75. Wietrzny klimat stepu
Obrazy z życia i natury [fragmenty]
p. 325-327
Texte intégral
1Co zaś do samych stepów Ukrainy, osobliwym jest ich widok! Niby to biała karta w dziejach przyrodzenia1 – czy wielkie pobojowisko tumanów! Świat otworem leżący, wietrzny, ruchomy i nieustalony. [...]
2Panujące wiatry są tu wschodnie, przeciągłe i ostre, okropne jesienią lub w czasie zimowych zadymek! Rzadki dzień spokojny – tylko rankami i wieczorami ucisza się wiatr. I uroczą jest ta cisza wieczorna w powietrzu, po wietrznym i burzliwym dniu! W czasie upałów letnich powiewa od wschodu wiatr spiekły. Aż na brzegach Wołgi i po słonych bezwodnych stepach, rozpalone powietrze wali się wschodnimi wiatry – a niesione spiekłą powodzią na Dniepr, i cała noc nie wystarcza nieraz na wychłodzenie tej spieki. Kiedy po zupełnym uciszeniu się wiatru słychać tylko lekki szum trawy, a potem znowu nowe fale rozpalonego powietrza na zmysły uderzą – zda się, jak gdyby z gorejącego pieca upał powionął... Zwierz szuka jamy – ptactwo sowieje – roztwiera dzioby i opuszcza skrzydła – a człowiek opada z sił i z myśli... Termometr wznosi się naówczas nieraz na 30°, a nawet 34° ciepła w cieniu. Wówczas to także okazują się i tutaj błędne obrazy majaków stepowych (tak zwane Fatamorgana). Te powszednie zjawiska wielkich, równych pustyń i stepów nie przedstawiają tu widoku rozkosznej, palmami porosłej oazy, widoku grającego morza lub miast wschodnich – ale według miejscowości, szeroko rozłożone tabory koni i ludzi na stepach, widoki stogów, brogów, i stada bydła: na wpół tumanem kurzawy od dołu osłonięci, pomykają wówczas jezdni i niby zbrojni gęsiego po stepach – i giną w rozległych uroczyskach oku!... Dziwne zjawiska wyprawiają tu także i wiatry... Kiedy wałami z kurzawą lub śnieżnicą idą, bywają one tumanami zwane, lecz kiedy się młyńcem kręcą, nazywa je lud złym wichrem. Nie raz zdarzy się widzieć, że się takie trąby wietrzne całymi godzinami ze stepu na step przenoszą i całe pokosy trawy lub zboża z sobą w górę porywają. Wiatry te przyczyniają się po części niemało także do urodzajności tych tęgich ziem. Ogromna masna2 skiba, którą pług sześcią lub ośmią wołami ciągnięty zaledwo odwalić jest w stanie, połyska czarno na twardym ugorze, i jak ił nieużyty, leży calizna pokładu masno zlepiona, a przecież przejmuje ją wiatr wschodni tak silnie, iż się twardy pokład skrusza i w popiół rozrabia. Kiedy po ulewach nagłe posuchy chwycą, wówczas kamienieje ziemia na wietrze i staje się podobną do zimowej grudy. Tenże sam wiatr wypala także na srokatym3 polu oziminy i niszczy rozkoszną roślinność stepów, a już na schyłku wiosny lub w połowie lata smutnym jest ich widok.
3Zżółkłą, rudą mietlicą porastają trawy, lasy bodiaków wywiędłe osypują puchy... Oczerety spłowiały...4 Na wypasionym stepie szeroko popękała ziemia. Widokrąg przybliża się oku. Pomniejsze wyschły jeziora. O milę i o dwie pędzą spragnione stada do pojła... Niebo jak za mgłą... Czerwoną strężogą5 zadęte, bez jasności promiennej, stoi słońce samotnie na niebie – i step paszeje6 zgorzały – i odłogiem leżące ziemie jałowieją... W powietrzu cicho – tylko gdzieś w dali przegania tuman kurzawą – a gdy się młyńcem zawinie, idzie słupem wysokim w niebiosa, rwąc pod się pokosy trawy i prochy ze stepu!... Naówczas to, kiedy spiekły wiatr jeszcze powieje, zda się, iż kropli wody nie ma w powietrzu, ani na ziemi, tylko po dolinach ściele się miejscami trawnik zielony, w małych płatkach. Są to zaskórne wody, które i pod tę porę podsycają trawy, a kopiąc w takich miejscach, napotyka się zawsze w pewnej głębokości na wodę, a niekiedy nawet na żywe podziemne zdroje.
4Piękną jest noc na stepie!. Czasami nad wieczorem uciszą się wiatry – i tak spokojnie w powietrzu – iż nawet gwarliwe milkną oczerety, a jak we dnie kierunek stepem na mogiły, tak nocą na gwiazdy...
5Głęboko roztwiera się niebo – i jaśniej niż nad puszczami wyiskrza się mleczna droga...
6PRZEDRUK ZA: Wincenty Pol, Ze stepu, w: Obrazy z życia i natury, seria 1: Północny Wschód Europy, Kraków 1869, s. 267, 269–271.
Notes de bas de page
Auteur
-
Wincenty Pol
1807–1872

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.