80. Morze Czarne na Polesiu
Wspomnienia Polesia, Wołynia i Litwy [fragment]
p. 345-346
Texte intégral
1Otaczające Pińsk błota nad Piną i Jasiołdą, mnóstwo rzek i rzeczułek przerzynających je, dały powód do osobliwszego podania, jednego z najdziwniejszych, jakie stworzyła domyślność ludzka i niespokojna ciekawość. Podanie to może obchodzić geologów, którzy w nim upatrzą potwierdzenie jakiej teorii – głosi ono, że bardzo dawno a dawno, morze Czarne (Euxyn) aż pod Pińsk podchodziło i łączyło się tędy z Bałtyckim, aż jakiś potężny monarcha kijowski, znudzony taką masą wody, rozciął góry, spuścił wstrzymane morze i zostały tylko niedoschłe jeszcze kałuże, dzisiejsze błota pińskie1. Bajeczka ta urosła z położenia kraju i pozoru jego w czasie niezmiernych wylewów wiosennych, zatapiających ogromne przestrzenie błot i łąk nadrzecznych. Naówczas istotnie kraj wygląda jak morze, a biedne wioski na wpół zatopione drobnymi są na nim wyspami.
2PRZEDRUK ZA: Józef Ignacy Kraszewski, Wspomnienia Polesia, Wołynia i Litwy, Paryż [1860], s. 95.
3Wydanie to różni się w szczegółach i autorskich uzupełnieniach od pierwodruku (Wilno 1840), na którym oparto edycję współczesną (LSW, Warszawa 1985).
Notes de bas de page
1 Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (t. 6, Warszawa 1885, s. 687–688) pisze na ten temat: „Morze‑Herodotowe, domniemany olbrzymi zbiornik wód w czasach przedhistorycznych, łączący jakoby morze Czarne z Bałtykiem; miał obejmować przestrzeń dzisiejszego Polesia w gub. mińskiej, grodzieńskiej i wołyńskiej, zakreśloną od płd. stokami Awratyńskimi, idącymi od Karpat, od zach. odłamkami gór sandomierskich w kierunku zach. Bohu, od płn. wzgórzami Alauńskimi. Historyk i podróżnik grecki Herodot, żyjący w V w. przed erą chrześc., dotarłszy do Scytyi nad Euxinem, wspomina o Budynach i Getonach tam żyjących i o wielkim jeziorze, bagnach i lasach poza osadami tych plemion (ob. Lelewela: „Narody na ziemiach słowiańskich”, str. 30). Jakkolwiek wskazanie Herodota nie jest jasne, domyślać się jednak można owych lesisto‑bagnistych i wodą wtedy pokrytych przestworów w miejscowości dzisiejszego Polesia litewskiego. Również i geograf Strabe, żyjący w I‑szym w. przed Chr., mówiąc o Scytyi w księdze VII, wspomina o wielkich moczarach za rzeką Hiponis czyli Bohem (ob. Lelewel, tamże str. 42). Historyk niemiecki X w. Dytmar, biskup merseburski, opisując apostolstwo współczesnego sobie biskupa kołobrzeskiego Reinberna w okolicach Turowa, dziś w pow. mozyrskim, wspomina o morzu tam znajdującym się, zanieczyszczonym przez złych duchów, których apostoł wyganiał, wrzucając w głębiny głazy namazane olejami św. i wlewając wodę święconą (ks. VII, rozdz. 52). Czacki w dziele: „O Litews. i Pols. Prawach” świadczy, iż w bagnach Pińszczyzny znajdowano bursztyn, produkt morza Bałtyckiego, i szczątki gatunków ryb morza Czarnego, leżące na pokładach z gliny (t. II, str. 184–185 w przypisach). Zauważmy, że w 1847 przy robotach wstępnych dla zbadania warunków możebnego osuszania błot pińskich, dokonanych pod kierunkiem generała Żylińskiego, znaleziono bursztyn około m‑czka Lubiąż, nad dużym jeziorem, przez które przepływa Prypeć”.
Auteur
-
Józef Ignacy Kraszewski
1812–1887

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.