24. Narzędzia ocalające
p. 226-230
Texte intégral
A. Zabezpieczyć ciężkiego mężczyznę
1Monitor Warszawski, 1824
2W pierwszych dniach października Pan Scheffer wynalazca wielu osobliwszych choć nie dość cenionych rzeczy, stanął w Londynie przed Lordem Majorem oświadczając iż wynalazł narzędzie ocalające, za pomocą którego w czasie rozbicia okrętu lub innego podobnego zdarzenia można się od utonięcia zabespieczyć. Jest to, jak sam powiada, dziwne narzędzie, które na całem świecie używanem bydź musi. Złożył rysunek, wyobrażający mnóstwo osób na wzburzonem morzu życie swoje za pomocą jego narzędzia ratujących. Jest to pas z materii elastycznej, niezszywany, nadymać się dowolnie mogący. Lord Major wspomniał chlubny wynalazek pewnego Daniela, lecz go P. Scheffer porównał z dwoma połączonymi oxeftami; jego zaś narzędzie łatwe do noszenia, dla kobiet nawet służyć może, jest bowiem delikatnej roboty. Życzyłby sobie dokładności narzędzia publicznie doświadczyć na Tamizie, zabezpieczając od utonięcia jakowego ciężkiego mężczyznę, któryby w czasie najgwałtowniejszego pędu rzeki pod mostem Londyńskim pływać chciał. Lord‑Major nie bardzo chciał pozwolić na takowe doświadczenie, gdyż przy zbiegu ludu nad rzekę i na statki, niejeden mógłby utonąć; ale P. Scheffer zdumiony takowym zarzutem, z zapewnieniem odpowiedział, iż nikt takowemu niebezpieczeństwu nie podpadnie skoro on przytomnym będzie ze swoim Preserwatorem (Life‑preserver); P. Daniel swoje machinę pokazywał, a żaden nie zdarzył się przypadek, nadto on sam wynalazek swój okazał wyspiarzom Sandwichskim przed ich odjazdem; ludzie ci, ludzie bardzo roztropni, oświadczyli, iż od przyjazdu swego do Anglii, nic jeszcze nad ten wynalazek ważniejszego nie widzieli. Mimo tego Lord Major nie zmienił swego zdania: dodał tylko, iż P. Scheffer, jeżeli zechce publicznie wynalazek swój pokazywać, za wszelki wydarzyć się mogący przypadek odpowiedzialność sam na siebie przyjąć musi; on ze swej strony upoważnienia wydać nie może. Wynalazca, wszelkie wyrażenia na dobrą stronę dla siebie tłumacząc, podziękował Lordowi za jego opiekę i oddalił się. W rzeczy samej dnia 14 października w przytomności wielkiego tłumu pospólstwa pokazywał swoje narzędzie. Skoczył w Tamizę przy Templegarden, zapiął narzędzie swoje pod pachy i płynął bez przeszkody bardzo szybko pod most Blackfriars. Po kilka razy odpinał Preserwatora, wyciskał powietrze, nowem napełniał, i znowu zapinał; wypróżnienie i napełnienie powietrza było dziełem jednej chwili. Mnóstwo statków towarzyszyło P. Scheffer; 5 lub 6 chłopców popłynęło do niego utrzymując się bez trudności na jego preserwatorze. Chciał z mostu wielkiego skoczyć w Tamizę, gdzie pęd wody naybystrzeyszy, lecz go odwrócono od takowego przedsięwzięcia, wystawując, iż mu narzędzie jego nie pozwoli zanurzyć się, przez uderzenie gwałtowne o wodę, może być sił pozbawionym. Popłynął więc pod średnie mostu przęsło, i z największą siłą przepłynął. Gdy dostał się do bałwanów, zwracających się, uczuł mocny w dwóch przeciwnych sobie zarazem kierunkach pęd wody, i jak mniemał bez preserwatora byłby zapewne uległ. Miał w ręku butelkę likworu i kieliszek, i blisko 2 godziny bawił na wodzie. Odgłosy radosne tłumów ludu na statkach i nad brzegiem rzeki zebranego, towarzyszyły mu wszędzie.
3PRZEDRUK ZA Monitor Warszawski, 14 grudnia 1824 roku.
B. Zamiast czynienia, zwłoki tylko
4Julian Ursyn Niemcewicz (1757–1841)
5Okręt miotany wiatrami
Szedł jako tako wpośrzód nawałności,
I podróżni z żeglarzami,
Gdyby się byli trzymali w jedności,
Oparliby się tej burzy;
Lecz próżno: im bardziej niebo się chmurzy,
Tym bardziej, zamiast czynienia,
Zwłoki tylko i mówienia.
Do żaglów... już skała bliska –
Wołali tam i ówdzie rozsądni majtkowie –
Źle się kierujem, fala nami ciska,
Przebóg! Mniej obfici w mowie,
Bądźmy czynniejsi! Tu na głos tak zdrowy
Mówca jeden dowodził, lecz nie czterma słowy,
Że chcąc zachować życie i majątek
Trzeba roztrząsnąć wprzód wiatrów początek.
Przydaj – rzekł drugi – skąd wód wzrost i spadek.
Nie to – trzeci zawołał sądząc, że przypadek
Najrozumniej rozwiąże i pogodzi spory –
Patrzcie, pioruny jak huczą z łoskotem,
Postawić trzeba wprzódy konduktory
I zasłonić się przed grzmotem.
Na koniec wszystkie zdania zważane bez zgody,
Bardzo może przyzwoite
Na lądzie lub w czas pogody,
Opóźniając ratunek, mówce znamienite,
Sternika i okręt cały
Pędem rozbiły o północne skały.
A tak, mimo ratunku sposoby gotowe,
Wszystko zginęło przez zbytnią wymowę.
Czemuż przykładu tego nie użyjem?
Potrzeba nagli, moi przyjaciele;
Wierzcie, rozumu mamy nadto wiele,
Czas próżno tracim, o brzeg się rozbijem.
6PRZEDRUK ZA: Julian Ursyn Niemcewicz, Okręt, w: tegoż, Bajki oryginalne, Kraków 1885, s. 133.
C. W górę rękaw i do pomp
7Cyprian Kamil Norwid (1821–1883)
8Co dzień woda w okręt ciecze,
Nogą z łoża ani stąp;
Co wieczora – o! człowiecze,
W górę rękaw! – i do pomp.
Pożegnałem, co kochałem,
Upominek złączy nas;
Ręką jedną – przestrzeń dałem,
Drugą ręką dałem czas.
Co dzień woda w okręt ciecze,
Nogą z łoża ani stąp;
Co wieczora – o! człowiecze,
Rękaw w górę – i do pomp!
9PRZEDRUK ZA: Cyprian Kamil Norwid, Cywilizacja. Legenda 1861, w: Pisma wszystkie, zebrał tekst, ustalił wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył Juliusz W. Gomulicki, t. 9, Warszawa 1971, s. 45–46.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.