61. Karty i kontrakty

Od kolebki przez życie [fragmenty]

Teodor Tomasz Jeż

p. 222-224


Texte intégral

1Karty znanymi mi były z widzenia jeno w domach obcych. W domu rodziców moich nie grywano nigdy; tu i ówdzie jednak zdarzało mi się być spektatorem wista. Intrygowali mnie mężowie poważni, zatapiający się w kombinacjach lew przy stoliku zielonym, spierający się o zadanie waleta zamiast młódki i zaznaczający honory. Partia, robry, wist z dziadkiem: o wszystkim tym wyobrażenie miałem jakie takie. Wist wzbudzał we mnie pewien rodzaj szacunku ze względu na powagę ludzi, którzy się mu oddawali. O grach hazardownych słyszałem i czytałem jako o pladze towarzyskiej. Preferans byłby mi nieznanym, gdyby nie kolegów kilku w gimnazjum, nb. synów ekonomskich, z którymi bliżej żyłem i którzy zawzięcie w preferansa grywali. Widywałem jeszcze furmanów grywających w mariasza. Oto wszystko. Do przyjazdu mego do Odessy1 mogłem ze słusznością zupełną o sobie powiedzieć, żem kart w ręku nie trzymał. Nastąpiło to w Odessie dopiero. Koledzy, wspólnie ze mną mieszkający, grywali, przysiadłem się więc do nich. Zamiłowania jednak do kart nie nabrałem. Grywałem w preferansa; gdy atoli z preferansa wytwarzał się sztosik, przypatrywałem się, alem ani sam nie stawiał, ani przystawiał. Raz jeno Małachowski z pokoju swego zawołał do mnie:
– Zygmuncie, bank...
– Ciągnij!... – odpowiedziałem mu, nie ruszając się.
–Stawiaj!...

2Wymieniłem kwotę i kartę.
– Wygrałeś!... – rzekł do mnie po chwili.
– Parol!...
– Wygrałeś!...
– Na pe!...
– Wygrałeś!...

3Wstałem, do pokoju Małachowskiego wszedłem i w krótkim czasie, zdwajając stawki, doszedłem do stu rubli wygranej. Postawiłem sto rubli: przegrałem. To mnie zachęcić było powinno. Nie miałem jednak widać do tego żyłki. Siedzenie przy preferansie nudziło mnie; pomimo przeto że tak preferans, jak sztos były śród młodzieży licealnej w użyciu, nie wciągnąłem się ani do jednego, ani do drugiego. Próbowałem bilardu – i do tego zamiłowania nie nabrałem. Szachy były mi obce. Słowem, gra żadna, ani towarzyska, ani hazardowa, adepta we mnie nie uzyskała. Groźne to niebezpieczeństwo mimo się przesunęło i mnie nie zahaczyło. [. ]

4W Białej Cerkwi zabawiłem tydzień cały, czekając na przyjazd Juliusza2, który przybył w licznym kontraktowiczów3 towarzystwie. Do towarzystwa tego przyłączyłem się i ja. Podróż odbywaliśmy wesoło. Sani kilkanaście, każde czterema końmi w lejc zaprzężone, wiozło do Kijowa szlachciców mających na celu nie tyle interesy, co zabawę: używanie miasta, zaopatrującego się na czas kontraktowy w resursy, dogadzające gustom szlacheckim i przerywające monotonność życia wiejskiego. Pospieszaliśmy powoli. Z Białej Cerkwi do Kijowa można w dniu jednym zajechać. Zatrzymaliśmy się na noc w Wasylkowie; zajęliśmy dom zajezdny cały; w izbie największej stanęły stoliki zielone, podróżni się kartami późno w noc zabawiali. Powtórzyło się to w Kijowie, gdzieśmy mieszkali w jednym z domów prywatnych, wynajmowanych przez właścicieli na czas kontraktowy. Dom posiadał salon obszerny i pokoi kilka. Jeden z pokojów służył za sypialnię Juliuszowi i mnie, inne – innym; w salonie zaś gra w karty przerywała się rano, niekiedy aż około południa, na to, ażeby wieczorem rozpoczynać się na nowo. Ponawiało się to dzień po dniu; stół otaczało osób po trzydzieści–czterdzieści, przeważnie Ukraińców z humańszczyzny. Ukraińcy z okolic innych, podolacy, wołyniacy, zgromadzali się po domach innych. A wszędzie w karty grano – grano zawzięcie, bez wytchnienia w diabełka, faraona, sztosa. Zauważyłem wieczora pewnego młodego szlachcica jakiegoś, który poniterował4 stojący, nogę jedną na krześle postawił i na kolanie łokciem wsparty stawiał i parole giął. Spać poszedłem, wyspałem się i gdym nazajutrz wstał, znalazłem go w pozycji tejże samej. Stał, noga jedna na krześle, na kolanie łokieć wsparł i poniterował. Przypatrywałem się szałowi temu, alem udziału w nim nie brał. Juliusz grał, idąc spać, kiedym ja wstawał. Nie ryzykował się wszakże bezwzględnie. W dniu naszego do Kijowa przyjazdu wręczył mi pakiet zawierający kilkadziesiąt tysięcy rubli, z zaleceniem, ażebym mu takowego nie dawał, chociażby mnie po kolanach całował.

5– Ani na interes? – zapytałem.
– No... nie... – odrzekł. – Gdybym go u ciebie zażądał, nie dawaj, aż ci powiem, że to nie na karty... Nie zgrał się zapewne, albowiem pieniądze te wziął u mnie pod koniec, kiedy już stoliki zielone złożone zostały.

6PRZEDRUK ZA: Teodor Tomasz Jeż, Od kolebki przez życie. Wspomnienia, do druku przygotował Adam Lewak, wstęp Aleksander Brückner, t. 1, Kraków 1936, s. 187–188, 231–232.

Notes de bas de page

1 Autor w 1843 roku pojechał do Odessy kontynuować naukę w Liceum Odeskim.

2 Juliusz Jeleńkowski, znajomy Miłkowskich, wówczas dzierżawca Szpikowa w powiecie bracławskim.

3 Tj. tych, którzy jechali na kontrakty kijowskie.

4 Poniterować (z fr.) – stawiać na kartę (w grze), obłożyć kartę stawką.


Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.