3. Namiętność do szarad
Pamiętniki z życia [fragment]
p. 38-40
Texte intégral
1Wygrzebując z przeszłości owoczesną epokę, nie można pominąć jednego rysu charakterystycznego. W znacznej warstwie towarzystwa panowała mania szarad i logogryfów. Nie było to upodobanie wyjątkowe kilku osób, ale było niby w duchu czasu, i rozpostrzenione szeroko. Jedni robili szarady, drudzy odgadywali. Były one przedmiotem nie tylko chwilowej zabawy, ale i korespondencji. Amatorowie przesyłali sobie pocztą szarady do odgadnienia; nawet między nieznajomymi zawiązywała się korespondencja osnuta na wspólnym upodobaniu. Widno, że to nie było upodobanie wyjątkowe kilku osób, ale publiczne, kiedy pisma periodyczne tak politycznej, jak literackiej treści przy każdym numerze umieszczały szarady lub logogryfy: w jednym numerze była szarada, w drugim odpowiedź, a niejeden, co nie dbał o treść gazety i nigdy jej nie czytał, z największą niecierpliwością wyglądał poczty i chwytał co prędzej do rąk gazetę, aby obaczyć nową szaradę albo wyczytać słowo dawniejszej.
2Zjawiały się w tej Rzeczypospolitej szaradowej sławy mniejsze i większe, które używały znaczenia zdobytego zdolnością w rozwiązywaniu albo zręcznością w układaniu szarad i świeciły jaśnie na pewnym widnokręgu. Niejedna poważna głowa przez godzinę lub więcej była pogrążona w głębokim dumaniu. Myślałbyś, że ją zajmują ważne interesa, obchodzące byt własny lub cudzy? bynajmniej; myśli ona nad słowem zagadki, układając różne kombinacje, aby prawdziwy sens pochwycić.
3Otóż pan Jan Norwid1 był jednym z członków bardzo czynnych bractwa szaradowego. Pomimo że był wybrany sędzią departamentu mińskiego i że miał ważne sprawy na swej głowie, umysł jego znajdował czas na wszystko – robił on, odgadywał, rozwoził i rozsyłał szarady po świecie. Pan Norwid był człowiek młody, przystojny, wesoły, dowcipny: czy to przychodziło wysłowić się piórem, czy własnym językiem, czy prozą, czy wierszem, zawsze szło gładko jak po maśle. Jego listy pół prozą, pół wierszem były wielkim specjałem dla jego korespondentów i przyjaciół tych korespondentów, a skoro pojawił się w jakim towarzystwie, zaraz owładnął rozmową i prowadził ją swoim kosztem. Cóż dopiero, jeżeli trafił na amatorów szarad? Wtenczas był skarbem nieocenionym. Szarady, logogryfy, anagrama i wszystkie łamigłówki sypały się u niego jak z rękawa, dając do roboty każdej głowie chciwej tego przysmaku, a że moja była zawsze łaknąca, więc równie list, jak spotkanie Norwida było zawsze dla mnie rzeczą pożądaną. A że Norwid był w ciągłej korespondencji z Adamem Wendorffem2, więc i ja żywy brałam udział w tej korespondencji; bo trzeba się pochwalić, że niepoślednie miejsce zajmowałam w bractwie szaradowym. Nie przesadzę, kiedy powiem, że nie było ani jednego zadania dorzecznie ułożonego, którego bym nie rozwiązała, a najczęściej byłam pierwszą. Otóż skoro przyszedł Norwid, zaraz szarady na plac wystąpiły, były zadawane i odgadywane z obu stron; wszakże nie mniej od szarad zabawiła nas dykteryjka rozpowiedziana przez Norwida.
4W tymże departamencie, gdzie zasiadał, Norwid miał kolegę jednego, młodego człowieka, pana P. W., który podzielał i trudy urzędu, i upodobanie w rozwiązywaniu zagadnień. Właśnie przed wyjściem na sesję zostało nadesłane ciekawe zadanie; chodziło o to, aby z danych proporcji odgadnąć długość szczupaka. Zadanie było interesujące, ale mozolne, a tu nadeszła godzina sesji: chcąc czy nie chcąc, trzeba iść do sądownictwa, gdzie czekają strony interesowane; ale szczupak, raz wlazłszy w głowę, poszedł także na sesję.
5Urzędnicy, przyszedłszy, zasiedli swoje krzesła, adwokaci wwodzą sprawy, strony asystują, widzowie przysłuchują się wymowie adwokatów, a sędziowie w głębokim ponurzeni milczeniu szukają widno prawdy pomiędzy prawnymi wykrętarstwami. Wtem jeden z sędziów, P. W., zrywa się z krzesła z żywością, a przerywając głos adwokata, mówi do kolegi:
– Znalazłem. Trzydzieści sześć łokci niezawodnie.
6Umilkł adwokat, postrzegłszy, że sędzia zaczął prorokować w natchnieniu, ale zdziwił się, nie mogąc odgadnąć, jaki ta liczba może mieć związek z idącą sprawą. Tymczasem P. W. jeszcze raz powtórzył, obracając się do Norwida:
– Dalibóg trzydzieści sześć łokci, ja cię zaraz przekonam.
7Daj pokój, powiedział z cicha Norwid; schowaj szczupaka do domu, a teraz my w izbie sądowej.
8P. W. opamiętał się na te słowa, usiadł spokojnie na krześle, jak przystało na sędziego, przysłuchując się sprawie.
9PRZEDRUK ZA: Ewa Felińska, Pamiętniki z życia, seria 1, t. 2, Wilno 1856, s. 223–227.
Notes de bas de page
Auteur
-
Ewa Felińska
1793–1859

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.