Version classiqueVersion mobile

Les Allemands à Venise 1380-1520

 | 
Philippe Braunstein

Annexes

III. Documents commerciaux

Texte intégral

1. Dette gagée sur des chevaux en pension chez un aubergiste allemand de Venise (1417)

1ASV, Cancelleria Inferiore, Notai, 230, Nicolo Venier, registre 1415-1417, f. 25’ (1417/12/III)

2Wilhelm Unutz promet de faire parvenir à Basilio de Manfredis d’ici 20 jours la somme de 40 ducats pour que ce dernier puisse payer à Alberto Francisco « ab auro » une part des 60 ducats qu’il lui doit, Basilio ayant effectué une opération d’achat et de revente d’or pour mettre ces 40 ducats à la disposition de l’Allemand pour ses affaires à Venise. Pour garantir le prêt, Unutz a demandé à Simon Alberti, hôte de l’auberge « de la Serpe » à Venise, de gager trois de ses chevaux pour 20 jours, de sorte que les chevaux puissent être vendus et que l’Allemand s’oblige en outre, lui et ses héritiers, à satisfaire entièrement Basilio de Manfredis.

3Dominus Guilelmus Unutz de partibus Alemanie promisit mittere ser Baxilio de Manfredis filio S. Francisci de contrata sanctorum Apostolorum a modo usque ad dies XX proximos ducatos 40 auri ut ipse ser Baxilius illos solvere possit ser Alberto Francisco ab auro pro parte ducatorum 60 auri quos dictus ser Albertus Francisco habere debet pro auro per ipsum ser Albertum vendito dicto ser Baxilio, qui ser Baxilius pro serviendo et complacendo dicto domino Guilelmo ipsum aurum emit et postea vendidit et dictos 60 ducatos dedit ipso domino Guilelmo pro suis agendis oportunis pro quibus ducatis 40 predictis pro securitate dicti ser Baxilii dictus dominus Guilelmus imposuit et precepit Simoni Alberti de Alemanea hospiti ad pontem palearum ad insignam Serpe quod tres sui equi quos dictus Simon penes se habet in suo hospitio sint et esse debeant pro pignore et securitate dicti ser Baxilii ita et taliter quod si dictus dominus Guilelmus ad dictum tempus non mittet dictos ducatos 40 dicto ser Baxilio, ipse ser Baxilius aut Henricus de Bavaria dicti domini Giuglielmi familiaris seu dictus Simon ipsos equos vendere possit ipsi et quolibet eorum in solidum pro dando dictos ducatos 40 dicto ser Baxilio. Et dictos equos dictus Simon contentus et confessus fuit habere penes se cum dicta conditione intelligendo quod dicti equi stent ad risichum et expensas dicti domini Guilielmi et propterea dictus dominus Guilielmus ultra dictos equos obligavit se et suos heredes et bona et personam ad satisfactionem dicto ser Baxilio et ad emanandum sibi damna expensas et interesse que ipse substineret pro predictis ducatis 40 habendis et exigendis tam in judicio quam extra in quibuscumque mundi partibus.

4Testes Georgius Bernardi de Salzpurgo, Deodatus de Mianis filius magistri Bartholomei S. Angeli.

2. Une affaire d’argent entre Matthäus Runtinger de Ratisbonne et Bartolomeo Paruta, marchand de soieries à Venise (1399/1400)

5Das Runtingerbuch und verwandtes Material zum Regensburger-südostdeutschen Handel und Münzwesen, éd. F. Bastian, Deutsche Handelsakten des Mittelalters und der Neuzeit, VI, VII, VIII, 1943-1943 ; VII, (vol. 2), p. 121, 122, 125.

6En 1399, Matthäus Runtinger confie à son facteur, Sigmund Graf, qui se rend à Venise, 91 marcs d’argent-métal à vendre en même temps que son cheval noir tout harnaché. Le produit de la vente, soit 531 ducats et 2 gros, fut déposé chez son ami d’affaires, Bartolomeo Paruta. Ce dernier, à titre recognitif, coupe en deux un gros de Venise, dont la moitié est transmise à Runtinger ; l’argent sera remis en mains propres à toute personne qui présentera l’autre moitié de la monnaie accompagnée d’un billet autographe de Sigmund Graf et qui attestera que ce dernier a acheté à Paruta trois pièces de taffetas bleu. Or c’est le gendre de Runtinger, Erhard Lech, qui se présente avec la demi-monnaie, accompagné d’un témoin, Eglof. Mais Paruta avait déjà déposé la somme à la banque, probablement celle de son ami et associé Piero Benedetto : sur les 460 ducats déposés, il ne remet à Lech que 220, en raison d’une créance qu’il tient sur ce dernier. Runtinger en conclut que Graf a conservé par devers lui 312 ducats dont il doit rendre compte à son maître. Une nouvelle opération a lieu en 1400 : Lech et Eglof confient à Paruta 840 ducats, dépôt garanti par le sceau de Lech. A son tour, Paruta donne en contremarque la moitié d’un gros de Bohême et une reconnaissance de sa main : qui présentera l’autre moitié et un billet d’Eglof ou de Lech se verra remettre la somme.

7Le document atteste les relations de confiance et d’amitié qui lient Allemands et Vénitiens ; il éclaire les bases matérielles de l’engagement réciproque, en un temps où un homme d’affaires étranger de premier plan ne dispose pas d’un compte bancaire à Venise.

1399

8Ich enpfalch sygmund dem Grafen 6 stüchk silberz, dy habent 91 march silberz ân ½ lot und darzu daz sworcz zeltenpfärd1. Er sol daz syilber verchauffen und sol daz gelt legen zu dem Partolome Warutt und sol ain warzaichen von ym nemen ; wer ym daz widerpring daz er dem daz geld geb.

9Item daz gelcz daz dem Sygmund Grafen auz dem obengeschriben Silber worden ist zu venedig und auch von dem zeltenpfard dezselben gelcz hat er zu Venedig lazzen zu dem Bartholome Barutt 531 dukat und 21 gr.

10Der hat ym zu worzaichen geben ainen Venediger gr. Der ist enczweyprochen ; dez han ich daz mynner tail hie. Wan man dem Bartholome daz worzaichen pringt und daz man im darzu sait daz er den Sigmund Grafen 3 plabew tabin2 enpfolhen hab, dem sol der Bartholomee geben daz gelt. Auch sol man dem Bartholomee dez Grafen brif damit sentten, den der Sygmund mit seiner hantt geschriben hab ; wer di worzaichen pringt den sol man befalen dez gelt.

11Dem worzaichen allew enpfalch ich Erhart dem Lechen meinem ayden3 an Sand Barbara tag. Dye pracht er gein Venedig und gab dye dem Warttolme Warutt. Da waz der Eglof pey. Da sprach Warttolome Warutt, ym hiet Sygmunt Graf nichcz geben, er hiet ym an den panch verschaft 460 guldein, der wär er ym 240 guldein schuldig. Dye wehielt der Warttolome und gab dem Lechen nur 220 guldein ; da waz der Eglof pey. Also hat Sygmunt Graf meins gelcz wehalten und noch ynn 312 Tukat 21 venediger grozz. Daz schol er mir alez noch gelten.

1400

12Item so hat der Lech eingenommen von Bartholome Barutt 220 guldein ducat dy Sygmund der Graf dargelegt hat ; ir solt aber mer gewesen sein ; die ubrigen ducat hat der Graf behalten. Item dez gelcz hat der Leche und der Eglof enpfolhen Bartholomee Barutt 840 ducat verpetscheit mit dez Lechen petscheit. Ez hat der bartholome ze worzaichen herwider geben ain stuckh von ainem Behaimischen gr. Und ain zetl di er mit seiner hantt geschriben hat. Wer im di worzaichen pringt und darzu des Lechen prif oder dez Eglof prif dem geit er di guldein.

  1. zeltenpfärd : cheval avec son harnachement

  2. plaben tabin : taffetas bleu

  3. Ayd : gendre

3. Les affaires commerciales de Michael II Behaim de Nuremberg : entre Danube et Adriatique (1441-1443)

13Une quarantaine de lettres du fonds Behaim conservées en deux dépôts nurembergeois, Germanisches Nationalmuseum, Kupferstichkabinett, Behaimarchiv 102, 1, 5 et 8 ; Stadtarchiv, Behaimarchiv 564. Une vingtaine d’entre elles ont été éditées par O. Pickl, o. c. 1977, p. 391-408. Ci-dessous, 21 régestes et 4 lettres de Venise (3 déjà éditées par O. Pickl).

14A) Régestes de lettres adressées à Michael II Behaim de Nuremberg depuis Venise, Salzbourg, Leipzig et Francfort.

1441/24/X : Jörg Forster à la femme de Michael II Behaim, Landshut. Il a vendu le drap et envoie 334 florins rhénans.

1442/2/VII : Jörg Förster à M.B., Ried. Il n’a pas encore reçu la lettre de change de Nuremberg ; il a fait payer les débiteurs de Landshut, et va parcourir les marchés, puis rentrer à Salzbourg.

1442/15/XI : Kristian Arbauer, Lienhart et Deokarus Hirschvogel à M.B., Venise. Erhart Schürstab (proche parent de Lienhart par sa femme) porteur de la lettre, transmet une pièce nécessaire au dossier judiciaire relatif à la maison de Deokarus. Cours du poivre, du cumin, du savon, du vin du Frioul et du hareng à Nuremberg (M.B. est à Salzbourg).

1443/5/I : Jörg Förster à M.B., Salzbourg. Les harengs et la balle de draps sont bien arrivés. Il a encore 15 tonneaux de hareng invendu. Il a donné à deux transporteurs 15 lettres de change pour Nuremberg et prêté 30 florins à un autre transporteur.

1443/9/I : Lienhart et Bartholomäus Hirschvogel à M.B., Venise. Voeux de nouvel an. D’après la lettre de M.B., Heinz Ulrich va payer 75 ducats, et on attend toujours ce que Stefan Werder doit envoyer. Pas encore de change vers Francfort, le change vers Nuremberg vaut 31 à 32. Que M.B. vende son poivre, car les prix vont baisser : les galères d’Alexandrie et de Beyrouth vont en apporter beaucoup dans 15 à 20 jours. Le poivre vaut actuellement 40 ducats, mais va baisser. Le Pape a été de Florence à Rome.

1443/14/I : Wolfgang Leynin à M.B., Leipzig. Le prix du hareng est à la hausse à Stettin et par conséquent à Leipzig. Il promet de payer à la prochaine foire de Nuremberg les 20 florins qu’il doit pour le poivre. Il va expédier bientôt du poisson, il n’y en a pas pour le moment. Prix de la cire. Commande de deux sacs de poivre pour la Pentecôte. On lui a compté 5 1/2 schilling de trop les 4 sacs de poivre reçus.

1443/17/I : Hans Kopler à M.B., Salzbourg. Il faut vendre les figues, et verser le produit à Mertein Mechel, à qui il doit 80 florins rhénans ; le reste sera avancé à Venise par Krell, s’il ne l’a pas déjà expédié.

1443/17/I : Michael Fischer à M.B., Salzbourg. Il revient d’une tournée auprès des débiteurs, et donne la liste de ceux qui ont payé, à Obernberg, Wels, Bruck, Schwanenstadt, Ried, Radstadt ; Jörg Murr va bientôt payer sa dette en plomb. Le plomb vaut à Salzbourg 13 schilling le centner. Il va tenter d’échanger des harengs contre du plomb. Förster est en tournée auprès des débiteurs de Bavière, Stephan Werder est à Venise.

1443/19/I : Jörg Förster à M.B., Salzbourg. Il a bien reçu par le messager et par les transporteurs les trois lettres de M.B. Il a bien vendu les 18 tonneaux de hareng à Vabbinger. M. Fischer n’a pas encore fait de paiement depuis Venise, parce qu’il n’y est parti que pour Noël. Il répond à une question sur le prix de la cire à Salzbourg. Quant au plomb, M.Fischer part demain pour Villach, avec du hareng et du tissu. Il a été à Burghausen s’entendre avec la veuve d’un débiteur, qui lui a donné trois pièces de tissu et doit encore deux florins 1/2 ; il a reçu deux draps de Bohême d’un autre débiteur. Si M.B. ne vend pas avec profit une balle de draps de Francfort, qu’il l’envoie à Salzbourg.

1443/19/I : Jörg Förster à M.B., Salzbourg. Il a écoulé 8 tonneaux de hareng, et expédié 17 tonneaux par Heinz Raiger. Il envoie par ce dernier à Nuremberg 12 morceaux de plomb, soit 14 centner, arrivés de Radstadt. M.F. est parti pour Villach et Schladming pour chercher du plomb ; il a pris 100 ducats, et s’il ne trouve pas de plomb, il transférera l’argent à Venise. Il a 48 tonneaux de hareng invendu. On lui demande une balle de draps d’Aix-la-Chapelle ; il a vendu 6 draps de Nuremberg. Mais il y a peu de demande de tissu.

1443/27/I : Lienhart Hirschvogel à M.B., Venise. Tout le monde a payé, sauf Stefan Werder, qui promet de payer ces 40 ducats. Il a payé la part de M.B., 400 ducats, et fait rentrer 406 1/2 ducats. Zütsch, un transporteur, est venu de Salzbourg, mais J.F. et M.F. n’ont rien eu à lui donner pour Venise. Cours du poivre. Change avec Francfort. Affection à sa soeur, Haller, à qui il envoie bientôt dattes et pain de sucre. Que M.B. et son père se préoccupent de trouver à Bartholomäus une femme belle, pieuse et sage. Stefan Werder vient de payer les 40 ducats.

1443/27/I : Jörg Förster à M.B., Salzbourg. Il a vendu 40 tonneaux de hareng, et il ne lui en reste que 8. Il a donné 24 tonneaux à Strabler, payables à la Pentecôte. Il a prêté 15 ducats à Hensel Schintl, transporteur, qui se rend à Nuremberg et doit rembourser M.B. dès son arrivée. Il a reçu caution pour son prêt : deux chevaux et deux radeaux de sel.

1443/31/I : Jörg Förster à M.B., Salzbourg. Mêmes informations. Qu’on lui envoie du hareng. M.F. arrive de Villach, il n’a rien rapporté, le plomb était trop cher, et il revient avec les 100 ducats. Prix du hareng. N’a vendu que 9 draps de Nuremberg, car la demande est faible.

1443/30/I : Lienhart Hirschvogel à M.B., Venise. Le commis de Salzbourg n’a rien envoyé. L’argent qui est arrivé de la part de M.B. : en 4 paiements, dont celui de Stefan Werder, 396 ducats 12 gros. Il a payé au nom de M.B. 400 ducats, et a envoyé par Meihsen et Magen pâte de fruits, sucre, dattes, cannelle et grains de paradis, pour 3 ducats et 1 gros. M.B. lui doit donc 6 ducats 1 gros. Le poivre est à 38 ducats. Le change (vers l’Allemagne) est à 35/34/33. Une fiche de comptes est jointe à la lettre.

1443/31/I : Michael Fischer à M.B., Salzbourg. Il n’a pas acheté de plomb, car il valait à Villach 18 sch. le centner. Il a été aussi à Schladming et à Krems, où le plomb valait avant Noël 10 sch. Quelques encaissements de créances. Pour le reste, J.F. a dû écrire, ou écrit encore. Il repart chez les débiteurs.

1443/15/II : Jörg Förster à M.B., Salzbourg. Il a vendu les 8 tonneaux restants, et n’a plus du tout de hareng. M.F. est toujours en route. Il a fait un change avec Kaiser, pour 211 florins rhénans que Lienhart Reutheimer doit à Kaiser ; il donnera 33 florins, si J.F. le sert tout de suite. Il a toujours les draps de Nuremberg, il n’y a pas de demande. Différentes promesses de paiement.

1443/18/II : Jörg Förster à M.B., Salzbourg. A reçu par Hensel Schintl 2 lettres de M.B. Des 24 tonneaux de hareng rapportés par Raiger, 4 ont été vendus à 6 livres, mais Krell a donné l’ordre de vendre à 5 1/2 1. et il aura vite vendu ses 6 tonneaux. Le change : M.B. doit recevoir la somme à la prochaine foire de Nuremberg ; il a conclu affaire pour 33 1/2 florins, et ne savait pas qu’on donnait alors à Venise 35. M.F. revient de Schwanenstadt après une semaine de discussions ; il a obtenu d’être remboursé, mais en marchandises, 4 tonneaux de vin et 90 livres de suif. Quelques paiements.

1443/ (fin févrie r ?) : Jörg Förster à M.B., Salzbourg. Hensel Schintl n’a pas payé les 10 florins. Les 24 tonneaux de hareng confiés à Raiger sont bien arrivés ; il en a vendu 5 à 6 livres. Les difficultés de M.F. avec le débiteur de Schwanenstadt.

1443/2/III : Jörg Förster à M.B., Salzbourg. Il a reçu une lettre de M.B. et en a envoyé deux. Il a bien vendu le hareng à 6 livres, et il lui en reste 13 tonneaux. Maître Hans Sachsen doit être payé à Salzbourg de la part de M.B., mais il est très difficile de trouver de l’or ; il n’a pas de ducats, et achète tous les florins rhénans qu’il peut.

1443/13/III : Jörg Förster à M.B., Salzbourg. Mêmes informations. Il a encore 3 tonneaux de hareng, et on n’en trouve plus sur la place ; on peut lui en envoyer. Il a 100 florins rhénans et 40 ducats. Les difficultés avec les débiteurs insolvables ou récalcitrants : M.F. est à nouveau à Ried, Wels, Schwanenstadt, et Heinrich Scherer est parti pour Milan encaisser une créance. On attend les paiements fixés pour le terme de Pâques.

1443/XI/IV : Wilhelm Hirschvogel à M.B., Francfort. A bien reçu les deux lettres de M.B. Il manque totalement de liquide pour acheter les 2 balles de draps de Kreuznach commandées : il faut payer sur l’heure. Il a demandé une avance aux Paumgartner, mais eux aussi attendent des rentrées. Il va essayer d’emprunter aux commis. Il y a un travail infini avec les achats de tissus.

15B) Quatre lettres adressés de Venise par Lienhart Hirschvogel à son beau-frère Michael II Behaim de Nuremberg (1442-1443)

16Germanisches Nationalmuseum, Kupferstichkabinett, Behaimarchiv, 5.

171) 1442/15/XI (Pickl, 1/2) Dem erbergen weysn Michel Pehaim zu Salczpurg Jhesus 1442

Unseren willigen dinst zuvor, wiss liber swager zeyger des pryffs sol Erhart Schürstab ein fürpot pringen von gerihcz wegen daz er Deokarus daz hauss fertig nach der stat reht Nurenberg. also pietn wir dich freuntlich daz du dem poten hilfflich wölst sein wörczu er dem wedarff. Pfeffer V s. IIII h., komel VJ gulden, saiffen VJ gulden j ort, wehssel gen Venedig XXIX ducaten, ungarisch XXIX rainfal XII gulden haring VIIJ gulden. anders nit. dan gepewt altzeit. got sey mit uns allen. Geben am nechsten Pfincztag vor sancta Elisabettag. Dein weyb kinder sind alfrisch. Got helf dir. püt lib schier zu im.
Kristian Arbauer, Linhart, Deokarus Hirsfogel saluti.

182) 1443/9/I : Dem erbergen weysen Michel Pehaim purger zu Nuremberg detur Jhesus 1443 in Venedig

Got geb dir und unserer swester und allen unseren guten freunden und uns allen ain gut selig new jar und nach diesen leben daz ewig leben amen. Unseren willigen dinst alzeit zu vor. wiss liber swoger dein pryff mit Endrez Nestler hab wir wol vernomen so sand wir dir unseren nehsten priff mit Almony darin hab wir dir wol geschriben waz von dein wegen hier waz komen.
So wöllen wir ÿeder man zalen nach deinem schreiben. so wil uns der Heincz Ulrich dÿ LXXV ducaten auch wol zalen und der Steffan Werder hat uns noch nichczit her gesant von deinem wegen. so hat man noch kein wechsel gen Franckford nit gemacht aber wechsel gen Nüremberg haben XXXI in XXXII golten. Item wiss liber swager hastu deinen piper noch nit verkaufft so verkauff in ye noch dann man sagt es sulle piper ÿe minus werden gelten und es sullen dÿ gallein von Allexandrya und Baruttj noch peÿ XV tagen oder XX her kumen dÿ werden sein gar vil pringen. darumb so verkauff ÿe deinen pyper wy du mocht. er gilt ÿczund peÿ XL ducaten aber er wird abslahen. anders nit. dann der pabst ist von Florencz gen Rom geczogen mit grossem folck. got seÿ mit uns allen. grüss uns unsere swester und alle dein haussgesind. datum an dem nechsten mittwoch nach sant Erharz tag. gepewtt alczeÿtLinhart Partolme Hirsfogel

193) 1443/27/I (Pickl, I/3) Dem erbergen weÿsen Michel Pehaim purger zu Nuremberg detur Jhesus 1443 in Venedig

Mein willigen dinst zu vor liber swöger. dein priff mit fleiz hab ich wol vernomen. so hot ÿderman von dein wegen zalt on Steffan Werdern. er sagt aber er wolle dÿ XL ducaten zalen. Ich habe zalt von dein wegen
Kunz Paumgartner facit II
c duc.
Item dem Hans Mulner von Augspurg facit I
c duc.
Item dem Endrez Keczl facit I
c duc.
Also hab ich in suma zalt facit IIII
c duc.
und hab eingenommen IIIJ
c VIJ duc.
Wann mir Steffan Werder dÿ XL zalt so schreib ich dyrs auch zu. So ist Reinhart Zütsch für Salczpurg herein komen und sagt dein Jörg und Michel haben im nihcz geben mügen daz er herfür. ich hör gern daz du dein pyper verkauft hot. du kumst albeg wol zu andern piper. er gilt ÿeczund XXXVIII duc. wehsel gen Frankfurt XXXV in XXXIIII in XXXIII. anderz nit. dann liber swöger löz dÿr di Hallerin empfolhen sein dann sÿ hot süst nyemant dann uns und sag meiner swester mein dinst. ich sent ir mit dem nehsten tatteln und zukerhut alz sy wegert hat. gepeywt alczeit got seÿ mit uns allen. geben am nehsten suntag vor unser liben frowen tag lihtmezz.
und liber swöger müe dein vater und dich von Bartolme Hirsfogel wegen und helft im zu J schön junkfrawen dÿ frum und erberg seÿ und sag deinem vater mein willig dinst. Steffan Werder hot ÿezund dÿ XL duc. zalt. Linhart Hirsfogel saluti

204) 1443/30/I (Pickl, I/6, autre datation) Dem erbergen weÿsen Michel Pehaim purger zu Nuremberg datur Jhesus 1443 in Venedig

Mein willigen dinst alczeit zu vor. wiss liber swöger daz dein diner von Salczpurg nihcz her habe gesant. so stet hernach waz her ist komen von dein wegen poten Michel
Stumpff zalt facit LXV duc.Item venit mit Peter Köczler daraus ist worden facit IJ
c XVI duc.
XII g.
so zalt Heincz Ulrich facit LXXV duc.
Item so zalt Steffan Werder facit XL duc.
Summa alz ein nemen facit III
c LXXXXVI d.
XII g.
So hab ich zalt von deinem wegen dem Kuncz Paumgartner facit II° duc.
Item Hans Mulner von Augspurg facit I
c duc.
Item Endrez Keczel facit I
c duc.
Item so sent ich dir mit Meichsn und Magen (1) in unserm gut pro X schatteln confegcz kosten I duc. und
I zukerhut kost XVI g. I pf. kanels V g. I pf. paris korn
IIII g. XV pf. tatteln XII g.
Summa alz III duc. I g.
Summa alz aus geben facit IIII
c III duc. I g.
Also pleibstu mir schuldig facit VI duc. I g.
Der pfeffer gilt XXXVII duc. den zeugt man umb V s. I h. minus haim oder II. dar nach einem der wehsel hot so haben dÿ wehsel XXXV. XXXIIII. XXXIII. golten. anderz nit. dann liber swöger sag deinem vater meiner swester mein willig dinst gepewt alczeit. got seÿ mit uns allen. geben am nehsten eritag vor sant Peterztag.
Linhart Hirsfogel saluti

21(1) Il s’agirait, selon O. Pickl, non de transporteurs, mais de deux grands marchands : Peter Meichsner de Pettau et son gendre, Martin Magen de Villach (o. c., p. 395)

4. Contrat d’achat par Michele Foscari à Paul Kolb de 100 miers de cuivre de Bruneck (1482/4/VI)

22ASV, Procuratori di San Marco, Misti 41, fasz. IX.

23Le paiement est prévu en partie en avances sur débiteurs, en partie comptant, en partie en argent fin. Suit la liste des débiteurs de Michele Foscari.

24Jhs MCCCCLXXXII adi IIII jugno in Vinexia

25Al nome de Dio e de la Verzine Maria in bon aventura e guadagnio. El nobel hom miser Michiel Foschari, fo de miser Felipo procurator, chompra da miser Polo Cholb rami da Burnich di boni, mira zento netti de tara de l. 60 per mir, de duchati zinquanta el mier, e donali sopra marchado mira do netti de tara de rame de l. 60 per mir. El pagamento de ditti rami se die far in questa forma : ch’el ditto miser Michiel da al ditto miser Polo Cholb debitori per l’amontar de ducati trea milia e setanta cinque, grosi dodexe, chome qui sotto anotadi apar per hordine e de prexe netto. Li da duchati mile de chontadi, el resto fin a la suma di tutto el pagamento de mier C° li da tanti peze de arzenti, boladi de la bola de San Marcho, a duchati zinque grosi dixedoto la marcha. Chusi chadaun di loro promette de atender et hosservar quanto è sopra schrito soto pena de ducati mile a quela partte che chontrafarà e per fermeza de ditto schritto chadaun di loro si sotoscriverà di suo man propria.

26Jo Pollo Cholb son contento di quanto e sopra schritto

27/ au dos, de la main de Michiel Foscari : Chonvenzion ho chompra da Marcho Tochauer di rami (barré)

28Chonvenzion di rami ho comprado da Pollo Cholb /

5. Contrat d’achat par Michele Foscari à la société « Ulrich Fugger et frères » de 5 à 600 miers de cuivre affiné (1500/29/X)

29ASV, Procuratori di San Marco, Misti 41, fasc. XIII.

30Le cuivre est à livrer dans les 10 jours. Le paiement aura lieu au retour des galères, le 8 juin 1501, soit comptant, soit en poivre. Michele Foscari est tenu de se faire assurer à l’aller et au retour. La société Fugger s’engage à ne pas expédier de cuivre à Alexandrie avant le 15 décembre.

31† Laus deo 1500 adj 29 otubrio 1500 †

32Chompre miser Michel Foscharj fo de miser Felipo el procholator damiser Rigo Focher e fradelj rami miera 500 afinadj in sie 600 astar in liberta de dito venditor de dar dita suma con le sue tare consuete L. 20 per mier araxon de ducati 36 zonendo le sue spexe consuete di fontigo araxon de ducati 40 el mier chome apare per linchanto di fonticho liqual rami el dito venditor lia chonsegnar in termene de zorni 10 il pagamento di sopraditi rami miera 600 over queli sara se die far adi 8 zugno prosimo 1501 esendo obligado dito chomprader darli tanto piper al zonzer dele galie nove per quelo se fara e questo in liberta de sopra dito miser Michiel adar piper over danari al dito tempo el dito miser Michiel se obliga farsi segurar si deandar chome di retorno e questo per segurta del venditor e darli per sua chauzion sifate in questa tera chome in altro locho e hochurendo chaxo de ufragio over chorsari che idio lovargadi astar leseguite sintende eser per chonto del venditor per lamontar de quelo fuse perido equelo schoder e meter a chonto suo e non hochorendo ufragio de parte over chose alguen chel dito comprador sia hobligado a pagar chome e di sopra parto dalamontar de tuta la suma di sopra diti rami avese rezevuto alopia dito tempo dechiarando che dito vendador non posa consegar rami dalchuno locho eser navigati in alesandria fin adi 15 del anno prosimo soto pena de ducati 10 per mier laqual medexima pena dieno meter diti venditori in suo merchado e de questo si dieno far scriti e queli dar a miser Michel azo poseno schoder dite pene e sia sopra de lui e in fede de questo soto scriver dito Focher observar quanto e sopra facto.

33Io Marcho Muelich per nome de ser Rigo Fucher e fradeli prometo di observar quanto e sopra schritto.

6. Contrat de nolis par Alvise Mocenigo, au nom de son beau-père Michele Foscari, de 1000 miers de cuivre sur la galère d’Alexandrie (1502/17/VIII)

34ASV, Procuratori di San Marco, Misti 41, fasc. IX.

35† Laus deo amen MDII adi 17 agostto in Venexia †

36Al nome del Spiritto edi bon vagio vedagno esalvamentto li nobele omen che qui sotto schriver nolize sopra le galie de Alesandria mude presente chapettanio nobel omo miser Sebasttian Moro miera mile zoe 1.000 in zercha de rami di raxon di ditti nolegadori enon dalttri iquali rami promette loro pattroni levarli iusta el consuetto con sue galie et queli condur in Alesandria edi schargarli justa el solito di quel zontto edischargi abi per suo nolo ducati 2 doro del mier/ Isoi noli aver debi esi pattroni ale galie 1503 zoe per el navegar dele galie lequal non navegando aittempi solitti se inttende mexi 6 dapoi zontte le galie in questta terra iqual noli se inttende aguadagnadi chargi i siano in galie promettendo ditti pattroni de la suma sopraditta porttar miera 200 senza nolo alguno.

37Chusi promette una parte alaltra elaltra aluna dattender eoservar quantto di sopra e schritto sotto pena de dani ett interessi a quella partte contra fese.

38In Christti nomine io Aluixe Mozenigo per nome de miser Michiel Foschari mio suoxero eper nome mio son conttentto aquantto e sopra schritto.

39In Christti nomine io Santto Venier de miser Zuane son conttento de quantto e sopra schritto per mio nome e per nome dialttri pattroni per iquali prometto di ratto.

40In Christti nomine io Ferigo Conttarini fo de miser Ambruoxo son conttentto de quantto e sopra ditto per mio nome eper nome di alttri compagni son conttentto edi qual prometto di ratto.

41Data per mi Francescho Barbetta.

7. Extrait du compte de pesage du chargement de cuivre à destination d’Alexandrie, acheté à « Ulrich Fugger & frères » par Michiel Foscari et Alvise Mocenigo (1502/24/X)

42Procuratori di San Marco Misti 42, fasc. XX.

8. Contrat d’achat par « Peter Imhoff de Nuremberg et frères » à « Ulrich Fugger d’Augsbourg et frères » de 4000 marcs d’argent (1504/15/I)

43Germanisches Nationalmuseum, Kupferstichkabinett, Imhoffarchiv XXVIII, 8.

44Ulrich Fugker und geprueder Burger zu Augspurg verkauffen Pettern Im Hof Burger zu Nurmberg und seinen pruedern viertausend mark silber wölliche die Fugker uff ir selbst costung uff nechst komendt sant Michelstag anzufahen zway jar die nechsten nach ainannder volgent ein ydes der selben jar zwaytausent mark ye zu sechs oder acht wochen ungevarlich nach der anzal zurechnen zu Nurmberg den Im Hof antworten söllen. Und also dar die letzten anzal zu ganntzer uberantwortung der vier tausend mark uff sant Michels tag so man zelen wirt tausent fünffhundert und sechsen jar on lennger vorziehen geantwurt werde. So sollen die bemelten Im Hof den Fuggern gegen yeder uberantwortung der silber allweg alsbald also par oder ungevarlich in acht tagen bezalung thun mit guttem reinischem gold lanndwerung ain yede mark silber auff nürmberger gewicht unnd prob, die fein marck gerechnet umb syben guldin dreyzehen schilling in gold, an sollichem kauff sollen die Imhoff den Fuckern bezalen zehentausend guldin ytz auff nechst komendt Franckfortter Vastenmess oder ob es den Imhof gar oder ains tails fugehlicher wär zuzaln zu Nurmberg im Hailtumb das ist ungevarlich vierzehentag nach Ostern nechst künftig, die selben ytzgemelten zehentausent guldin die sollen den Imhoff bezalt werden also an der letsten überantwurtung des tausend fünffhundert unnd sechssen jars an bezalungen der silber und mit ee auffgehept und abgezogen werden söllichs wie oben stat, alles zu vestem urkundt so sind söllich zwu gleich lautend schrifften auffgericht aine den Im Hof gegeben mit Ulrich Fugker hanndtschrifft unnderschriben unnd sein unnd seiner prueder auff getrucktem zaichen, der annder den Fugkern gegeben mit Jeronimus Im Hof hanndt unnderschriben unnd irer gewonlichen zaichen auff getruckt ; wölliche schriften yede allain wa die gezaigt wirt so vil krafft haben sol alles ob sy baid vor augen wärn. Beschehen in Augspurg am funffzehend tag des monats Januarii im Tausent funffhundert unnd viertem jar.

45Ich Ulrich Fueger bekenn auff diser meiner hand geschrifft fur mich und meine bruder alles wie oben geschriben ist stett und fest zu halten.

9. Liste des débiteurs de feu Michele Foscari (1506/26/I)

46ASV, Procuratori di san Marco, Misti 41, fasz. 2.

47Pelegrina Mocenigo, fille et héritière de Michele Foscari, transmet aux Procurateurs de Saint Marc « de Citra », exécuteurs testamentaires de son père, un dossier de créances à recouvrer.

481506/26/I scripti consignadi per nobilem dominam Pelegrinam Mozenigo consortem clarissimi domini Aloysii Mozenecho nomine commissarie quondam domini Michaelis Foschari eius patris officio magnificorum dominorum procuratorum de cytra uti comissarii dicti quondam magnifici domini Michaelis.

49Ego Isidorus Bagnolo nott. clariss. domin. proc. de Cytra manu propria scripsi et subscripsi

50(au dos : aventerii termenacion de vender a tempo dieno eser restituidi denari.)

Le texte et les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont sous Licence OpenEdition Books, sauf mention contraire.

Rechercher dans OpenEdition Search

Vous allez être redirigé vers OpenEdition Search