[Młyn parowy]
p. 183-184
Texte intégral
1Przewidując więc, jaka będzie sesja poselska1, nie chcąc być świadkiem zgorszenia i bezsensu, i tak już dręczony smutnym położeniem naszym, użyłem tej wolnej od powinności moich chwili, by się przechadzką i wolnym powietrzem pokrzepić. Wyszedłem więc do młyna parowego2, gdzie się mąka na chleb dla wojska naszego miele. Zastałem gmach ten otoczony mnóstwem wozów, worami żyta napełnionych. Dym czarny wybuchał z kominów. Wszedłem wewnątrz, zwiedziłem cztery piętra tej tak pożytecznej machiny; na każdym piętrze jest cztery młyny, które jeden walec wielki i skombinowane z nim mniejsze sama para obraca. Młyn miele na godzinę 50 korcy3 pszenicy, mniej żyta, gdyż to trudniejsze do mielenia. Wypiekają co dzień w postawionych już piekarniach 3700 bochenków chleba dla naszego wojska. Przebóg, cóż byśmy bez tej dobroczynnej machiny poczęli? Czyliż młyny warszawskie mogłyby i na ludność stolicy, i na wojsko wystarczyć?! Zadrżałem, kiedym sobie pomyślał, co by się stało, gdyby przypadek lub nasadzona złość machinę tę zepsuła, gdyby cylinder pękł lub koło się złamało i młyn na miesiąc lub dwa, jak to już bywało, zastanowić się musiał; cóżby z wojskiem naszym było? Niech Bóg nas od nieszczęścia tego zachowa! Wynalezienie machin parowych jest jednym z najwięcej dowcipowi ludzkiemu przynoszących chwały. Do wieluż użytków nie są już one obrócone w Anglii, Stanach Zjednoczonych Ameryki i innych krajach? Żegluga przez pewność pośpiechu najwięcej na nich korzysta; jak prędkie komunikacje między krajami! Już i pojazdy po żelaznych kolejach parą pędzone są; przez nią niezmierne ciężary lecą jakby wiatrem pędzone; przez nią nić, jedwab, wełna, bawełna przędą się, kręcą, snują i tkają. Zdaje się, że wkrótce ani konie, ani ręce ludzkie potrzebnymi nie będą. I to już się w Anglii czuć daje, gdzie mnóstwo wyrobników, nie mając gdzie na chleb zarobić, burzy się, napada machiny te i burzy je.
2ŹRÓDŁO: Julian Ursyn Niemcewicz, Pamiętniki z 1830–1831 roku, wydał Marian Antoni Kurpiel, Kraków 1909, s. 128.
Notes de bas de page
1 Sesja, o której mowa, była posiedzeniem Sejmu Królestwa Polskiego w czerwcu 1831 roku; Sejm obradował z przerwami w czasie powstania listopadowego (od 18 grudnia 1830 do 23 września 1831 roku) w Warszawie, a po jej upadku – w Zakroczymiu i Płocku. W styczniu 1831 roku Sejm podjął ustawę o detronizacji Mikołaja I.
2 Młyn parowy – idzie tu o młyn parowy na Solcu w Warszawie, wybudowany w 1828 roku staraniem Towarzystwa Wyrobów Zbożowych. Zainstalowaną w młynie maszynę parową (o mocy 60 koni) wyprodukowała fabryka braci Evans. W czasie odwiedzin Niemcewicza młyn był jednym z największych zakładów przemysłowych stolicy i zatrudniał 100 robotników.
3 Korzec – jednostka objętości, licząca 128 litrów.
Auteur

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.