[Doświadczenia w celu wynalezienia kierunku aerostatami]
p. 192-195
Texte intégral
1Podajemy tu niektóre szczegóły doświadczeń robionych w hipodromie paryskim w celu wynalezienia kierunku aerostatami.
2Od 1783 roku aż do naszych czasów aeronautyka była przedmiotem marzeń niejednej inteligencji, celem mnóstwa prac. Ale też od 1783 roku aż do naszych dni śmiano się z tych wszystkich, którzy chcieli osiągnąć cel tych marzeń, tracąc na to czas i majątki. Najprzód śmieszność ich dotykała, potem nędza; duch ich wówczas dochodził do tego stopnia egzaltacji, który wytwarzał owe mnóstwo dziwacznych i nieprawdopodobnych projektów, będących powodem, że akademia nauk zwątpiła, by można wynaleźć środki kierowania balonów. Pan Julien1, zegarmistrz, szczęśliwszy jak jego poprzednicy, znalazł kogoś, co go zrozumiał, poparł i dziś (6 listopada) jego wspólnik, pan Arnault2, zwołał do hipodromu, którego jest dyrektorem, głównych reprezentantów prasy paryskiej, by ci byli świadkami doświadczeń. O godzinie w pół do czwartej panowie Emile de Girardin, L[ouis] Perrée, de Fiennes, Bernard3 etc. zebrali się w hipodromie. P[an] Julien przyniósł z sobą mały balon, długi na siedem metrów, formy podłużnej, i przyrządziwszy bardzo prosty mechanizm swego wynalazku, puścił balon, który wziął kierunek poprzednio wskazany.
3Poprzednio puszczał go w rajtszuli4, gdzie nie było żadnego przeciągu, ale w amfiteatrze zdziwienie obecnych nie miało granic, gdy balon kierunek mu nadany zachował pomimo silnego wiatru południowo‑zachodniego. Biegł on zupełnie pod wiatr. Powtarzano to w rozmaitych kierunkach i zawsze doświadczenie się udało. Tyle razy powtarzano nam, że do tego celu dojść niepodobna, iż obecni z zdziwieniem poglądali na siebie i musiano kilkakrotnie rzecz powtarzać, by ich przekonać. Chciano odbyć próby ruchu kołowego, ale obręb był za mały i nie można było działać jak sterem. Jednak niektóre usiłowania powiodły się.
4Zresztą narząd cały nader prosty: jest to rodzaj walcowatej ryby, z dużą głową, z kiszek zwierzęcych sklejonej, przejętej w pół obręczą drewnianą, do której przyczepia się wierzch siatki. Ku trzeciej części przodu znajdują się dwa małe skrzydła, złożone z dwóch małych korcówek5 tworzących śrubę. Te korcówki mają kształt rakiet do grania w wolanta6, 22 centymetrów wzdłuż, a 20 centymetrów wszerz średnicy. Obracając się, dają ruch naprzód.
5Jakże się obracają te śruby? W nader prosty sposób. Oś, na której są zawieszone, za pomocą kółka łączy się z długim prętem, który znowu łączy się z mechanizmem wahadłowym albo rożnowatym, zawieszonym o 4 decymetry pod balonem.
6Recypiens gazu obejmuje 1200 decymetrów kubicznych wodorodu czystego;
powłoka waży 350 gramów;
narząd drewniany 350 gramów;
motor 450 gramów;
sznurki i linki 10 gramów;
razem: 1160 gramów.
7System złożony z dwóch sterów, jednego pionowego, a drugiego poziomego, zakończa cały aparat. Nie uprzedzamy następstw przypuszczalnych tego pierwszego doświadczenia; to tylko zapisujemy, że dziś, we środę 6 listopada o wpół do czwartej, machina aerostatyczna widocznie szła przeciw wiatrowi, poruszana przez aparat niezmiernie prosty.
8Spodziewamy się, że p[anowie] Julien i Arnault będą dalej prowadzić zaczęte dzieło i nie opuszczą go, jak niegdyś Guyton‑Morveau i dyrektorowie de Javel7, którzy otrzymali w 1784 do 1786 stanowcze i dowiedzione wypadki, jednak je zarzucili dla braku zachęty i funduszów.
9Drugie doświadczenie p[ana] Julien, dziś (8 [listopada]), dokonano: wiatr południowo‑zachodni był jeszcze gwałtowniejszy jak wczoraj, dlatego bieg przeciw wiatrowi mniej był szybkim, chociaż dla wszystkich widoczny. Jak to powiedzieliśmy, cały aparat ma formę wielkiej ryby okrągłej, z płetwami na przodzie umieszczonymi; długości ma 7 metrów; rakietki tworzące śrubę obracają się 4 razy na sekundę, a ogólna prędkość aparatu jest trzy metry na sekundę. Rozmiary tego aerostatu obliczone zostały na osobę 16 centymetrów wysokości, to jest do dźwignięcia człowieka średniego wzrostu potrzeba zbudować balon, który by był w takim stosunku do małego modelu, jak waga człowieka, mającego metr i 60 centymetrów, do wagi liliputa [o wzroście] 16 centymetrów. Jaki będzie wypadek tych doświadczeń, przepowiedzieć nam niepodobna, ale mamy nadzieję, że przyszłe doświadczenie w niedzielę usunie wszystkie wątpliwości.
10ŹRÓDŁO: Julien Turgan, Direction des aérostats. Expérience à l’hippodrome suivie de success, „La Presse” 1850, nr z 7 listopada, s. 2; tenże, Direction aérostatique. Seconde experience. Nouveaux détails, tamże, nr z 8 listopada, s. 2; niesygnowany i nieoznaczony przekład: „Gazeta Warszawska” 1850, nr 302, s. 3.
11François Julien Turgan (1824–1887) – francuski lekarz, dziennikarz i autor piosenek, współpracownik pism popularnonaukowych, autor kilkunastu popularnonaukowych książek (w tym: Les Ballons, histoire de la locomotion aérienne depuis son origine jusqu'à nos jours, Paris 1851).
Notes de bas de page
1 Pierre M. Julien (1810?‑1870) – francuski wynalazca i aeronauta. Pierwszy lot balonem odbył 9 stycznia 1837 roku. W końcu 1850 roku zaprezentował w Paryżu model sterownego balonu „Le Precurseur”.
2 Pierre‑Célestin Arnault – właściciel paryskiego hipodromu (zakupionego w 1848 roku).
3 Émile de Girardin (1802–1881) – francuski dziennikarz (jeden z najbardziej wpływowych), wydawca i polityk; w 1836 roku założył popularny dziennik „La Presse”. Girardin pozostawił po sobie długą listę prac (książek) o tematyce społeczno‑politycznej. Louis Marie Perrée (1816–1851) – francuski polityk, dziennikarz (dyrektor dziennika „Le Siècle”). Charles Matharel de Fiennes (1814–?) – francuski pisarz, krytyk literacki, felietonista (współpracujący m.in. z „Le Siècle”). Bernard – postać trudna do identyfikacji.
4 Rajtszula – szkoła jazdy konnej.
5 Korcówka – skrzydło (skrzynka) w kole wodnym (nadsiębiernym).
6 Wolant – popularna we Francji gra, zbliżona do współczesnego badmintona, polegająca na jak najdłuższym utrzymywaniu w powietrzu odbijanej rakietami lotki.
7 Louis Bernard Guyton de Morveau (Guyton‑Marveau [1737–1816]) – francuski chemik i aeronauta. W 1784 roku podsumował swe próby balonowe pracą Description de l’aérostate (przełożoną na wiele języków). Javel – miejscowość pod Paryżem (dziś w jego granicach), mieszcząca od 1777 roku dużą fabrykę chemiczną.
Auteur

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.