypadku. Od dawna rozmaite hamburskie zakłady zabezpieczały się w towarzystwach asekuracyjnych angielskich, a przytem mnóstwo towarów kolonjalnych złożonych w Hamburgu na rachunek naszych kupców zostało zniszczone przez pożar”; – Morning Chronicle w następujący sposób rozwija swoje żywsze jeszcze wezwania do okazania zajęcia dla losu zniszczonego miasta handlowego. „Nie potrzebujemy prawie, mówi ten dziennik, przypominać naszym współobywatelom tak nieomylnej nauki, bis dat qui cito dat (kto spiesznie daje dwa razy więcej daje), która nigdy nie była bardziej na swojem miejscu jak w tej chwili. Wprawdzie wiemy, że obecne stosunki finansowe Anglji nie są tego rodzaju, żeby dozwalały wielkiej hojności w wsparciu dla cudzoziemców, ale w dawniejszych czasach parlament nie raz odznaczył się szlachetną wspaniałomyślnością, kiedy opatrzność ciężkiem cierpieniem dotknęła obce narody. Po trzęsieniu ziemi w Lizbonie roku 1755 wydaną została nota od tronu do obu izb parlamentu, wzywająca ich pomocy ku szybkiemu wsparciu nieszczęśliwych, i parlament w dniu 8 Grudnia 1755 roku wyznaczył wsparcie 100,000 f. st. dla nieszczęśliwych mieszkańców stolicy Portugalji. Nie byłoby zatem bezprzykładnie, żeby nasze ciało prawodawcze i teraz coś uczyniło dla ulżenia nędzy Hamburga. Bez wątpienia sir Robert Peel posiada dość bystrości sądu, aby uczuć, że są rozliczne powody, które równie w naglący sposób doradzają wykonanie dzieła wspaniałomyślności narodowej względem Hamburga jak w 1755 roku względem Portugalji. Nie potrzebujemy nic więcej powiedzieć, jak tylko, że przy teraźniejszej zawikłanej tkance niemieckiej polityki nader ważnem jest dowieść miastom hanzeatyckim prawdziwej przyjaźni Anglji. Publiczność wypełnia swoję część, niechże rząd nie zostanie w podobnem przesileniu w tyle za uczuciami narodu”. Podług raportów giełdowych tego dziennika między już podpisanemi składkami na pogorzelców Hamburga znajduje się 29Q f. st. od firmy braci Rothschild, i po 100 f. st. od domów braci Haring, C. I. Hambro i syn, H. Sillem, Fred. Huth i spółka, i I. A. Droop. Podług tego dziennika towarzystwa asekuracyjne angielskie w skutku pożaru w Hamburgu będą musiały zapłacić około pół miljona funtów sterl.
9PRZEDRUK ZA: Gazeta Warszawska, 23 maja 1842 roku.
D. Wszystkie narody
10Gazeta Codzienna, 1842
11Hr.Hompesch ogłosił tu odezwę względem wzajemnych gwarancyj między narodami. Zniszczenie Hamburga – mówi on – jest katastrofą, jaka się zdarzyć może w całym świecie. Pojedyncze wsparcia nie są dostateczne. Ileż to rodzin przez to upada! Przy tak wielkim nieszczęściu zwyczajne towarzystwa asekuracyjne nie wystarczają. Jeden jest tylko środek. Sąsiad nie jest już teraz uważany za naturalnego nieprzyjaciela, ale za lud braterski. Niech narody się połączą i przez swe rządy mają udział w przywróceniu Hamburga pod warunkiem, że w podobnych przypadkach znowu innym będzie niesiona pomoc. Francya, Anglia, Belgia, Hollandya, całe Niemcy i Austrya mają 3 tysiące milionów podatku. Przypuściwszy, że Hamburg traci w prywatnych własnościach 100 milionów. Belgia płaci 10 milionów podatku gruntowego; potrzebowałaby zatem tylko pobrać 3 dodatkowe centymy. Któż by ich chętnie nie zapłacił. Przypadki, w których by ta pomoc nastąpić powinna, musiałaby ściśle być oznaczona. W większej części krajów są Izby zgromadzone. Potrzeba tylko zaproponować takie prawo, a jednomyślnie zostanie przyjęte.
12PRZEDRUK ZA: Gazeta Codzienna, 31 maja 1842 roku.
E. Wszystkie narody II
13Gazeta Warszawska, 1842
14Dziennik Independant w Bruxelli wychodzący z dnia 18 Maja zawiera następujący artykuł: „Pożar Hamburga ogromne zdziaławszy zniszczenie, musiał koniecznie zwrócić myśl każdego zastanawiającego się człowieka ku wynalezieniu środków pokrycia klęsk podobnych. Nie można żądać tych środków ani od prywatnych majątków, ani nawet od towarzystw assekuracyjnycch. Bo w istocie, skoro pożar na tak ogromną szerzy się skalę jak w Hamburgu, indywidualne mienie i stowarzyszenie kapitałów staje się niedostatecznem. Gdzie indziej więc trzeba szukać lekarstwa na tak dotkliwą plagę. (...)
15Wielkie klęski powinny być dla ludzkości wielką nauką. Zniszczenie Hamburga jest jedną z tych klęsk publicznych dotykających nie tylko bezpośrednie ofiary pożaru, lecz pociągających jeszcze za sobą mnóstwo szkód, strat, i bankructw, nieuchronnych skutków licznych stosunków handlowych, przerwanych niemożnością wypełnienia swoich zobowiązań, w którą popadają ofiary klęski. Indywidualna pomoc, jakkolwiek liczna, jest za słabą do usunięcia tych niezmiernych wypadków klęski, i to szczęście, jeżeli zdoła uchronić od głodu i okropności nędzy tysiące rodzin bez chleba i przytułku, obudzające politowanie ogólne. Nikt się nie troszczy o zrujnowanych wierzycieli, a ileż to szanownych rodzin bezpowrotnie zgubionych, i jaki okropny wpływ ta klęska wywrze na wiele miast handlowych Europy!
16Kassy assekuracyjne zdolne zapobiedz zwyczajnym klęskom są zniszczone, a kapitały ich znikną jak strumień w morzu, nie podniósłszy zniszczonych majątków. Któż na przyszłość ośmieli się jeszcze powierzyć swoje kapitały podobnym stowarzyszeniom, kiedy w jednej chwili pochłonięte być mogą procenta, dywidendy i kapitał? Rękojmia ta staje się nie tylko zwodniczą w takich razach, ale obawa podobnych wypadków będzie przeszkodą tym użytecznym instytucjom.
17W obliczu tych wielkich katastrof ludzkość jęczy i ugina się pod jarzmem swej niemocy, utyskując na fatalność i przeznaczenie.
18Lecz po co narzekać, kiedy znajduje się lekarstwo na te wielkie nieszczęścia, lekarstwo godne naszego wieku i naszej ery cywilizacyjnej, łatwo dające się wykonać i stanowiące jedną z tych potrzeb, które dosyć jest wskazać, aby obudzić uczucie sympatji we wszystkich sercach i umysłach. Środek ten można by nazwać ogólną asekuracją narodów. Cóż bowiem może być prostszego i rozsądniejszego w epoce, gdzie każdy lud, zachowując swóją naródowość, nic widzi już w swoich sąsiadach nieprzyjaciół gotowych do napaści i cieszących się jego nieszczęściem, ale braci jednej wielkiej rodziny, złączonych wspólnym węzłem wyobrażeń, cywilizacji, handlu i przemysłu!
19Niech więc przyjazne ludy połączą się, przez organ swych rządów, by rozdzielić na ogół, klęski sprawione przez te wielkie wypadki, przechodzące ludzką przezorność i odosobnione usiłowania, a niezadługo zobaczą powstały z popiołów starożytny i kwitnący Hamburg. Wspaniałomyślne postanowienie, które by potomność złotemi głoskami zapisała w księdze ludzkości, w jednej chwili wstrzymało by łzy, nędzę, i skargi, i ustaliłoby na zawsze pokój, pomyślność i szczęście Europy, cel szlachetny i wspaniały, do którego od kilkudziesięciu lat zmierzają wszystkie usiłowania władców i gabinetów. (. ) Bruxella, 15 maja 1842, Hrabia de Homspesch
20PRZEDRUK ZA: Gazeta Warszawska, 31 maja 1842 roku.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.