70. Promień słońca na pomniku Kopernika
Pamiętniki z 1830–1831 roku [fragmenty]
p. 315-316
Texte intégral
1Dn. 11 maja 1830. Po dziesięcioletnich pracach i trudach stanął na koniec posąg Kopernika, i prosta, lecz tkliwa1 była inauguracja onego. O 10‑ej całe Towarzystwo2 udało się na zamówioną już mszę do św. Krzyża, lecz jakież było nasze zadziwienie, gdy nam powiedziano, że zamierzona msza już się odbyła, bo rozumiano, że Towarzystwo król. było już w kościele i że, choć o 10‑tej już wszyscy księża odprawili mszę, nie chciano nawet śpiewać Veni Creator, ledwie, że na chórze zagrano. Później dopiero dowiedzieliśmy się (rzecz niesłychana), że księża mają Kopernika za wyklętego, dlatego, iż wbrew św. Pismu ułożył systema swoje. Któżby się w dzisiejszym wieku tak głupiego fanatyzmu mógł był spodziewać? Dzień był dużo pochmurny i zimny; ścisk ludu niezmierny, tak, iż od domu Towarzystwa aż do Zygmunta3 czarną tylko ciżbę głów widzieć można było; nadto wszystko okna, balkony napchane były kobietami. Gdyśmy się z ciężkością przecisnęli, stanąłem na najwyższym stopniu i odkrywszy głowę, tem4 tylko słowa powiedział:
2„Trzy wieki blisko upływa, jak ten mąż, który pierwszy nieznany naówczas wir ziemi naszej oznaczył, we wnętrze ziemi tej zstąpił. Jak wielu innych mężów, wielkimi odkryciami zasłużonych światu, tak i nasz Kopernik długo nieuczczonym pozostał. Nigdy atoli pamięć wielkich ludzi nie ginie ze szczętem; prędzej czy później wdzięczna potomność hołd im winny oddaje. [...]
3Stajesz więc wielki mężu, kapłanie Najwyższego, ty, któryś sławę narodu twego rozniósł po przestrzenie świata, stajesz przed tym przybytkiem nauk i umiejętności, strzeż go od wszelkiej złej przygody, nie przestawaj zażywiać5 duchem twoim czcicielów i współziomków twoich. Jakim szczęśliwy, że choć przy samym schyłku dni moich doczekałem tej chwili. Nunc dimitte Domine servum tuum6. Niechaj spadnie zasłona!”.
4Stojący przede mną uważali, że gdym mówił, że słońce wizerunek Kopernika oświeci; właśnie w tej samej chwili rozstąpiły się chmury i promienie słońca spadły na czoło posągu. Osobliwsze zdarzenie7.
5PRZEDRUK ZA: Julian Ursyn Niemcewicz, Pamiętniki z 1830–1831 roku, wyd. Marian Antoni Kurpiel, Kraków 1909, s. 18–20.
Notes de bas de page
1 Tj. wzruszająca.
2 Towarzystwo Królewskie Przyjaciół Nauk, którego Niemcewicz był prezesem.
3 Czyli od pałacu Staszica, siedziby Towarzystwa, do kolumny Zygmunta na pl. Zamkowym.
4 Składnia często wówczas używana, zamiast: „te tylko słowa powiedziałem”.
5 Tj. ożywiać.
6 Nunc dimitte Domine servum tuum (łac., Wulgata, Łk 2,29, właśc. Nunc dimittis servum tuum Domine) – „Teraz, Panie, puszczasz sługę Twego w pokoju” (Biblia warszawsko‑praska).
7 O tym słonecznym promieniu wspominały również gazety, relacjonujące przebieg uroczystości, zob. np. „Rozmaitości” (dodatek do „Gazety Lwowskiej” 1830, nr 24, s. 191).
Auteur
1757–1841

Le texte seul est utilisable sous licence Creative Commons - Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International - CC BY-NC-ND 4.0. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.