53. Maskarada w Berezowie1
Wspomnienia z podróży do Syberii [fragmenty]
p. 200-202
Texte intégral
1Zabawa wyłącznie poświęcona świętom Bożego Narodzenia, a która nie ma miejsca w innej porze roku, którą Berezowianie lubią namiętnie, jest przebieranie się, czyli jak oni nazywają maskarada. Zacząwszy od drugiego dnia świąt Bożego Narodzenia, do Trzech Króli wszyscy się maskują każdego wieczora inaczej. Od urzędników, kupców aż do najuboższej klasy, starzy i młodzi, wszyscy uczestnictwo biorą w tej ulubionej zabawie. Bogatsi sprowadzają z Tobolska ubiory umyślnie na ten cel sporządzone i maski, chowając od roku do roku; ubożsi mają także różne ubrania, choć sporządzone mniejszym kosztem, jednak odpowiadające swemu celowi. Komu zaś nie staje na ubiór wyłącznie maskowy, pożycza jeden u drugiego odzienia zwyczajnego, a przebrawszy się, zawiesza twarz chustką w niedostatku maski, co nie przeszkadza bawić się z tak dobrą ochotą jak drudzy.
2Gdy nadchodzi wieczór, Berezów napełnia się kompaniami masek, które piechotą lub saniami ruszają od domu do domu, bardzo rade, jeżeli znajdą drzwi niezaryglowane, co się często zdarza, i gospodarza gotowego do przyjęcia onych. Największa część masek wchodzi do pokoju, nic nie mówiąc, przechadza się, a po kilku minutach wychodzi, jak przyszła, udając się dalej. Znajome tylko, chcąc zaostrzyć ciekawość, robią różne pantomima zabawne, stosujące się niby do przybranej roli. Gdy się pozna ściślej znajomych, zaprasza się do zabawienia dłużej. Tym sposobem, objechawszy całe miasteczko, każda gromada masek kończy wieczór na zabawie w jakim domu znajomym, gdzie już ją czekają z przyjęciem.
3Dziś najokazalsza kompania masek składała się z urzędników i pierwszej arystokracji Berezowa. Sprawnik2 był przebrany po kozacku, strapczy3 po huzarsku, kaznaczej4 po ułańsku, pocztmejster w przedwiecznym mundurze cywilnego urzędnika. Lekarz ubrany był za kobietę, Sprawnikowa niby po krakowsku, siostra profesora – nie wiem po jakiemu, pani X. z bratem po turecku.
4Ta kompania przyjechała w towarzystwie jakiegoś skrzypaka5, która to nowość zrobiła tym więcej efektu. Przyjęłam ich. Skrzypak zagrał od ucha popularnego mazura polskiego, co mi wiele wznieciło przypomnień. Maski niby tańcowały: lecz że Berezowianie nie mają wyobrażenia o tańcu, każda para kręciła się, jak ją Pan Bóg natchnął, a przepędziwszy u mnie część wieczora i zabawiwszy się wesoło, jak się zdawało przynajmniej, ruszyły dalej. [...]
5Opowiadał mi jeden młody człowiek, że w roku zeszłym, wyczerpawszy już wszystkie koncepta do maskarady, przyszło mu do głowy, wysmarowawszy się sadzą, włożyć czarny szpencerek6, i resztę ubioru takiegoż koloru, i przyszyć do niego ogonek.
6W takim ubiorze czekał w swym domu przybycia masek, jakoż zajechała liczna kompania mieszcząca się na kilku saniach. On się ukrył tymczasem w sieniach, a gdy odjeżdżały, wmięszał się między nich niepostrzeżony i wskoczył na sanie wraz z innymi.
7Można sobie wystawić przestrach i wszystkie jego skutki, kiedy owa kompania, zajechawszy do drugiego domu, ujrzała między sobą nowego towarzysza z ogonkiem.
8W kilka minut sanie zostały próżne, a maski, uciekając w różne strony, rozniosły popłoch do domów, gdzie szukały schronienia.
9Towarzysz zaś z ogonkiem, bojąc się wyrzutów kompanii przelęknionej za popsucie zabawy, uciekł do własnego domu, zrzucił kostium i nie przyznawał się do psoty, co utwierdziło przestrach i przekonanie, że mieli między sobą towarzysza z innego świata.
10PRZEDRUK ZA: Wspomnienia z podróży do Syberii, pobytu w Berezowie i w Saratowie: spisane przez Ewę Felińską, t. 1, Wilno 1853, s. 234–236, 250–251.
Notes de bas de page
1 Berezowo (Берёзово, Bieriozowo) – osada na Uralu w północnozachodniej Syberii, nad rzeką Północną Soswą, około 660 km (w linii prostej) na północ od Tobolska. Od XViii wieku miejsce zsyłki. Felińska została tam zesłana w końcu 1839 roku za udział w spisku Szymona Konarskiego.
2 Sprawnik (ros.) – naczelnik policji w pewnym obwodzie, powiecie.
3 Strapczy (ros.) – urzędnik sądowy.
4 Kaznaczej (ros.) – urzędnik skarbowy.
5 Tj. skrzypka.
6 Spencer, spencerka – ubiór krótki męski i kobiecy, czyli frak bez poł, tak nazwany od lorda Spencera, który na polowaniu przypadkowo stracił poły od fraka.

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.