Pamiętniki
p. 266-267
Texte intégral
1We Francji szkoła dla służących, bo w Niemczech lubo ich mało trzymają, panie zanadto się trudnią, wiele im więc pracy ubywa; ale francuskie panie głową dużo pracują, rączkami bardzo mało, i kto wie, czy to nie lepsza metoda. U nas kucharki już nic innego nie robią i w ubogich nawet domach zawsze dwie sługi, kucharka i młodsza; tu więcej płacą, ale w bardzo majętnych i licznych rodzinach jedną sługą się obchodzą. Kuchnia jest zupełnie ustępem1 w dniu kucharki, a przymiot i tytuł kucharki jest tak dodatkiem do innych zalet jak np. u nas zatrudnienie praczki dla młodszej. Może układ dnia pomocny ku temu, ale zapewne choć dawniej tu w południe dawano obiad i wieczerzę jadano, tak samo było. U nas kucharka zawsze w kuchni, a ogień ciągły na kominie; tu rano służąca na węglach przyrządzi bądź kawę, bądź mleko lub bulion wczorajszy, a potem do jedenastej sprząta, zamiata, do ubioru pani i panu, gotuje i pomaga. O jedenastej coś na śniadanie przygrzeje, ale to ledwie na chwilę jedną ogień na kominie błyśnie; o dwunastej już wolna, idzie do miasta, jeśli nie kupiła rano co potrzeba, a wróciwszy zasiada do roboty, szyje, ceruje, naprawia; tak siedzi godzin kilka, bo tu i na kilkanaście osób obiady robią w parę godzin. Prawda, że wiele rzeczy jest ułatwionych i rosół nie gotuje się co dzień. Obiad sama przyrządza, wydaje i usługuje do niego, chociaż bardzo często kuchnia na innym piętrze; po obiedzie w pięć minut już ognia na kominie nie widzisz. Pamiętała wcześnie o gorącej wodzie; jeśli do pieczystego z rożna drzewo się paliło, jak tylko płomień zgasł, przykryła misą głownię; na tej misie postawiła garnek z wodą, woda się zagrzała i wyborne węgle się zrobiły. Natychmiast myje naczynie, czyści, zamiata i w dobrą godzinę po obiedzie znowu wolna. Drew i węgli ochraniać tu uczyć się trzeba. Naprzód używanie powszechne węgli jest wielkim dobrodziejstwem; potem nie ma tu zwyczaju, żeby jak u nas kucharka, nowa Westalka, z obowiązku ogień utrzymywać miała jeszcze pilniej jak dziewice słońca; trzecie, gotowanie rzadkie rosołu; żelazka do prasowania małe, które na kilku węglach się zagrzeją; rożny sztuczne z oponą2, które koncentrując ciepło i osłaniają kucharkę, i przyspieszają pieczywo; a nareście drogość. Co bym także wprowadziła do mego domu i zalecała wszystkim, to kółka do wszystkich cięższych mebli; tu stoły do jedzenia, komody, sofy, łóżka, wszystko na kółkach; ułatwia to niezmiernie odstawianie, uprzątanie, wymiatanie, wreszcie obejście się małą liczbą służących; tu w każdej rzeczy jest na to pamięć, wszystko tak jakoś skierowane, że jedna da sobie we wszystkim radę. Podoba mi się sposób francuski słania łóżek i zalecam go wszystkim matkom. Naprzód utrzymują się tu pawilony3, co znajduję bardzo przyjemnym i przyzwoitym. Jeżeli łóżko stoi, jak tu się często zdarza, w niży4, są tylko firanki, które zasuwać i rozsuwać można do woli; jeżeli zaś niży nie ma, nad środkiem łóżka wbija się w ścianę wielka strzała albo kij okrągły jak do firanek; umocowany on jest jeszcze u sufitu i na to zawiesza się wielka firanka czy z perkalu, czy z muślinu białego lub kolorowego, czy z kitajki5, jak kto chce i może. Prócz ozdoby jest ta korzyść, że w przypadku6 można łóżko nieposłane zakryć, bo tu i na to pamięć, żeby się obyć małą liczbą pokojów.
Notes de bas de page

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.