5. Liczba przypadków nadzwyczajnie małoznaczna
p. 497-500
Texte intégral
1Gazeta Warszawska, 1846
2Za każdą wiadomością, którą nam dzienniki zagraniczne ogłaszają o przerażających klęskach doznanych na jakim bądź ułamku wielkiej sieci dróg żelaznych w Europie, a które mniej więcej wychodzą z rozmiarów zwyczajnych, umysły bywają silnie zatrwożone, a deklamacji, narzekań i złorzeczeń przeciw cudownemu wynalazkowi pary, bez liku najwięcej ich tam, gdzie najskąpiej rachuby logicznej, gdzie najmniej ochoty nabycia jakiej takiej wiadomości w obrębie ruchu cywilizacyjnego Europy i jego następstw błogich. Krótkowidzów tych wielka siła. Przy tem, nie ubliżając nikomu, niektóre dzienniki warszawskie z żarliwym pośpiechem umieszczają w swych szpaltach najmniejsze wypadki zaszłe na kolejach żelaznych, a nie zadają sobie pracy szperać kiedy niekiedy w kronice statystycznej innego rodzaju przypadków, a mianowicie: pochodzących z jazdy konnej, z jazdy powozowej i z krążenia statkami na rzekach, stawach, jeziorach. Owóż zsumowawszy je starannie i poddawszy pod ścisłe proporcje arytmetyczne, przekonano by nas niezbitem świadectwem liczb o niedołężności wszystkich tych jeremiad puszczanych w tłum. Zresztą, przeznaczeniem ludzkości, postępującej na drodze udoskonaleń społecznych jest – Okupienie. Genijusz Kolumba złożył u stóp zdziwionej Europy świat nowy. Ale niestety krwawo go ludzkość opłaciła, i dotąd jeszcze opłaca. Guttenberg odkrył druk, a burzliwa historia tego wynalazku jest nam wiadoma. Galileusz ogłosił pierwsze prawdy mechanizmu niebieskiego, a o mało co na stosie nie skończył za to. Margr. Jouffroy pierwszy wynalazca statku parowego, wyszydzony nielitościwie przez swoich współobywateli, oszalał z zgryzoty. Gdyby sobie zadać pracę kompilatora, możnaby uformować dość długi szereg imion uczonych, którzy padli ofiarą żarliwej swej chęci wtargnienia się w tajemnice natury. Zdaje się, że ta władczyni, za każde odsłonienie zasłony, pod którą kryją się jej laboratorja, jej pracownie, postanowiła srogo karać profanów. Przykucie Prometeusza na niebotycznej skale Kaukazu jest apologiem tego przypuszczenia. – Ale wracając się dróg żelaznych, które spowodowały napisanie niniejszej rozprawki, zauważmy i to, że skoro człowiek powierza swe ciało innemu mechanizmowi, jak muszkulom dwojga swych nóg, to staje się podwładnym rozmaitym niedokładnościom mechanicznym, przewodnika którego sobie obrał, a tem samem, wystawia swę osobę na rozmaite szwanki – a że para jest potężną i straszną siłą materjalną, nie dziwmy się więc, żeśmy ją dotąd nie potrafili utrzymać w karbach zupełnego posłuszeństwa, ale nie zapominajmy, że ten motor osobliwszy, podług wszelkiego prawdopodobieństwa jest jeszcze w stanie elementarnym, że jeszcze nie wyrzekł ostatecznie w swej sprawie. Wyznajemy, że katastrofy wydarzające się na kolejach żelaznych przerażają naszą wyobraźnię i zaiste, zetknięcie się gwałtowne wagonów, śmierć w postaci okropnej, kalectwa jeszcze okropniejsze, ilość ofiar ginących od razu, nawet sam kształt parowozu, sypiący ogień na wsze strony, przerażający łoskot jego szalonego lotu, widok kędzierzawego warkocza, co mu kłęby dymu splotły, nawet ów gwizd szatański, co słuch boleśnie kaleczy, wszystko to napełnia serce niepohamowaną trwogą. Nie zapominajmy także, że te piorunujące nieszczęścia dzieją się w naszych oczach, tysiące ludzi są tego świadkami, tymczasem, kiedy okręt 500 osady znika gdzieś tam daleko, samotnie pod równikiem, lub pod biegunem, i ani śladu! Ślad też słaby w naszej pamięci. Na zakręcie jakiejś ulicy dyszel przebija przechodnia, tam znów dalej powóz pędzi, woźnica leży już bez duszy na bruku, powóz się przewraca, i na śmierć pokaleczył siedzące w nim osoby, ale że ofiar było tylko dwie, więc wyobraźnia nasza bez wielkiego gwałtu odebrała cios. Ale tam gdzie ich dwadzieścia, trzydzieści, tam nie ma wytchnienia dla serca. Gdybyśmy jednak chcieli policzyć pojedyncze przypadki, zaszłe na ulicach w wielkich miastach Europy i na jej traktach publicznych, a porównali je z przypadkami zaszłemi na kolejach żelaznych, toby się nam należała spora reszta. Ale miasto rozprawiać, przytoczmy fakta.
3I tak, na ostatniem posiedzeniu Towarzystwa Politechnicznego w Berlinie baron Renden odczytał rozprawę, w której usiłował dowieść, że dotąd liczba przypadków na kolejach żelaznych w Europie nadzwyczajnie małoznacząca w porównaniu [do] ilości podróżnych.
4We Francji (przytaczam słowa jego) w roku najferalniejszym pod względem jazdy parowej, to jest 1842, miało miejsce przerażające nieszczęście na kolei Wersalskiej, liczono 1 przypadek na 25,000 podróżnych. W r. zaś 1844 najpomyślniejszym dla parowej jazdy, 1 przypadek na 1,320 000 podróżnych.
5W Anglji od r. 1841 do 1845 było ofiar 399 na kolejach żelaznych, czyli 1 na 95,000 podróżnych.
6W Belgji, w najniepomyślniejszym roku, to jest 1843 liczono 1 przypadek na 88,000 podróżnych. W roku 1844 najpomyślnieszym w tym względzie 1 przypadek na 102,000 podróżnych.
7W przeciągu dziewięciu lat, a mianowicie od roku 1835 do 1844 postradało życie na kolejach belgickich 58 osób, rannych zaś było 103. Ale w tym czasie przejechało koło osiemnastu milijonów ludzi na tych kolejach.
8Na kolejach żelaznych w Niemczech od roku 1841 do 1845 między kilku milijonami podróżnych, liczono wszystkiego zabitych 4 osoby, a pokaleczonych 3.
9Proporcja zaś w całej Europie między pokaleczonemi i zabitemi na drogach żelaznych i podróżnemi, była w roku najferalniejszym jak 1 do 494,000; w roku najpomyślniejszym jak 1 do 8 milijonów 889,000.
10W Państwie pruskiem, podług twierdzenia barona Reden, od 40 do 50 osób ginie rocznie żeglując po rzekach. W samym zaś Londynie, liczba osób zabitych na ulicy, bądź końmi, bądź powozami, wynosi przeszło 300 głów.
11Ale na co tu daleko szukać. U nas w Warszawie, na 164,000 mieszkańców, w roku przeszłym było przypadków na ulicy z przyczyny jazdy 20, z których 4 na śmierć, na kolei Warszawsko‑Wiedeńskiej, w przeciągu roku – żaden dzięki Bogu, choć od otwarcia jej do dnia dzisiejszego, przypuszczalnie można twierdzić, że wyrównywająca ilość ludności warszawskiej użyła przejazdki na ukończonym promieniu kolei Warszawsko‑Wiedeńskiej.
12Dość rzucić okiem na ten krótki statystyczny wykaz, by jeżeli nie przekonać, to nieco sprostować przynajmniej gminne wyobrażenia tych, co będąc sami w stanie umysłowym nieporuszalnym, radzi żeby świat zaprzągł zamiast parowozu do swego rydwana cywilizacyjnego arcyflegmatycznego i żółwia, nie pomnąc, że parowóz w dalszem swojem rozwinięciu rokuje następnym pokoleniom pobratymstwo interesów społecznych, krążenie bystre wyrobów rozumu ludzkiego, wygładzenie uprzedzeń i przesądów międzynarodowych, a może i nawet urzeczywistnienie owej utopji, o której niejeden filozof starożytności marzył, a którą jest: Pokój wieczny!
13PRZEDRUK ZA: Gazeta Warszawska, 27 lipca 1846 roku, nr 195.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.