Version classiqueVersion mobile

Sainte-Marie-Majeure

 | 
Victor Saxer

Textes et documents

Appendice VIII. Le fonds de Sainte-marie-majeure à la Bibliothèque Vaticane

Texte intégral

  • 1 P. De Angelis, Basilicae S. Mariae Maioris de Vrbe... descriptio, p. 148-150.

1En dehors de l’inventaire des manuscrits publié par Paolo De Angelis dans son ouvrage sur Sainte-Marie-Majeure1 et de celui qui fut fait à l’occasion de leur transfert à la Bibliothèque Vaticane en 1931, il n’y a pas d’inventaire scientifique du fonds manuscrit et imprimé des livres de cette basilique. C’est pourquoi nous croyons devoir reproduire d’abord les inventaires anciens, de celui du manuscrit libérien 116 à celui de 1931, et donner ensuite, d’une part, un inventaire sommaire du fonds actuel, de l’autre, une analyse détaillée des manuscrits d’intérêt cultuel qui sont de notre compétence.

I – LES INVENTAIRES ANCIENS

1. Manuscrits signalés peu avant 1500

2Une bonne dizaine de manuscrits sont mentionnés dans l’inventaire des reliques, objets du culte, prébendes et biens de la basilique rédigé dans la 2e moitié ou vers la fin du xve siècle. Ce texte est inédit et se trouve au f. 16 du manuscrit 116 :

  1. Vnum missale quod ante se habet calendarium et incipit. In nomine domini nostri Jesu christi, quod dicitur missale de Societate signatum F.
  2. Item unum missale quod tenet capella ipsorum isti de Societate.
  3. Item unum missale quod stat in ecclesia Sce. Viuiane signatum G, et incipit Ordo missalis, cum oratione in fine Confiteor tibi domine.
  4. Item unum missale quod incipit Ordo Missalis et ante habet unam cartam nouam cum Gloria in excelsis.
  5. Item unum missale quod incipit Ordo missalis et retro se habet calendarium signatum H.
  6. Item unum missale quod incipit Ordo missalis, et ante habet unam cartam nouam cum Gloria in excelsis et Credo, et retro se habet calendarium, ante quod est benedictio aque signatum I.
  7. Item unus liber in quo est officium niuis notatum, quod donauit R/ms D. Rothomagensis.
  8. Item unum psalterium quod incipit Primo dierum omnium, et in fine habet calendarium cum una imag[ine]2 beate uirginis.
  9. Item unum capitularium nouum, quod incipit In nomine domini amen, et ante se habet calendarium, retro habet Te deum laudamus, quod donauit R/ms dominus Rothomagensis.
  10. Item duo Psalteria noua magna cum calendariis ante et cum armis in quo pictus est unus scorpio (119 120).
  11. Item unum missale quod incipit Ordo missalis cum calendario post se.

3Ainsi se termine ce bref inventaire qui appartient au fonds primitif du manuscrit d’où il est tiré et dont les articles seront identifiés, si possible, dans notre propre Catalogue.

2. Inventaire de Paolo De Angelis de 1621

4Dans l’ouvrage qui a été cité à la n. 1, Paolo De Angelis a extrait du ms 116 et d’autres sources non identifiées du fonds libérien de la Bibliothèque Vaticane un inventaire des objets du culte de la basilique. Parmi eux figurent une soixantaine de manuscrits. Nous reproduisons cet inventaire.

  1. Missale unum conuentuale in carta pergamena, et bona littera, et incipit Vere dignum et iustum est.
  2. Item unum Missale antiquum, de littera antiqua.
  3. Item octo quaterni magni, in quibus sunt scriptae passiones Martyrum.
  4. Item aliud volumen magnum, ubi scriptae sunt passiones Martyrum.
  5. Item unus liber altus in charta pergamena, sermones Sanctorum et Prophetae.
  6. Item unus liber in pergameno, ubi sunt sermones Dominicales, et passiones Sanctorum, et alii sermones, et est ligatus assibus.
  7. Item unum volumen cum assibus, ubi sunt expositiones Euangeliorum, et aliquae Homiliae Sanctorum.
  8. Item aliud volumen cum assibus, ubi sunt passiones Sanctorum, et aliae Homiliae, et sermones.
  9. item unum volumen cum assibus, ubi est liber Iob, et sequitur usque ad librum Macchabaeorum.
  10. Item unum pastorale Sancti Gregorii, cum assibus (43).
  11. Item unus liber in pergameno, ubi sunt Orationes totius anni.
  12. Item unus liber Homiliarum, qui inscribitur Visio quam vidit.
  13. Item dialogus S. Gregorii in antiquissima, et grossa littera (62).
  14. Item quaedam piissima volumina, ubi sunt capitula, et orationes totius anni.
  15. Item unum Graduale in paruo volumine, cum antiquissimis notis.
  16. Item unum Graduale in bona charta, quod incipit Ad te leuaui, in littera minuta.
  17. Item quoddam paruum volumen, ubi sunt Epistolae, et Euangelia, et incipit Fratres scientes (92).
  18. Item quoddam paruum Graduale antiquum, quod incipit Ad te leuaui, in littera minuta.
  19. Item quidam paruus libellus, ubi sunt quaedam, expositiones Euangeliorum, et Epistolae, et in fine quaedam tractatus de affinitate.
  20. Item paruus libellus, ubi sunt lectiones, responsoria, et orationes, et est sine assibus.
  21. Item quoddam Psalterium antiquum, in cuius principio est Kalendarium, et in fine est quoddam officium Beatae Virginis.
  22. Item unus liber sine assibus, in bona littera antiqua, ubi sunt lectiones, et responsoria notata, et homiliae super Euangeliis.
  23. Item unum Antiphonarium, notatum nota antiqua.
  24. Item unus liber antiquus sine assibus, ubi sunt expositiones Euangeliorum.
  25. Item unus liber magnus in pergameno, ubi sunt sermones Sanctorum, et primus est sermo S. Augustini de repraesentatione.
  26. Item 12 quaterni magni, ubi sunt passiones Sanctorum, et prima est passio S. Iuliani.
  27. Item quidam libellus sine assibus, ubi sunt orationes, et capitula.
  28. Item quidam libellus, qui incipit Ad te leuaui ad modum Gradualis, cum nonnullis antiquis.
  29. Item quidam alius libellus sine assibus, ubi est quaedam expositio super quarto sententiarum, et incipit qui producit uentos.
  30. Item quoddam Graduale valde paruum, et cum litteris valde minutis.
  31. Item quoddam Antiphonarium, valde antiquum sine assibus.
  32. Item aliqui quaterni antiqui, ubi sunt aliquae Homiliae.
  33. Item quidam libellus sine assibus, ubi sunt Homiliae, et Euangelia in bona littera antiqua.
  34. Item quidam libellus sine assibus, ubi sunt antiphonae et responsoria, ita consumpta, quod non possint legi.
  35. Item quidam libellus sine assibus, insunt quaedam Missae votiuae, et incipit Rorate caeli.
  36. Item regula S. Augustini, quod incipit Ante omnia sorores, in paruo volumine.
  37. Item quidam libellus sine assibus, ubi est tractatus Isidori de dignitate Ecclesiae.
  38. Item unum Antiphonarium valde antiquum.
  39. Item quoddam annarium antiquum.
  40. Item aliud annarium antiquum.
  41. Item aliqui quaterni, ubi sunt aliqui tituli decretalium.
  42. Item aliud digestum nouum, cum assibus fractis.
  43. Item quaedam lectura super Infortiatum, et incipit et ita supra tractatum nostrum.
  44. Item aliud nouum cum una tabula.
  45. Item liber Codicis sine assibus. Suprascripti libri sunt valde antiqui, et reconditi in Sacristia, et raro sunt in usu.
    Infrascripti libri quinque, et XI rotuli sunt quos habuit Ecclesia ex hereditate Magistri Robini de Francia cantoris eximii, et Canonici istius Basilicae, in primis :
  46. Liber unus de papiro cum assibus in magno volumine, dicitur esse speculum musicae, incipit Angelorum distinctionem, quamuis in principio, videlicet quaternus inscriptus.
  47. Item alius liber in musicis in volumine magno in papiro cum assibus rubeis, incipit Kyrie de primo tono, est quasi consumptus, et modici valoris.
  48. Item unus libellus paruus in pergameno cum assibus rubeis, in quo est Beth de musica, et sunt aliquae cantilenae notatae, incipit Omnium.
  49. Item unus liber mediocris, in pergameno sine assibus, dictus Boethius de Musica, incipit in dandis accipiendisque muneribus.
  50. Item liber unus papiro antiquus sine assibus de cantu, ubi sunt multa accumulata in musicis.
  51. Item XI rotuli in pergameno advoluti cum diuersis Hymnis, quibus utuntur pueri cum pergunt cantando processionaliter.
  52. Et Missale unum nouum, quod incipit annus habet menses cum signo X.
  53. Item unum Euangelistarium eisdem litteris, quod incipit liber Euangeliorum.
  54. Item unum Epistolarium eisdem litteris, quod incipit liber Epistolarum (92).
  55. Item unum Missale, quod incipit Missale continuum, cum signo B (52).
  56. Item unum Euangelistarium, quod incipit Euangelistarium per anni circulum.
  57. Item unum Missale cum prima littera aurea, quod incipit Annus habet Menses XII, quod fuit Reuerendissimi D. Card. S. Marcelli, cum armis scilicet 6 stellis et quadam Cruce cum littera C.
  58. Item unum Euangelistarium coopertum argento, cum Crucifixo ab uno latere, alio latere est annuntiatio, quod incipit in festo S. Matthiae Apostoli, quod positum est in capsa ubi stant calices.
  59. Item unum Missale, quod incipit Ianuarius habet dies 31. Habent illi de Societate. Non inuenitur, loco illius dederunt illud quod habemus.

3. Inventaire administratif de 1931

5A l’occasion du transfert du fonds des Archives libériennes à la Bibliothèque Vaticane, fut dactylographié un inventaire des objets transportés. Il existe en deux exemplaires conservés à la Bibliothèque Vaticane et aux Archives libériennes. Nous le reproduisons à la suite dans sa langue originale d’après l’exemplaire de Sainte-Marie-Majeure.

6[Sans titre]

  • 3 Dans l’original on lit : Cornaggia-Medici.

7Il Revmo Capitolo Liberiano col consenso dell’Emo Card. Arciprete D. Bonaventura Cerretti, in ossequio ai desideri di Sua Santità il Sommo Pontefice Pio XI, affida alle cure della Biblioteca Vaticana la parte più antica del suo Archivio, composta di codici, di bolle, incunaboli, corali, manoscritti, rami. A tale effetto incarica Mons. Emanuele de Sarzana, regolarmente nominato all’ufficio di Archivista Capitolare per l’anno 1931, di fare consegna di siffatti cimeli alla presenza di due Canonici, i Monsignori D. Luigi Corneggia-Medici3 e D. Guido Anichini.

8In esecuzione de tale disposizione la mattina de 19 Maggio 1931 alle ore 10 Mons. D. Angelo Mercati, Prefetto dell’Archivio Segreto Vaticano, e Mons. D. Eugenio Tisserant, Pro-Prefetto della Biblioteca Apostolica Vaticana, si trovano nell’Archivio Capitolare di S. Maria Maggiore per prendere a nome del Santo Padre consegna dei pezzi di Archivio, qui sotto elencati :

Armadio B. B. Codici-Manoscritti

Scaffale 1°

9N. 1 e 2 Bibbia Sacra volumi due stampati a Venezia nel 1476 (38 39)

103 Missale Romano, Manoscritto (40).

114 Breviario Romano, Manoscritto (41).

125 Proprio di Santi ad uso del Clero della Basilica Liberiana

13– Stampato a Roma nel 1710 (42)

146 Pastorale di S. Gregorio – Manoscritto del secolo ix (43).

157 Rituale antico – Manoscritto in pargamena (44).

168 Versi latini di varii autori – Manoscritto (45).

179 Trattato contri i vizi – Manoscritto antico in pergamena (46).

1810 Causa del Capitolo Liberiano con Raffaele de Sanctoris – Manoscritto in pergamena del 1486 (47).

1911 Breviario antico – Manoscritto in pergamena (48).

2012 Breviario antico – Manoscritto in pergamena (49).

2113 Breviario antico – Manoscritto in pergamena (50).

2214 Breviario antico – Manoscritto in pergamena (51).

2315 Messale antico – Manoscritto in pergamena (52).

2416 Proprio di Messe di Santi della Basilica Liberiana – Manoscritto (53).

2517 Messale Romano stampato in Venezia nel 1548 (54).

2618 Messale ad uso dell’Ordine Carmelitano anno 1551 (87).

2719 Messale stampato on pergamena anno 1505 (88).

2820 Vite diverse – Manoscritti (125).

Scaffale 2°

29N. 1 Messale antico – Manoscritto in pergamena con miniature (91).

302 Epistolario antico – Manoscritto in pergamena (92).

313 Antico Messale, stampato a Venezia nel 1553 (56 93).

324 Antico Breviario, stampato, con miniature (94).

335 Antico Breviario stampato (95).

346 Libro Pontificale, edito da Agostino Patrizio dei Piccolo-mini (96).

357 Antico Messale manoscritto, in pergamena, con miniature (97).

368 Antico Messale manoscrito, in pergamena, con miniature (98).

379 Messale antico, maoscritto, in pergamena (99).

3810 Breviario antico stampato a Torino nel 1527 (100).

3911 Statuti della Basilica Liberiana — Manoscritto in pergamena (101).

4012 Excerpta da messale del rituale romano, in pergamena (102).

4115 Commendario (sic !) al Vangelo — Codice manoscritto membranáceo (104).

4216 Messale romano stampato nel 1476 (105).

4317 Messale antico — Manoscritto in pergamena (106).

Scaffale 3°

44senza segnat.

  • 4 Les dix volumes sont restés à Sainte-Marie-Majeure. Voir ci-dessous le NB final.

45Storia della Basilica Liberiana — volumi 10 : dall’1 all’8 storia — volumen IX Monumenta Historiae Basilicae Liberianae — Volume X appendice ad Monumenta Historiae Basilicae Liberianae4.

46N.11 Trattato di Mons. Sirleto sopra la Chiesa di S. Maria Maggiore dedicato a S. Carlo Borromeo — Arcipr. Della Basilica (107).

4712 Vita del Sacerdote Giannandrea Parisi, Romano, 1738 (108).

4814 Statuti della Basilica di S. Maria Maggiore — Monoscritto in pergamena (109).

4915 Statuto della Chiesa di S. Maria Maggiore — Manoscritto (110).

Scaffale 4°

501 Messale antico, manoscritto in pergamena (112).

512 Messale antico, manoscritto in pergamena (113).

523 Messale antico, manoscritto in pergamena (114).

534 Officio antichissimo della madonna della Neve — Manoscritto in pergamena (115).

545 Inventarii e prebendario anteriore al 1500 — Manoscritto (116).

556 Commentario alle Epistole di S. Paolo Apostolo (117).

  • 5 Je ne m’explique pas la discordance entre le nombre des volumes et l’unicité de la signature libér (...)

567, 12, 13 Corpo di diritto civile con Glosse — Manoscritti in pergamena (118)5

578 Salterio — Manoscritto in pergamena (119).

589 Salterio — Manoscritto in pergamena scritto da fra Domenico di Roma, eremitano di S. Agostino (120).

5910 Lezioni di Baldo de Perusio – Manoscritto del 1468 (121).

6011 Lezionario per totum annum digestum – Manoscritti (sic !) in pergamena (122).

6114 Paolo De Angelis auctore – Descriptio et delineatio S. Mariae Majoris (cf. 103).

Armadio – C. C. Bolle – Pergamene

Scaffale 1°

62N. 2 Antifonario Proprio dei Santi della Basilica di S. Maria Maggiore – manoscritto in pergamena del 1698 (55).

633 Messale antico stampato a Venezia 1553 (56).

644 Proprio dei Santi della Basilica Liberiana, stampato in Roma 1714 (57).

657 Proprio dei Santi della Basilica Liberiana edito in Roma 1714 con incisioni (58).

668 e 9 Decreti varii delle Congregazionii Vol. I dal 1539 al 1700 – Vol. II dal 1700 al 1733 (59 60).

6711 Tomba di S. Girolamo, descritta dal Can.co Pier Filippo Strozzi – manoscritto (61).

6814 S. Gregorio Papa – I dialoghi – Libro stampato a Venezia nel 1514 (62).

6915 Trattato I etc. – Trattato II etc. – Libro stampato a Venezia 1633 (63).

  • 6 Fausse lecture de Cav.

7021 Relazione dell’Ambasceria della Corte di Francia del Can6. Battista Nani – Manoscritto del 1661 ? (111).

71Scaffale III Bolle

72Cartella I

73N. 1 Celestino III 1191 ; Onorio III 1221 ; Gregorio IX 1223 ; Innocenzo IV 1247 ; Alessandro IV 1255 ; Urbano IV 1262 ; Clemente IV 1266 – N. 21 bolle (72).

74Cartella II

75N. 2 Innocenzo V : 1276 ; Onorio IV 1285 ; Niccolò IV 1288 – Pergamene N. 12 (73).

76Cartella III

77N. 3 Celestino V 1294 ; Bonifacio VIII 1296 ; Giovanni XVII 1322 ; Urbano V 1364 ; Gregortio XI 1371 – Pergamene 15 (74).

78Cartella IV

79N. 4 Bonifacio IX 1395 ; Martino IV 1422 ; Eugenio IV 1433 – Pergamene 2 (75).

80Cartella V

81N. 5 Niccolò V 1447 ; Pio II 1458 ; Paolo II 1465 ; Sisto IV 1472 ; Alessandro VI 1497 – Pergamene Carte 22 (76).

82Cartella VI

83N. 6 Leone X 1513 ; Clemente VII 1527 ; Paolo III 1535 ; Paolo IV 1556 ; Pio IV 1568 ; Gregorio XIII 1575 ; Adriano V 1522 – Pergamene e Carte N. 18 (77).

84Cartella VII

85N. 7 Sisto V 1585 ; Clemente VIII 1592 – Pergamene e Carte N. 21 (78).

86Cartella VIII

87N.8 Paolo V 1606 ; Urbano VIII 1625 ; Alessandro VII 1655 ; Clemente IX 1667 ; Innocenzo X 1647 ; Gregorio XV 1622 – Pergamene e Carte N. 47 (79).

88Cartella XI

89N. 9 a 23 Innocenzo XI 1689 ; Alessandro VIII 1690 ; Clemente XI 1703 ; Clemente XII 1736 ; Benedetto XIV 1744 ; Clemente XIV 1769 ; Pio VI 1788 ; Leone XII 1827 ; Gregorio XVI 1838 ; Pio IX 1854 ; Pio X 1903 ; Pio XI 1925 – Carte e pergamene N. 28 (80).

90Scaffale IV

91N. 3 Salterio stampato in Venezia nel 1601 (81).

924 Salterio con canto Gregoriano stampato (82).

935-6, 7, 8 N. 4 volumi – Bollario Liberiano (83 84 85 86)

9420 Canone stampato – secolo xvi (89).

9531 Proprio dei Santi di S. Maria Maggiore 1702 (90).

96E-E-3

97[Scaffale I]

98N. 1-2-3 N. 3 grandi volumi di Atti di varii martiri, manoscritti in pergamena con miniature (1 2 3).

994 Bibbia sacra – Grosso volume in pergamena del secolo x (4).

1005 Antifonario – Edizione Venezia 1765 (5).

1017 Salterio Romano – Edizione Venezia 1737 (7).

1028 Antifonario de Tempore et de Sanctis 1718 (8).

1039 Graduale Romano (9).

10410 Esequie della Regina Maria Luisa (10).

10511 Salterio Corale (11).

106H-H-3

1071 Graduale manoscritto in pergamena – Dom. III dell’Avvento – Pasqua (12).

1082 Graduale manoscritto in pergamena – Proprio dei Santi (16).

1093 Antifonario manoscritto in pergamena (17).

1104 Antifonario manoscritto – Proprio dei Santi (18).

1115 Antifonario manoscritto in pergamena con miniature – Proprio de tempore (19).

1126 Antifonario manoscritto in pergamena – Proprio de tempore (20).

1137 Paolo Agostino Valleranense – Messa a 4 voci (21).

1148 Tommaso Ludovico de Vittoria – Messa a 4 voci (22).

115I sopradetti libri sono grandi volumi in foglio.

116I-I-3

117Scaffale III

118N. 1 Canicciari Pompeo – Messe a 4 e 5 voci – Manoscritti in pergamena 1716 (23).

1192 Messe – Manoscritto musicale in carta (24).

1203 Graduale – Manoscritto in pergamena con miniature (25).

1214 Messe a più voci – Manoscritto musicale in carta in canto figurato – Lusquini (26).

1225 Giorgio de la Helf – Messe a 5-6-7 voci (27).

1236 Libro musicale stampato ad Anversa nel 1644 – Inni ecc. (28).

1247 Messe – Manoscritto in canto (29).

1258 Graduale – Manoscritto in pergamena con miniature (30).

1269 Graduale manoscritto in pergamena (31).

12710 Magnificat in diversi toni – Manoscritto musicale (32).

12811 Manoscritto musicale in pergamena – Squarcio d’antifonario (33).

12912 Lobo Alfonso – Messe diverse – 1602 (34).

13013 Lodovico da Vittoria – Inni 1581 – stampati 1581 (35).

13114 Magnificat in diversi toni – Manoscritto (36).

13215 Salterio Romano stampato nel 1737 (37).

133C-D

134N. 1 Graduale in pergamena – manoscritto con miniature del secolo xv – Commissionato dal Cardinale della Rovere (12).

1352 Antifonario in pergamena – manoscritto con miniature del secolo xv (13).

1363 Graduale in pergamena – manoscritto con miniature del secolo xv. Commissionato dal Cardinale Leonardo della Rovere. In questo graduale mancano i fogli 62 e 84 che sparirono tra il 1902 e il 1923, come risulta da una dichiarazione attaccata nell’interno della legatura (14).

137Consegnato un foglio doppio, un foglio semplice e mezzo foglio in pergamena.

138Foglio doppio – commentario della Bibbia.

139Foglio semplice – preci delle messe.

140Mezzo foglio – corpo di diritto civile (125, 12).

Elenco dei rami esistenti nell’Archivio Liberiano

141(112 articles, non énumérés ici)

142Fatta la consegna di siffatta cospicua raccolta, i Monsignori Mercati e Tisserant in nome del Santo Padre assicurano Mons. de Sarzana,

143che la roba asportata sarà presto riposta nella Biblioteca Vaticana in un fondo a parte a disposizione del Capitolo Liberiano.

144S’impegnano inoltre al completo restauro dei singoli pezzi deperiti,

145che ogni foglio di codice, bolla, incunabolo, ecc. avrà impresso il sigillo dell’Archivio di S. Maria Maggiore, che Mons. de Sarzana presterà a tale scopo temporaneamente,

146e che qualsiasi pubblicazione sarà fatta della raccolta consegnata ne verrà inviata una copia all’Archivio di S. Maria Maggiore.

147Il presente verbale di consegna, redatto in doppia copia da rimanere alle singole parti convenute, munito anche dei respettivi sigilli, viene firmato dai Monsignori de Sarzana, Mercati, Tisserant e dai Canonici deputati del Capitolo Liberiano.

148Signent : Eugenio Tisserant pr. – A. Mercati – Emanuele de Sarzana – Luigi Corneggio Medici Can. Liberiano – Guido Anichini Can. Liberiano.

149Suit une note manuscrite :

150N. B. – I dieci volumi della Storia della Basilica Liberiana (Scaffale 3°) elencati sopra sono rimasti a Santa Maria Maggiore. E.T. – A.M. – E.de S.

151Sur un feuillet dactylographié à part et datant de la vice-préfecture de Mgr Ruysschaert, a été établie une concordance entre les signatures de cet inventaire et celles actuellement en usage. C’est pourquoi nous avons cru bon utiliser cette concordance dans l’inventaire qui précède (chiffres gras entre parenthèses) et le nôtre qui suit (Cotes anciennes).

II–UN INVENTAIRE ET UN CATALOGUE NOUVEAUX

1. Inventaire sommaire

152L’inventaire qui suit donne l’état actuel du fonds libérien selon les cotes numériques de 1 à 125 qui furent données aux articles qui le composent au temps de la vice-préfecture de Mgr José Ruysschaert. Les articles se suivent sans ordre apparent. Dans notre inventaire, le soulignement des cotes désigne les manuscrits, la croix + les incunables, l’astérisque * les imprimés comportant des additions manuscrites. Aucun signe particulier ne désigne les autres imprimés. Les manuscrits qui font l’objet d’une analyse détaillée dans la dernière partie de cet Appendice comportent l’indication : Voir ci-après.

1531. Passionnaire, xiiie siècle, 1er volume.

154Cote ancienne : EE. I. 1. Voir ci-après.

1552. Passionnaire, xiiie siècle, 2e volume.

156Cote ancienne : EE. I. 2. Voir ci-après.

1572 A. Étiquette et feuillet de garde du ms 2.

1583. Passionnaire, chant des Lamentations et Homéliaire, xie et xiiie siècles.

159Cote ancienne : EE. I. 3. Voir ci-après.

1604. Bible géante, xiie siècle. Parchemin, ff. 201, mm. 600×410, justification mm. 445×210, deux col. 57 lignes. Grandes intiales peintes au début de chaque livre. Premier f. de garde : copie d’actes du xiiie s. F. 1 marg. sup. : Hic liber est sancte marie maioris de urbe. Titre rubr. : Incipit prephatio libri Salomonis. F. 20, lettre aux Hébr. des. : Salutant uos omnes de Italia. Gratia cum omnibus uobis. Amen. Explicit epistola ad Hebreos. Dern. f. de garde : Hi sunt orti de Quarto (xiiie-xive s.)

161Cotes anciennes : Parte IX. n. 1, EE. I. 4.

1625. Antiphonaire, Venise 1614. Impr. sur papier, feuillets remontés sur parchemin, ff. 81–485+2 non signés ; mm. 480×345, justification mm. 405×260, 27 lignes de texte seul, 5 portées musicales pour 13 lignes de texte. Notation carrée noire sur tétragramme rouge. Frontispice : Psalterium Romanum dispositum per ebdomadam ad normam Breviarii ex decreto Sacrosancti Concilii Tridentini restituti. S. Pii V. Pont. Max. iussu editi, Clementis VIII. et Urbani VIII, auctoritate recogniti... Venetiis M. D. CXIV. Ex typographia Balleoniana. Armoiries : aigle bicéphale couronné. Contenu : f. 81 inc. mut. : Ad Sextam. Ana. Alleluia. Euouae. C’est le Psautier hebdomadaire disposé par heures du jour du dimanche au samedi, suivi des Complies du dimanche. F. 339-407 : 1er dim. Av. jusqu’à la Pentec., puis Trinité, Fête-Dieu, S. Nom de Jésus, Chaire de S. Pierre, S. Martine vg., S. Joseph, Sept Douleurs, S. Herménégilde, Appar. S. Michel, S. Venant, S. Julienne de Falcon., S. Jean Bpte, SS. P. et P., S. Élisabeth, S. M. Madel., S. Pierre-ès-Liens, Transfig., Assomption, Stigmates de S. Fr., S. Michel arch., SS. Anges gard., S. Thérèse d’Avila, Toussaint. F. 407v-446 : Commun des SS. et Offices votifs, Dédicace et Défunts. F. 447-485 : Hymnes propres des SS. Fêtes spéciales : Transl. N.-D. de Lorette, Expectatio B.M.V., Desponsatio B.M.V., Servites de Marie, S. Couronne d’épines, Précieux Sang, S. Gabriel arch., S. Lance et SS. Clous, Patronage de S. Joseph, S. Catherine Fieschi, S. Jean Népom., S. Philippe Neri, Sacré Cœur, S. Rédempteur (propre à la Vénétie), S. Theresiae 2°, Sept Douleurs, Maternité N.-D., Pureté N.-D., S. Raphaël arch. Finis. Ff. non signés, add. ms. : Die XX Oct. In festo S. Joannis Cantii conf. Semid.

163Cote ancienne : EE. I. 5.

1646. Graduel, Propre des Saints, Rome 1614. Impr. sur papier, ff. 5+339+ 33+1, mm. 576×360, justification Frontispice : Graduale de Sanctis iuxta ritum Sacrosanctae Romanae Ecclesiae cum cantu Pauli V. Pont. Max. iussu reformato cum privilegio. Romae ex typographia Medicaea Anno M. DC. XIIII. Contenu : f. 1-187v : Propre des Saints, de S. André à S. Pierre d’Alexandrie. F. 188-251 : Commun des SS. F. 252-291 : Messes votives (Dédic., N.-D.). F. 292-298 : Défunts. F. 299-339v : Kyriale. F. 339v : Graduale Sanctorum Finis.

165Cote ancienne : EE. I. 6.

1667. Psautier romain, Venise 1747. F. 1. add. : Ad vsum Chori Basilicae Liberianae Ill.mus & Rmus Dmns Xaverius Justi Nani in ea Canonicus & sacrae Musicae Praefectus Psalterium hoc praestinauit et addixit Anno Dmni MDCCXLVII. F. 2, frontispice : Psalterium Romanum dispositum per hebdomadam ad normam Breviarii & etc. recogniti... Venetiis MDCCXLVII ex typographia Balleoniana. Contenu : Psautier de la semaine.

167Cote ancienne : EE. I. 7.

1688*. Antiphonaire, Propre du Temps et des Saints, Venise 1718. Impr. sur papier, pp. 462+LXIX (manquent 4 ff.), mm. 435×315, justification mm. 390×264, 10 lignes musicales et 10 de texte. Notation carrée noire sur tétragramme rouge. F. 1, frontispice : Antiphonarium de Tempore et de Sanctis ad normam Breviarii ex decreto Sacrosancti Concilii Tridentini restituti, S. Pii V. Pontificis Maximi iussu editi, Clementis VIII. ac Urbani VIII. auctoritate recogniti. Venetiis MDCCXVII(I), apud Paulum Balleonium. P. 3-32 : Psalmus Venite per annum. P. 33-340 : Propre du Temps (1er dim. Av.-Fête-Dieu). P. 341-461 : Propre des SS. (S. André-S. Clément). Partie manuscrite. F. I-XLII : Commune SS. Dédicace, antiennes mariales de Complies. F. XLIII-LXVI : Défunts. F. LX VIIv : Notre-Dame du Mont-Carmel. F. LXX : Finis.

169Cote ancienne : EE. I. 8.

1709*. Graduel romain des Dimanches, Rome 1614. Imprimé sur papier, ff. 310, mm. 495×375, justification mm. 415×320, 4 ff. détachés. Frontispice disparu. F. 1 : Paulus papa Quintus ad futuram rei memoriam. Qui ad christianae Reipublicae. P. 310 : Explicit Graduale Dominica(le). P. 311 : Ex typographia Medicaea Romae Anno M.D.C.XIV. Contenu : Messes du Temps (p. 1260) ; Aspersion (p. 260v-262) ; messe des défunts (p. 262v-269) ; Kyriale (p. 269v-310). P. 310 : Explicit Graduale dominica[le]. P. 311, add. manuscrites du xviie-xviiie s., 1e main : Missa contra Paganos. Intro. Exurge quare, fogl. 50. Grad. Alla, Excita Dne fogl. 6, Offert. Populum humilem fogl. 223. Commun. In salutari tuo fog. 257.-2e main : Missa pro pace. uid. in Dominica XVIII post Pentecosten. Offertorio in Dominica IV in Quadragesima.

171Cote ancienne : EE. I. 9.

17210. Funérailles de Marie-Louise de Bourbon, reine d’Espagne, Rome 1819. Imprimé sur papier, f. 17, mm. 550×400, justification mm. 343×242, f. 1-10v : 35 lignes longues par page ; f. 11ss. : 2 col. F. 1, frontispice : Descrizione degli onori funebri renduti in Roma, dalla Corte di Spagna a Sua Maestà Cattolica Maria Luisa di Borbone, regina delle Spagne e delle Indie, il dì 10. di gennaio MDCCCXIX in Roma nella stamperia De Romanis con licenza de’ Superiori. F. 2, funérailles célébrées à Sainte-Marie-Majeure. F. XVII : In funere Mariae Aloysiae Borboniae Hispan. et Ind. reginae catholicae oratio ad Pium VII. P. M. habita in Basilica Liberiana IV. idvs ianvar. an. MDCCCXIX ab Iohanne Francisco Marco Hispano caussarum Sacri Palatio Apostolici auditore. P. 18, fin.

173Cote ancienne : EE. I. 10.

17411*. Psautier-Hymnaire sans lieu ni date d’impression (xviie-xviiie siècles). Imprimé sur papier, pp. 471+4, mm. 485×345, justification mm. 375×258. 1er plat intérieur : dessin au crayon du Sacré-Cœur rayonnant. Manquent deux ff. initiaux. F 3 frontispice : Psalterium chorale secundum consuetudinem sanctae Romane Ecclesiae. Contenu : Invitatoire noté, Hymne (Octave Pent.-1er oct.), Psautier hebdomadaire (p. 3-337), Hymnaire du Temps (Avent-24e Dim. ap. pent., p. 338-38), Trinité, Fête-Dieu (p. 359362), des Saints (S. Nom de Jésus-Toussaint, p. 364-406), du Commun (p. 407-425), Office des morts (p. 426-444) ; Hymnes propres (p. 445-472) ; add. manuscrites (2 pp. non numérotées) : In festo SS. Cordis Jesu, Die XX. octobr. In festo S. Joannis Cantii conf.

175Cote ancienne : EE. I. 11.

17612 13. Cotes anciennes : CD. 1, CD 2, CD. 3.

17714.

178Voir ci-après.

17915 16. Cotes anciennes : HH. III. 1, HH. III. 2.

180Voir ci-après.

18115 A. Huit folios doubles, garde détachée de 15 et provenant d’un Missel du xive siècle Contenu : Exultet, prophéties du Samedi Saint, messes de juill.-août, et 9 petits fragments.

18216 A. Trois folios doubles, garde détachée de 16 et provenant d’un Missel du xive siècle. Contenu : Calendrier, Noël, Exultet et prophéties du Samedi Saint, plus 3 petits fragments.

18317 à 20. Antiphonaire à l’usage de Sainte-Marie-Majeure, xvie siècle début et xvie-xviie siècle. Parchemin 17, mm. 718×527. Ff. I-165, contenu : Sanctoral des principales fêtes de N.-D. des Neiges à la Toussaint + Commun de la Vierge et répons de l’Exaltation et Invention de la S. Croix. ; 18, mm. 721×500. Ff. I-143, contenu : Sanctoral des princ. fêtes de S. Étienne à SS. Pierre et Paul ; 19, mm. 691×489. Ff. 165, contenu : Temporal des principales fêtes de Pâques à la Fête-Dieu ; 20, mm. 740×514. Ff. I-183-II, contenu : Temporal de Noël au Samedi Saint. Ecriture gothique italienne de différentes mains. Décoration : en 17-18, toutes les initiales sont restées en blanc ; en 19-20, initiales décorées de motifs végétaux et animaux sur fond bleu ou rouge avec encadrement doré pour le premier, motifs floraux sur fond d’or pour le deuxième volume. Notation carrée en noir sur tétragramme rouge.

184Cotes anciennes : HH. III. 3, HH. III. 4, HH. III. 5, HH. III. 6.

185Bibl. : Salmon, I, p. 66-67, n. 131 ; CMM. SMM., p. 28-52.

18621. Paolo Agostini, Messes à quatre voix, Rome 1715. manuscrit sur papier, 39 pp., mm. 718×555, justification mm. 650×463, initiales rouges ornées, pentagramme. Contenu : deux messes à quatre voix, la première intitulée Ave Regina angelorum, la seconde, Missa sine nomine. P. 2 : Auctore Paulo Agostino Valeranensi Sacrosanctae Basilicae Vaticanae Capellae Magistro. Missa sine nomine quattuor vocum ejusdem auctoris. P. 22 : Ad usum Chori Sacrosanctae Basilicae. Ioannes Hublet Leodiensis exarabat Romae. Anno Domini MDCCXV.

187Cote ancienne : HH. III. 7.

188Bibl. : CMM. SMM, p. XIV.

18922. Thomas-Luis de Vittoria, Messes à quatre voix, Rome 1716. Manuscrit sur parchemin, 44 pp., mm. 618×475, justification mm. 487×385, initiales rouges ornées. Contenu : copie de deux messes à quatre voix de Th.-L. de Vittoria (1540-1613), composées à la demande et aux frais du maître de chapelle de Sainte-Marie-Majeure. Frontispice : Missae duae quaternis vocibus decantandae ex vetustis exemplaribus Thomae Ludovici de Victoria Abulensis, obsoletis et absumptis ad diuturniorem usum Sacrosanctae Basilicae Liberianae a Ioanne Hublet Leodiensi in membranis exaratae. mandante ac sumtibus erogante Rmo. Dno. Canonico Musices Praefecto. Anno Salutis MDCCXVI.

190Cote ancienne : HH. III. 8.

19123. Pompeo Canniciari, Messes à quatre et cinq voix, Rome 1716. Manuscrit sur parchemin, 88 pp., mm. 618×475, justification mm. 515×385, initiales rouges ornées. Contenu : trois messes à quatre et cinq voix de Pompeo Canniciari (+ 1744). Frontispice : Missae tres quarum primam quinis vocibus reliquas quaternis decantandas Pompeius Canniciari ex Valentano in agro Castrensi Sacrosanctae Basilicae Liberianae Musices moderator composuit, dicavitque Rmo. Dno. Canonico Musicae Praefecto, ejus jussu ac sumptibus Joannes Hublet Leodiensis ad usum Sacrosanctae Basilicae exaravit Anno Do-mini MDCCXVI.

192Cote ancienne : JJ. III. 1.

19324. Messes anonymes, xvie siècle. Manuscrit sur papier troué par l’encre acide, 127 pp ; mm ; 555×460, justification mm ; 460×380, mutilé au début. Toute consultation du volume est à déconseiller vivement. Manquent les premiers feuillets et avec eux le frontispice du volume. Les feuillets qui subsistent sont numérotés au bas des pages. Contenu : sept messes à quatre voix.

194Cote ancienne : JJ. III. 2.

195Bibl. : Census-Catalogue, IV, p. 64 ; CMM. SMM, p. XIV.

19625, 30, 31. Graduel de la Curie, xive siècle. Parchemin. 25 et 30 : mm. 540×400, & 31 ff. I-230-II & et I-126 (les ff. 124-126 sont seuls pentagrammés) ; 31 : mm. 512×385, ff. I-215-II (f. 199 seul pentagrammé). Écriture gothique italienne de différentes mains. Décoration : initiales calligraphiques en rouge et bleu et décorées de motifs géométriques, floraux et animaux ; initiales figurées (25, f. 1, 32 ; 30, f. 1, 35v ; 31, f. 1). Contenu : 25 Temporal de l’Avent au Samedi Saint ; 30 Temporal de Pâques au XXIIIe dim. ap. Pent. ; 31 Sanctoral de S. André à S. Martin (f. 1-69), Commun (f. 69-169), défunts (f. 169-173), Kyriale (f. 174-199), additions (f. 200-215).

197Cotes anciennes ; JJ. III. 3, JJ. III. 8, JJ. III. 9.

198Bibl. : Salmon, II, p. 87, n. 193 ; CMM. SMM, p. 53-77.

19926. Messes à quatre voix, vers 1516-1520. Manuscrit sur papier, 264 ff., mm. 537×410, justification 427×298. Écriture du xvie siècle. Quinze messes à quatre et cinq voix que l’inventaire administratif de Sainte-Marie-Majeure attribue à Luschini.

200Cote ancienne : JJ. III. 4.

201Bibl. : Census-Catalogue, IV, p. 64 ; CMM. SMM, p. XIV.

20227. Georges de la Helf, Messes à cinq, six et sept voix, Anvers 1528. Imprimé sur papier, 261ff., mm. 535×385, justification mm. 440×310, 10 portées avec texte par page, mangé des vers. Étiquette collée au dos de la reliure : De La Helf Giorgio, Messe a 5. 6. 7. voci. Frontispice : Octo missae quinque, sex et septem vocum auctore Georgio de la Hele, apud insignem cathedralem Tornacensem ecclesiam phonasco, iam primum in lucem editae Antverpiae ex officina Christophori Plantini typographi regii. M.D.XXVIII. Devise : Labore et constantia.

203Cote ancienne : JJ. III. 5.

20428. Hymnes liturgiques de l’Office, Anvers 1644. Imprimé sur papier, 204 ff., mm. 534×432, justification mm. 473×345, 10 portées avec texte par page F. 1 : Hymni sacri in Breviario Romano S. D. N. Urbani Papae III auctoritate recogniti et cantu musico pro praecipuis anni festivitatibus expressi. Armoiries pontificales (3 abeilles). Antverpiae ex officina Plantiniana Balthasarus Moreti MDCC.XLIV. Contenu : ff. 2-94, Temporal ; ff. 84v-141, Sanctoral des grandes fêtes ; ff. 141v-196, Commun des SS., Dédicace, ff. 196v-204, SS. Anges gardiens, S. Martine.

205Cote ancienne : JJ. III. 6.

20629. Messes anonymes à trois voix, xvie-xviie siècle. Manuscrit sur papier. Pas de frontispice, f. 1 avec 11 portées musicales sans notes ni texte. F. 2v-23 : 1e messe (Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus, Agnus Dei à 3 voix) ; f. 23v-52 : 2e messe ; f. 54-83 : 3e messe ; f. 83v-90 : antiennes mariales de complies ; f. 90v-113 : 4e messe ; f. 113v-140 : 5e messe.

207Cote ancienne : JJ. III. 7.

20831 A. Sept petits fragments détachés de 31, dont le plus grand a trait au 2e noct. de l’office de S. Michel (29 sept.) ; plus un 8e fragment, mm. 33×18mm, de l’office de S. François d’Assise (4 oct.) ; et un 9e consistant en une double feuille contenant sur un côté les messes de carême de la Fer. V. Introitus. Letetur cor querentium Dominum, au Sabbato. Sicientes uenite ad aquas, sur l’autre côté l’Evang. Ego sum lux mundi. Des. uideo. Dixerunt ergo illi.

20932*. Magnificat à plusieurs voix, xviie siècle. Imprimé sur papier, notes manuscrites.

210Cote ancienne : JJ. III. 10.

21132 A. Feuillet de garde détaché du précédent, bifolium manuscrit d’un Missel du xive siècle, avec messes du Carême, plus 7 fragments de feuillets notés.

21233. Antiphonaire romain, xviie siècle. Parchemin, mm. 555×418/415, ff. 34, mutilé au début et à la fin. Notation carrée en noir sur tétragramme rouge. Contenu : 1° f. 1-16 : S. Croix (3 mai), de l’ant. au Magn. des 1es vêpres aux 2es vêpres, 2° f. 17-34 : S. Trinité.

213Cote ancienne : JJ. III. 11.

214Bibl. : CMM. SMM, p. 78-81.

21534. Alfonso Lobo, Messes à plusieurs voix, Madrid 1602. Imprimé sur papier. 136 ff., mm. 533×370, justification mm. 480×315, 12 portées musicales par page avec texte F. A : In laudem..., 4 poèmes dédicatoires magistri Iosephi de Valdiuielso, Petri Iohannis Ludovici de la Cerda e S. I.... Chacon... Arze Solorzano. F. Av : Index rerum in hoc volumine contentarum. Missae B. Dei Genitricis. Marie Magdalenae. Prudentes uirgines. Petre ego pro te rogaui. Simile est regnum caelorum. O rex gloriae, à 6, 5, 6 et 4 voix. Puis : Moteta ex deuotione inter missarum solemnia decantanda. O quam suauis est 6 vocum. Quam pulchri sunt 6 voc. Aue regina caelorum 5 voc. Versa et in luctum 6 voc. Credo quia Redemptor 4 voc. Viuo ego 4 voc. Aue Maria 8 voc. F. A2, dédicace : Decano Senatuique sanctae ecclesiae Toletanae Hispaniarum primatis Alfonsus Lobo in eadem ecclesia portionarius & musicae praefectus perpetuam felicitatem exoptat. Colophon : Matriti apud Joannem Flandrum.

216A. Lobo (v. 1555-v. 1610).

217Cote ancienne : JJ. III. 12.

21835. Thomas-Luis de Vittoria, Hymnes à quatre voix selon l’usage de l’Église romaine, Rome 1581. Imprimé sur papier, 179 pp., 515×375, justification mm. 447×310, 11 lignes de portées et de texte. Frontispice : Thomae Ludovici a Victoria Abulensis Hymni totius anni secundum sanctae Romanae ecclesiae consuetudinem qui quattuor concinnuntur vocibus. Fin : Finis. Romae apud Franciscum Zanettum cum licentia Superiorum MDLXXXI. Dédicace à Grégoire XIII. Impression : Ex typographia Dominici Basae. P. 180 : Index canticorum vulgo Magnificat (16 pièces), Index quatuor Antiphonarum per annum, quinque et octo vocibus.

219Cote ancienne : JJ. III. 13.

22036. Morales, Magnificat selon les huit tons, sans lieu ni date d’impression. Imprimé sur papier, 32 ff., 495×350 mm., justification mm. 430×260, 10 portées par page. Etiquette collée sur le premier plat intérieur : Magnificat del Morale. 1er f. de garde : Morales.

221Cote ancienne : JJ. III. 14.

22237. Saverio Giusto Niani, Psautier, 1747. Imprimé sur papier, mm. 490×350 environ, justification mm. 420×260. Complètement mangé par les vers. Frontispice : In Usum Chori Basilicae Liberianae Ill.mus & R.mus Dns. Xaverius Justi Niani in ea Canonicus & Musicae Praefectus Psalterium hoc praestinavit Et addixit Anno Dni. MDCCXLVII.

223Cote ancienne : JJ. III. 15.

22438 & 39. Bible en 2 volumes. Incunable Venise : Nicolas Jenson 1476 2°. 470 ff. Le 1er vol. contient les livres bibliques de la Genèse aux Psaumes, le 2e, des Proverbes à l’Apocalypse. Après quoi, le colophon : Explicit biblia impressa Venetiis per Franciscum de hailbrun et Nicolaum de frankfordia socios M.CCCC.LXXVI. Suit : Incipiunt interpretationes hebraicorum nominum per ordinem alphabeti.

225Cote ancienne : BB. I. 1 et 2.

226Bibl. : Hain, 3063 ; GK IV, Leipzig 1930, p. 90, n° 4222 (ne connaît pas l’incunable libérien) ; Shehan, B. 234, I, p. 233, non signalé parmi les cinq exemplaires de la B.A.V.

22740. Sacramentaire romain, vers 1230.

228Cote ancienne : BB, I, 3. Voir ci-après.

22941. Bréviaire d’hiver de la Curie romaine, xiiie siècles, fin.

230Cote ancienne : BB. I. 4. Voir ci-après.

23142. Propre des Saints à l’usage de Sainte-Marie-Majeure, 1710. Imprimé sur papier, mm. 235×170. Frontispice : Proprium Sanctorum ad usum cleri Patriarchalis Basilicae Sanctae Mariae Majoris a Sacra Rituum Congregatione recognitum & approbatum. Pars hyemalis. Romae Typis Antonii de Rubeis. MDCCX. Superiorum permissu.

232Cote ancienne : BB. I. 5.

23343. S. Grégoire le Grand, Regula pastoralis, vers 861. Manuscrit sur parchemin, mm. 260×180, ff. 185. Écriture caroline romanesque. Décoration : f. 1v, bordure d’entrelacs géométriques avec une croix mi-partie ocre et blanc, peinture à pleine page représentant le pape S. Grégoire en train d’écrite la Règle pastorale sous l’inspiration du Saint-Esprit figuré par une colombe parlant à son oreille. Inscription ascrite : ο αγιοc Γριγοριοc. Annotations d’origine : F. Ir Liber Regulae Pastoralis / S. Gregorii Papae / scriptus ab Hermenulfo / iussu Martini / Episcopi / sanctae Pipernatis Ecclesiae. F. 1v Liber Regulae Pastoralis / Sancti Gregorii Papae / scriptus ab Hermenulfo calligrafo / iussu / Martini episcopi / sanctae Pipernatis ecclesiae. F. 2 Ego Martinus / episcopus sanctae Pipernatis / Ecclesiae hvnc librum / pastoralem fieri / institui Domi(no au)xiliante. F. 9v add. marg. inf. lacunaire In nomine Domini. constat me Georgius subdiaconus S. Andree apostoli... exaiulo... Iohannes presbyter peñ (= petiam ?) de uineis. que sunt in mola barbara. dnr... (= donari ?)... post indictiuonem III.... F. 185 Qui nescit scribere / putat se nullum esse (= habere) laborem : intentique / oculi caliginem ducunt. Tres articu/li exarant sed totum corpus laborat. Et sicut nauta desiderat ad ultimum portum. Ita scriptor ad ultimum versum. / Set tu qui legis ora pro me Hermenulfum peccatorem / Si(c) habeas deum protectorem in die aduentus sui. Contenu. F. 2v-5 capitulation. F. 5 inc. : In nomine Domine incipit / Liber Regulae Pastoralis Gregorii pp. Pastoralis curae.

234Cote ancienne : BB. I. 6. Bibl. :

235Ed. PL 77, 13-128. – Et. : F. Ughelli, Italia Sacra, Venetiis 1717, p. 12791280 ; V. Federici, La « Regula Pastoralis » di S. Gregorio Magno nell’Archivio di S. Maria Maggiore, dans « Römische Quartalschrift » 15, 1901, p. 123-127.

23644. Rituel, xiie-xiiie siècle. Manuscrit sur parchemin, mm. 240×175, ff. 46. Écriture caroline romaine. Contenu : F. I Ordo ad faciendum cathecuminum. F. XXv Incipit officium super sponsum et sponsam. F. XXIVv Benedictio mulieris post partum. F. XXV Ad communicandum infirmum. F. XXVIv Ad ungendum infirmum. F. XXXv Cum frater penitus morti appropinquauerit. La litanie des saints comporte l’invocation répétée de S. Dominique. F. XXXIIIv-XLVII Commendatio animae et funérailles. F. XLVI Explicit liber. Deo gratias. F. XLVI-XLVII add. xvie s. : + Sequentia S. Euang. sec. Ioh. (11, 21-27) ; + Sequentia S. Euang. sec. Marchum (16, 17-20) ; Ad te leuaui oculos. Veni Creator Spiritus, Domine ihesu xpiste qui... te induere mereatur. xpm. f. t. (xvie ou xviie s.).

237Cotes anciennes : BB. II. 7, Parte IX, n° IV. – Bibl. : Salmon, III, p. 80, n. 244.

23845. Anthologie de poètes latins classiques, xve siècle. Manuscrit sur papier, mm., ff. 165, mm. 212×148, justification mm. 138×92, 22 lignes par page. Écriture humanistique. Premier plat intérieur étiquette récente : S. MARIA MAGGIORE / 45. Titre : Versus latini di varii autori. Manoscritto. F. 162-165 déchirés en bas. Reliure moderne.

239Cote ancienne : BB. I. 8.

24046. Traité contre les vices, xve siècle. Manuscrit sur papier, mm. 208×150, justification mm. 142×92, ff. 109 non paginés. Premier plat intérieur, étiquettes cote actuelle, puis Versi latini di varii autori manoscritto, et note écrite sur l’ais de bois : Juliano Cardello not. de Spedale de St° Joanne... E fu l’ultimo anno de Jnocentio (Innocent VIII, 1484-1492). Le traité commence mutilé : fornd° cuidam xvi c. Je’ xlviii.... et finit mutilé : fiant dies eius pauci et episcopatum eius/...

241Cote ancienne : BB. I. 9.

24247. Procès du Chapitre libérien contre Raffaele De Sanctoris, 1486. Manuscrit sur parchemin, mm. 240×185, justification mm. 180×120, ff. 52, écriture humanistique, décoration : à la première ligne, les lettres de Uniuersis sont alternativement dorées et à l’encre bleue. Titre : Processus factus coram Reuerendo patre domino Juliano Episcopo Brictonoriensi et Venerabili Viro domino Sigismundo Bonsignore Canonico Basilice Principis Apostolorum de Vrbe Iudicibus et Commissariis in causa confirmationis permutationis facte inter Capitulum sancte Marie Maioris de Vrbe et dominum Raphaelem de Sanctoriis. F. 51 à la fin : Johannes de Beka Notarius. Inc. : Uniuersis et singulis. F. 51v : confirmation de la sentence : Et ego Johannes de Beka... Restauré 1979.

243Cote ancienne : BB. I. 10.

24448. Bréviaire de la Curie, xive siècle.

245Cote ancienne : BB. I. 11. Voir ci-après.

24649. Bréviaire de la Curie, xive siècle.

247Cote ancienne : BB. I. 12. Voir ci-après.

24850. Bréviaire franciscain selon l’usage de la Curie, xive siècle, début.

249Cote ancienne : BB. I. 13. Voir ci-après.

25051. Bréviaire de Pérouse à l’usage de Sainte-Marie-Majeure, xive siècle, début.

251Cote ancienne : BB. I. 14. Voir ci-après.

25252. Missel de la Chapelle papale à l’usage de Sainte-Marie-Majeure, xiiie siècle, dernier quart.

253Cote ancienne : BB. I. 15. Voir ci-après.

25453. Propre des Saints du Missel de Sainte-Marie-Majeure, xvie siècle. Manuscrit sur papier, mm. 300×220, justification mm. 278×168, ff. 133, F. 1 : Imprimatur si uidebitur Rmo Patri Magistro Sac. Palatii Apostolici rndus de Taulis Archiepiscopus Theodoricus Veren. Puis : Imprimatur fr. Bernardinus Ord. Praed. Frontispice : Proprium Missarum de Sanctis iuxta Proprium Officiorum a Sacra Rituum Congregatione recognitum et approbatum pro Sacrosancta Liberiana Basilica. P.75 : Die V. Augusti. In Dedicatione nostrae Sacrosanctae Liberianae Basilicae. Ex insigni miraculo Beatae Mariae per missionem niuis ecclesiam designatis. Personnages non identifiés.

255Cotes anciennes : BB. I. 16, C. I. 15.

25654. Missel romain, 1548-1549. Imprimé sur papier, mm. 225×165, justification 182×123, ff. 235, 2 col., 45 lign. par page. Frontispice : Missale romanum / nouissime impressum : diligentissime emendatum : ex omni parte integrum & / perfectum atque tam magno ordine missis cunctisque propriis in locis col/locatis : bene digestum/ vt omnibus non tantum doctis & expertis/ sed etiam rudibus & neophytis sacerdotibus ex improuiso : / cum occurrerit necessitas : celebrare uolentibus/ : omnia & singula absque inquisitionis labore : in/ uentu sint facillima : adiectis in fine missis / nouiter a Sede Apostolica approbatis & / acceptis : verum de sanctissimo nomine / Jesu / & de sacris sponsali/ bus beatissime virgi/nis Marie. Puis la devise : Virtute dvce / comite fortuna (rub.), en dessous le colophon : Ioan. Gryphius excudebat / MDXLVIII. F. 235v, colophon final : Venetiis apud Ioan. Gryphium. MDXLIX. Contenu : 1° f. 1v-7 Calendrier (un saint par jour). 2° f. 7v-8v : Table des matières. F. 8v Gravure de l’Annonciation. 3° Missel. f. 1-139 : Propre du Temps, 4° f. 140186 Propre des Saints. 5° f. 186v-235v : Commun des Saints et Messes votives. Parmi ces dernières sont à signaler, f. 219ss., In festo visitationis gloriose virg. Marie, In solennitate Iconie domini Saluatoris, Missa de dulcissimo et sacratissimo nomine D. n. I. C.... concessa a domino Bonifacio VI... cum 3 candelis. Séq. Dulcis Ihesus nazarenus (RH 4909), Cinq plaies de N. S., Missa archangeli Raphaelis, In festo S. Anne, In S. Guilielmi cf., In S. Simpliciani ep. & cf., In S. Rochi cf., In festo S. Ioseph. In festo S. Francisci de Paula, In translatione S. Bartholomei de India in Liparim, Missa in celebritate sanctissimi & diuini nominis Iesu. Les messes votives énumérées caractérisent le développement dévotionnel de la Renaissance et du Baroque romains.

257Cote ancienne : BB. I. 17.

25855. Antiphonaire de Sainte-Marie-Majeure, 1698. Manuscrit sur parchemin, mm. 385×285, justification mm. 250×220 ff. I-II-183-III (= 367 pp.), 14 lignes moitié texte moitié musique par page. Écriture romanesque. Notation carrée en noir sur tétragramme rouge. Contenu. Frontispice : ANTIPHONAE. HYMNI / ET RESPONSORIA / NONNULLORUM / SANCTORUM/ QUI IN / SACROSANCTA / LIBERIANA / BASILICA / SOLEMNIZANTUR / ANNO DOMINI M.D.C.XCVIII. À la main et à la mine de plomb, ex-libris : 20 Ottobre. / Thomas Altavilla. F. 2rv Table des matières : INDEX / Eorum omnium, quae in hoc / opere continentur (rub.). S. Ioseph Confess., Visitationis B. Mariae Virginis, S. Elisabeth Reginae Portugalliae, S. Mariae Magdalenae, Dedicat. S. Mariae ad Niues, Transfigurationis Dni. nostri Iesu Christi, Exaltationis S. Crucis, S. Clementis pape & mart., S. Bibianae Virgin. & mart., Commune Sanctorum (rub.), Comm. apostol. & Euangelistar. Comm. App. & Euang. tempore Paschali, Comm. unius Martyris extra temp. Pasch., Comm. Martyr. temp. Paschali, Comm. Plurim. Mart. extr. temp. Pasch., Comm. Confess. Pontificis, Comm. Confess. non Pontif., Comm. Virginum, Comm. Sanctae Mart. tantum & nec Virgi. nec Martyris, Dedicationis Ecclesiae, Sanctae Mariae in Sabbato.

259Cote ancienne : CC. I. 2.

260Bibl. : Salmon, I, p. 66, n. 130 ; CMM. SMM, p. 107-117.

26156 & 93. Missels romains à l’usage de Sainte-Marie-Majeure, 1553. Ce sont deux exemplaires sur papier de la même édition, mm. 322×220, justification 240×170, 69 lignes par page (Ordo misse), 41 lignes (Propres du Missel). Toutefois au premier manque le début, au second la fin. Ensemble ils permettent de reconstituer le Missel complet. Contenu. 56, f. 1 dans les rubriques générales de la messe, la note : per R. D. Joannem Burkardum. F. 3-7 Calendrier (mars-déc.). F. 8-9 Ordo misse. F.1 Incipit ordo Missalis secundum consuetudinem Romane curie. F. 146v Incipit proprium sanctorum (S. André à S. Catherine). F. 196. Après la messe de mariage f. 232v In festo visitationis gloriose virginis Marie, Missa pro vitanda mortalitate, In solemnitate iconie domini sal. – 93, frontispice comportant la gravure de la Résurrection, elle-même entourée des mots : Certitudo resurrectionis nostrae, ensuite le titre : Missale Romanum ordine absolutissime consummatum, ce-sis et punctis apte distinctum, ab omnibus mendis expurgatum, atque adeo apposite locis Biblie adnotatis, & ceteris, que opus sunt accommodatis perfectum, vt neque ab eruditis aeque ac imperitis quicumque (= quidcumque) amplius in eo possit desiderari. Cui et ordinarium dirigens caerimonias missarum, et omnes missas nouas recens inseruimus. Puis gravure d’une sirène couronnée. 1° f. +1–+2 Calendrier (janv.-déc.) et f. +8 table des dimanches. 2° f. ++1–++6 Ordo missae. F. ++6v gravure du Christ en croix entouré de sa mère, de S. Marie Madeleine et de S. Jean. 3° f. 1 Incipit ordo Missalis secundum consuetudinem Romane curie. Propre du Temps, de l’Avent au Samedi Saint. 4° f. 92 Ordinaire de la messe, préface (dont celles de S. Augustin et de S. Jérôme, barrées. F. 100v gravure du Christ en croix (la même qu’au f. ++6). F. 101 Canon de la messe. 5° f. 104-146 suite du Propre du Temps, du jour de Pâques au 24e dim. ap. la Pent. 6° f. 146v-215 Incipit proprium Sanctorum, de la vigile de S. André à S. Catherine. 7° f. 216247v Messes votives : Visitation, Icône de N.S., Cinq plaies, S. Raphaël arch., S. Anne, S. Guillaume, S. Simplicien, S. Roch, Compassion de N.D., Quatorze SS. Auxiliaires, S. Job contra morbum gallicum (= syphillis), vêture d’un jeune homme ou d’une jeune fille, réception des pizochares, bénédiction de l’agneau pascal, de l’eau bénite, In festo S. Francisci de Paula, In translatione S. bartholomaei de India in Liparim,... de Lipari in Beneuentum. Colophon final : Missale ordinarium secundum ritum sancte Romane ecclesie : diligentissime emendatum : in quo multa nuper addita sunt : que in aliis Missalibus nunquam alias impressa fuere : in inclita Venetiarum urbe apud heredes Petri Rabani et socios. Anno. M D LIII, mense ianuario.

262Cotes anciennes : BB. II. 3, C. I. 3.

26357 & 58. Propres des Saints de Sainte-Marie-Majeure, 1714. Il s’agit de nouveau de deux exemplaires d’une même édition, le premier de la Pars aestiva, le second de la Pars hyemalis. Certaines de leurs parties leur sont donc communes, d’autres propres. Deux volumes. En tenant compte du fait que dans le premier volume, restauré, les feuillets ont été remontés sur papier, ses nouvelles mesures diffèrent de celles du second. Nous donnons cependant les mesures anciennes. Papier, mm. 220×150, 57 ff. a1–a4+1–475, 33 lignes par page. 58 27+95+178 +115 pp., 33 lignes par page. Feuillet de garde, gravure à pleine page représentant une vue en perspective de l’intérieur de la basilique avant les trasformations de Ferdinando Fuga, plus en médaillons, à droite la basilique de Saint-Pierre et à gauche la place de l’Esquilin avec l’obélisque, en bas un carton baroque avec l’inscription CVNCTAS / ILLVSTRAT ECCLESIAS. Contenu commun. Frontispice : Proprium / Sanctorum / Ad usum Cleri Sacrosanctae / Patriarchalis Basilicae / Sanctae Mariae Majoris / A Sacra Rituum Congregatione/ recognitum, & approbatum. : Pars Aestiua ou Pars Hyemalis. Armoiries du pape Clément XI. Romae MDCCXIV, / Typis Antonii de Rubeis in Platea Cerensi / Superiorum Permissu. Approbations officielles ; lettre du cardinal-archiprêtre Pierre Ottoboni pour demander l’approbation, indults pontificaux et décrets de la Congrégation des Rites qui la donnent, tables diverses. Calendrier, Tabula festorum. Parties propres : Propre des Saints d’été en 57 et Propre des Saints d’hiver en 58. A la fin de 57 colophon : Romae MDCCXIV. Typis Antonii de Rubeis in Platea Cerensi Superiorum permissu. Restauration du 57 en 1978 : feuilles anciennes remontées sur support nouveau, reliure neuve. Reliure ancienne du 58.

264Cotes anciennes : CC. I. 4 et CC. I. 7. Voir pl. VII.

26559 & 60. Décrets des Sacrées Congrégations, 2 vol. xviiie siècle. Titre : Decreta Varia Congregationum ab anno 1549 usque ad 1700 Tomo 1, f. 1-4 table des matières, ab anno 1700 ad 1733 Tomo II. Contenu : décrets originaux des Congrégations, de formats divers, concernant la basilique et à elle adressés, en 59 de 1539 à 1700, index f. 1-4 ; en 60 de 1700 à 1733, index f. 1-5. Écritures diverses selon les époques.

266Cotes anciennes : C. I. 8 et C. I. 9.

26761. Titre du dos : Tomba di S. Girolamo descritta dalla bona memoria del Canonico Pier Filippo Strozzi, xviiie siècle. Manuscrit sur papier, pp. 105+33, mm. 270×200. La moitié droite de la page est réservée au texte, la moitié gauche aux notes. Introduction et tables des matières sont écrites à pleine page. Contenu : rapport des fouilles faites dans le chœur de la basilique à l’occasion de la démolition du vieux maître-autel pour faire place à celui de Ferdinando Fuga en vue de retrouver la tombe de S. Jérôme. Le document n’est pas mentionné par Richard Krautheimer et ne semble pas avoir été connu de lui dans sa monographie de S. Maria Maggiore, du Corpus basilicarum christianarum Romae, III, p. 3. F. 3 titre : Nuovo Ristretto Dimostrativo in cui si prova essersi ritrovato nella Basilica Liberiana il Corpo Del Dottor Massimo S. Girolamo e si accenna la sua Tomba presente. Con nuovo Sommario in fine. F. 4 préface de l’auteur : L’Autore a chi legge il ristoramento e l’ornato magnifico della nostra Basilica. F. 7 : Indice degli Articoli del Ristretto. Voir dans notre chap. XI : Note sur le rapport Strozzi.

268Cote ancienne : CC. I. 11.

26962. Grégoire le Grand, Dialogues, Venise 1514. Édition de Venise, du 1.

27012. 1514. F. de garde : Ex libris S. Nicolai. F.2 : Incipit Tabula dyalogorum sancti Gregorii pape. F. 6 Titre : Eximii doctoris sancti Gregorii pape : de veris sanctis et miraculis que fuerunt facta temporibus suis dyalogorum Liber primus incipit. Colophon : Impressum Uenetiis per Joannem Rubeum Uercellensem Anno Domini 1514 kal. Dec. Ex-libris final : Stefano Mariani. F. de garde final : Furono d’opinione alcuni antichissimi Maestri in Teologia Cristiana essere cosa lecita il detestarsi.

271Cote ancienne : CC. I. 14.

27263. Alfonso Chacon ou Ciacconio, Traités sur Trajan et S. Jérôme, Venise 1583. Titres internes : Historia ceu uerissima a calumniis multorum vindicata quae refert M. Ulpii Traiani Augusti animam precibus Diui Gregorii Pont. Rom. a tartareis cruciatibus ereptam... auctore F. Alfono Ciacone. En réalité, ce titre ne correspond qu’à moitié du contenu du livret. On lit en effet sur le premier plat extérieur de la couverture l’indication suivante : Tractatus primus de liberatione animae M. Vlpii Traiani ab aeternis cruciatibus erepta, puis : Tractatus secundus quod D. Hieronymus fuerit S. R. E. Presbyter Cardinalis. En se faisant le défenseur de la première légende, Ciacconio défend une tradition médiévale du pouvoir d’intercession de Grégoire le Grand : voir les études recensées par R. Godding, Bibliografia di Gregorio Magno (1890-1989), nos 2430-2439. La seconde légende est de la même veine. Lui a donné naissance au Moyen Age l’activité romaine de Jérôme comme « secrétaire »-prêtre du pape Damase (382-384). Elle a trouvé un écho dans le culte qui lui a été rendu à partir du xiiie siècle à Rome et en particulier à Sainte-Marie-Majeure. Quand Boniface VIII le plaça parmi les quatre docteurs de l’Église latine où il figurait à l’origine à la dernière place comme prêtre, il passa rapidement à la deuxième, immédiatement après S. Grégoire le Grand, comme « cardinal ». Sainte-Marie-Majeure ne fut pas étrangère à cette promotion depuis qu’on y vénérait sa tombe. Au début du Baroque encore, la tradition libérienne du « cardinalat » était vivante, au témoignage de Ciacconio : voir CCL 72. Au bas de la page, ex-libris d’Alexandri Pollini. Sont joints 2 ff. doubles de papier (mm. 257×105) du texte manuscrit du deuxième traité. Colophon final de chaque traité : Venetiis Apud Dominicum Nicolinum. MDLXXXIII.

273Cote ancienne : CC. I. 15.

274NB. De l’ouvrage, il existe deux autres exemplaires dans la Bibliothèque Vaticane, cotés Barberini U.III.31 et R.I. IV. 649, alors que celui du fonds libérien n’est pas signalé dans le fichier de la Bibliothèque.

27564 à 71. Cartulaire libérien, 981-1739. Ce recueil contient la copie de 271 actes, dont 200 environ antérieurs à l’an 1300, originaux et manuscrits sur parchemin, indépendants l’un de l’autre par leur support matériel, échelonnés de l’an 981 à l’an 1739, écrits sur des feuilles de formats variés par des scribes tout aussi variés. L’unité des actes tient au fait qu’ils ont été établis en faveur de Sainte-Marie-Majeure ou d’églises dépendant d’elle et dont les biens ont fini par être incorporés à son patrimoine au cours des âges. Les actes antérieurs à 1300 ont été publiés, les autres jusqu’au xvie siècle, analysés par Giovanni Ferri au début de ce siècle et l’ensemble des chartes, étudié et classé par Jean Coste en 1973. En voici l’analyse sommaire :

27664, actes 1-23, de l’an 981 à l’an 1193. Cote ancienne : CC II. 3.

27765, actes 24-57, 1208-1291. Cote ancienne : CC. II. 4.

27866, actes 58-77, 1292-1324. Cote ancienne : CC. II. 5.

27967, actes 78-100, 1324-1387. Cote ancienne : CC. II. 6.

28068, actes 101-123, 1388-1409. Cote ancienne : CC. II. 7.

28169, actes 124-142, 1412-1438. Cote ancienne : CC. II. 8.

28270, actes 143-166, 1438-1479. Cote ancienne : CC. II. 9.

28371, actes 167-195, 1480-1739. Cote ancienne : CC. II. 10.

284Bibl. : G. Ferri, Le carte dell’Archivio Liberiano, dans Archivio della Società Romana di Storia Patria, XXVII, 1904, p. 147-200, 441-459 ; XXVIII, 1905, p. 23-39 ; XXX, 1907, p. 119-168 ; J. Coste, Il fondo medievale dell’Archivio di S. Maria Maggiore, Ibid. XCVI, 1973, p. 5-77.

28572 à 80. Actes pontificaux pour Sainte-Marie-Majeure, 1191-1925. Ces neuf volumes renferment la transcription, par différentes mains du xviiie au xxe siècles, d’actes originaux des papes en faveur de Sainte-Marie-Majeure, dont un bon nombre ont été copiés des originaux des articles précédents (64-71). Les papes se suivent de Célestin III en 1191 à Pie XI en 1925. Je ne sache pas que les actes non édités par Ferri aient fait l’objet d’une publication scientifique. En voici l’analyse sommaire, les numéraux des actes étant ceux de G. Ferri :

28672, actes 22-61, de Célestin III, 1191 ; Honorius III, 1221 ; Grégoire IX 1223 ; Innocent IV, 1247 ; Alexandre IV, 1255 ; Urbain IV, 1262 ; Clément IV, 1266. Cote ancienne : CC. III. 1.

28773, actes 71-85 d’Innocent V, 1276 ; Honorius IV, 1285 ; Nicolas IV, 1288. Cote ancienne : CC. III. 2.

28874, actes 92-139 de Célestin V, 1294 ; Boniface VIII, 1296 ; Jean XXII, 1322 ; Urbain V, 1364 ; Grégoire XI, 1371. Cote ancienne : CC. III. 3.

28975, actes 158-201 de Boniface IX, 1395 ; Martin V, 1422 ; Eugène IV, 1433. Cote ancienne : CC. III. 4.

29076, actes 205-252 de Nicolas V, 1447 ; Pie II, 1458 ; Paul II, 1465 ; Sixte IV, 1472 ; Alexandre VI, 1497. Cote ancienne : CC. III. 5.

29177, actes 263-298 de Léon X, 1513 ; Clément VII, 1527 ; Paul III, 1532 ; Paul IV, 1556 ; Pie IV, 1561 ; Grégoire XIII, 1572 ; Adrien VI, 1522. Cote ancienne : CC. III. 6.

29278, actes 300-327 de Sixte V, 1585 ; Clément VIII, 1592. Cote ancienne : CC. III. 7.

29379, actes 334-397 de Paul V, 1606 ; Urbain VIII, 1625 ; Alexandre VII, 1655 ; Clément XI, 1667 ; Innocent X, 1647 ; Grégoire XV, 1622. Cote ancienne : CC. III. 8.

29480, actes 400-... d’Innocent XI, 1689 ; Alexandre VIII, 1690 ; Clément XI, 1703 ; Clément XIV, 1736 ; Benoît XIV, 1769 ; Pie VI, 1788 ; Léon XII, 1827 ; Grégoire XVI, 1838 ; Pie IX, 1854 ; Pie X, 1903 ; Pie XI, 1925. Cote ancienne : CC. III. 9.

295NB. Ne sont présents dans le dernier volume que 4 des 28 actes annoncés.

29681. Psautier de l’Église romaine, Venise 1601. Imprimé sur papier. Ff. 130, mm. 420×267, justification mm. 392×210, 2 col., 32 lignes par page, partiellement noté, notes noires sur tétragramme rouge. Frontispice : Psalterium secundum consuetudinem Romane Ecclesie dispositum per hebdomadam iuxta ritum Breuiarii, ex Sacrosancti Concilii Tridentini decreto restituti.... Venetiis apud Iuntas MDCI.

297Cote ancienne : CC. IV. 3.

29882. Psautier-Hymnaire des grandes fêtes, xviie-xviiie siècle. Imprimé sur papier, 241 ff., mm. 460×305, justification mm. 365×225. Mutilé (manquent les ff. 1, 2 à 8, 190 à 192, 225). Inc. : Ad Matutinum. Sicut erat in principio. Contenu : de l’Avent à l’office des morts. F. 2-192 : Psautier de la semaine ; f. 193-208 : Temporal ; f. 209-220 : Sanctoral des principales fêtes (Chaire de S. Pierre, Conv. de S. Paul, S. Jn Bapt., SS. Pierre et Paul, S. M. Mad., S. Pierre-ès-Liens, Transfig., Assompt., S. Michel, Toussaint) ; f. 220-228 : Commun des SS. ; f. 228v-230 : Dédicace, f. 231-241 : Défunts. F. 241v : Tabula psalmorum canticorum hymnorum. Ultim. f. 211 : Ut queant laxis.

299Cote ancienne : CC. IV. 4.

30083 à 86. Bullaire libérien, xviiie siècle. Recueil des bulles papales en faveur de Sainte-Marie-Majeure en quatre volumes à pagination individuelle. Papier, mm. 421×272. Au dos titre : Bullario Liberiano Tomo I°, Tomo II°.

30183, Tome Ier, p. 9-335, mm. 415×275, justification mm. 342×217, 29 lignes : bulles de Célestin III à Sixte IV, 1191-1477. Cote ancienne : CC. IV. 1-5.

30284, Tome II, p. 10-248, mm. 418×260, justification mm. 335×218, 29 lignes : bulles d’Alexandre VI à Clément VIII, 1497-1604. Cote ancienne : CC. IV. 6.

30385, Tome III, p. 20-304, mm. 408×267, justification mm. 339×221, 31 lignes, mais souvent moins ou plus : de Paul V à Alexandre VIII, 1606-1690. Cote ancienne : CC. IV. 7.

30486, Tome IV, p. 17-22, mm. 410×170, justification mm. 334×216, 28 lignes : de Clément XI, 1703-1704. Les p. 23-339 sont restées vides. Cote ancienne : CC. IV. 8.

30587. Missel carmélitain selon l’usage de l’Église de Jérusalem, Venise 1551. Imprimé sur papier, 24+249 pp., mm. 350×240, justification mm. 265×171. Frontispice : Missale Carmelitanum Fratrum ordinis B. Marie de Monte Carmelo secundum vsum Hierosolymitane ecclesie... Venetiis M DLI. Colophon final :... per Reuerendum patrem Hieronymum Gilbertum Veronensem eiusdem sacri ordinis professorem et S. Marie Transpontine in Vrbe priorem. Arte et impensis heredum Luceantonii Junte diligentissime impressum feliciter terminatur Anno Domini Millesimo quingentesimo primo. Mense Septembri.

306Cote ancienne : BB. I. 18.

30788. Missel de la Curie romaine, Venise 1505. Imprimé sur papier, pp. 8+ 233, mm. 360×245, justification mm. 282×175, 2 col. Premier f. de garde : R.mus D. D. Car.lis Agennen. dono dedit huic veneran. basilice. Titre : In nomine dni. nostri Jesu Christi & matris eius s.cissime v.ginis Marie. Amen. Incipit ordo missalis secundum ordinem Romane curie. Colophon final : Finit Missale diligenter emendatum secundum ritum Romane curie. Impressum Venetiis per Antoninum de zanchis Bergomensis. Regnante inclyto Duce Leonardo Lauredano. Anno Dni. M. CCCCCV. Die. XVII. Mai.

308Cote ancienne : BB. I. 19.

30989. Livret épiscopal, xvie siècle. Imprimé sur papier, pp. 21, mm. 328×230, 42 lignes par page. Titre : Preparatio ad Missam Pontificalem. Contenu : Préparation à la messe pontificale et Ordinaire de la messe. Sur la dernière page, gravure à pleine page : S. Jérôme et le lion.

310Cote ancienne : CC. IV. 20.

31190*. Offices du Bréviaire pour le Propre des Saints, 1702. Imprimé sur papier, mm. 183×120, justification mm. 152×95, 2 col., 38 lignes., pp. 33-34 manuscrites : Die XII. Augusti Octava Dedicationis. 1° Calendrier. 2° Offices propres. Titre : Officia Propria Sanctorum.

312Cote ancienne : CC. IV. 31.

31391. Missel de la Curie romaine, xive siècle.

314Cote ancienne : BB. II. 1. Voir ci-après.

31592. Epistolier de la Curie romaine, xive-xve siècle.

316Cote ancienne : BB. II. 2. Voir ci-après.

31793. Voir ci-dessus 56.

318Cote ancienne : BB. II. 3.

31994*. Bréviaire romain, xvie siècle, début. Imprimé sur papier sans indication de lieu ni de date. Mm. 328×232, justification mm. 228×144, 2 col., ff. 328. Décoration : miniatures à la main. Contenu : 1° f. 1-6 Calendrier (janv.-déc., janv.-fév. Mutilés, le bas de la page ayant été arraché). 2° f. 7 vierge. F. 8-58 Psautier-Hymnaire. Titre : In nomine dni. Incipit psalmista cum suis hymnis & antiphonis secundum breuiarium curie romane. F.8 marg. inf., armoiries en forme de losange biparti, croix rouge sur fond d’or à senestre, lion rampant sur fond rouge à destre. Nombreuses annotations marginales manuscrites de caractère liturgique. F. 58v vignette collée à la fin de la 2e colonne : S. Maria Magdal., avec image de la Madeleine portant le vase à parfum dans la main droite et serrant un livre contre la poitrine de la main gauche. 3° f. 59-80 Commun des Saints. 4° f. 81-88 Rituel : Incipit ordo ad benedicendum mensam, Ad communicandum infirmum, Commendatio animae, obsèques, 5° f. 89-216 Propre du Temps, de l’Avent au 2e dim. ap. la Pent. Titre : In nomine domini iesu. eiusque genitricis virginis Marie. Incipit ordo breuiarii secundum ritum romane ecclesie. F. 216v-218 Rubriques générales. 6° f. 219-315 Propre des Saints, de S. Saturnin à S. Catherine. 7° f. 316328 Fêtes franciscaines ajoutées : SS. Perpétue & Félicité, Octave de S. François, Translation de S. François, Stigmates de S. François, S. Louis év. & cf., S. Claire, Translation de S. Claire, S. Bernardin, S. Elzéar de Sabran.

320Cote ancienne : BB. II. 4.

32195. Bréviaire romain, xviie siècle. Mm. 343×243, justification mm. 278×180, 2 col., 47 lignes, pour les Officia nova pp. 417-461, 62 lignes. Imprimé mutilé. Inc. Dominica ad matutinum... /phur et spiritus procellarum. Pour cette raison, le frontispice et le colophon final ont disparu et avec eux le lieu et la date d’impression du volume. 1° f. 1-46 Psautier férial, psaumes de la pénitence, litanie des Saints, Te Deum. 2° f. 47-80 Commun des Saints, avec Dédicace, Offices de la S. Vierge et des défunts. 3° f. 81-254 Propre du Temps, de Noël au 24e dim. ap. Pent., plus leçons d’août, sept., oct. nov. Titre : Ordo breviarii iuxta ritum ecclesiae Romanae. Dominicale appellatum feliciter incipit. 4° f. 255-416 Propre des Saints, de la vig. de S. André à S. Saturnin. Titre : Proprium sanctorum secundum ritum Romanae ecclesiae feliciter incipit. F. 46v Explicit Sanctuarium. 5° f. 417-461v Officia nova : Immaculée Conception, avec octave, S. Anne, S. Joachim, S. Nom de Jésus, Ange gardien, Gabriel arch. Puis Officia ad vsum fratrum S. Francisci : Transl. De S. François, Portioncule, Sept fr. Mineurs (imposé au chap. gén. de Burgos en 1523), Transl. de S. Louis év., SS. mm. Bérard, Pierre, Accurzio, Adjuteur et Othon (15 janv.), S. Antoine de Padoue avec oct. (13 juin), Transl. De S. Bernardin (17 mai), Fête de S. Bernardin avec oct. (20 mai), S. Antoine de Padoue avec oct. (13 juin), Transl. S. Antonii Patavini (15 fév.), S. Bonaventure, doct. séraphique, avec oct. (2e dim. de juill.), S. Claire (12 août), Transl. de S. Claire (2 oct.), S. Louis év. av. oct. (19 août), S. Louis roi, S. Yves (inst. en 1351), S. Elzéar de Sabran. F. 455 Officia ad vsum fr. S. Augustini : Oct. de S. Augustin, Vig. de S. Guillaume, O.E.S.A., 2e transl. de S. Augustin, de Sardaigne à Pavie (28 fév.), Transl. de S. Monique, d’Ostie à Rome (9 avr. 1430), S. Monique veuve, mère de S. Augustin. Parmi les Officia nova, la fête du S. Nom de Jésus connut un essor important sous Clément VII (15231534) qui la fixa au 14 janv. et la pourvut d’un office propre. Cette circonstance invite à dater l’imprimé, sinon déjà au xvie, du moins au xviie siècle, comme le suggère aussi la floraison hymnique de l’époque. Dernier f. de garde, acte du 23 juin 1772, concernant une maison située à la montée de Marforio.

322Cotes anciennes : C. II. 23, EE. II. 5.

32396+ Pontifical d’Augustin Patrizzi Piccolomini, Rome 1485. Incunable ff. 302, mm. 330×230, justification mm. 222×140, 34 lignes, 2 col. F. 1, frontispice : Augustini Patricii / de Piccolominibus / Pontificalis liber / editus anno a Nat. Domini / MCCCCLXXXV. Indict. III. F. 2 dédicace : Sanctissimo in Xpisto patri & domino nostro Innocentio diuina prouidentia Pape Octavo. Augustinus Patricius de Piccolominibus Episcopus Pientinus & Ilnicensis. se humillime commendat. Pontificalis libri emendationem... clementer suscipere digneris. Vale. Début : Pontificalis ordinis liber incipit, qui tres in se partes continet. In quarum prima de benedictionibus... personarum. In secunda de consecrationibus... rerum. In tertia uero de quibusdam sacramentis et ecclesiasticis officiis agitur (rub.) Table des matières. F. 5 première partie. F. 123 deuxième partie. F. 230 troisième partie. F. 301 Explicit Pontificalis liber. Colophon final : Impressum Rome, opera discreti viri Magistri Stephani Planck clerici Patauiensis diocesis eius artis expertissimi. Anno a Natiuitate domini. M CCCCLXXXV. Indictione III. die vero. XX. mensis Decembris. Pontificatus Sanctissimi in xpisto patris & domini nostri Innocentii. diuina prouidentia pape VIII. anno secundo.

324Cote ancienne : BB. II. 5.

325Bibl. : Vogel, Introduction, p. 211-212 (qui parle d’édition princeps) ; Hain, 13285 ; Shehan, III, p. 1956, P-458 (avec Bibliographie ancienne).

32697. Missel de la Curie romaine, xiiie-xive siècle.

327Cote ancienne : BB. II. 7. Voir ci-après.

32898. Missel de la Curie romaine, xive siècle.

329Cote ancienne : BB. II. 8. Voir ci-après.

33099. Missel de la Curie romaine, xve siècle.

331Cote ancienne : BB. II. 9. Voir ci-après.

332100*. Bréviaire romain, Turin 16 juillet 1517. Imprimé sur papier, ff. 302, mm. 330×230 ; justification 222×140, 2 col., 34 lignes. Pièces notées en notes carrées noires sur pentagramme rouge. F. 1 ex-libris manuscrit : Bernardini Trioni et Amicorum Vsui (1e main). Nunc uero R.di Capituli S. Mariae Maioris emptus per Ces. Nueca clericum Cerimoniarum / ordini eiusdem Capituli (2e main, xviie s.). Frontispice : Manuale secundum ritum Romane Ecclesie in quo Dominicalia : Ferialia/ Sanctorum pro/pria : Communiaq ; officia. Deipare Virginis voti/vum officium mortuorumq ; sepulture cum suo / cantu nuper in Augusta Taurinorum ca/stigante egregio Musices profes/sore uenerabili presbytero do/mino Joan. Le/uiono impressioni / traditum. Contenu. 1° f. AAIv-AAIXv Tables chronologiques, Calendrier, Tables pascales, Intonations notées. 2° f. I-LXXVI Propre du Temps, du Ier dim. de l’Av. au 24e ap. la Pent., plus leçons d’août à nov. et Rubriques générales. 3° f. LXXVII-CXIIII Propre des Saints, de S. Saturnin à S. Catherine. Finit Sanctuarium. Add. : In S. Pauli primi heremite. 4° f. CXIIII-CXXXIIII Commun des Saints. 5° f. CXXXIIII-CLI Offices propres : Immaculée Conception, Visitation (inst. par Sixte IV), S. Joseph, S. Anne (rub.) Vig. S. François patris nostri, Transl. De S. François, Stigmates, S. Antoine de Padoue, S. Claire, S. Bonaventure, S. Augustin patris nostri, S. Monique, S. Nicolas de Tolentino, S. Guillaume, S. Vigile év. & m., S. Simplicien archev. de Milan, S. Trinité, Antiennes mariales de Complies. F. CLIv Tabula dominicarum et colophon final : Explicit Manuale secundum vsum Ro/mane ecclesie : magna cum diligentia reuisum : & fideli studio emendatum per ven. / Jo. Antonium Levioni. P. Taurin. / musices professorem Jmpressit in Tau/rinorum augusta calcographor. soler : tissimus Petrus paulus de Pernis. / Anno a partu Virginis. M.CCCCC. XVII. Die XVI. mensis Julii.

333Cote anciennes : BB. II. 10.

334101. Statuts capitulaires de Sainte-Marie-Majeure, xve siècle. Manuscrit sur parchemin, ff. 20, mm. 298×220, justification mm. 170×132, 26 lignes longues par page. F. 1 : Armoiries cardinalices de Guillaume d’Estouteville, archiprêtre de la basilique. F. 13v : Datum Rome apud S. Petrum Anno Incarnationis dominice MCCCCLI kl. Apr. Pont. nostri Anno V. Gratis de mandato d. n. pp. A. trapezuntius. Ff. 1-14 belle écriture xve s. (1er avril 1451). Mention de filius noster Guilermus tt. S. Martini in Montibus pbr. Cardinalis. F. 15 non paginé : bulle d’Alexandre VI, 10 mars 1497, f. 15v : Grégoire XIII, f. 17 : Nos Julianus miseratione diuina S. Angeli diac. card. de Cesarinis, b. M. Maioris de Urbe archipresb. (7 mars 1504).

335Cote ancienne : BB. II. 11.

336102. Missel-rituel (extraits) à l’usage de Sainte-Marie-Majeure, xviie siècle. Ms. sur parchemin, 63 ff., mm. 3367×273, justification mm. 335×232, 21 longues lignes par page. Pièces chantées en notes noires sur tétragramme rouge. Frontispice : Benedictio / Dominicalis, & alia / Ad usum Sacrosanctae / Basilicae / Sanctae Mariae Maioris. Encadrement floral jaune-or sur fond rouge. F. 2 représentation du miracle de la Neige surmontée de la Vierge et d’une couronne princière.

337Cote ancienne : BB. II. 12.

338103. Sous cette cote devrait figurer un Code de droit canonique glosé, avec les cotes anciennes : BB. IV. 14. En réalité, la boîte de carton renferme deux exemplaires déreliés et endommagés de l’ouvrage de P. De Angelis, Basilicae S. Mariae Maioris de Vrbe delineatio et descriptio, Roma 1621.

339104. Homéliaire de Sainte-Bibiane, xe siècle.

340Cote ancienne : BB. II. 15. Voir ci-après.

341105+ Missel selon l’usage de la Curie romaine, 1476.

342Cote ancienne : BB. II. 16. Voir ci-après.

343106. Missel selon l’usage de la Curie romaine, xive siècle.

344Cote ancienne : BB. II. 17. Voir ci-après.

345107. Traité de Sirlet sur la basilique Sainte-Marie-Majeure, adressé à S. Charles Borromée, archiprêtre de Sainte-Marie-Majeure xviie siècle. Ms sur papier, ff. 36, mm. 280×210, justification mm. 225×138, 21 lignes longues par page, écriture cursive du xviie s. F. 1 : trattato di Mons. Sirletto sopra / la Chiesa di sta Maria Maggiore. di / Roma. Inc. Ragionando hieri con V. S. F., f. 6v : signature : Il Protonotario Sirletto. F. 7 : Trattato del Cardinale Sirletto al Cardinale Boromeo sopra la Chiesa di Santa Ma. Magre. di Roma. Inc. Illmo et Revmo Mons. patrono mio molto oss.

346Cote ancienne : BB. III. 11.

347108. Vie du prêtre D. Gianandrea Parisi de Rome, Rome 1738. Imprimé sur papier, pp. 188, mm. 206×150, justification mm. 154×100, 31 lignes longues par page. Frontispice : Vita / del sacerdote / D. Gianandrea / Parisj /. Romano / scritta / da un sacerdote Romano / dedicata / All’Illustrissimo e Reuerendissimo / Capitolo, e clero / della Sacrosanta Basilica / Liberiana... Roma 1738 nella Stamperia di Antonio de’ Rossi / con licenza de’ Superiori. Lettre-préface signée : Umilissimo. Deuotissimo ed Obligatissimo Seruitore / N. N. Imprimatur. Table des matières, gravure du buste vu de profil : R. Andreas Parisi Rom. / Sac. Sanctae Basil. Liberianae. Benef. Toletanus / Obiit die 22 maij 1735 Aetatis suae 35. Feuille volante : Roma 17 Novembre 1879, postulation de la cause de béatification adressée par le Chapitre Libérien au cardinal-évêque d’Albano, Archiprêtre Libérien. Au verso : Si faccia. La cause n’a pas eu de suite.

348Cote ancienne : BB. III. 12.

349109. Statuts du chapitre de Sainte-Marie-Majeure, xve siècle. Manuscrit sur papier, ff. XLVI mm. 270×198, justification mm. 210×145. F. A, titre et armoiries épiscopales à pleine page (griffon aux ailes déployées) : Liber statutorum basilicae S. M. Maioris de Vrbe ; marg. inf. : Recuperatum ex Dono N. P. D. Gambatucci Archiep. Amasen. F. B-D : Index. F. E-J : Calendrier.F. 1 Incipiunt constitutiones seu statuta venerandae Basilica sanctae Mariae Maioris de Vrbe partim condita partim reformata a Reuerendissimo in Christo Patre et Dom. Domino Guillermo de Estouteville epo. Hostiense ac S. R. E. Cardinali Rothomagense nuncupato praefatae Basilicae Archipresbytero. Confirmata per sanctissimum Dominum Nicolaum Papam Quintum. Nunc sub congruis titulis collocata. Quae iurare debet obseruare quilibet canonicus siue Clericus in praefata Basilica recipiendus. Incipit igitur Prohemium ipsius Dom. Nicolai. Cap. I. F. XXVIIIv : Pie V. F. XXXss. : Diverses modifications. F. XXXVIII : extrait de la bulle de Nicolas V. F. XXXX : bulle concernant les revenus de S. Pudentienne et S. Euphémie. F. XLII : bulle de Grégoire XIII. F. XLIII : réforme des statuts. F. XLV : acte de Philippe Boncompagni (4. 10. 1581).

350Cote ancienne : BB. III. 14.

351110. Projet de réforme des statuts du chapitre de Sainte-Marie-Majeure. Manuscrit sur papier, pp. 31+8 ff. de garde avant et 8 autres après. Mm. 270×200, justification mm. 245×105, 25 lignes longues par page. Écriture de chancellerie du xviie siècle avec nombreuses add. margin. Inc. De officio in choro ordinate dicendo... Dern. tit. : In quo capitulo infirmi uel habentes inimicitias releuentur uel non.

352Cote ancienne : BB. III. 15.

353111. Rapport sur l’ambassade extraordinaire du cav. Baptiste Nani, envoyé de la Sérénissime République de Venise, à la Cour de France à l’occasion de la paix conclue entre les deux Puissances, 1662, et biographie du cardinal Mazarin. Manuscrit sur papier ff. 118., mm. 260×195, justification mm. 220×125, 20 lignes longues par page. Premier plat intérieur, ancienne inscription sur le dos de la reliure : [Relazione] dell’Ambasceria alla Corte di Francia del Cav. Battista Nani. F. 1 : Relatione dell’Ambasciaria Straord.ria Alla Corte di Francia fatta dal Col.mo Sig.r Cau.e Ba.tta Nani in occasione della Pace seguita tra le due Corone. Per implorare aiuto contro il Turco. Letta in Senato l’Anno 1662. F.2 : Serenissimo Principe, La Monarchia Francese coetanea di questa Ser.ma Repubblica ha corso di più di dodici secoli in che le vicende con le quali si suole scherzare la fortuna... F. 55v :... all’arbitrio supremo di Vra Serenità et dall’Ecc.ze VV. per riceuerlo dalla benefica mano della pubblica munificenza. Finis F. 57 : Relatione della nascita, e corso della Vita del Cardinal Giulio Mazzarino Dal giorno dei suoi Natali sino alla sua Morte. Serenissimo Prencipe, Sono li cenni di Gran Personaggi... F. 118 :... e credersi non solo in Roma ma ne in tutto l’Uniuerso. Écriture de chancellerie du xviie s. Il y a donc deux opuscules différents dans le manuscrit.

354Cote ancienne : CC. I. 21.

355112. Missel selon l’usage de la Curie romaine, xve siècle.

356Cote ancienne : BB. IV. 1. Voir ci-après.

357113. Missel selon l’usage de la Curie romaine, xve siècle.

358Cote ancienne : BB. IV. 2. Voir ci-après.

359114. Missel selon l’usage de la Curie romaine, xve siècle.

360Cote ancienne : BB. IV. 3. Voir ci-après.

361115. Offices divers à l’usage de Sainte-Marie-Majeure, xve siècle.

362Cote ancienne : BB. IV. 4. Voir ci-après.

363116. Inventaire des objets du culte et des prébendes de Sainte-Marie-Majeure, avant 1500. Manuscrit sur parchemin. Ff. de garde 1-2 et 42-43 et ff. 3-41 de texte, mm. 400×200, justification : mm. 380×188, 64 lignes par page. Écriture humanistique du xve-xvie s. Ff. 3-4 endommagés par l’usure et partiellement illisibles. Contenu : Ff. 1-2 : traits de plume ; ex-libris : Sum Pius Aeneas ; notes datées de 1372 à 1485, Ff. 3-4 : IN... tum... (34 lignes en grande partie illisibles) portant l’inventaire des reliques de la basilique libérienne. Ff. 5-15 : inventaire des objets du culte (calices, encensoirs) et du linge d’église. Ff. 16 : liste de manuscrits liturgiques. F. 17 : Ornements précieux (or, argent, gemmes) déposés devant l’icone de la vierge Marie. F. 18-35 : Liste des prébendes de la basilique et des biens propres de ses chapelles. F. 35rv : Biens sis à Tivoli, Piperno et Anguillaria. Ff. 36-41 : Étoffes précieuses données à l’icone de la vierge Marie en 1470 et 1478.

364Cotes anciennes : BB. IV. 5.

365117. Épîtres de S. Paul avec glose marginale, xiiie siècle. manuscrit sur parchemin : 295 ff., mm. 333×240. Justification 250×176, 24 lignes de textes scripturaire entouré à droite, à gauche et assez souvent en bas de 46 lignes de glose. Contenu, Épîtres de S. Paul : ff. 4-79 : Rom. ; ff. 79v-130v : 1e Cor. ; ff. 130v-158v : 2e Cor. ; ff. 158v-181v : Gal. ; ff. 181v-198 : Eph. ; ff. 198-209 : Phil. ; ff. 209-219 : Col. ; ff. 219-226v : 1e Thess. ; ff. 226v-231v : 2e Thess. ; ff. 231v-243v : 1e Tim. ; ff. 243v-250v : 2e Tim. ; ff. 251-254v : Tit. ; ff. 254v-256 : Philém. ; ff. 256-295 : Héb. Auteurs cités dont est composée la glose : Ambroise, Augustin, Jérôme, Benoît de Nursie, Victor de Capoue, Irénée, Origène et Chrysostome latins, Fulgence de Ruspe, Grégoire le Grand, Eusèbe de Misène, Primasius, Bède le Vén., Haymon et Remi d’Auxerre, Ni-colas Ier, Didyme, Jean diacre et Jean Damascène, Virgile.

366Cotes anciennes : Parte IX. n° X, BB, IV. 6.

367118. Code de droit civil avec glose marginale, xve siècle. Ms sur parchemin, ff. AB+280+CD, mm. 417×272, justification du texte glosé mm. 225×133, glose comprise mm. 337×223, 2 col., 41 lignes de texte, 83 de glose, avec nombreuses notes dans toutes les marges. Contenu : f. B en haut : Jnfortiatus ; inc. text. Jt. soluto matrimonio quemadmodum dos petatur. F. Bv, 3 col., même inc. Dans la col. médiane le texte est disposé dans deux de-mi-losanges plaqués par la base à la marge de gauche ; dans les espaces vides, en haut encadré : En Dieu est, en bas non encadré : en Dieu. F. 1, Incipit liber primus. Soluto matrimonio quemadmodum dos petatur. R/ ca. F. 279v dern. lig. : Explicit apparatus Jnfortiat. F. 280, demi page écrite, lavée par l’humidité. Restauré en 1977.

368Cote ancienne : BB. IV. 7.

369119. Psautier, 1480.

370Cote ancienne : BB. IV. 8. Voir ci-après.

371120. Psautier, 1478.

372Cote ancienne : BB. IV. 9. Voir ci-après.

373121. Baldo de Pérouse (v. 1327-1400), Code glosé, 1468. Manuscrit sur parchemin, ff. 391 (les trois derniers non écrits), mm. 282×165, 60 lignes. Contenu : F. 1 : [O]portet preuenire solem ad benedictionem et ad ortum lucis. Au-dessus 21 lignes libres pour le titre manquant. F. 338v, 4 dern. lignes : Explicit lectura Baldi de Perusio super 2° C. completa M. CCCC. LXVIII°. die vero Jouis. III. Mensis Martii. pontificatus dni. Pii Anno Quinto.

374Cotes anciennes : BB. IV. 10 ; EE. IV. 10 ; C. IV. 55 ; Parte IX, n° xiii.

375122. Homéliaire de Sainte-Marie-Majeure, xie siècle.

376Cote ancienne : BB. IV. 11. Voir ci-après.

377123. Décrétales de Boniface VIII, xive siècle. Manuscrit sur parchemin, ff. 297, mm. 440×280, justification du texte : hauteur variable, largeur mm. 130, glose mm. 375×248, deux col. F. 1 : table des matières en grande partie effacée. F. 2 vide. Ff. 3-295v : texte et glose. F. 296-297 table des matières : Jncipiunt rubrice primi libri Decretalium.

378Cotes anciennes : BB. IV. 13.

379124. Code de Justinien glosé, xve s. Ms sur parchemin, ff. 242, mm. 435×280, justification du texte mm. 225×115, de la glose mm. 350×235, 89 lignes de glose. F. 1 marg. sup. ex-libris : Hic liber est mei. Emi ex Johanne Bidecto ( ?) prebendario..., une date 1427., une autre en cursive : decimo tercio augusti m cccc xxxviiii. En dessous : Hec sunt condempnationes facte per nobilem et potentem dnm. Menconem de Chanalchant ( ?). F. 3 : De gestorum seu pandectarum juris enucleati ex ueteri iure collecti auctoritate dni. nri. Justiniani sacratissimi augusti feliciter. Incipit liber primus. De iustitia et iure. F. 242 :...et si concubinam sibi adhibuerit. id erit probandum. Explicit. Marge inf. : 1427 die xxv aug. Johannes pp. F. 242v : comptes divers. Restauré en 1977.

380Cotes anciennes : BB. IV. 12, EE. IV. 12.

381125. Biographies diverses, en 12 volumes, xve-xviiie siècles.

382Cote ancienne : BB. I. 20.

3831. Prove di nobiltà vita e costume del Conte Nicolò Vasco per la Croce ed Habito da Cavagliere di Giustizia della Sacra Religione ed Ordine Militare de SS.i. Maurizio e Lazaro. Ms sur papier, 30 ff., mm. 337×230 ; justification mm. 300×217. Documents cités 1730-1731, copie xviiie s.

3842. Vita di Ludovico di Castelvetro Anno 1571 (au crayon, main 20e s.). Ms. sur papier, 17 ff., mm. 267×202, justification mm. 225×145. Contenu : deux rédactions de la Vita ff. 2 et 16. Pas de nom d’auteur, xvie s. Sur Castelvetro (1505-1571), voir G. Bellini-G. Mazzoni, Letteratura italiana. 2* Il Cinquecento (Laterza 1990), p. 513-519.

3853. Vita di Franco Sacchetti (v. 1332-1400). Ms sur papier, ff. 31, mm. 268×200. Contenu : Plusieurs essais de la Vie. Entre ff. 23-24, trois autres coupés. Écriture xvie s. Sur F. Sacchetti, voir G. Bellini-G. Mazzoni, Lette-ratura italiana. 1. Dalle origini al Quattrocento (Laterza 1990), p. 810-821.

3864. Vita di Messer Francesco Barberini (ayant vécu au xive s.). Ms sur papier, 68 ff., mm. 270×205 env., justification mm. 210×110, 17 lignes longues par page. xviie siècle. Contient plusieurs rédactions de la Vie et documents y afférents. Il est dit « avoir osé le premier de tous les Italiens rimer en toscan » (f. 1). Ce Franco est-il identique à Andrea da Barberino (v. 13701432) ? Voir G. Bellini-G. Mazzoni, Letteratura italiana, I, p. 829-833.

3875. Memorie della Vita del Card. Rainieri Capocci di Viterbo, dedic. alla Santità di N. S. Innocenzo X (1644-1655). Ms sur papier, ff. 88, mm. 270×200, justification 160×125, 17 lignes longues par page, écriture xviie s. Inc. L’esser celebrato per i volumi delle grandi Istorie... Des. di mancare di Vescovo e di Pastore. Il fine. Alli 30, di Xbre 1653. diedi fine alla Vita del Card.e Ranieri di Sta Maria in Cosmedin. Deus principium et finis.

3886. La Vita di Monsige Angelo Colocci, Vescovo di Nocera. Ms. sur papier, ff. 95, mm. 272×200, justification 210×120. Contenu : différentes rédactions de la Vie, quelques ouvrages et testament de Colocci, nombreuses notes et add. marg.

3897. Vie du pape Alexandre VII (1655-1667). Ms sur papier, ff. 14, mm. 276×190, marge gauche mm. 25 à 30, 28 lignes. Écriture xviie s. F. 1 : Fogli 14./ Nascita Vita e Morte di Papa Alessandro VII./ et il Governo amministrato da suoi Parenti in detto Pontificato. MSS. Anonimo del Secolo xvii. Inc. Serenissimo Prencipe, Io sono a pagare il Tributo... f. 14. Des..... hanno insieme deposta ogni memoria di esse e dei suoi Allievi. Suit : NB. L’Autore del MSS. era evidentemente un incaricato presso la S. Sede della Repubblica Serenissima di Venezia e il libretto da cui l’ho ricopiato... circa cioè il marzo 1650... L’Autore è coevo al Pontificato di papa Alessandro VII.

3908. Vie du cardinal Jean Colonna, du titre de Sainte-Praxède (28. 1. 1245). Ms sur papier, ff. 16, mm. 268×200, marge de gauche mm. 80, 28 lignes par page. F. 1, titre : Vita del Cardinale Gio : Colonna / Preb.° di S. Prassede /1244. Coin supérieur de gauche, encadré : In Roma nel la Cancelleria / 1664 /12 Di Gennaro / Hore 3 di notte. Inc. : Chi pretendono accrescere gli orai dello Card. Colonna... F. 16, des. :... / al quale et a noi il Pontefice donò anco indulgenze e il Papa almoine gli ainsi... di Inghilterra. En bas, 4 lignes barrées. Corrections et additions en marge. Écriture du xviie s.

3919. Vie de Virginio Cesarini (20. 10. 1595-1. 4. 1624). Ms sur papier, ff. 10+I-II, mm. 268×203, marge de gauche mm. 35 env. F. I : 9 / puis au crayon : Vita / di / Virginio Cesarini / Anno 1624. F. 1, coin sup. gauche : 1624. Titre : Virginij Cesarini / Vita. Inc. Quae de Virginii Cesarini ingenio, moribus, studiis, disciplina, fortuna, totoque uitae cursu... F. 9, des. :... / Statua illi posita est doloris publici testis, cum inscriptione Joannis Ciampoli. F. 10, décret d’Urbain ordonnant l’érection de la statue au Capitole. F. 10v, funérailles. Écriture xviie s.

39210. Notes sur la famille de Dominique Lavaggi (+ l’1. 11. 1628). Ms sur papier, ff. 6, mm. 310×212, marge de gauche mm. 106, 21 lignes. F. 1, au crayon : 10 / Notizie storiche / sulla famiglia del Sig. Domenico Lavaggi / Genovese. F. 2, titre : Notizie Jstoriche della nobil Famiglia / del Signor Conte Domenico Lavaggi Genovese domiciliato in Roma. Inc. Benché sia innegabile, che la vera Nobiltà consista unicamente nella Virtù... F. 6 des. : obivit anno volventis saeculi duodecimo. Imprimatur. Fr. Philippus Anfossi Sac. Pal. Ap. ci Mag.er.

39311. Notes historico-littéraires. Ms sur papier, ff. 72, mm. 265×200, marge variable à gauche, nombre de lignes variable, écritures diverses xviie s. Premier plat intérieur, au crayon : 11, à l’encre : Notizie storico-letterarie (main du xxe s.). L’encre ayant fongé, le texte est devenu difficile à lire.

39412. Dossier de carton fort contenant trois fragments de manuscrits de Sainte-Marie-Majeure. À l’extérieur étiquette avec indication du contenu tracée au crayon : S. M. Maggiore 3 page (sic !) ed un frammento di pergamena, puis à l’encre : Se trouvait dans le n° 125. Contenu :

  1. demi-feuillet avec texte de caractère juridique, qui commence au recto : sobole existente ; largeur du feuillet mm. 229, largeur de la surface écrite mm. 120, deux col., 22 lignes subsistantes, écriture xive-xve s.
  2. un feuillet double, paginé 329-330, qui commence par les mots : ex libidine amplecti, et finit : in iudicando enim me mendacium est, et in uiolentia... Écriture du xiie s. fin. Mesures : mm. 400×296, justification mm. 310×200, 2 col., 42 lignes.
  3. un feuillet simple, un seul côté écrit, mm. 290×205, justification mm. 225×180, écriture de trois modules. Petit module : Requiem eternam. (introit, trait, offertoire, communion de la messe des morts ; grand module : oraisons Inclina Domine aurem tuam ad preces nostras..., Annue nobis quesumus Domine ut anime famuli tui..., Abssolue quesumus Domine animam famuli tui... ; module intermédiaire et encre pâlie : Deus cuius miseratione anime fidelium requiescunt. famulam tuam hic in Christo quiescentem... Écriture du xve s.

2. Catalogue des manuscrits d’intérêt cultuel7

I. LÉGENDIERS, PASSIONNAIRES ET HOMÉLIAIRES

3951-2. Légendier-Passionnaire romain, xiie siècle fin-xiiie siècle déb.

396Deux volumes de parchemin, mm. 545x390 et 497x365, ff. 296 et 309. Deux colonnes. Écriture gothique italienne de diverses mains. Dans le 1er volume, le texte n° 69 (Passion de S. Paul) est interrompu, mutilé à la fin d’un cahier, les textes nos 70-73 sont de mains plus tardives du xiiie siècle et ont été transcrits sur de nouveaux cahiers. C’est pourquoi, le texte n° 1 du second volume constitue la suite normale de la Passion de S. Paul du premier.

397Pour l’analyse, celle de Poncelet servira de référence, celle de Giovanni Verrando, inédite, de contrôle. Ne seront expressément indiqués que les points sur lesquels elles différent.

398Cotes anciennes : EE. I. 1 et 2, Parte IX, n° XI, lett. 1 et 2.

399Bibl. A. Poncelet, p. 81-95 ; P. Salmon, IV, p. 45, n. 136-137 ; G. Verrando, Inventaire inédit sur ordinateur.

4001 (ancien A) Première partie, de S. André (30. 11) à SS. Pierre et Paul (29. 6) + additions.

4011 (f. 1-3v) Passio Andreae ap.

  1. [1. Prol.] A. qui interpretatu[r] uirilis... cruci suspensus occubuit pr. kl. dec. (BHL 427t).
  2. [2. Prol.] Passionem s. A. ap. quam oculis uidimus... omnes presb. & diac.... uniuersis aecclesiis quae sunt in Oriente et Occidente.
  3. [Narr.] Proconsul itaque ægeas... Hæc autem gesta sunt in Achaia prouincia ciuitate Patras pr. kl. dec.
  4. [Claus.] Ubi etiam praestantur beneficia... Ipsi gl. & imp. in s. s. Am. (BHL 428).

4022 (f. 3v-6v) Passio s. Bibianae. Orto imperio Iuliani impiissimi persecutoris... in eodem loco Dno Deo nro sacrificium offerebat ad hon. & laudem D.n.I.C. cui est hon. (BHL 1322).

4033 (f. 6v-8v) Natale S. Barbarae vg & m. [Pass. om. prol.] Regnante Maximiano imp. et Marciano praeside... usque in hodiernum diem.

404[Claus.] Martyrizata est autem bb. B. sub Maximiano imp. & Marciano praes. in ciuitate Nycomedia pr. non. dec. regnante D. N. I. C. cui et honor... (BHL 915).

4054 (f. 8v-12v) Vita S. Sabae ab. Bb. igitur S. ortus ex prouincia Cappadociae fuit... sed tamquam in X° dormiens requiescit. cui omnes agamus gratias nunc & semp. per inf. s. s. Am. (BHL 7406-06c).

4065 (f. 12v-24v) Vita & actus b. Nycolay archiep. [om. prol.].

  1. Placuit igitur redemptori omnium saeculorum... qualia michi in somnis apparuerunt (BHL 6121).
  2. Temporibus Constantini magni imp.... & laudantes P. & F. & Sp. S. (BHL 6122).
  3. Factum est autem ut iret b. N. in Myream ciuitatem. et cum fecisset orationem ubi sancti Patres conuenerant et dedisset pacem omnibus. reuersus est in monasterium suum (Verrando : BHL 6122a).
  4. Quodam tempore aduenit quaedam mulier de uico qui dicitur Cyparisus... cum matre sua gaudens reuersus est (BHL 6150).
  5. Rursus alio tempore altera mulier de uico Decapoleos... id est S. Ierusalem (BHL 6151).
  6. Venit quidam homo ad S. Syon qui appellabatur N. de uico Siuino... qui hanc gratiam contulerat confessori suo N. (BHL 6152).
  7. Non multo post de uico Cendino... qui hanc confessori suo gratiam contulerat N. (BHL 6153).
  8. Cum igitur his miraculis ac uirtutibus floreret N.... qui in sanctis suis semper est mirabilis (BHL 6154).
  9. Cernens itaque seruus Dei N.... sub ss. & bb. patre nostro Machario (BHL 6155).
  10. Positumque est sacratissimum eius corpus... usque ad tempora Iustiniani imp. (BHL 6156).
  11. Igitur postquam bb. N. ex hoc mundo migrauit... ad portum maris qui dicitur Adriacum (BHL 6160).
  12. Quodam itaque tempore ep. Mirae ciuitatis... semper accipit incrementum. adiuuante utique D. N. I. C. qui cum Deo Patre... (BHL 6161).
  13. Cum igitur de Africae partibus Guandalorum exercitus applicuisset ad terram Calabritidem... glorificantes Deum et s. eius N. (BHL 6164).
  14. Haec fuit prima occasio... apud ipsum mundi conditorem intercessorem habeant. Am. (BHL 6165).
  15. Sed si uestræ caritati durum non est... me euocares de hoc saeculo. adiuuante D. n. I. C. qui uiuit & regnat... (BHL 6167).
  16. Gloriosa quidem acta SS.... nunc ad narrationis seriem redeamus (BHL 6121).

407NB. Le prologue 6121 est placé à la fin des miracles BHL 6121-6167.

4086 (f. 24v-32) Vita S. Ambrosii [Prol.] Hortaris ven. pater Augustine... quae fuerit monstremus. [Vita] Igitur positus in administratione... sit mihi premium euasisse supplicium (BHL 377).

4097 (f. 32v-35) Passio S. Sauini ep. Regnante Maximiano Aug. seua persecutio facta est christianis...mil. pl. min. II a ciuitate Spoletina VII. id. dec. eum cum hon. sepeliuit. regnante D. n. I. C. cui cum Patre... (BHL 7454b).

4108 (f. 35-42) Vita S. Damasi p. inc. Post decessum magni Constantini... unus Deus coronat in caelis qui uiuit & regnat (BHL 2087).

4119 (f. 42-43v) Inc. passio S. Luciae. Cum per uniuersam Siciliae prouinciam bb. vg. Agathae fama crebresceret... omnibus contingentibus sepulchrum eius. praestante D. n. I. C. cui est hon. (BHL 4992).

41210 (f. 43v-52v) Passio S. Eustratii et sociorum eius. Imperantibus Diocletiano & Maximiano Augg.... sed prudenter expleuit. [Claus.] Acta sunt haec omnia in gloriam et laudem Domini Dei et saluatoris nostri I. C. cui est hon. imp. & pot. in s. s. Am. [Epil.] Ego peccator Eusebius... per intercessionem huius s. mart. et ss. ceterorum per gratiam & misericordiam D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 2778b).

41311 (f. 52v-58v) Prologus S. Thomae ap. inc. Th. ebraicae latine abyssus... ubi et sepultus est in honore XII. kl. ian. (BHL 8143).

414Inc. pass. Cum ap. Th. qui et Didymus esset apud Caesaream... quam ad apostolorum gaudia peruenire. Ipso adiuuante qui cum Deo Patre (BHL 8136).

41512 (f. 58v-60) Passio S. Gregorii Spoletini. Temporibus Diocletiani & Maximiani imp. talis fuit furor... qui dat uotum optandi & benedicendi an-nos iusti. Ipsi hon. & gl. laus & imp. (BHL 3677).

41613 (f. 60-65v) Passio S. Eugeniae. Septimo consolatus sui anno Commodus imp.... ad syderea regna migrauerunt. regnante D. n. I. C. cui est hon. (BHL 2667a).

41714-16 (f. 66v-72v) Passio. Inuentio & Translatio S. Stephani protomartyris.

  1. Passio S. St. protom. In diebus illis crescente numero discipulorum... et fecerunt planctum magnum super eum (Ac 6, 7-8, 2).
  2. [14] Inuentio corporis S. St. protom. Lucianus misericordia indigens... quam periclitanti sæculo aperire dignatus est. Per D. n. I. C. qui u. & r. (BHL 7851).
  3. [15] Translatio S. Stephani de Ierusalem in Constantinopolim. Factum est autem cum esset reconditum... in gloriam Dei Patris omnipotentis et Fi-lii et Spiritus Sancti. cui est gl. (BHL 7858).
  4. [16] Translatio S. St. de Constantynopoli in urbem Romam. [Prol.] Quamuis SS. mors... sine mora retexam. [Narr.] Tempore in illo Theodosii imp. filia... quia ibi florebunt orationes et florebunt in s. s. Am. (BHL 7878).

41817 (f. 72v-76v) Passio S. Iohannis evg.

  1. [Prol.] Ioh. hebraice. latine Dei gratia seu columba... Quieuit autem apud Ephesum VI. kl. ian. (BHL 4323gh).
  2. [Pass.] Secundam post Neronem Domitianus persecutionem exercuit... et precum suarum consecuntur effectum. præstante D. n. I. C. qui cum Deo Patre (BHL 4321-20).

41918 (f. 81-97) Vita S. Siluestri.

  1. [Prol.] Eusebius Caesareae Palestinae urbis episcopus... quod inchoari imperando fecisti (BHL 7742b).
  2. [Inc. Vita] Siluester itaque cum esset infantulus... et inestimabilem affluentiam gaudiorum (inc. ut BHL 7729, des. ut BHL 7742c).
  3. Siluester natione Romanus... Et cessauit episcopatus die quinta decima (BHL 7743).
  4. Post haec Constantinus Aug. habuit bellum Scitharum... usque in hodiernum diem (BHL 7733).
  5. Perrexit autem Helena Ierusolimam... translationi nostrae finem imponit (BHL 7735).

42019 (f. 97-100) Vita S. Pauli primi heremitae.

  1. [Prol.] Inter multos saepe dubitatum est... nulli hominum compertum uidetur.
  2. [Vita] Sub Decio & Valeriano persecutoribus... quam regum purpuras cum regnis suis (BHL 6596).

42120 (f. 100-104v) Inc. passio S. Margaritae [sine prol.] Annorum ab Incarnatione Domini saluatoris fere CCXC curriculus uoluebatur... basilicam in eius nomine construxerunt ad laudem & gl. (BHL 5308).

42221 (f. 104v-105) Natale S. Felicis in Pincis. Factum est autem ut post completionem bb. Felicis presb.... in oratione perrexit ad D. n. I. C. qui uiuit & regnat c. D. P. in un. Sp. S. p. immort. s. s. Am. (BHL 2885).

42322 (f. 105-106) Miraculum S. Fel. In principio narrationis nostrae... Quia audierunt nobiscum gratias egerunt. qui regnat cum Deo Patre (BHL 2876).

42423 (f. 106-108v) Vita S. Pauli primi heremitae. Cf supra n. 19, BHL 6596).

42524 (f. 108v-113v) Vita S. Macharii. [Prol.] Gloria & magnificentia... quam de falsitatis crimine reos puniri. [Pass.] Igitur nos praetitulati fratres... et Sancto Spiritui uiuificatori et illuminatori animarum nostrarum qui tribus in personis ac una deitate dominatur. uiuit & ubique regnat Deus benedictus & laudabilis nunc & semper per immensa s. s. Am. (BHL 5104).

42625 (f. 113v-117) a. Inc. passio S. Marcelli pp. Tempore quo Maximianus Aug. rediens de partibus Africae... et omni ueneratione Christo gloriam reddebant (BHL 5234a).

427b. Lectio S. Marcelli. Eodem tempore misit Maximianus Aug.... et de sanctis quos interfecerat. Et gauisi sunt Diocletianus et Maximianus Augg. (BHL 5234b-6450bis).

428c. In natali S. Ciriaci. Post paucos dies nuntiatum est Diocletiano Aug.... numero CXX baptizati sunt (BHL 2057a).

429Eodem tempore multa dona uel pecuniam optulit rex... ubi orationes eorum florent nunc et semper ex quo mundus extiterit. regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 2057b).

43026 (f. 117-120v) Vita et actus S. Antonii. [om. prol.] Igitur A. nobilibus religiosisque parentibus Aegypto oriundus... ubi sit conditus nouit. (BHL 609-609c).

43127 (f. 120v-122) In natali SS. Aquilae et Priscae. [Prol.] Commendo autem uobis... Probum etenim dicimus probatum et laudabilem (BHL 654m). [Narr.] Audacius autem scripsi uobis frs... Karitas mea cum omnibus uobis in C. I. qui cum Patre (BHL 654n).

43227bis (f. 122-123v) Passio ss. mm. Marii Marthae Audifax & Abbacum. Temporibus Claudii uenit quidam uir... et uncxit corporibus sanctis XIII. kl. feb. ubi præstantur beneficia D. n. I. C. usque in hodiernum diem. regnante eodem D. n. I. C. qui uiuit & regnat cum Deo Patre (BHL 5543).

43328 (f. 123v-124) In natali S. Fabiani p. & m. F. natione Romanus ex patre Fabio... Et cessauit episcopatus diebus VII (LP éd. Duchesne I, p. 148).

43429 (f. 124-137) Passio S. Sebastiani. S. uir christianissimus Mediolanensium partium... quia lumen in tenebris latere non potuit + His igitur expletis b. S.... qui memores esse nostri dignentur in suis orationibus sanctis. [Claus.] Celebratur festiuitas s. S. XIII. kl. feb. regnante D. n. I. C. qui uiuit & regnat (BHL 7543).

435NB. À l’endroit du signe + sont intercalées, selon les habitudes des Passions cycliques, les Passions de SS. Marc et Marcellien (1e partie), de S. Tiburce, de SS. Marc et Marcellien (2e partie) selon le schéma suivant :

  1. In natali S. Marci et Marcelliani. Clarissimis cotidie uiris M. & M.... et ipsi inciderunt in eam (BHL 53024).
  2. Igitur cum haec b. S. indutus chlamide... contra diabolicas acies prepararent (BHL 53022+1).
  3. Diebus itaque acceptae dilationis expletis... serui hominis esse non deberent (BHL 17844).
  4. Erat autem papa urbis Romae nomine Gaius... qualiter unusquisque ad palmam martyrii uenerit explicemus (BHL 32301).
  5. Bb. Zoe dum in natali apostolorum... et corpus eius Tiberino gurgite mancipatum est (BHL 90211).
  6. Item Nicostratus et Claudius... christianum non poterant nomen audire (BHL 83111).
  7. Passio S. Tyburtii. Interea dum S. Gaio ep.... cum palma martyrii migrauit ad Dominum (BHL 8286h-1648b).
  8. Passio SS. Marci et Marcelliani. Tenti sunt post haec Marcellianus et Marcus... ex quibus menia aedificabantur (BHL 5302a).

43630 (f. 137-139v) Inc. passio S. Agnetis. Seruus C. Ambrosius ep. uirginibus sacris. Diem festum sacratissimae uirginis celebremus... in conspectu Domini ualeat peruenire. Praestante D. n. I. C. cui est honor (BHL 1562).

43731 (f. 139v-148) a. Inc. prol. S. Anastasii m. Unigenitus filius uerbum per quem omnia facta sunt... Domino protegente atque adminiculante (BHL 408).

438b. Inc. passio eiusdem. B. itaque A. de quadam regione Persidis... ad laudem & gloriam omnipotentis Dei qui glorificatur in sanctis suis cui est honor (BHL 411-408).

439c. Miraculum dæmoniacae per S. Anastasium factum. Imperante domino nostro piissimo perpetuo Aug. Anastasio... omnes eripi ab oppressione inimici. ut per ipsum D. n. I. C. gratias agamus Deo Patri (BHL 412).

44032 (f. 148-151) a. Inc. prol. S. Vincentii. Rationabile satis est... et gaudium fidelibus perpetuum perseueret.

441b. Inc. pass. eiusdem. Cum apud Caesaream Augustam ciuitatem... cumulatius consecratus sit. regnante D. n. I. C. qui cum Deo Patre (BHL 8628, 8630-31).

44233 (f. 151-155v) a. Conuertio S. Pauli ap. doctoris gentium. Fuit quidam de tribu Beniamin... et docens quæ sunt de D. I. C. (BHL 6576).

443b. Passio S. Pauli ap. Cum uenissent Romam Lucas a Galatia... baptizati sunt in nomine D. n. I. C. [cui] in un. Sp. S. est hon. & gl. (BHL 6570).

44434 (f. 155v-161) a. Passio SS. Cyri et Iohannis. Inc. prol. Inclitas uictorias et gloriosas palmas... fida relatione pandere curamus.

445b. Inc. passio eorum. Anno igitur ab incarnatione D. n. I. C.... beneficia se petentibus præstare non cessant usque in hodiernum diem ad laudem (BHL 2078).

44635 (f. 166v-170) Incipit Passio S. Blasii. Igitur cum Romani imperii Diocletianus gubernaret habenas... ob cuius dilectionem nos illos deuotissime ueneramur. cui est cum Patre (BHL 1379).

44736 (f. 170-172) Inc. passio S. Agathae vg. S. Agatha passa est in ciuitate Cathenensium Siciliae sub Decio imp. ter cons. die non. feb.... meritis s. Ag. et orationibus liberaret. cui est honor (inc. BHL 136b, des BHL 133).

44837 (f. 172-176) Passio S. Tatianae vg. Regnante celi terraeque D. n. I. C.... ac mulierum MM CC. [Claus.] Consummata est autem passio s. T. mense XIImo. VIII die ipsius mensis. regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 7989).

44938 (f. 176v-179) Inc. Vita et exitus S. Scolastice. [om. prol.] Soror namque Sc. omnipotenti Deo... in gaudium Domini tui. præstante ipso qui promittere gaudia uitae dignatus est suis famulis. qui uiuit & regnat (BHL 7517).

45039 (f. 179-180v) Passio S. Valentini m. Propheta loquitur ad Deum... a corpore sunt S. V. sepulti. conlaudantes D. I. C. qui uiuit & regnat (BHL 8460).

45140 (f. 181-185) Passio S. Mathiae ap. a. Inc. prol. Inclitam et gloriosam festiuitatem b. M. ap.... seriem pandere curamus.

452b. Inc. pass. eiusdem S. Mathiae ap. Saluator etenim D. n. I. C.... migrauit ad D. I. C. VI. kl. mart. qui cum Patre (BHL 5695).

45341 (f. 185-188) Natale SS. Quadraginta. [om. prol.] Temporibus Licinii imp. feruebat ingens persecutio... summa cum ueneratione condiderunt. [Epil.] Libet ergo in fine opusculi... conregnemus cum eis. per C. D. n. (BHL 7540).

45442 (f. 188-196) Natale S. Gregorii p. Inc. uita eius. [om. prol.] G. genere Romanus arte philosophus... summum sacerdotium suscepisse (BHL 3641 al. des.).

45543 (f. 196-202v) Natale S. Benedicti. Inc. uita eius. Fuit uir uitae uenerabilis... Protinus addidit : oris tui (BHL 1102).

45644 (f. 205v-210) [Passion de S. Georges] a. Postquam D. & saluator nos-ter... crudeliter exercere quod inchoatum habuerant (BHL 3393).

457b. Passio S. Georgii. Anno igitur ab incarnatione Domini... migrauit ad Dominum XXIII. die mensis apr. qui inscribitur VIIII. kl. mai. regnante D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 3394f).

45845 (f. 210-212) Passio S. Marci evg. a. [Prol.] M. evg. secundus... Marcus ut alta fremit uox per deserta leonis (BHL 5275b).

459b. Tempore quo dispersi erant ap....iuxta Hebreos autem XXI die men-sis Nisan. imperante Gaio. regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 5277).

46046 (f. 212-213v) Passio SS. Geruasii et Protasii et S. Vitalis [Prol.] Ambrosius seruus Christi fratribus... de inuentione SS. corporum ad laetitiam inuitemus. [Narr.] In diebus transactae nuper quadragesimae... Orationibus eorum consequi misericordiam D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 3514).

46147 (f. 214-216v) [SS. Philippe et Jacques app.] a. Ph. haebraice qui interpretatur os lampadis... cuius natalicium kl. mai. celebratur (BHL 6813).

462b. Cum in ipsis initiis... omnibus qui credunt regnum P. et F. et Sp. S. in s. s. Am. (BHL 6817).

463c. [Prol.] Alphaei ob distinctionem priori cognominatur... Cuius natalicium et ordinatio VI. kl. ian. creditur (BHL 4088b)

464d. Igitur Iudaei posteaquam Paulus a Caesare... testis Iudaeis et gentibus. quia hic est Filius Dei qui cum Patre (BHL 4086).

46548 (f. 216v-218v) Inuentio S. Crucis. Perrexit autem Helena ad Hierosolymam... accipiant partem cum Dei genitrice S. Maria. per infinita s. s. Am. (BHL 4170-69).

46649 (f. 219-222v) Passio S. Alexandri p. & m. & Euentii & Theodoli ac Iuuenalis atque Hermes. Quinto loco a b. Petro ap.... usque ad hodiernum diem. praestante D. n. I. C. qui uiuit & regnat (BHL 266).

46750 (f. 222v-224) In festo S. Michaelis arch. a. Anno dominicae incarnationis DCVI... inuentio ecclesiae b. M. arch. VIII. id. mai. (BHL 5949).

468b. [Prol.] Ad laudem D. n. I. C. et eiusdem b. arch. M. memoriam... libellus in eadem ecclesia positus indicat.

469c. [Inv.] Erat in eadem ciuitate... qui hereditatem capiunt salutis in C. I D. n. qui uiuit et regnat (BHL 5948).

47051 (f. 224-225) Passio SS. Gordiani et Epimachi mm. Temporibus Iuliani impiissimi... ad laudem et gl. D. n. I. C. cui est honor (BHL 3612).

47152 (f. 225-229) Passio SS. Nerei et Achillei. a. [Prol.] Nisi studia catholicorum... atque laetantes peruenire meruerunt.

472b. [Gesta] Prima itaque ad aedificationem omnium... ab eorum fallacia liberari. Gratia D. n. I. C. sit tecum (BHL 6058).

473c. [Ep.] Eutyches et Victorinus et Maro serui D. n. I. C. Marcello. Sic uenerunt litterae... fabricauerunt in nomine eius. in qua praestatur beneficia Dominus usque ad hodiernum diem (BHL 6064).

474d. [Pass. Domitillae] Factum est autem postquam omnes Dei sanctos... in profundo terrae ibi fodiens sepeliuit (BHL 6066).

47553 (f. 229-230) Passio S. Pancratii m. Temporibus illis immanis persecutio fuit... sub Diocletiano Aug. IX. et Maximiano VII imp. regnante autem D. atque saluatore n. I. C. qui uiuit & regnat (BHL 6421).

47654 (f. 230-232) S. Bonifatii m. Temporibus Diocletiani IV. et Maximiano IV. imp.... et sic obdormiuit in Dno. Sic quoque decertauit gloriosus m. B. uictoriae coronam assumens in gl. et laud. Dei Patris (BHL 1413).

47755 (f. 232-233) Vita S. Pudentianae vg. [Prol.] Omnia quae a sanctis gesta sunt... in omnibus praeceptis Domini eruditus. [Vita] Iam post transitum... Usque in praesentem diem. per eum qui uiuit et regnat (BHL 6991).

47856 (f. 233-244v) Passio Urbani pp. a. Urbanus ep. natione Romanus... et psallentes Domino munia laudis (BHL 8379).

479b. His itaque peractis... multa patrantur mirabilia usque in praesentem diem. ad hon. saluatoris n. I. C. qui cum Patre (BHL 8380).

48057 (f. 244v-246) Passio S. Restituti m. Sub Diocletiano et Maximiano Augg. imp.... cum gaudio magno laudantes Deum et benedicentem Dnm. qui uiuit et regnat in s. s. Am. (BHL 7197)

48158 (f. 246-247) Vita Petronillae vg. a. P. uero filia domini mei P. ap.... et praecipitata est in cloaca (BHL 6061).

48259 (Ibid.) [S. Nicomède] S. autem Nicomedes pr. in specula positus... interuentu martyrii eius. Qui passus est pro nomine D. n. I. C. uiuentis et regnantis in s. s. Am. (BHL 6062).

48360 (f. 247-249) Passio SS. Petri et Marcellini. Benignitas saluatoris nostri... uia Labicana mil. ab Urbe III. et sepeliuit sub IV. non. iun. in pace. Am. (BHL 5230-31).

48461 (f. 249-251v) De S. Erasmo. Facta est persecutio christianorum... recipiet mercedem suam. cui est honor (BHL 2578).

48562 (f. 251v-254) Passio ss. mm. Primi et Feliciani. Temporibus Diocletiani et Maximiani... Quorum natalicius dies celebratur v. id. iun. regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 6922).

48663 (f. 254-258v) Passio S. Barnabae. [Prol.] Redemptor et saluator n. D. I. C.... fide relatione pandere curamus.

487[Pars I.] Denique iste est ille B. ss.... uitam aeternam percipere mereamur (BHL 985)

488[Pars II] Hucusque bb. B. gloriosum agonem... fideliter declaramus (BHL 986d).

489[Pars III] Iohannes igitur qui et Marcus... mirifice collocatum est ad hon. & gl. D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 985).

49064 (f. 258v-260) [S. Basilide, prol.] I. C. D. n. auxilio premuniti... Domino auxiliante properemus (BHL 1020). [Narr.] Passio S. Basilidis. Cum paganorum persecutio... Passus est autem gloriosissimus famulus Dei B. pr. id. iun. ad laud. et glor. (BHL 1018).

49165 (f. 260-266) Passio ss. mm. Viti Modesti atque Crescentiae [Prol.] Magnitudinem atque mansuetudinem Domini... diabolum uicisse perpendit.

492b. [Pass.] Igitur b. V. Lucania prouincia ortus... atque eos prodigiis coruscare in terris largitus. qui uiuit (BHL 8714).

49366 (f. 266-267v) In festo S. Paulini conf. [Prol.] Cum uicinis ualde patribus... meis oculis uidissem. [Vita]. Dum seuientium Vuandalorum tempore... ad Iustinum seniorem pergeret (BHL 6560).

49467 (f. 267v-270) Passio ss. mm. Iohannis et Pauli. Sub Constantino Aug. et Gallicano duce... Ab ipso Terentiano descripta est passio ista SS. ad laud. D. n. I. C. q. cum Patre (BHL 3236-38).

49568 (f. 270-271v) Vita ac legenda S. Leonis pp. Leo iunior natione Siculus... Albanensis aecclesia episcopum minime habuit (BHL 4817bis).

49669 (f. 271-277v) In festo S. Petri ap. a. [Pierre] Symon interpretatur oboediens... Cuius natalicium III. kl. iul. cælebratur (BHL 6670).

497b. [Paul] Paulus hebraicae... sic permaneant sicut ego (BHL 6572).

498c. In uniuerso orbe terrarum... uelociter demonstrare (BHL 6661).

499d. Cum ergo uenisset Paulus Romam... unde hoc probamus quia in caelum/... adiuuante I. C. fidei nostrae auctore. qui cum Patre (BHL 6657 des. mut.)

50070 (f. 278-285v) Incipit uita S. Augustini. Bb. Aug. ex prouincia Africae... patefaciendo disperdidit. adiuuante I. C. fidei nostræ auctore. qui cum Patre (BHL 792).

50171 (f. 285v-290) Inc. uita S. Aegidii ab. Quorum igitur post temporum curricula... in prospectu maris natale s. Eg. conf. siue ab. (BHL 95).

50272 (f. 290-294v) Inc. uita S. Hieronymi. [Prol.] Plerosque nimirum illustres uiros... compendiosa breuitate poterunt. [Vita] B. igitur Hier. genere ortus nobili... nec inchoantur neque finientur in s. s. Am. (BHL 3870-71). [Nota] Postquam b. H. innumeris libris... teste tribunal ante quod iacui/... (BHL 3865d).

50373 (f. 295-296) Legenda S. Thomae martyris archiepiscopi Cantuariensis. [Prol.] Gloriosi martyris Thomæ. [Narr.] B. igitur Thomas Cantuariensis archiepiscopus... et adorabunt uestigia pedum tuorum. Passus est autem... Ad quam nos perducere dignetur qui uiuit et regnat in s. s. Am. (BHL 8211).

5042 (ancien B) Deuxième partie, des SS. Procès et Martinien (2 juill.) à S. Saturnin (29 nov.).

5051 (f. 1-2v) Passio SS. Processi et Martiniani. Tempore quo Symon magus...sub die VI. non. iul. via Aurelia. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem. regnante Dno D. atque saluatore n. I. C. qui uiuit (BHL 6947).

5062 (f. 2v-4) Passio SS. Rufinae et Secundae R. et S. duæ sorores uirgines... et earum fructum magnum uirtutum ostendunt. ad laudem et gloriam D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 7359).

5073 (f. 4-5) Passio S. Felicitatis et filiorum eius. Temporibus Antonini imp.... facti sunt in regno cælorum amici C. qui cum Patre (BHL 2853).

5084 (f. 5-8v) Passio SS. Quirici et Iulittae [om. prol...] Sub Alexandro igitur... in Tharso Ciliciae die id. iul. sub Alexandre praeside. regnante D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 1808).

5095 (f. 8v-11v) Inc. uita S. Alexi conf. Fuit Romae uir magnus et nobilis... sine dubio consequi ualeat. Per D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 286).

5106 (f. 11v-15) Passio S. Sperati et sociorum eius. a. Temporibus Iuliani impiissimi... fac quod uis quia christiani sumus.

511b. Martyrium eorum. Crudelissimus uero proconsul... SS. supra dictorum corpora.

512c. Miraculum de inuentione SS. corporum. Eodem tempore... multa mirabilia ibi fiunt cotidie.

513d. Aliud miraculum. Nam posteaquam recondita sunt ibi... per intercessiones multorum SS. requiescentium. ad laudem Dni Dei et saluatoris n. I. C. qui uiuit (BHL 7534bc).

5147 (f. 15-18) Vita S. Marinae vg. Igitur M. sacratissimae uirginis genitor... mendacii macula notaretur. [Claus.] Celebratur autem festiuitas eius die (VII. corr. :) VI. X. mensis iul. ad laudem (BHL 5529b).

5158 (f. 18-19) Passio S. Simphorosae cum VII filiis. [Prol.] S. Eusebius historiographus... hoc ordine interfecta est. [Narr.] Cum fabricasset Adrianus palatium... in urbe Roma in basilica b. arch. Michaelis. regnante D. n. I. C. cui est (BHL 7971b).

5169 (f. 19v-24) Inc. prol. in uita Praxedis et Pudentianae. Cum bb. uirginum Pr. scil. et Pud.... in earum laudibus amplius immoramur. Inc. uita. Post mortem Helii Adriani... Qui [Pastor] et ipse obiit VIII. kl. aug. Benedictus per omnia s. s. Am. (BHL 6920c).

51710 (f. 24-28v) Inc. uita siue obitus S. Mariae Magdalenae :

  1. Iosephus narrat... et repleantur uirtutis unguentis. ipso adiuuante qui cum (BHL 5456).
  2. Item alia legenda de uita eiusdem S. Mariae Magdalenae [om. prol.] Fuit igitur secundum sæculi fastum... quo laureati ipsius consortes refecti reficiamur gloria. te annuente qui uiuis (BHL 5439-41b).
  3. Unde supra de obitu S. Mariae Magdalenae. Post dominicae...tam animae quam corporis reportat beneficia. cui omnis honor et gloria (BHL 5443-46).

51811 (f. 28v-34v) In S. Apolenaris ep. et m. a. In diebus Claudii Caes.... duxit ad Classem in domum suam.

519b. Obitus S. Apolenaris. Post uero aliquot dies... sub Vespasiano Aug. die X. kl. aug. regnante Dno Deo atque saluatore I. C. qui uiuit (BHL 623 ab).

52012 (f. 34v-37) Passio S. Christinae vg. Fuit quaedam puella de Tyro... sacrum Dno reddidit spiritum IX. kl. aug. regnante D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 1754).

52113 (f. 37-40v) Passio S. Iacobi ap. Ap. D. n. I. C. Iacobus... perrexit ad Dnm. cui est gloria (BHL 4057).

52214 (f. 40v-44) Passio S. Christophori. Fuit gens quaedam... usque in praesentem diem. ad laudem et gloriam D. n. I. C. qui uiuit (BHL 1778b).

52315 (f. 44-45v) a. Vita S. Pastoris pr. B. P. inclita Romae prosapia ortus... multa pro suis meritis beneficia. ad laudem et gloriam D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 6470g).

524b. Passio S. Pastoris m. Tempore Diocletiani et Maximiani imp.... et iuxta Cliuum Cucumeris sepeliuit VII. kl. aug. (BHL 6470d).

52516 (f. 45v-51v) Passio S. Pantaleonis. In ciuitate Nicomedia... coronam caelestis gratiae a P. et D. n. I. C. cui est honor et gloria et potestas (BHL 6437-39).

52617 (f. 51v-54) Passio ss. mm. Nazarii et Celsi. N. genitus a patre nomine Africano... in uirtutes et gratiam D. n. I. C. ipsi honor et gloria et potestas et imperium in s. s. Am. (BHL 6040).

52718 (f. 54-55) Passio S. Felicis pp. Fuit enim temporibus Constantini... Cuius natalitia celebrantur IV. kl. aug. ad laudem et gloriam nominis eius. qui uiuit (BHL 2857).

52819 (f. 55rv) Passio Simplicii Faustini et Beatricis atque Seraphiae. Temporibus Diocletiani et Maximiani imp.... Quod factum est Deo auxiliante cui est (BHL 7790).

52920 (f. 55v-58v) Passio S. Seraphiae Cum dies itaque... ducis ducum. [Claus.] Passa est autem s. S. IV. kl. aug. regnante D. n. I. C. qui uiuit (BHL 7586).

53021 (f. 58v-61v) a. In festo SS. Abdon et Sennes. Orta tempestate sub Decio... et sepelierunt in praedio suo iuxta ciuitatem Cordulam X. kl. magias.

531b. Passio SS. Abdon et Sennes. Eodem tempore... et translata sunt in cimiterio Pontiani. regnante D. n. I. C. qui est honor (BHL 6).

53222 (f. 61v-64v) Sermo ven. Bedae pr. de catenis S. Petri. Sollemnem obseruantiam... et eripiatur (= aperiatur) nobis clauibus P. ianua regni cælorum. ubi cum omnibus ss. feliciter gaudentes laudemus eum in s. s. Am. (BHL 6682).

53323 (f. 65v-67) De VII Machabeis. Contigit autem... de nimis crudelitatibus satis est dictum (BHL 5106).

53424 (f. 67-72v) Passio S. Stephani p. et Boni Mauri Fausti et aliorum. Temporibus Valeriani et Gallieni... Valeriano III et Gallieno II coss. apud nos autem regnante D. n. I. C. cui est (BHL 7845).

53525 (f. 72v-73v) Passio S. Iustini. Temporibus Decii imp.... in agro Vera-no pr. non. aug. ad laudem D. n. I. C. cui est honor (BHL 4585b).

53626 (f. 73v-75) Passio S. Xisti p. Felicissimi et Agapiti. Xystus igitur apud Athenas natus... in cimiterio Praetextati sub die VIII. id. aug. regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 7801).

53727 (f. 75-77v) Vita S. Donati m. Erat quidam puer... iuxta ciuitatem Aretinam in pace. regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 2289).

53828 (f. 77v-79v) Passio SS. Cyriaci et sociorum eius. Temporibus Diocletiani et Maximiani imp.... quæ ipsa facere praerogauerat (BHL 2059ac).

53929 (f. 79v-80v) Inc. Passio S. Romani militis et m. Audientes cetu fidelium... quae usque hodie b. R. militis et m. memoriam repraesentat. ad laudem et gloriam (BHL 7309de).

54030 (f. 80v-84) Passio S. Laurentii. ad uigiliam. Tempore quo Decius Caes.... et participauerunt omnes in C. I. D. n. qui cum Patre (BHL 4758m-4753, texte divisé en leçons de l’office nocturne).

54131 (f. 84v-86) Passio S. Tiburtii m. Temporibus Diocletiani et Maximiani... In quo loco multa beneficia praestat C. ad laudem et gloriam nominis sui usque in praesentem diem. qui cum Patre (BHL 8286f).

54232 (f. 86-92v) Passio S. Susannae vg. Temporibus Diocletiani et Maximiani Augg.... ante forum Salustii. regnante in universo mundo D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 7937).

54333 (f. 92v-93v) Passio S. Eupli. Diocletiano IX. et Maximiano VII coss.... languores sanantur usque in hodiernum diem. in nomine P. et F. et Sp. S. qui uiuit (BHL 2729).

54434 (f. 93v-95) Vita S. Leucii episcopi Fuit in Alexandria ciuitate... et sic obdormiuit in Dno XII mensis aug. regnante D. n. I. C. qui uiuit (BHL 4898b).

54535 (f. 95-96v) Passio S. Ypoliti et sociorum eius. In diebus illis regressus Yp.... in cripta in agro Verano. ad laudem D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 3961-62m).

54636 (f. 96v-97) Passio S. Cassiani m. B. C. cum adorare ydola noluisset... Cuius passionem Prudentius poeta descripsit (BHL 1626).

54737 (f. 97rv) Passio S. Eusebii pr. Eo tempore quo Liberius de exilio reuocatus... et cessauit persecutio non tamen multus tempus. Donante D. n. I. C. qui uiuit et regnat (BHL 2740).

54838 (f. 97v-100) Passio S. Agapiti m. Sub Antiocho duce pagano... et multi pagani crediderunt Deo per famulum Dei A. et per C. D. n. qui uiuit et regnat (BHL 125).

54939 (f. 100rv) Passio S. Timothei. Sub persecutione Constantini imp.... qui Paulo ap. ut quondam T. adhereret (BHL 8302b).

55040 (f. 100v-101) Passio S. Symphoriani m. Tempore Aureliani imp.... et ibi in paruula cellula sepultus. semper tamen uirtutibus se publicauit (BHL 7969b).

55141 (f. 101rv) Passio S. Ypoliti Portuensis ep. Post transitum bb. Pelagiae... hostibus deuictis reportantur triumphos (BHL 3964).

55242 (f. 101v-102v) Passio S. Aureae virginis. Tunc tanta est quaedam uirgo sacratissima... s. martyris exuberant usque in praesentem diem (BHL 813b).

55343 (f. 102v-107). Passio S. Bartholomæi ap. Indiae tres esse... secutus beatum apostolum migrauit ad Dnm. cui est honor (BHL 1002).

55444 (f. 107-108v) Passio S. Genesii m. Imperante Diocletiano... eodem Diocletiano IV. cons. regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 3320).

55545 (f. 108v-110) Passio S. Hermetis m. Cum b. Alexander p. maximam populi... uia Appia in cimiterio Praetextati pr. kl. apr. ad laudem D. n. I. C. qui uiuit (BHL 3854c).

55646 (f. 110-116) Vita S. Augustini ed. a Possidio ep. B. A. ex prouinciae Africae... qui sub eodem domus ecclesiae curam gerebat dimisit (BHL 785a)

55747 (f. 116-117) In inventione capitis S. Iohannis Baptistae. Herodes tenuit Iohannem... iuxta theatrum Pompeianum (BHL 431d).

55848 (f. 117-118) Passio S. Sauinae. Illustrissima femina S.... uirtutem dat et praemia sempiterna. Ipsi honor et gloria una cum Deo Patre (BHL 7407).

55949 (f. 118rv) Passio SS. Felicis et Adacti. Cum feruor Diocletiani et Maximiani... Compleuerunt autem martyrium suum III. kl. sept. regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 2880d).

56050 (f. 118v-123) Inc. uita S. Aegidii ab et sac. [sine prol.] B. Æg. natione grecus... reddidit spiritum in die kl. sept. regnante D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 93).

56151 (f. 123-124) SS. XII. fratrum. Maximianus Caes. crudelissimus audiens... in eodem loco Sentiano die kl. sept. ad laudem D. n. I. C. qui uiuit (BHL 2298).

56252 (f. 124-126v) Passio S. Antonini m. B. Ant. Talosensis (= Tolosensis ?) Apamiae oppido... ubi honorifice collocatum est ad laudem Dei regnantis in s. s. Am. (BHL 573d).

56353 (f. 126v-136) Passio S. Adriani m. Factum est in secunda interrogatione... et seruiebant Domino cui est honor (BHL 3744).

56454 (f. 136-137v) Passio SS. Proti et Iacincti. In VII. consulatus sui [anno]... Passi sunt autem ss. mm. Christi P. et I. III. id. sept. Regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 2666).

56555 (f. 137v-139v) In exaltatione S. Crucis. Constantino Aug. contra Maxentium tyrannum properante... per magnificam et bb. Crucem. donante D. n. I. C. cui est honor (BHL 4178).

56656 (f. 139v-141) Passio S. Cornelii pp. Temporibus Decii Caes.... in cripta in cimiterio Calixti ubi florent orationes eorum ad laudem et gloriam C. D. n. qui cum Deo Patre (BHL 1958 divisé en leçons de l’office nocturne).

56757 (f. 141-142). Passio S. Cypriani. Tusco et Basso coss.... Galerius Maximus proconsul decessit. Benedictus per omnia Deus qui uiuit et regnat (BHL 2038).

56858 (f. 142-143v) Passio S. Nicomedis m. Benignitas saluatoris n. I. C.... qui passus est pro Christo ad laudem et gloriam nominis eius qui cum Patre (BHL 6237).

56959 (f. 143v-145) Passio ss. mm. Abundii et Abundantii. Templorum pontifices... cum aromatibus et linteaminibus honorifice sepeliuit. [Claus.] Passi sunt autem ss. mm. XVI. kl. oct. regnante D. n. I. C. qui cum (BHL 16b).

57060 (f. 147v-149) Passio S. Eufemiae vg. In ciuitate Calcedonensi... honorifice sepelierunt XVI. kl. oct. ad laudem D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 2713b).

57161 (f. 149-154) Passio S. Mathei ap. B. M. ap. et evg. primo Hebraeis... Passus est autem bb. M. ap. et m. XI. kl. oct. regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 5691).

57262 (f. 154-157) Passio S. Mauricii et sociorum eius. Diocletianus quondam Romanae reipublicae princeps... quibus Gedeonem m. praefuisse confirmat antiquitas (BHL 5741).

57363 (f. 157-158v) Passio SS. Dignae et Meritae vgg. Post haec iussit Gaius iudex... in cymiterio Commodillae ad SS. Felicem et Audactum uia Hostiensi ad laudem D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 2160).

57464 (f. 158v-160) Passio S. Teclae vg. Post haec filius Dei carnem... spem habens in misericordiam D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 8020o).

57565 (f. 160-168) Passio S. Eustachii m. et sociorum eius. In diebus Traiani Caes.... quae promissa sunt sanctis per gratiam Dei et Saluatoris n. I. C. cui est honor (BHL 2760).

57666 (f. 168-171v) Passio ss. mm. Cosme et Damiani. Temporibus Diocletiani et Maximiani imp.... sub persecutione Diocletiani et Maximiani imp. V. kl. oct. pro nomine D. n. I. C. cui est honor (BHL 1974f).

57767 (f. 171v-173v) Dedicatio S. Michaelis arch. [Prol.] Memoriam b. M. arch. toto orbe ueneranda... in eadem aecclesia positus indicat. [Appar.] Erat autem in eadem ciuitate... illic miracula fieri comprobantur (BHL 5948).

57868 (f. 173v-183v) Inc. uita S. Hieronimi collecta ex tractatibus eius. Augustini Damasi Gregorii et aliorum Patrum. [Prol.] B. I. uitam diuersis auctoribus editam... a mortis periculo liberauit. [Vita] Praefatus igitur doctor... benedicentes Dnm in uniuersis uiis suis. qui uiuit et regnat (BHL 3873).

57969 (f. 183v-184) Vita S. Soffiae et passio filiarum eius. Sedenti in senatu Romae Adriano imp.... et ibidem sepulta est pr. kl. oct. regnante D. n. I. C. cui est honor (BHL 2973b).

58070 (f. 184-190) Vita S. Remigii edita ab Ygmaro Remensi archiep. Post uindictam scelerum... positum in fossa criptæ retro altare factæ ad laudem Dei regnantis in s. s. Am. (BHL 7155).

58171 (f. 190-194) Passio SS. Sergi et Bachi. Imperante Maximiano tiranno... et commixtæ cum omnibus nulli omnino insidiabantur ad laudem Dei uiuentis in s. s. Am. (BHL 7599b).

58272 (f. 194-195) Vita B. Marci pp. M. genere Romanus... intra in gaudium Domini tui (BHL 5295b).

58371 (f. 195-198b) Passio S. Dionisii et sociorum eius. Post I. C. D. n. gloriosam ascensionem... apud Gallias Parisius ciuitate. regnante D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 2178bd).

58472 (f. 198v-201v) Passio S. Callisti m. Temporibus Macrini et Alexandri... sepultum in eadem ciuitate sub die XIV. kl. nou. Am. (BHL 1523).

58573 (f. 202-205) Vita b. Lucae evg. [sine prol.] Igitur gloriosissimus ap. et evg. L.... ad fidem ac dilectionem I. C. D. quem praedicauit confluerent qui cum Patre (BHL 4973).

58674 (f. 205-212) Passio S. Chrisanti et Dariae. [sine prol.] Polemius uir illustrissimus Alexandriae urbis... et gloriam perpetuae coronae suscepit (BHL 1787).

58775 (f. 212-217). Passione ap. Simonis et Iudae Simon Chananaeus et Iudas Zelotes ap.... dies festus b. Iudae coapostoli eius honore celebratur. regnante D. n. I. C. cum Deo Patre (BHL 7749-50a).

58876 (f. 217v-219) Passio S. Caesarii diac. et m. Tempore quo Claudius matrem suam necauit... iuxta Terracinam ciuitatem sub die kl. nou. (BHL 1511b).

58977 (f. 219-221) Passio Felicis et Eusebii. Post dies autem V. inuentus est... iuxta corpus S. Caes. diac. et m. sub die non. nou. [Claus.] Ubi orationes eorum... usque in praesentem diem ad laudem et gloriam D. n. I. C. qui uiuit (BHL 2886a+BHL 1511).

59078 (f. 221v-225v) Inc. acta Valentiniani christianissimi imp. de mirabilibus b. Caesaris m. Regnante Dei cultore Valentiniano Aug.... Qui locus usque hodie multa miracula præstat ad laudem D. n. I. C. cui est honor (BHL 1517).

59179 (f. 225v-229v) Vita S. Leonardi conf. B. igitur L. temporibus Anastasii imp.... per intercessionem eius ibidem curantur. praestante D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 4862).

59280 (f. 229v-230v) Inc. miraculum b. Leonardi conf. Post obitum uero bb. et gloriosissimi conf.... per gloriosissimum conf. L. ipso largiente qui cum Deo Patre (BHL 4874d)

59381 (f. 230v-235v) Passio SS. IV Coronatorum. Tempore quo Diocletianus Aug.... anniuersaria recolatur dies eorum. regnante Dno et saluatore n. I. C. cui est honor (BHL 1837).

59482 (f. 235v-251v) Inc. legenda ecclesiae Saluatoris quae ponitur prope arcum pietatis. In urba Roma infra terminos IX. regionis... tyrannorum persecutione cessante. per C. D. n. qui cum eodem Patre (BHL 4232c).

59583.Tractatus Nicolai Maniacute de ymagine Lateranensis palatii. [Prol.] Ad audiendam hystoriam... patenter omnibus innotescat. [Tract.] Saluator itaque noster... ut epulentur cum eo in s. s. Am. (BHL 4232d).

59684.Item aliud miraculum Saluatoris. [Praeamb.] Apud Caesaream Cappadociae... et Hyrene uxoris eius. [Prol.] Dilectissimi s. aecclesiae filii... huiuscemodi series narrationis nostrae. [ Mirac.] Quaedam ciuitas est in Syria... regressi sunt ad propria. C. ergo I. saluatore n. cum ingenito genitore ac ab utroque procedenti s. flamini. laus et honor (BHL 4229).

59785. Item de uindicta Domini facta in Iudaeos a Tito et Vespasiano. In die-bus Tiberii Claudii Caes....(des. mutil.) sicut liberasti Danihelem de lacu leonum/...(BHL 4221f).

59886 (f. 252-254) [Passion de S. Théodore, inc. mutil.].../metu perterritus... et uariis infirmitatibus liberantur usque in praesentem diem. ad laudem et gloriam Dei P. et F. et Sp. S. (BHL 8077).

59987 (f. 254-259) Inc. passio SS. Triphonis et Respitii. [Prol.] Cum uen. puer R.... ad suam patriam fecit eum reduci. [Pass.] Mortuo autem Gordiano... sanctis bb. martyrum patrociniis (BHL 8337).

60088 (f. 259v-265) Passio S. Nymphae vg. In Sicilia insula... ubi ecclesiam construxerunt ad honorem Dei uiuentis in s. s. Am. (BHL 6256).

60189 (f. 265-271v) Vita B. Martini ep. a. [om. epist. et prol.] Igitur M. Sabariae Pannoniarum oppido oriundus... ibi tantum est ignis operatus ubi est iussus (BHL 5610).

602b. Obitus S. Martini ep. [om. prol.] M. igitur obitum suum... caelum diues ingreditur (BHL 5613).

603c. Qualiter Turonici furati sunt corpus b. Martini. Arcadio uero et Honorio [coss.]... ad urbem Turonicam sunt regressi. ad laudem D. n. I. C. cui est honor (BHL 5619b).

60490 (f. 271v-272) Passio S. Mennae m. In Scithia metropoli Frigiae... ciuitate regia digno honore uenerantur. ad laudem D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 5924bis).

60591 (f. 272-283v) Inc. uita S. Martini p. qui pro defensione catholicae fidei exilium passus est. [om. prol.] Summa deuotione recolendus... ut mereamur praemium consequi quod promisit. qui cum Deo Patre (BHL 5596).

60692 (f. 283v-284v) Vita S. Britii ep. Igitur post excessum b. Martini... s. Eustochius sedem suscepit magnificae sanctitatis. praestante D. n. I. C. cui est honor (BHL 1452).

60793 (f. 284v-293v) Passio S. Cæciliae vg. Inc. prol. Humanas laudes et mortalium infulas... et ego uos reficiam. Inc. passio eius. Huius uocem audiens... ad memoriam b. C. usque in hodiernum diem. per eum qui uiuit et regnat (BHL 1495).

60894 (f. 293v-296v) Passio S. Clementis pp. Tertius Romanae ecclesiae praefuit... et benedicitur ibi filius Dei qui regnat (BHL 1848).

60995 (f. 296v-298) Passio S. Felicitatis et filiorum eius. Temporibus Antonini... amici acti sunt in regno caelorum qui cum Patre (BHL 2853a).

61096 (f. 289-300) Passio S. Chrysogoni m. [sine prol.] Pretextati illustris filiam Anastasiam legimus... die V. kl. eiusdem mensis. regnante D. n. I. c. qui cum Patre (BHL 1795).

61197 (f. 300-308) Passio S. Aecaterinae vg. Anno CCCV. regnante impio et iniquo Maxentio imp.... decollauerunt eam XXV. die mensis nov. [Epil.] Finito autem illius ss. certamine... auribus tradere curaui ad laudem et gloriam D. n. I. C. qui cum Patre (BHL 1661).

61298 (f. 308-309) Passio S. Saturnini et Sisinnii et sociorum eius. Tempore quo Maximianus Aug.... et sepeliuit in praedio suo uia Salaria sub die III. kl. dec.

613Avec l’art. 98 se termine le Passionnaire-Légendier. Ses deux volumes comportent en tout 233 éléments concernant 171 (73+98) fêtes de saints.

6143. Recueil composite du xie et xiiie-xive siècles

615Parchemin. 1° un fragment de Passionnaire-Légendier du xie s. comportant 8 ff. et mesurant 513×342 mm. – 2° un Homéliaire du xiiie s. comptant 295 ff., mesurant 515×340 mm. et dont le titre est rubriqué en haut du premier feuillet : Liber basilice Sancte Marie Maioris de Urbe etc (cf. infra). Les deux manuscrits, écrits tous deux sur deux colonnes, ont été reliés ensemble au xviie siècle et ont alors reçu une pagination continue de f. 1 à f. 304.

616Cotes anciennes : C et EE I, 3.

617Bibl. A. Poncelet, p. 95-96 (pour la première partie seulement) ; P. Salmon, IV, p. 45, n. 138 ; G. Verrando, Inventaire inédit sur ordinateur (pour la première partie seulement). Les Lamentations notées n’ont pas été prises en compte dans le CMM. SMM.

Vol. A. Fragment hagiographique (xie s.)

6181 (f. 1-5v) [Passion de S. Georges :] [P]ostquam Dns & Saluator nr sua sancta presentia... quod inchoaui habuerant. Explicit prologus. Incipit passio. [A]nno igitur ab incarnatione Dni fere duecentesimo... (BHL 33933394f).

619NB. Les initiales des paragraphes ont été laissées en blanc par le copiste, mais aucune n’a été peinte par le rubricateur. Celle du § précédent a été suppléée entre parenthèses. Elles ne le seront plus dorénavant dans notre analyse.

6202 (f. 5v-7v) [Passion de S. Marc :] VII. kl. maias. Nat. S. Marci euangeliste. Incipit prologus. Marcus euangelista secundus Petri discipulus... uox per deserta leonis. Explicit prologus. Incipit passio. [T]empore quo dispersi erant apostoli in toto orbe terrarum... imperante Gaio. regnante D. n. I. C. cui e. hon. & gl. in s. s. Amen (inc. BHL 5275b, autre des, même prologue que dans le Passionnaire A 48).

6213 (f. 7v-8v) [Passion des SS. Gervais et Protais :] Men. Apl. Die XXVIII. nat. S. Vitalis & SS. Geruasii & Protasii. Ambrosius seruus Christi fratribus per omnem Italiam... orationibus eorum consequi misericordiam D.n.I.C.q. c. D.P.& Sp.S.u. & r. i. s.s. Amen (BHL 3514).

Vol. B. Lectionnaire homilétique (xiiie-xive s.)

622Titre (f. 9) : Liber basilice sancte Marie Maioris de Urbe. Incipiunt omilie et sermones secundum consuetudinem romane curie per totius anni circulum.

623Propre du Temps, du 1er dim. de L’avent au 24e dim. ap. la Pentecote.

6244 a (f. 9-11v) Dom. I de Aduentu. Statio ad S. Mariam Maiorem. Hac nocte ponitur Ysaias propheta et legitur usque ad Nat. Domini tam in dominicali quam in feriali officio.

625b. Lect. IV-VI. Sermo S. Leonis pp. [Après 11 lignes vierges, suit à l’encre noire] : Sanctam et desiderabilem. gloriosam et singularem sollempnitatem... et in futuro ad eternam beatitudinem feliciter peruenire. Prestante D. n. I. C. q. c. D. P. & Sp. S. u. & r. i. s. s. Am. (Ps. Aug. Ap. S. 116, PL 39, 1973-77 ; Cæs. Arel. S. 188, CC 104, 767-70 ; AF I 85, Eg 187, Ag III 38).

626c. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Lc. (21,25). Omelia s. Gregorii p. de ead. lect. Dominus ac redemptor nr frs kmi... quanto nunc districtionem illius timendo preuenitis (Greg. In Ev. 1, PL 76, 1077-81, Ag III 40, PD I 3).

6275 a (f. 11v-13v) Dom. II de Adu. Stat. ad S. Crucem in Hierusalem. Lc. IV-VI. Sermo S. Ambrosii ep. Hoc tempus frs kmi in Christo... letari spiritualiter mereantur. ipso prestante q. c. P. & Sp. S. u. & r. p. inf. s. s. Am. (Ambr. S. 1, PL 17, 625-26 ; SC 161, 150-51).

628b. Lc. VII-IX. Lectio s. eug. sec. Mat. (11,2). Om. S. Gregorii p. de ead. lect. Querendum nobis est frs kmi... uocari ab eo angelicum Iohannem ualeatis (Greg. In Ev. 6, PL 76, 1095-99, Ag III 41, PD I 5).

6296 a. (f. 13v-16) Dom. III. de Adu. Stat. ad S. Petrum. Lc. IV-VI. Sermo S. Ambrosii ep. Satis habundeque dixisse me credo... corde mundamur. prestante D.N.I.X. q. c. P. et Sp. S. u. et r. in s. s. Am. (Ambr. S. 2, PL 17, 626-29 ; AF II 86, Eg 188, Ag III 39).

630b. Lc. VII-IX. Lc s. eug. sec. Ioh. (1,19). Om. S. Gregorii p. de. ead. lect. Ex huius lectionis nobis uerbis... ad maiora semper ascendere ex humilitate ualeatis (Greg. In Ev. 7, PL 76, 1099-1103, Ag III 42a, PD I 8).

631F. 16v fin. réclame : sñia (= sententia).

6327 (f. 16-17) Fr. IV. Stat. ad S. Mariam Maiorem. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Lc (1, 26). Om. S. Ambrosii ep. de ead. lect. Latent (ms : Patent) quidem diuina misteria... Benedicta tu inter mulieres (Ambr. In Lc II 1-7, PL 15, 163336, CC 14, 30-33, lin. 4-110 ; AF I 88a, Eg 190).

6338 (f. 17-18) Fr. VI. Stat. ad SS. Apostolos. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Lc (1,39). Om. S. Ambrosii ep. de ead. lect. Morale est omnibus... omnium fructus est Christus (Ambr. In Lc II 19-26, PL 15, 1640-42, PD II 77).

6349 (f. 18-22v) Sabbato IV°r temporum. Stat. ad S. Petrum. Lect. s. eug. sec. Lc. (3,1). Om. S. Gregorii p. d. e. l. Lc. I-III. Redemptoris precursor quo tempore uerbum predicationis accepit... superne misericordie pignus tenemus (Greg. In Ev. 20, PL 76, 1160-70).

63510 a. (f. 22v-24v) Dom. IIII. de Adu. Stat. ad SS. Apostolos. Lc. IIII-VI. Sermo S. Augustini ep. Vos inquam conuenio o Iudei... nichil querere debeatis (Quodvultdeus, Contr. Iud. 11-17, PL 42, 1123-27, CC 60, 241-50 ; PD I 10).

636NB. La 6e leçon comporte le texte et le commentaire de l’oracle acrostiche de la Sibylle : Iudicii signum... et sulphuris amnis. Cf Histoire de la littérature latine du Moyen Age, t. I, vol. 1 : L’époque mérovingienne de F. Brunhölzl, tr. de H. Rochais, compl. bibliogr. de J.-P. Bouhot (Brepols 1990), p. 218. Le poème est de Bède le Vénérable (PL 95, 1474-75).

637b. Lc. VII. Lect. s. eug. sec. Lc. (3,1). Om. S. Gregorii p. de ead. lect. Dicebat Iohannes ad turbas que exibant ut baptizarentur ab eo. Genimina uiperarum etc. Require supra in sabbato precedenti. (Cf. supr. n. 9, Greg. In Ev 2, PL 76, 1163).

63811 (f. 24v-26). In uigilia Natiuitatis Domini. Stat. ad S. Mariam Maiorem. Lc. s. eug. sec. Mt. (1,18). Om. Origenis. Lc. I-III. Que fuit necessitas... testamenta fidelia (Ps. Orig., GCS 41, 239-45 ; PD I 16).

639F. 24v fin. réclame : mater.

64011bis (f. 25 marg. inf. add. même m.) Potuit ut mater uirgo esset. intacta generaret. que uirgo permansit et genuit ? (Ib., PL 95, 1163B).

641F. 26-27, onglet correspondant au f. 31.

64212 a. (f. 26-30) In nocte Natalis Domini. Stat. ad S. Mariam Maiorem. Lc. I-III : Is 9,1-12 ; 40,1-24 ; 52,1-53,2 [textes plus courts qu’en AF I 1, mais plus longs qu’en PD I, 15bis].

643b. Sermo S. Leonis p. Lc. IV-VI. Saluator noster dilmi hodie natus est... qui misericordia te redemit. C. D. n. q. u. & r. i. s. s. Am. (Leon. S. 21, PL 54, 190-93 ; CC 138, 85-89, SC 22bis, 66-74, PD I 17).

644c. Lc. VII. Lect. s. eug. sec. Lc. (2,1). Om. S. Gregorii p. d. e. lc. Quia largiente Domino... et factus est Deus homo. q. u. & r. c. P. in un. Sp. S. p. o. s. s. Am. (Greg. In Ev. 8, PL 76, 1103-05, PD I 24).

645d. (Lc. VIII.) Lect. s. eug. sec. Lc. (2,15). Om. S. Ambrosii ep. d. e. l. (rub.). De Matheo pauca prelibauimus... exemplum edidit (Ambr. In Lc II 49-54, PL 15, 1652-54).

646e. (Lc. IX.) Initium s. eug. sec. Ioh. (1,1). Om. S. Augustini ep. de ead. lect. Ne uile aliquid putares... et in pondere disposuisti (Aug. In Ioh. I, 10fin-13, CC 36, 6-8).

64713 Au f. 30v le scribe avait commencé mal à propos la transcription de l’homélie sur S. Étienne (n. 14) avant d’avoir terminé celle de l’homélie précédente de Noël. C’est pourquoi la page a été entièrement barrée d’une ligne diagonale aux deux bouts de laquelle a été tracée la rubrique : ua/cat., et avant le titre a été placé un avertissement en marge : Quere ante quia est alius sermo. Après quoi, l’homélie indûment interrompue est reprise au f. suivant.

648(f. 31-32) [Suite de l’homélie interrompue :] Nemo ergo frs uos fallat... Et dictum est : Beati mundo corde quoniam ipsi Deum uidebunt (CC 36, 8-11).

64914 a. (f. 32-34v) Après 8 lignes vierges : In festo S. Stephani protomartiris. Lc. IV-VI. Sermo S. Augustini ep. Frs kmi hesterna (ms. externa) die... seuientium agmine superari. (Fulg. Rusp. S. 3, PL 65, 729-30 B, CC 91A, 90509 ; AF I 18).

650b. Hic potest incipi in octaua S. Stephani. Stephanus ergo ut nominis sui coronam meruisset accipere... in utroque pariter regnum meruit possidere celorum. cooperante D. I. C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Am. (Ib. PL 65, 730 ; AF I 16).

651c. (f. 33v) Lc. VII-IX. Lect. s. euang. sec. Mt. (11,10). Omel. S. Ieronimi pr. de. eadem lect. Hoc quod ante dixeramus... facta est michi hereditas mea quasi spelunca hyene (Hier. In Mt IV 23, 34-8, PL 26, 179-81, PD I 30).

65215 (f. 34v-36) In festo S. Iohannis eug. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Ioh. (21, 20). Omel. S. Augustini ep. (add. ead. m. : de ead. lect.). Duas itaque uitas... etiam ipse compellerer meum terminare sermonem (Aug. In Ioh. 134, 5-7, CC 36, 684-88).

653F. 34v fin. réclame : ignosci.

65416 a. (f. 36-38) In festo SS. Innocentum. Lc. I-VI. Sermo S. Augustini ep. Hodie frs dilmi natalem illorum infantium colimus... sub sua protectione perducat. cui est hon. & gl. in s. s. Am. (Ps. Aug. Ap. S. 220, PL 39, 2152-54 ; Caes. Arel. S. 222, CC 104, 877-881 ; AF I 27, Eg 33).

655b. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (2,13). Omel. S. Ieronimi pr. de ead. lect. Quando tollit puerum et matrem eius... sacramenti eius ministerio requiescant (Hier. In Mt I 2, PL 26, 27-28).

65617 a. (f. 38-39) Infra octauam Natiuitatis Domini. illo die in quo non agitur offitium alicuius festi. neque de dominica. Lc. I-VI. Sermo S. Augustini ep. Hodie frs kmi Christus natus est. nos renati... non formationis sed reformationis D.N.I.C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Am. (Ps. Maxim. Hom. 10, PL 57, 241-44, CC 104, 877-81, PD I 21).

657b. (f. 38v marg. add. contemp. :) Iste sermo cum legitur in uigilia Epyphanie incipitur sic : Audistis frs kmi quemadmodum nobis b. euangelista. hodie generationis Christi retulit sacramentum. Christi inquit generatio sic erat. D. N. I. C. frs kmi qui in eternum etc. et prosequitur totum ut iacet (Ps. Aug., S. 2 de Natali Dni, PL 57, 759 ; AF I 2a).

65818 a. (f. 39-41) [Six leçons :] Item alius sermo infra octauam Natalis Do-mini. Sermo S. Augustini ep. Lc. I-II. Castissimum Marie virg. uterum... Dixitque michi. Aue gratia plena. Dominus tecum [La suite est aux Lc. IIIVI] (Ps. Aug. Ap. S. 195, PL 39, 2107-08 ; AF I 5, Eg 6).

659b. Quando sermo iste infra octauam Natiuitatis legitur. nulla fit distinctio. hic nec lectio terminatur. In festo uero Annuntiationis b. Marie hic incipit sermo S. Augustini ep. Lc. I. Vidi portam in domo Domini clausam... Lc. II. O mira et laudabilis inter feminas....

660c. Lc. III-VI. Dominus inquid tecum... ut pater dicaris Saluatoris. q. u. & r. Ds p.o. s.s. Am. (Ibid., PL 39, 2107-10).

66119 a. (f. 41-42v) Dom. I infr. oct. Natalis Domini. Lc. I-VI. Sermo S. Leonis pp. Excedit quidem... hominibus esse conformis. in unitate deitatis Patri permanens (ms add. : est) equalis c. q. & c. Sp. S. u. & r. in s. s. Am. (Leon. S. 29, PL 54, 226-29, CC 138, 146-151, SC 22bis, 176-84 ; AF I 14, Eg 20).

662F. 42v réclame : sanabo.

663b. (f. 42v-45) Lc. VII-IX. Lc. s. eug. sec. Lc. (2,33). Om. Origenis. Congregemus in unum ea que de ortu Ihesu dicta scriptaque sunt... quam Lucas sapientie nomine commendat. q. u. & r. c. P. in un. Sp. S. Deus p. o. s. s. Am. (Ps. Orig., GCS 41, 95-99 ; PD I 41a, PL 95, 1179-85).

66420 a. (f. 45-48v) In circumcisione Domini. Statio ad S. Mariam in Transtiberim. Lc. I-VI. Sermo S. Leonis pp. Festiuitatis hodierne dilmi... tunc et uos apparebitis cum ipso in gloria. q. u. & r. c. D. P. & Sp. S. in s. s. Am. (Leon. S. 27, PL 54, 216-21, CC 138, 132-38, SC 22bis, 150-62, AF I 12, Eg 18).

665b. Lc. VII. Lc. s. eug. sec. Lc. (2,21). Om. S. Augustini ep. d. e. lc. Quid est autem hoc frs kmi... optamus et obsecramus. prestante D.n.I.C. q. u. et r. in s. s. Am. (Ps. Aug. S. Mai 112, PLS II, 1213-18, AF I 31, Eg 39).

66621 a. (f. 48v-50v) In uigilia Epiphanie Domini. Lc. I-VI. Sermo S. Augustini ep. Temporalis secundum carnem... non omnino sine aliquo patre. set sine homine patre (Fulg. Rusp. S. dub. 1, CC 91A, 937-42).

667b. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt (2,20). Om. S. Ieronimi pr. de ead. lect. Ex hoc loco intelligimus non solum Herodem... Lege tertiumdecimum psalmum et hoc idem repperies (Hier. In Mt I, PL 26, 29-30).

66822 a. (f. 50v-53v) In Epyphania Domini. Stat. ad S. Petrum. Lc. I-III. (Is 55,1-12 ; 60,1-6 ; 61,10-62,12).

669b. Lc. IV-VI. Sermo S. Aug. ep. Ad partum uirginis adorandum... ut habeamus infatigabilem caritatem. per eund. D.n.I.C. q. c. P. & Sp.S. u. & r. in s. s. Am. (Aug. S. 200, PL 38, 1028-31, AF I 40, Eg 44).

670c. (f. 52v) Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (2,1). Om. S. Gregorii p. de ead. lect. Sicut ex lectione euangelica fratres audistis... stultitiam indiscussam preterire uideamur (Greg. Hom. in Ev. 10, 1-5, PL 76, 1110-12 ; Bed. Hom. II 18 ; Flor. Cas. II, 184, PD I 48).

67123 a. (f. 53v-59) [Die 1.] Infra ebdomadam. Lc. I. de eug. (rub.). Magi non aurum thus et mirram... ad eam malis amaricati redeamus. prestante D.N.I.C. q. c. P. et Sp. S. u. et r. in s. s. Am. (Greg. In Ev. 10, 6-7, PL 76, 111214 ; PD I 48 suite).

672b. (f. 54) [Die 2.] Infra ebdom. Epiph. Lc. I. Sermo S. Augustini ep. Nuper celebrauimus diem... ex gentibus peccatores (Aug. S. 199, PL 38, 102628, PD I 37, Eg 42).

673c. (f. 55) [Die 3.] Item infa octauam Epyph. Lc. I. Sermo S. Leonis pp. Celebrato proximo die... quibus parata sunt celestia. Per C.D.N. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Am. (Leon. S. 31, PL 54, 235-37, CC 138, 161-64, SC 22bis, 210-18, PD II 42).

674d. (f. 56) [Die 4.] Item unde supra. Lc. I. Sermo S. Leonis pp. Gaudete in Domino dilmi... ut promissarum beatitudinum mereantur esse consortes. Per C. D. N. q. u. & r. in s. s. Am. (Leon. S. 32, PL 54, 237-40, CC 138, 16569, SC 22bis, 218-26, PD I 43).

675e. (f. 57) [Die 5.] Item unde supra. Lect. I. Sermo S. Leonis pp. Quamuis sciam dilmi... sicut lucis filii splendeatis. Per C.D.N. qui u. & r. in s. s. Am. (Leon. S. 33, PL 54, 240-44, CC 138, 170-77a, SC 22bis, 226-36, AF I 45, Eg 51, PD I 44).

676f. (f. 58) [Die 6.] Causam dilmi et rationem... in omnibus nostris actibus D. I. appareat. q. u. & r. c. D. P. & Sp. S. in s. s. Am. (Leon. S. 38, PL 54, 260-63, CC 138, 205-08, SC 22bis, 282-90, AF I 43, Eg 48).

677F. 58v, réclame : laboret.

67824 a. (f. 59-61) Dom. infr. oct. Epyphaniam (sic) Domini. Lc. I-VI. Sermo S. Leonis pp. Iustum et rationabile... illuminat cecos. cui est hon. & gl. c. P. & Sp. S. in s. s. Am. (Leon. S. 34, PL 54, 244-49, CC 138, 178-187, SC 22bis, 236-52, AF I 42b, Eg 47, PD I 56).

679b. (f. 61rv) Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Lc. (2,42). Om. Origenis. Puer Ihesus crescebat... iuxta rationem Dei atque sermonem (Orig. In Lc hom. 19, ed. M. Rauer, GCS 41, 114-18).

68025 a. (f. 61v-62v) In oct. Epyph. Lc. I-VI. Sermo S. Ambrosii ep. Euangelica scriptura refert sicut lectum nuper audiuimus... persecutorem egyptium non timebit (Ambr. S. 12, PL 17, 647-49).

681b. (f. 62v-67v) Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Ioh. (1,29). Om. S. Augustini ep. de ead lect. Nemo sibi arroget... nisi per columbam (Aug. In Ioh. I 29, CC 36, 36-40 autre des.).

682F. 66v, réclame : manus.

68326 (f. 67v-71) Dom. II post Epiph. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Ioh. (2,1-2). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Adsit Dns Ds nr... Mensuram pertingendi usque ad uos (Aug. In Ioh. I 9, CC 36, 36-40 autre des.).

68427 (f. 71-74v) Dom. III. post Epyph. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (8,1). Om. Origenis. Docente Dno in monte... sicut credidisti fiat tibi. adiuuante ipso D. N. q. c. D.P. & Sp.S. u. & r. in s. s. Am. (Ps. Orig. In Mt hom. 6, GCS 41, 246-56 ; in PD I 61, PL 95, 1189-96).

685F. 74v, réclame : ostenderet.

68628 (f. 74v-76v) Dom. IIII. post Epyph. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (8,23). Om. Origenis. Ingrediente Dno in nauiculam... inclinat ubi uult I.C.D.N. q.c.P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Am. (Ps. Orig., In Mt hom. 55, GCS 41, 256-62 ; in PD I 64, PL 95, 1197D – 1200).

68729 (f. 76v-77) Dom. V. post Epyph. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (13,24). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Dum negligenter agerent... aliquando in melius mutaturos (Aug. Quæst. in Mt XI, PL 35, 1367, lin. 16 – 1368, lin. 42).

68830 (f. 77-79) Dom. Septuagesima. Stat. ad S. Laurentium for. muros. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (20,1). Om. S. Gregorii p. de ead. lect. Regnum celorum patrifamilias simile dicitur... diuitias ignorat (Greg. In Ev 19, 1-6, PL 76, 1153-58).

68931 (f. 79-80) Dom. in Sexagesima. Stat. ad S. Paulum. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Lc. (8,5). Omel. S. Greg. pp. Lectio sancti euangelii quam modo frs kmi audistis... eius rubiginem ignis tribulationis purgat (Greg. In Ev 15, 1-4, PL 76, 1131-33, PD I 71 ; cf 122, f. 99-102).

69032 (f. 80-81v) Dom. in Quinquagesima. Stat. ad S. Petrum. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Lc. (18,31). Omel. S. Gregorii. p. de ead. lect. Redemptor noster preuidens ex passione sua... dedit laudem Deo (Greg. In Ev. 2, PL 76, 1082-86, PD I 73).

69133 (f. 81-82v) Fr. IIII. cinerum. Stat. ad S. Sabinam. Lect. s. eug. sec. Mt (6,16). Lect. I-III. Omel. S. Augustini. ep. de ead. lect. Cum autem ieiunatis... quibus Dei aspectus offenditur (Aug. S. in monte, II 42, PL 34, 1288, lin. 1-30).

69234 (f. 82v-83) Fer. V. Stat. ad S. Georgium. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Mt. (8,5). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Videamus utrum de seruo centurionis... nichil inueniatur contrarium (Aug. Cons. evg. II 49-50, PL 34, 1 100-01).

69335 (f. 83-86v) Fr. VI. Stat. ad S. Iohannem et Paulum. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Mt (5,21). Omel. de ead. lect. I-III. Sicut illa alia precepta... precepta sua implentibus eternam mercedem. Q. c. D. P. & Sp. S. u. & r. i. s. s. Amen (Ps Orig. In Mt hom. 3, Flor. Cas. II 131-35, autre inc.).

69436 (f. 86v-88) Sabbato. Stat. ad S. Triphonem. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Mc (4, 35). Omel. b. Bede pr. de ead. lect. S. Aug. ep. Et cum dimisisset eos... et illius postea fruimur maiestate (Bed. In Mc 6, PL 92, 196-98).

69537 a. (f. 88-90v) Dom. I. in Quadragesima. Stat. ad S. Johannem in Laterano. Sermo S. Augustini ep. Lc. IV-VI. Sancte quadragesime rationem... Spiritus autem uiuificat (Ambr. S. 67, PL 17, 661-62, CC 23, 280-82).

696b. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (4,1). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect Dubitari a quibusdam solet... hoc quod nobis iuste competit relaxemus (Greg. In Ev. 16, PL 76, 1135-38, PD I 76).

69738 (f. 90v-91v) Fr. II. Stat. ad S. Petrum in uincula. Lect. s. eug. sec. Mt. (25, 31-46in).Lc. I-III. Cum autem uenerit filius hominis... ibunt in uitam eternam (Hier. In Mt IV 25, PL 26, 196-97).

69839 (f. 91v-92) Fr. III. Stat. ad S. Anastasiam. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Mt. (21,10). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Et ueniunt Ierosolimam. Et cum introisset in templum. cepit eicere uendentes... unde ualeat proximis nocere (Beda In Lc V 19, PL 92, 571, lin. 22-573, lin. 18).

69940 (f. 92-93) Fr. IV. Stat. ad S. Mariam Maiorem. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Mt. (12, 38). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Inter que de s. euangelio recitata sunt... sint peiora hominis nouissima quam erant prima (Ps. Orig. In Mt hom. 8, Flor. Cas. II 152-54, PLS IV 893-96 autre recension).

70041 (f. 93-96v) Fr. V. Stat. ad S. Laurentium Panisperne. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Mt. (15,21). Omel. Origenis. Frs dicet aliquis ex uobis : Feci peccata multa et magna... Et pro his omnibus gratias agamus Deo uiuo. c. e. h. & gl. uirt. & potest. magnit. & magnif. in s. s. am. (Laurent. Novarum, PL 66, 118C-24A).

70142 (f. 96v-101v) Fr. VI. Stat. ad SS. Apostolos. Lect. s. eug. sec. Ioh. (5,1). Omel. s. Augustini ep. de ead. lect. Lc. I.-III. Mirum non esse debet... et sanitatem seuientium requirebat. Q. u. & r. in s. s. am. (Aug. In Ioh 17, CC 36, 169-79).

702F. 98v réclame : ille se.

70343 (f. 101v-103v) Sabbato. Stat. ad S. Petrum. Lc. I. Lect. s. eug. sec. Mt. (17,1). Omel. S. Leonis p. de ead. lect. Euangelica lectio dilmi que per aures corporis... ipsum audite. Q. u. & r. c. P. & Sp. S. in s. s. am. (Leon. S. 51, PL 54, 308-12, CC 138, 296-303, PD I 86).

70444 a. (f. 103v-107v) Dom. II. Quadragesime. Stat. ad S. Mariam in Dompnica. Lc. IV-VI. Sermo S. Iohannis os aurei. Portabat Rebecca geminos in utero fratres... aut magis uilia comparantur (Ps. Chrysol. S. 1, Liverani, 185-86 ; Ps. Chrysost. Hom. 6, PLS IV 674-75 ; des. différent chez les deux, PD I 85).

705b. (f. 104v) Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (17,1). Om. S. Ambrosii ep. d. e. lc. Dico autem uobis : uere sunt aliqui hic stantes... Finis enim legis est Christus ad iustitiam omni credenti (Ambr. In Lc VII, 2-21, PL 15, 1786-92, CC 14, 215-222, lin. 23-240).

706(f. 106v) réclame : Et fortasse.

70745 (f. 107v-110v) Fr. II. Stat. ad S. Clementem. Lc. I-III. Lect. S. eug. sec. Ioh. (8, 21). Om. S. Aug. ep. de ead. lect. Locutus est Dominus Iudeis... crastino reddituri (Aug. In Ioh. 38, 2-11, CC 36, 338-45).

70846 (f. 110v-112) Fr. III. Stat. ad Saluatorem S. Balbine. (f. 111) Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Mt. (23,1). Omel. S. Ieronimi pr. de ead. lect. Quid mansuetius... patres et magistri (Hier. In Mt IV 23, 1-8, PL 26, 174-76).

70947 (f. 112rv) Fr. IV. Stat. ad S. Ceciliam. Lect. s. eug. sec. Mt. (20, 20). Om. S. Ambr. ep. d. e. lc. Lc. I-III. Considerandum est quod mater filiorum Çebedei cum filiis et pro filiis petat... quia maiorem indulgentiam maternus poscebat affectus (Ambr. De fide V 56-64, PL 16, 688A-89D).

71048 (f. 112v-117) Fr. V. Stat. ad S. Mariam in Transtiberim. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Lc (16,19). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Quem frs. kmi. quem diues iste... quanto sit Christus ignorat (Greg. In Ev 40, 1 post in.-10, PL 76, 1302-10).

711F. 114v réclame : cum uolup.

71249 (f. 117-118) Fr. VI. Stat. ad S. Vitalem. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Mt. (21,33). Omel. S. Ambrosii ep. ex comm. sup. Lc. Plerique uarias significationes de uinee appellatione deriuantur... cultoris eterni falce succidimur (Ambr. In Lc IX 23-29, PL 15, 1890D-92B, CC 14, 339-41, lin. 207-267).

71350 (f. 118rv) Sabbato Stat. ad SS. Petrum & Marcellinum. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Lc. (15,11). Omel. S. Ambrosii ep. Vides (corr. ex : videns) quod diuinum patrimonium... tanquam que sunt (Ambr. In Lc VII, 213-19, PL 15, 1846-48, CC 14, 288-90, lin. 2353-2409).

71451 a. (f. 118v-120) Dom. III. in Quadragesima. Stat. ad S. Laurentium extr. muros. Lc. IV-VI. Sermo S. Ioannis ep. Mittitur a Iacob patre... quem in presenti desiderio nolui offendere (Ps. Chrysol., S. 2, Liverani, 187-89 ; PLS IV, 680-82 autre des. PD I 88).

715b. (f. 119v) Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. (Mt. corr. marg. :) Lc. (11,14). Omel. S. (Augustini ep. de ead. lect. corr. marg. :) Jeronimi presb. ex comm. sup. Mt. Nunc oblatus est... quorum opera diuisa sunt ? (Hier. In Mt II, PL 26, 81D-83C, CC 77, 91-94, lin. 408-84).

71652 (f. 120-121v) Fr. II. Stat. ad S. Marcum. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Lc. I-III. Dns Ds nr nolens... qualia in fine sperabit (Aug. S. V. T. 11, CC 41, 16163, lin. 3-71).

71753 (121v-123v) Fr. III. Stat. ad S. Potentianam. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Mt. (18, 15). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Quare illum corripis ?... honorabiles inquid nuptie et locus immaculatus. Fornica/... (Aug. S. 82, 4ss., PL 38, 507-511, lin. 53 des. mutil.).

718F. 124v réclame : Iterum.

719F. 123v-124 on passe directement du mardi au samedi sans les jours intermédiaires : au S. 82 d’Augustin manque la fin ; f. 124 commence un autre texte par suite de la perte d’un cahier ou de quelques feuillets :... /fuerunt. quamuis uicinas terras incolerent. Longum est originem Samaritanorum retexere ne nos multa teneant et necessaria non loquamur... (Aug. In Ioh. XV, 10, CC 36, 154, lin. 6).

72054 (f. 129-131). Sabbato. Stat. ad S. Susannam. Lc. I.-III Lect. s. eug. sec. Ioh. (8, 1). Omel. S. Augustini ep. In montem autem Oliueti... ut inuenias quod promisi (Aug. In Ioh 33, CC 36, 307-11).

72155 a. (f. 131-134v) Dom. IV. [Quadrag.] Sermo S. Iohannis ep. Stat. Ad S. Ierusalem. Lc. IV-VI. Stabat Moyses in montem... semper orare contempsit (Ps. Chrysol., S. 3, Liverani 190-92, PLS IV, 684-86, lin. 15, PD I 91).

722b. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Ioh. (6,1-2). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Miracula que fecit D.n.I.C.... et angelorum et prophetarum Dominus erat (Aug. In Ioh. 24, CC 36, 244-48, PD I 1).

723F. 132v réclame : ille uidet.

72456 (f. 134v-138v) Fr. II. Stat. ad SS. IV. Coronatorum. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Ioh. (2,13-14). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Quid audiuimus fratres ?... & idem uerax euangelista testatur (Aug. In Ioh. 10, 4ss., CC 36, 102-07, autre des).

72557 (f. 138v-140) Fr. III. Stat. (ms. Scatio) ad S. Laurentium in Damaso. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Ioh. (7,14-15). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Ascendit Dominus ad diem festum... non de Filio Deo Deus est (Aug. In, Ioh. 29, 2-7, CC 36, 284-88).

72658 (f. 140-144v) Fr. IV. Stat. ad S. Paulum. Lc. Lect. s. eug. sec. Ioh. (9,1-2). Omel. S. Augustini. ep. de ead. lect. Lc. I-III. De homine ceco... set ut saluetur mundus per eum. Amen (Aug. In Ioh. 44, CC 36, 381-88).

72759 (f. 144rv) Fr. V. Stat. ad S. Siluestrum. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Lc. (7,11). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Hic locus ad utranque redumdat gratiam... quia tanta nobis remedia uitande mortis (ms : mortalis) indulserit (Ambr. In Lc V, 89-92, PL 15, 1745-46, CC 14, 163-65, lin. 923-970).

72860 (f. 144v-146) Fr. VI. Stat. ad S. Eusebium. Lc. I-III. L. s. eug. sec. Ioh. (11,1). Om. S. Augustini ep. de ead. lect. In superiori lectione meministis... simul omnes quod promissum est accepturi sunt (Aug. In Ioh. 49, CC 36, 422-25).

72961 (f. 146v-149v) Sabbato. Stat. ad S. Nicolaum de Carcere. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Ioh. (8,12). Omel. S. Augustini ep. Quod nunc ait Dominus : Ego sum lux mundi... set habebit lumen uite (Aug. In Ioh. 34, 2-7in, CC 36, 311-14).

730F. 148v réclame : ego sum.

73162 a. (f. 149v-152) Dom. de Passione. Stat. ad S. Petrum. Sermo S. Ambrosii ep. Lc. IV-VI. Scitote frs quia cuius opera quisque facit... in suis cordibus susceperunt. Quod ipse nobis concedat q. u. & r. c. P. in un. Sp. S. Ds p. inf. & inmortalia s. s. Am. (Ambr. S. 30, PL 17, 687-89 ; SC 161, 196-200).

732b. Lc. VII-IX. Lect. s. euang. sec. Ioh. (8,46). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Pensate frs kmi mansuetudinem Dei... iratum postmodum euadere nequaquam possit (Greg. In Ev. 18, PL 76, 1150-53).

73363 (f. 152-154v) Fr. II. Stat. ad S. Grisogonum. Lc. I.-III Lect. s. eug. sec. Ioh. (7, 32). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Quem missi sunt apprehendere ?... tantum habet Spiritum Sanctum (Aug. In Ioh. 31, 8-10, CC 36, 297-99).

734F. 152 marg. L. rubr., puis en écrit. curs. : Lc. II. sec. maiorum. dispos. (leçon abrégée).

73564 (f. 154v-157) Fr. III. Stat. ad S. Cyriacum. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Ioh. (7, 1). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. D. n. I. C. secundum hominem... et clarius personet : Bonus est (Aug. In Ioh. 28, CC 36, 277-84).

736F. 155 marg. inf. add. : Non enim Christus in capite et non in corpore... quia querebant eum Iudei interficere. Hoc est quod dixi (omis dans le texte).

737F. 156v réclame : deum.

73865 (f. 157-159v) Fr. IV. Stat. ad S. Marcellum. Lc. I-III. Lect s. eug. sec. Ioh. (10, 22). Quod iam commendaui dilectioni uestre. stabiliter meminisse debetis... Denique quod sequitur : Et multi crediderunt in eum (Aug. In Ioh. 48, CC 36, 413-19).

739F. 157v add. marg. inf : Denique quodam loco sciens Dominus Ihesus eos de Christo secundum hominem sapere non secundum Deum... Quia de se-mine Dauid originem Maria uirgo ducebat. idem Dominus de semine Dauid (CC 36, 414, lin. 16-39).

74066 (f. 159v-163) Fr. V. Stat. ad S. Apolinarem. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Lc (7,36). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Cogitanti michi de Marie penitentia... que fletibus lauatur. In C. I. D. n. q. u. & r. Ds c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Am. (Greg. In Ev. 33, PL 76, 1238-46).

74167 (f. 163rv) Fr. VI Stat. ad S. Stephanum in Celio monte. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Ioh. (11,47). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect Impia et detestanda peruersitas... quam se offerendo magis accederent (Aug. In Ioh. 49, CC 36, 432-33).

74268 (f. 163v-166) Sabbato. Stat. ad S. Iohannem in Porta Latina. Lc. I. Lect. s. eug. sec. Ioh. (8,31) Cum ergo omnis qui fecerit peccatum... set ipsi ecclesie sursum est hereditas possessoris (Aug. In Ioh. 41, 8-13, CC 36, 361-65).

743F. 164v réclame : nulla.

74469 a. (f. 166-166v) Dom. in Palmis. Lc. IV-VI. Sermo S. Leonis p. Stat. ad S. Iohannem Lateranum. Scripturam quidem hebraici exitus... semper in infidelitate permansisti (Ps. Leon. Serm. 7, ed. crit. H. Chadwick, « A latin Epitome of Melito’s Homily on the Pascha », dans : Journal of Theological Studies, N.S. XI, 1960, 77-80, AF I 83, Eg 94).

745(f. 166v-167v) Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (21,1). Om. S. Ambrosii ex tract. sup. Lc. Pulchre autem relictis Iudeis... uerbi celestis habenas restrinxit (Ambr. In Lc IX, 1-9, CC 14, 333, lin. 4-335 lin. 76).

74670 (f. 167v-170v) Fr. II. Stat. ad S. Nereum. Lc. I-III. Lect. s. euang. sec. Ioh. (12, 1). Om. S. Aug. ep. d. e. lc. Ne putarent homines fantasma esse... mortem autem crucis (Aug. In Ioh. 50, 5ss., CC 36, 435-39 autre des.).

74771 (f. 170v-172v) Fr. III. Stat. ad S. Priscam. Lc. I-III. Sermo S. Augustini ep. De Dno et Saluatore nro frs dilmi... illi qui non fecit misericordiam (Aug. S. 44, PL 38, 258-62, Caes. Arel. S. 142, CC 103, 563-67).

748F. 172v réclame : mentem.

74972 (f. 172v-173v) Fr. IV. Stat. ad S. Mariam Maiorem. Sermo S. Ambrosii ep. Lc. I-III. Legimus quod Christus peccata nostra portat... nec discipulorum studia defuerunt. Tu autem (Ambr. In Lc X, 57-66, PL 15, 1910, ult. lin.-1913, lin. 15, CC 14, 362-65, lin. 570-646).

  • 8 Notes carrées noires sur tétragramme rouge. À la fin des Lamentations cinq portées musicales sont (...)

75073 a. (f. 173v-181) Fr. V. in Cena Domini. Stat. ad S. Iohannem Lateranum. Lc. I-III. Incipit Lamentatio Ieremie prophete (Lam. 1,1-22, noté8).

751b. Lc. IV-VI. Ex tract. Augustini. Exaudi Deus orationem meam et ne despexeris deprecationem meam... ex malo factus es bonus (centon : inc. Hilar. Pict. In Ps 63, PLS I, 243-44, des. Aug. In Ps 38, 20, CC 39, 420).

752F. 179v réclame : solliciti)

753c. (f. 179v) Lc. VII-IX. De epistolis Pauli. Conuenientibus ergo uobis in unum... unum autem corpus (1 Cor. 11,20-12,20).

  • 9 Mêmes remarques qu’à la note précédente sur la notation et les portées sans texte.

75474 a. (f. 181-187v) Fr. VI. in Parasceue. Stat. ad S. Crucem in Ierusalem. Lc. I.-III. (Lam. 2,8-22, noté9).

755b. Lc. IV-VI. ex tract. S. Augustini ep. (Ps. 38, 13). Protexisti me... quando clamasti : Crucifige. crucifige (Aug. En. in Ps 63, 3-4, CC 39, 809-10).

756c. Lc. VII-IX. De epistolis S. Pauli. Festinemus ergo ingredi... cuius consummatio in combustionem (Heb. 4,11-6,8).

75775 a. (f. 187-193) Sabbato sancto. Stat. ad S. [Ioh. Later.] Lc. I.-II : Lam 3,22-4,10 noté. [Lect. 3] : Lam. 5, 1-22 noté.

758F. 193v en blanc sauf les 9 dern. lignes en fin de page avec les leçons du deuxième nocturne.

759b. (f. 193v-195) Lc. IV. Accedet homo ad cor altum... Lc. V. Accessit ergo homo ad cor altum et exaltatus est Deus. Occiditur homo et exaltatur Deus... Lc. VI. In corde alto accessit homo... (Aug. En. in Ps. 63, 13-14, CC 39, 814-16).

760c. (f. 194v) Lc. VII-IX. De epistolis Pauli : Accedet homo ad cor altum... aufert primum ut sequens statuat (Hb 9, 11-10, 9).

76176 (f. 195-197) Dom. resurrectionis Domini. Stat. ad S. Mariam Maiorem. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Marcum (16,1). Omel. S. Gregorii p. de ead lect. Multis uobis lectionibus... qui pro nobis in morte dedit unicum filium suum I. C. D. n. q. c. eo u. & r. Deus in unit. Sp. S. p. o. s. s. Am. (Greg. In Ev 21, PL 76, 1169-71 ; PD II 5).

762F. 196v réclame : non demon.

76377 (f. 197v-198) Fr. II. Stat. ad S. Petrum. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Lc. (24,13). Omel. S. Gregorii p. de ead lect In quotidiana nobis sollempnitate laborantibus... set ut proprios suscipiat in regnum. Am. (Greg. In Ev. 23, PL 76, 1182-83, PD II 9).

76478 (f. 198-199) [pas de titre rubr. ni d’évang., mais après un intervalle d’une ligne, note marg. : Mardi] Sermo S. Augustini ep. [L. 1-3] Pascha Christi frs kmi regnum est celorum... quam custodire protegereque digne-mur. Per I. C. Filium suum D. n. q. c. eo u. & r. in s. s. am. (Aug. In Ioh. 50, PL 39, 2070-72 ; Liverani, 22-23 ; CC 104, 819-22, PD II 7a, Eg 111).

76579 (f. 199-201v) Fr. IV. Stat. ad S. Laurentium. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Ioh. (21, 1-3). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Lectio sancti euangelii que modo in uestris auribus... hec quandoquidem ad perfectionem roborat. p. I.C.D.N. q. tec. u. & r. D. in unit. Sp. S. p. o. s. s. Am. Explicit omilia XXIIII. (Greg. In Ev. 24, PL 76, 1184-88, PD II 11).

76680 (f. 201v-205) [Jeudi] Inc. lect. s. eug. sec. Ioh. (20,11). Maria Magdalena que fuerat in ciuitate peccatrix... eterno consolabitur gaudio q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds. p. o. s. s. Am. (Greg. In Ev. 25, PL 76, 1188-96, PD II 12).

76781 (f. 205rv) Fr. VI. Lc. I-III. Sermo S. Ambrosii ep. Audistis frs kmi quia s. mulieres... hoc quod imbaptismo promisistis custodieritis. Quod ipse concedat q. u. &. r. p. inf. s. s. Am. (Ambr. S. 24, PL 17, 693-95).

76882 (f. 205v-209) Sabbato. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Ioh. (20,1). Om. S. Gregorii p. de ead. lect. Cohactus longa molestia... adiuuet nos ipse quem amamus I.C.D.N. q. (u.) & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Am. (Greg. In Ev. 22, PL 76, 1174-81).

76983 a. (f. 209v-212) Dom. oct. Pasce. Lc. IV-VI. Sermo S. Leonis pp. Retinet sanctitas uestra... et meliores esse possimus. P. eund. D. n. I. C. q. u. & r. i. s. s. Am. (Ps. Aug. Ap. S. 162, PL 39, 2064-65 ; Max. Taur. S. 33, PL 57, 598-99, AF II 13, Eg 117).

770b. Lect. VII-IX. Lc. s. euangelii sec. Ioh. (20, 19). Om. S. Gregorii p. d. ead. lc. Prima lectionis euangelice questio... etsi iniuste ligatus est ex ipso timide reprehensionis superbia culpa que non erat fiat (Greg. In Ev 26, PL 76, 1197-1201B, PD II 15).

77184 (f. 212-213) Dom. II. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Ioh. (10,11). Om. S. Gregorii p. de ead lect. Audistis frs kmi ex lectione euangelica... eternis pascuis impreuentione satiemur (Greg. In Ev. 14, PL 76, 1127-30, PD II 20).

772F. 212v réclame : ingrediuntur.

77385 (f. 213-214v) Dom. III. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Ioh. (16,16). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Hec Domini uerba ubi ait : Modicum... ut possit commodius si Dominus uoluerit explicari (Aug. In Ioh. 101, CC 36, 591-94).

77486 (f. 214v-216) Dom. IV. Lc. s. eug. sec. Ioh. (16,5). Om. S. Augustini ep. de ead. lect. [L. 7-8] Cum Dominus Ihesus predixisset discipulis... sed potius alio quantum Dominus uenerit explicandum (Aug. In Ioh. 93, CC 36, 361-64).

77587 (f. 216-217v) Dom. V. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Ioh. (16, 23-28) Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Domini uerba nunc ista tractanda sunt... nec mundum deseruit presentie gubernatione (Aug. In Ioh. 102, CC 36, 594-97).

77688 a. (f. 217v-221v) In festo Ascensionis Domini. Stat. ad S. Petrum. Sermo S. Augustini ep. [L. 4-6] Saluator noster dilmi frs ascendit in celum... ad exercenda bona opera concedat. Quod ipse prestare dignetur. q. c. P. & Sp. S. u. & r. i. s. s. Am. (Ps. Aug. Ap. S. 177, PL 39, 2082-83 ; Caes. Arel. S. 210, CC 104, 837-40).

777b. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mc. (16,14). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Quod resurrectionem dominicam... ipse qui dedit. I. C. D. n. q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen. (Greg. In Ev 29 ; PL 76, 1213-19, PD II 28).

778F. 220v réclame : tiuitate.

77989 (f. 221v-222v) [Après un intervalle d’une ligne, restes d’une rubrique effacée, 5 leçons :] Sermo S. Gregorii pp. Post beatam et gloriosam resurrectionem... Et uera magna et ineffabilis erat causa gaudendi... ad Patris dexteram collocauit. Q. u. & r. c. eod. P. omnipotenti Deo & Sp. S. i. s. s. Amen (Leon. S. 73, PL 54, 394-96, CC 138A, 450-454, PD II 26, Ag II 57).

78090 (f. 222v-223v) [appel de note cursif :] Sermo S. Augustini ep. [3 leçons] Ascensionis D.n.I.C. sollempnis dies hodie illuxit... ab ipso Domino postulemus (Ps. Aug. Ap. S. 178, PL 39, 2083-84, S. 8, Liverani, 27-29).

78191 (f. 223v-224v) [titre très effacé :] Sermo S. Ag. [ep.]. Frs. kmi. Ascensionis dominice inclitum et regale misterium... celi paradisique ianuas securus intrabit (Ps. Aug. App. S. 179, PL 39, 2084-85, Ag II 51).

78292 a. (f. 224v-226) [appel de note cursif très effacé :] Dominica in oct. Ascensionis. [6 leçons] Misericordia kmi que D.I.X. in hoc mundo sub fragilitate nostra... Sed secum potius celo sanctificatum corpus acquirat natura gloriosior (Eus. Gall. Hom. 28, CC 101, 325-29).

783b. Lc. VII-IX. sec. Ioh. (16,26). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. D.I.C. in sermone quem locutus est discipulis suis... et inimicorum odium conuertit in amorem. (Aug. In Ioh. 92, CC 36, 555-57).

78493 (f. 226-228) [appel de note cursif très effacé, puis :] Vigilia Pentecostes. (Jn 14,15-16, 3 leçons) Cvm ita sint que in istis paucis uerbis... non potest a nobis si non sit in nobis (Aug. In Ioh. 74, CC 36, 512-15).

78594 (f. 228 – 232) [note marg. cursiv. :] In die sancto Pentecostes. lect. I-III. Lect. s. eug. sec. Ioh. (14,23). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Libet frs kmi euangelice uerba lectionis... nobis iam non relinquetur sed datur. Per D.N.I.C. q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Am. (Greg. In Ev 30, PL 76, 1220-29, PD II 33).

786F. 228v réclame : hec locus.

78795 (f. 232-233) Fr. II. Lect. I. Lc. s. eug. sec. Ioh. (3,16). Lc. I-III. Sicut Moyses exaltauit serpentem... Hec cotidie dicimus nobis et sepe dicenda sunt. quia bona et salutaria sunt (Aug. In Ioh. 12, 12-4, CC 36, 127-29 autre des.).

78896 (f. 233-237v) Fr. III. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Ioh. (10,1-2). Omel. S. Augustini ep. Dominus de grege suo et hostio quo intratur... sicut ipse donauit explicare (Aug. In Ioh. 45, CC 36, 391-97 autre inc).

78997 (f. 237v-241) Fr. IV. Lect. s. eug. sec. Ioh. (6,44). Omel. S. Augustini ep. [3 leçons] Quid est : Nemo potest uenire ad me... quia Christus est uita eterna (Aug. In Ioh. 26, CC 36, 264-69).

79098 (f. 241-242) Fr. V. Lc. I-III. Lect. s. eug. sec. Lucam (9,1). Omel. S. Ambrosii ep. de ead. lect. Qualis debeat esse qui euangeliçat regnum Dei... Hereticum hominem post unam correptionem deuita (Ambr. In Lc IV 65-68, PL 17, 1771-72, CC 14, 196-98, lin. 648-701).

79199 (f. 242-243) Fr. VI. Lect. s. eug. sec. Lc. (5,18). Omel. S. Ambrosii de ead. lect. [L. 1-3] Non otiosa huius paralitici nec angusta medicina est... ne alios quoque eorum lepra contaminarent (Ambr. In Lc V 10-15, PL 17, 1722-24, CC 14, 137-40, lin. 85-155).

792100 (f. 243) Sabbato. Lc. I. Lect. s. eug. sec. Lc. (4,38). Omel. S. Ambrosii de ead lc. Vide clementiam Domini Saluatoris (Ambr. In Lc IV 57, PL 17, 1743). Require retro in Fr. V. post Dom. IV. XLe. 4. (Cf. supra n. 59, f. 144rv).

793101 (f. 243rv) Dom. I. post Pent. Lc. VII-IX. Lc. s. eug. sec. Lc. (6,36). Omel. S. Ambrosii ep. Attendite frs misericordiam sicut et Pater misericors est... nec accipiat personam pauperis in iudicio (Ambr. In Lc V, 79-82, PL 17, 1743-44).

794102 (f. 243v-247v) Dom. II. post Pent. Lc. VII-IX. Lc. s. eug. sec. Lc. (14,16). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Hoc distare frs kmi inter delitias corporis et cordis solet... difficilia esse uideantur (ms : uideatur ; Greg. In Ev. 36 ; PL 76, 1266-74, PD II 38).

795103 (f. 247v-249v) Dom. III. post Pent. Lect. s. eug. sec. Lc. (15,1). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Audistis in lectione (ms. in electione) euangelica... qua(m)cumque reret (= erraret) inuenit (Greg. In Ev 34, 2ss., PL 76, 1246ss, autre des., PD II, 20).

796104 (f. 249v-250) Dom. IV. post. Pent. Lc. VII-IX. Lc. s. eug. sec. Lc. (5,1). Omel. S. Ambrosii ep. de ead. lect. Ascendens autem in unam nauiculam... cur seculi obsequium non recognoscas (Ambr. In Lc IV 68-73, PL 17, 1717-18, CC 14, 131-33, lin. 846-912 ; Ps Orig., GCS 41, 256-62).

797105 (f. 250-251) Dom. V. post Pent. Lc. VII. Lc. s. eug. sec. (sur grattage : Mt.) (5,20). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Nisi non solum illa minima le-gis precepta impleueritis... sed in quibus modis inuisibiliter exibeantur mentis animarum. quis potest dicere (Aug. S. in monte, I, 9, 21-24, PL 34, 1239-41).

798106 (f. 251-252) Dom. VI. post Pent. Lc. VII-IX. Lc. s. eug. sec. (Mc. sur grattage, 8,1-2). Omel. S. Ambrosii ep. de ead. lect. Posteaquam illa que ecclesie typum accepit... Nec habes quod ascribas Domino qui uincit cum iudicatur (Ambr. In Lc VI, 69-74, CC 14, 198, lin. 707-200, lin. 769).

799107 (f. 252-253) Dom. VII. post Pent. Lc. VII-IX. Lc. s. eug. sec. Mt. (7,15). Omel. Origenis. Quod paulo superius... conscidunt attrahunt diripiunt (Ps. Orig. In Mt hom. 7, 15-21, GCS 41, I, 262, lin. 6-269, lin. 3, ed. Klostermann, des. : depannant, disrumpunt et convehunt ; PLS 4, 872-78, autre des. ; PD II 61).

800F. 252v réclame : colligit.

801108 (f. 253rv) Dom. VIII. post. Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Lc. (16,1). Omel. S. Ieronimi pr. Questiunculam proposuisti... et dicit eum qui amat pecuniam Deum amare non posse (Hier. Ep. 121, CSEL 56, 21-24, lin. 20).

802109 (f. 253v-257v) Dom. IX. post Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Lc. (19,41-42). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Lectionem sancti euangelii... plus exempla quam uerba excitant (Greg. In Ev 39, PL 76, 1294-95, autre des.).

803110 (f. 257v-258) Dom. X. post Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Lc. (18,910). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Diceret saltem phariseus : Non sum sicut multi homines... qui superbe agit gratias (Aug. S. 115, 2-3, PL 38, 657, lin. 12-657, lin. 12).

804111 (f. 258rv) Dom. XI. post Pent. Lect. VII-IX. Lc. s. eug. sec. (sur grattage : Mc., 7,31). Omel. S. Gregorii pp in libro Ezechielis proph. Diligenter intuendum est... admonet esse facienda (Greg. In Ez X 20, PL 76, 893-94).

805112 (f. 258v-259) Dom. XII. Lect. s. eug. sec. Lc. (10,23). Omel. S. Ambrosii ep. [L.7-9] In lectione hac exponuntur... non etiam ipse despexit (Ambr. In Lc VII 61-74, PL 15, 1805-06).

806113 (f. 259rv) Dom. XIII. post Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Lc. (17,1112). Omel. S. Augustini ep. [In] decem leprosis quos Dominus... unam speciem ueri coloris obducat (Aug. Quæst. in Ev II, 40, PL 35, 1354-55, lin. 40 ; Beda, In Lc V 17, PL 94, 296-98).

807114 (f. 259v-260v) Dom. XIV. post. Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (6,24). Omel. S. Augustini ep. Nolite solliciti esse... mortale hoc induere immortalitatem (Ambr. In Lc VII, PL 15, 1819C-20C, CC 14, 155-57, lin. 1281-1339).

808F. 260v réclame : resuscitaturos.

809115 (f. 260v-261). Dom. XV. post Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Lc. (7,11). Omel. S. Augustini ep. De iuuene illo resuscitato... ut excepto illo quod mira et magna et diuina erant. aliquid inde etiam discerneremus (Aug. S. 98, 2-3, PL 38, 591-93).

810116 (f. 261-262) Dom. XVI. post Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Lc. (14,1-2). Omel. S. Ambrosii ep. Cvratur idropicus... in culpa constringitur que non uidetur (Ambr. In Lc VII 195, PL 17, 1841-45 autre des., CC 14, 282ss., lin. 2181ss.).

811117 (f. 262rv) Dom. XVII. post Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (22,35). Omel. S. Iohannis Chrisostomi. Conuenerunt ut multitudine... per tanta parte minus est ad Deum (Yvo. Carnot. En. in Mt. 22, PL 162, 1441A-42).

812NB. Chez Yves de Chartres le texte présente de notables différences avec celui du ms libérien, soit qu’il y ait été adapté, soit qu’il y soit cité selon une tradition ms différente.

813118 (f. 262v-263v) Dom. XVIII. post Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (9,1). Omel. S. Iohannis Chrisostomi. Christum (ms. Ipsum) in humanis actibus diuina gessisse misteria... inuitos attrahit et nolentes (Ps Chrysost. S. 50, PL 52, 339-41B ; Ps. Max. Taur, PL 57, 502-04 ; CC 24, 276-80, lin. 65, PD II 89).

814119 (f. 263v-267v) Dom. XIX. post Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (22,1-2). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Textum lectionis euangelice... eisque interfuisse referunt (Greg. In Ev. 38, 1-15, PL 76, 1282-90).

815120 (f. 267v-269) Dom. XX. post Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Ioh. (4,46). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Lectio sancti euangelii quem modo frs audistis... quam per fidem tenetis. Per D. n. I. C. q. u. & r. c. P. in unìt. Sp. S. Ds. per o. s. s. Am. (Greg. In Ev 28, PL 76, 1211-13).

816F. 268v réclame : deum.

817121 (f. 269-270) Dom. XXI. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (18,23). Omel. S. Augustini ep. Narrauit Dominus similitudinem ualde terribilem.... quam homo non debeat ignoscere (Aug. S. 83, PL 38, 514-16).

818122 (f. 270rv) Dom. XXII. post Pent. Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (22,15). Omel. S. Iohannis Chrisostomi. Omnis malitia confunditur... ut per dilectionem benigne confessionis inclinent (Ps. Chrysost. Op. imperf. in Mt 42, PG 56, 866-867).

819123 (f. 270v-271) Dom. XXIII. post Pent. Lc. VII-IX. Lect s. eug. sec. Mt. (9,18-25). Omel. S. Ieronimi pr. Octauum signum est. in quo princeps suscitari postulat filiam suam... sinagoga eorum mortua non resurgit (Hier. In Mt, I 10, PL 26, 59-60).

820124 (f. 271-272) Dom. XXIV. post Pent.Lect. s. eug. sec. Mt. (24 15-24). Lc. VII-IX. Quando ad intelligentiam prouocamur... si fieri potest. etiam electos (Hier. In Mt IV 24, PL 26, 184-85).

821125 (f. 272rv d’abord vierge ; puis après 4 lignes d’intervalle, add. xive s.) In festo uisitationis beate uirginis Marie lc. I. Beatissima uirgo Dei a suis primordiis consecrata... Et intrauit in domum Çacharie et salutauit Helysabeth... (Inédit signalé dans le ms Berlin, Staatsbibl. Lat. Oct. 427, f. 5v°  : Initienverzeichnis zu den Sammlungen Diez, Hamilton und Phillipps v. R. Schipke [Berlin 1993], p. 55).

822Lc. vii-ix. Sec. Lc. (1,39). Omilia S. Ambrosii ep. Morale est omnibus ut qui fidem exigunt fidem astruant. Et ideo angelus cum abscondita nuntiaret ut fides astrueretur... in Deo gratiam l...tantur. illi ma... inuenit. Tu autem Domine miserere nobis (Ambr. In Lc II, 19-29, PL 15, 1640-43, PD II 77).

823Commun des Saints, incomplet.

824126 a. (f. 272-276) Commun des apotres. Omelia S. Gregorii pp. [L. 1-6] Scriptum est : Spiritus Domini ornauit celos... si Deus ac proximus integra mente diligantur. ipso adiuuante q. u. & r. i. s. s. Am. (Greg. In Ev 30, 7-10, PL 76, 1224C-27C ; Eg 184, PD II 81).

825b. Lc. s. eug. sec. Ioh. (15,12). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. [L. 7-9] Cum cuncta sacra eloquia... nunc decertantes iuuat. P. I. C. D. n. q. u. & r. c. P. in un. Sp. S. Ds. p. o. s. s. Am. (Greg. In Ev 27, PL 76, 1205-10, PD II 101).

826127 a. (f. 276-277v) [sans titre]. (Jn 15, 11, 3 leçons). Audistis frs kmi Dominum... ut sit Deus omnia in omnibus (Aug. In Ioh. 83, CC 36, 534-36).

827b. (f. 277v-278) [3 leçons. Appel cursif marg. : Unde supra lc. pro uno euangelista]. Plenitudinem dilectionis... ei nos nulla comparare presumamus (ms. audaciam, corr. :) audacia (Aug. In Ioh. 84, CC 36, 536-38).

828c. (f. 278v-279v) [3 leçons. Appel cursif marg. : Item unde supra. lec. II. Sermo S. Aug. ep.] Merito queritur quomodo accipiendum sit... quia pertinet ad rationem salutis (Aug. In Ioh. 86, CC 36, 541-43).

829d. [Jn 15,12, 3 leçons]. Cum cuncta sacra eloquia... primum discat sua impendere. postmodum se (Greg. In Ev 27, PL 76, 1205-10, PD II 101).

830128 [Jn 15,17, 3 leçons]. In lectione euangelica que huic antecedit... sed ego (elegi uos de mundo. propterea odit uos mundus... cum se ipse diligat. oderitque peruerse) (Aug. In Ioh. 87, CC 36, 543-45).

831NB. Les derniers mots entre parenthèses ont été ajoutés par la même main en marg. inf.

832129 a. (f. 281-287v) Évangélistes. In natalitiis euangelistarum. Lc. I-VI. Sermo S. Gregorii p. de expositionem de expositionem (sic !) super Ezechielem prophetam. Cuncta quattuor animalia... id est uirtus operis sub uolatu (ms : uoluatu) contemplationis (Greg. Hom. in Ez 3, PL 76, 806-12).

833b. (f. 282v) Lc. VII-IX. Lc. s. eug. sec. Lc. (10,1). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Dominus et Saluator noster... quam loquendo optinebimus (Greg. In Ev 17, PL 76, 1139-49, Vienne 46).

834c. (f. 287v) Oratio. Deus qui nos pastores... in tuis oculis esse ualeamus. P. D. n. I. C. q. tec. u. & r. Ds. p. o. s. s. Am. (Sacram. de Pamélius, éd. J. Deshusses, Le sacramentaire grégorien, Fribourg/S. 1971, p. 707, n. 304*).

835130 a. (f. 287v-296) Un martyr. In natalitiis unius martyris. Lc. I-VI. Sermo S. Augustini ep. In omnibus scripturis... quod modo memoriae commendatur (Cæs. Arel. S. 223, CC 104, 882-85, SC 330, 142-54).

836b. (f. 289v) Item ut supra. Lc. I-IV. Sermo S. Maximi ep. Ad exhibendum... et corpus perdere in gehennam (Ps. Maxim. Ap. S. 11, PL 57, 875A-76B).

837c. (f. 289v-290) Item Lc. I-III. hic potest incipi quando tantum tres lectiones de sermo (sic !) leguntur. Nouerat ergo hic... ad uirtutis exemplum (Id., PL 57, 876B-878B in.).

838NB. Les mots : Huius festiuitate letemur... in quantum Deus adiuuat imitemur sont exclus de la lecture par la rubrique marginale : Uacat.

839d. (f. 290-92) Item vnde supra. Lect. s. eug. sec. Lc. (14,26). Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. (L. 7-9) Si consideremus... passionem illius reparamus (Greg. In Ev 37, 1-8, PL 76, 1275-79, PD II 112).

840e. (f. 292-94) Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (16,24). Omel. S. Gregorii pp de ead. lect. Quia Dns ac Redemptor nr nouus homo uenit in mundum... si in tot miraculis uiuunt. hic ubi mortui sunt ? (Greg. In Ev 32, 1-6, PL 76,1232-37, PD II 118).

841f. (f. 294rv) Lect. s. eug. sec. Mt. (10,26-33). Omel. S. Ieronimi pr. de ead. (lc., L. 7-9). Et quomodo in presenti seculo multorum uitia nesciuntur... quanto magis uos minime fidei (Hier. In Mt I, 10, PL 26, 67-69, PD II 111).

842g. (f. 294-96) Lc. VII-IX. Lect. s. eug. sec. Mt. (10,34-41). Omel. S. Ieronimi pr. Supra dixerat : Quod dico uobis in tenebris. dicite in lumine... quamuis indignus sit qui susceptus sit (Hier. In Mt, I 10, PL 26, 69-71, PD II 110).

843131 a. (f. 296-304v) Plusieurs martyrs. In natalitiis plurimorum martyrum. Lc. I-VI. Sermo S. Augustini ep. Quotienscumque frs kmi sanctorum nostrorum sollempnia celebramus... cito per caritatem pristinam reuocantur. Prestante D. n. I. C. cui est hon. & gl. i. s. s. Am. (Ps. Maxim. Taur. S. 78, PL 57, 689-92, AF II 94, Eg 197, Ag III 51).

844F. 296v réclame : Dimittite.

845b. (f. 297-98) Item unde supra. Lc. I-IV. Sermo S. Augustini ep. In psalmo diximus Domino Deo nostro : Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum... post penam suscipiet et coronam (Aug. S. 318, 1-4, PL 38, 1451-53).

846c. (f. 298) Item lc. I-III. sic incipi potest. In memoria. (add. marg. curs. Ergo) in memoria eterna erit iustus. ab auditu malo non timebit... que preparauit Deus diligentibus se (Ib. 5-6in, PL 38, 1453-54).

847d. (f. 298v) Lc. VII-IX. de omelia comuni legitur. Si tanta bona que accepturi sunt... bonam uitam habentes imitari ualeamus (Ib. 6fin, PL 38, 1454+PLS II, 800-01).

848e. (f. 298v-300) Item lc. I-VIII. Sermo S. Maximi ep. Recte atque ecclesie ex debito... quod cum Christo regnabitur in celo (Maxim. Taur. S. 88, PL 57, 707-10 ; AF II 95, Eg 198, Ag III 52).

849f. (f. 300-302) Item unde supra. lect. VII-IX. Lc. s. eug. sec. Lc (21,9) Omel. S. Gregorii p. de ead. lect. Dns ac redemptor nr peritura mundi percurrentia mala denuntiat... Non ab re arbitror frs kmi si unum uobis exemplum seruante patientie ad hedificationem loquor (Greg. In Ev 35, PL 76, 1259B-1263D).

850g. (f. 302) Item aliud eug. sec. Mt. (5,1). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Si queritur quid significetur mons etc. (Aug. S. in monte I, 1, 2, PL 34, 1231, lin. 22) Require supra in festo omnium SS.

851h. (f. 302rv) Item de ipso euang. & eadem omel. Lc. VII-IX. Lc. s. Euang. sec. Mt. (5,1). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Et aperiens os suum... Beati pauperes spiritu. Recte hic intelleguntur... Ideo sequitur. Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam. quoniam ipsorum est regnum celorum (Aug. S. in monte, I, 3, PL 34, 1232, lin. 3-1233, lin. 27).

852i. (f. 302v) Hic reincipitur. Lc. VII-IX. Lc. s. eug. sec. Mt. (Mt. 5,1). Omel. S. Augustini ep. de ead. lect. Beati pauperes... regnum celorum. Sunt autem omnes iste octo sententie.... perfectumque ostendit et probat (Aug. S. in monte, I 9 fin.-10 ca. fin., PL 34, 1233, lin. 25-34, lin. 21).

853j. (f. 303v) Item lect. de ead. omel. praemisso euangelio. (L. 7-9) Itaque in prima et octaua... uarie nominatum est (Ib. I 10-12 in., PL 34, 1234, lin. 2535, lin. 15).

854k. (f. 303v-304v)Item lc. VII-IX. de ead. omel. In primo sicut oportebat positum est regnum celorum... Vbi sana fides non est. non potest esse iustitia. qui uiuit (ms. quia uiui) (Ib. I 12, PL 34, 1235, lin. 15-1236, lin. 28).

855132 (304v) Un confesseur. In natalitiis unius confessoris non pontificis. Lc. I-III. Sermo S. Ambrosii. Ad sancti ac beatissimi patris nostri... pirata crudelis abducat (Ps. Maxim. Taur. Hom. 51, CC 101A, 593-603 autre des. ; AF II 103, Eg 206, Ag III 60, PD II 106).

856NB. En fin de ligne, quelques mots grattés. En bas de page, la réclame multi annonce le cahier suivant qui a disparu. Le volume est donc incomplet. Ce manuscrit comporte 3 pièces hagiographiques et 193 éléments homilétiques. Ces derniers correspondent à 132 célébrations liturgiques et ont été tous identifiés. L’identification est sujette à vérification dans tous les cas où le texte du ms comporte un inc. ou des. différents dans les éditions.

857Bibl. A. Poncelet, Catal. Rom., p. 95-96 ; Salmon, IV, p. 454, n. 138.

858104.. Homéliaire liturgique sur les Évangiles du Temps, à l’usage du monastère romain de Sainte-Bibiane, xe siècle (938-939).

859Parchemin, mm. 335×245/250, 310 ff. Justification à la pointe sèche : 240×175 ; deux colonnes (0,80+0,15+0,80 en largeur), 30 lignes par page. Minuscule caroline romanesque du xie siècle. Titres rubriqués avec une encre virée au rose violacé ; initiales ornées d’entrelacs et de fleurons à la plume, rarement rehaussées de rouge. 39 cahiers en principe de quaternions. Font exception le 18e (f. 135-140) qui est un ternion, les 4e (f. 23-30) et 32e (f. 242249) comportant chacun deux folios indépendants (f. 25 et 28 et f. 243 et 247), les 27° (f. 204-210) et 28e (f. 211-217) dans lesquels manquent, d’une part, un folio, de l’autre, deux, et où un (f. 206) et trois folios (f. 213, 214, 215) sont indépendants. Ces variations ne sont pas accompagnées de pertes dans le texte et sont donc antérieures à la transcription du manuscrit. Il n’en va pas de même des cahiers 1e (f. 1-7), 2e (f. 8-14) où chacun des folios terminaux (f. 7 et 14) est indépendant ni du 20e où le folio final fait défaut. Ces pertes ont causé des lacunes dans le texte. Pas de réclame à la fin des cahiers, mais leur numéro d’ordre aux f. 38v : XIII, f. 46v : XIIII, f. 62v : XVI bien effacé, f. 70v : XVII, f. 78v : XVIII, f. 86v : XVIIII bien effacé. Selon cette numérotation, le premier cahier devrait porter le n° IX. Ce qui veut dire que les huit premiers cahiers sont perdus. Le texte conservé commence en effet mutilé au cours du 5e dim. ap. l’Épiphanie. Le système selon lequel les fêtes des saints ont été insérées dans le cycle du Temps a permis de dater la transcription du manuscrit des années 938-939 dans lesquelles Pâques avait été célébrée entre les 22-24 avril pour le début et le 14 avril pour l’achèvement du travail. Notices contemporaines du fonds primitif, f. 181v marg. inf. : Mblborbegb /ms.nb.fr./cf sk mb (non déchiffré) ; f. 183v marg. inf. : RM/ON/pbr (= Romanus presbyter) ; f. 262, après le texte évangélique précédant l’homélie, rubrique : PMELKB FKXSDEM (= Omelia eiusdem) f. 304v, à la fin de l’homélie de la vigile de Noël : EXPLKCKT. DEP GRB/ TKBS SEMPER. AMEN (= Explicit. Deo gratias semper. Amen), de la même main que le texte des ff. 305-310 suivants. Dernier plat intérieur, étiquette portant l’indication de la date de restauration du ms : BIBL. APOST. VAT./ laboratorio restauro/Registro n. 8/Data : 25 GEN. 1989, le chiffre en italique ayant été ajouté au tampon.

860Contenu : homélies sur les Évangiles des dimanches du Temporal, mutilées au début et comportant quelques fêtes des saints. Feuillets manquants.

861Dans l’analyse qui suit la numérotation des pièces comporte deux chiffres séparés par un tiret, le premier désignant le numéro d’ordre de la pièce dans le ms, le second, celui de l’analyse par Henri Barré de l’homéliaire de Liverani (p. 195-208) Les références de chaque pièce sont données : 1° pour les homélies d’Haymon d’Auxerre (Haym. Aut.) à la Patrologie latine de Migne (PL 118) dont les Homeliae de Tempore sont indiquées par leur seul numéro d’ordre en chiffres arabes, les Homeliae aliquot de Sanctis par leur numéro d’ordre en chiffres arabes précédé du chiffre romain II ; 2° pour les homélies d’Héric d’Auxerre à l’ouvrage d’Henri Barré, Les homéliaires carolingiens, de la manière suivante : numérotation de Barré (par ex. I 1 ou II 1) et, s’il y a lieu, indication du volume de la Patrologie latine (par ex. PL 95, 1282-87). Les homélies ne comportant pas cette indication sont à considérer comme inédites.

8621-19 (f. 1rv) inc. mutil. :.../ equalem Deo. Multi namque uidentur humiles exterius sed interius tumidi sunt... Scientiam uiarum tuarum nolumus (Haym. Aut. II 12, PL 118, 800AC).

863Texte biblique et inc. manquants : (Mt. 11, 25) In fronte huius lectionis euangelicae quaestio suboritur, PL 118, 795). NB. La mutilation initiale a été notée par Liverani qui n’a pas publié cette homélie (Liverani, Spicilegium Liberianum, p. 210), alors qu’il a édité toutes les autres, à l’exception d’une deuxième, elle aussi mutilée au début. Il les a attribuées à Haymon de Halberstadt, mais elles sont d’Haymon d’Auxerre. C’est pourquoi nous avons corrigé l’attribution. Les homélies seront désormais indiquées par leur seul numéro d’ordre et leur pagination dans l’édition de Liverani.

8642-21 (f. 1-7v) Dom. in Septuag. scdm. Matheum (20,1). Om. Frequenter in scripturis sacris... ab origine mundi (Hom. 1, p. 213-19).

865F. 6v marg. inf. : 141, III ou IHS ?

8663-22. (f. 7v-13) Dom. in Sexag. scdm. Lucam (8, 4). Predicante D.n.I.C. ueritatisque testimonio perhibente... Qualibus ipse Dominus ait/... (manque un feuillet).../Quem nullum alium melius intellegere possumus... et pacem habete inter uos (Hom. 2, p. 220-24).

867F. 7v add. marg. inf. man. s. XIX : hic pagina desideratur injuria temporum ibi avulsa que comode suppleri potest ex editis pag. 163. T. CXVIII. Main de Francesco Liverani.

868Fin anormale du cahier auquel manque une page

869F. 9-10 et 12-13 onglets, f. 10-11 couture.

8704-23 (f. 13-18) Dom. in Quinquag. S. Lucam (18, 31). Post infirmis redditam sanitatem... ut uidentes opera uestra bona glorificent Patrem uestrum qui in celis est (Hom. 3, p. 225-30).

871F. 14v marg. inf. pas de réclame.

8725-24 (f. 18-26v) Dom. in Quadrag. scdm. Math. (4, 1). Commendat nobis... pro eo quod equalis est Patri (Hom. 4, p. 231-39).

873F. 22v marg. inf. pas de réclame.

874F. 26-27 couture.

8756-25 (f. 26v-33) [2e] Dom. in Quadrag. (f. 27) scdm. Matheum (15, 21). Hic namque Matheus euangelista non narrat... fiat tibi sicut uis (Hom. 5, p. 240-46).

876F. 31v marg. inf. pas de réclame.

8777-26 (f. 33-42v) Dom. III. in Quadrag. lec. S. Ev. scdm. Lucan (11, 14). Creberrime quippe... Et seruat ea que in ea scripta sunt (Hom. 6, p. 246-55).

878F. 38v marg. inf. n° d’ordre du cahier : XIII.

8798-27 (f. 42v-52v) Dom. IIII. In Quadragesima. Evang. sec. Iohannem (6, 1). Locuturus euangelista... antequam essent ex nihilo creauit (Hom. 7, p. 256-65)..

880F. 51v-52 marg. inf. trait de plume contemporain en petites capitales Sca Trinitas/nos benedicat.

8819-28 (f. 52v-60v) Dominica in Passione euangelium secundum Iohannem (8, 46). Narrat superius euangelica lectio... Quoniam inuenietur ab his qui non temptant illum (Hom. 8, p. 265-73).

882F. 54v pas de réclame.

88310-29 (f. 60v-67) Lectio epistole beati Pauli apostoli ad Phylipenses [pas indiquée]. Lectio dicta est a legendo... et sedet a[d] dextris Dei (Hom. 9, p. 273-78).

884F. 62v marg. inf. n° du cahier : XVI.

88511-30 (f. 67v-76) In resurrectione Domini euangelium secundum Marcum (16, 1). Textus huius euangelice narrationis... Dominum uidere mereamur. Quod ipse prestare dignetur. q. u. in Trinitate perfecta Ds in s. s. Amen (Hom. 10, p. 279-86).

886F. 70v marg. inf. n° d’ordre du cahier : XVII.

88712-31 (f. 76-81) Feria secunda euang. secundum Lucam (14, 13). In exordio huius lectionis... ut Christus possit agnosci (Hom. 11, p. 287-91).

888F. 78v marg. inf. n° d’ordre du cahier : XVIII.

88913-32 (f. 81-86) Fr. tertia (f. 81v) lectio sci. euangel. secd. Lucam (24, 36) Resurrectio D.n.I.C. non subito manifestata est... sed ut magis conuertatur et uiuat (Hom. 12, p. 292-96).

89014-33 (f. 86-89v) Feria quarta (Jn 21, 1). Manifestatio D.n.I.C.... ad mare Tyberiadis (Hom. 13, p. 296-99).

89115-34 (f. 89v-93v) [Jeudi] (Jn 20, 11). Quantum in bono opere... Qui audit dicat ueni (Hom. 14, p. 300-03).

892F. 90-91 couture.

89316-35 (f. 93v-96) Secm. Matheum (28, 16). Feria sexta. Sedulis et continuis preconiis... manebit (ms. maneuit) eos remunerando (Hom. 15, p. 304-06).

89417-36 (f. 96-98v) [Add. marg. contemporaine : FR. VII]. Seq. sci. eug. secd. I° hm (20, 1) (titre relevé de jaune et en partie rubr.) Textus huius euangelice lectionis... de eius resurrectione non dubitarent (Hom. 16, p. 306-08).

89518-37 (f. 98v-104) Dom. post Pascha euangelium secdm. Iohannem (20, 19). Quotienscumque legimus... uitam habeatis in nomine ipsius (Hom. 17, p. 309-14).

896NB. Dans cette homélie, comme en d’autres, les citations scripturaires sont rubriquées.

89719-38 (f. 104-107v) Domin. secda. post Pascha secundum Iohan(n)em (10, 14) [Add. marg. contemp. : £. VIIII]. In exordio lectionis huius... et unus pastor D.I.C. Q. u. & r. in s. s. Am. (Hom. 18, p. 314-17).

89820-39 (f. 107v-111v) Domin. III Post Pascha. secund. Iohannem (16, 16). [Add. marg. sup. contemp. : £. I] Ex serie huius lectionis... absterget Deus omnem lacrimam ab oculis eorum (Hom. 19, p. 317-21).

89921-40 (f. 111v-115v) Domin. IIII. post Pas. euan. secvn. Iohan (16, 5-6). Recessurus a discipulis... nota faciet uobis (Hom. 20, p. 321-25).

90022-41 (f. 115v-119v) Domin. quinta post Pascha eug. secundum Iohannem (16, 23). Quia D.I.C. docuerat apostolis... oculi tui uident Domine (Hom. 21, p. 325-29).

90123-42 (f. 119v-124) In letania [effacé : ma]iore eug. secdm. Lucan. (11, 5). Sciens D.I.C.... et ad agnitionem ueritatis uenire (Hom. 12, PL 118, 530-34).

90224-43 (f. 124-129) In Ascensione Domini eug. secdm. Marcum [16, 14-20 suppl.]. Quia dominicam resurrectionem... que coepit Ihesus facere et docere (Hom. 22, p. 329-34).

90325-44 (f. 129-134v) Domi(ni)ca prima post Ascensionem Domini secd. Iohannem (16, 13). Promissionem quam Dns... ecce enim merces uestra copiosa est in celis (Hom. 23, p. 334-339).

90426-45 (f. 134v-138v) Omelia in Pentec. eug. secdm. Iohanne(m) (14, 23). Aduentum S. Spiritus Dominus discipulis repromittens... sed eius qui misit me Patris (Hom. 24, p. 339-44).

90527-46 (f. 138v-144) Omelia in Pascha annotina evg. secdm. Iohannem (3, 1). Sacratissima euangelii lectio... etiam si mortuus fuerit uiuet (Hom. 25, p. 344-49).

90628-74 (f. 144-148v) In natale S. Dionisii martyris (Lc 6, 17). Non solum per ministerium Incarnationis... mundus quod suum erat diligeret (Hom. 26, p. 350-54).

90729-15 (f. 148v-151v) Secdm. Matheum (21, 14). Omelia in festiuitate S. Hilarii ep. In similitudinibus quas... pro eius amore erogauerit. Q. u. & r. in s.s. Am. (Hom. 27, p. 354-57).

90830-83 (f. 151v-155v) Lectio sci. eug. secundu. Matheum (13, 44). In natale uirginum. Virtus et sapientia Dei... formido fuerit cum spe (Hom. 28, p. 357-61).

90931-84 (f. 155v-158) Lectio sci. eug. secdm. Mat. (25, 1). Item alia de uirgin. Euangelium grece... incognitum habemus (Hom. 29, p. 361-64).

91032-84 (f. 158-160) Lec. sci. eug. secdm. Matheu. (12, 46). In natiuitate sce. Marie. Dns ac redemptor noster pietatis... sicut filii carissimi (Hom. 30, p. 364-66).

91133-66 (f. 160-163) In festiuitate sci. Mathei (trois lignes en blanc, place vide de Lc 5, 27-28). Lucas euangelista... erit solutum et in celis (Hom. 31, p. 366-70).

91234-82 (f. 163-166) In dedicatione templi. lectio sci. eug. secd. Lucan (19, 1). Peracto miraculo... in preputio fidei patris nostri Abrahe (Hom. 32, p. 370-73).

91335-59 (f. 166-169v) In Transfiguratione Domini nostri Ihesu Christi. Do-minus per predicationem... per resurrectionem factum monstrabuntur (sic !) (Hom. 33, p. 373-76).

91436-47 (f. 169v-174v) (Add. ead. man. sup. lin. : Lc 16, 1) Dom. II. post Pentec. eug. secd. Lucan. Cum euangelica lectio... crederetis utique mihi (Hom. 34, p. 377-82).

91537-48 (f. 174v-181v) Dom. II. (corr. ex : III) post Pentecostes. lec. sci euang. sdm. Lucan (14, 16). Omnipotens Deus in exordio... satiabor cum manifestabitur gloria. q. u. & r. cum D. P. in un. Sp. S. p. o. s. s. Am. (Hom. 35, p. 382-88).

91638-51 (f. 181v-185v) In natiuitate sci. Iohannis Baptiste. lectio sci. euangelii secundum Lucan (1, 57). Non solum in scripturis sacris... ad dirigendos pedes nostros in uiam pacis (Hom. 36, p. 389-93).

917F. 183v marg. inf. : RM/ON/pb.r. Les trois lignes sont l’une sous l’autre et les lettres doivent être lues verticalement : RO-MN-pb. r.

91839-49 (f. 185v-190) Dom. III. post Pentecosten. lectio sci. eug. secundum Lucan (15, 1).Sicut per unius hominis... afflictio fletu(um) mundat (Hom. 37, p. 393-97).

91940-53 (f. 190-194v) In festiuitate b. Petri apli. (Mt 16, 13). Conditor atque plasmator omnium rerum... in fide iustitia et sanctitate (Hom. 38, p. 397-402).

92041-50 (f. 194v-200) Deux lignes vides, pas de titre, puis Lc 6, 36. Inter ceteras uirtutes... in conspectu Dei omnis hypocrita (Hom. 39, p. 402-08).

92142-52 (f. 200-205) Dom. VI. post Pentecostes. scdm. Lucan (5, 1). Descripturus sanctus Lucas... cum tranuolat pertransissent (Hom. 40, p. 408-13).

92243-54 (f. 205-207v) Dom. septima post Pentecosten (Mt 5, 20). Euangelicus textus commemorat... offeres munus tuum (Hom. 41, p. 413-16).

923F. 207v add. intercol. cursive : Incipit Scriptura.

92444-55 (f. 207v-211v) Dominica VIII. post Pentecostes. lectio sci. eug. secundum Marcum (8, 1). Sepissime quippe... quibus iustitia utilius est uita hominis (Hom. 42, p. 417-21).

92545-61 (f. 211v-213v) Item in festiuitate sci. Laurentii martyris. lectio sci. euang. secdm. Iohannem (12, 24). Clemens et pius D.n.I.C.... honorificat Filium et Spiritum Sanctum (Hom. 43, p. 422-24).

92646-56 (f. 213v-216v) Dom. IX (ms. VIII) post Pentecostem. lectio sci. eug. secdm. Matheu. (7, 15). Prescius futurorum... si ea que dixi obseruabitis (Hom. 44, p. 425-28).

92747-57 (f. 216v-220v) Dominica X (ms. VIIII) post Pentecosten. eug. secdm. Lucam (16, 1). Hoc sollerter... coadunare non cessauit (Hom. 45, p. 429-33).

92848-62 (f. 220v-223v) In Assumptione scae Mariae. lec. sci. eug. scdm. Lucam (10, 38). Adueniens conditor... uestem non mutauerit (Hom. 46, p. 434-37).

92949-58 (f. 223v-229v) Dom. XI. post Pent. lectio sci. eug. secundum Lucam (19, 41). Quantum omnipotens Deus... qui uos spernit me spernit (Hom. 47, p. 437-44).

93050-60 (f. 229v-232v) [12e dim. Deux lignes vides, puis Mc 18, 9]. Cum Dei Filius... in tempore tribulationis (Hom. 48, p. 444-47).

93151-63 (f. 233-236) [13e dim. Deux lignes vides, puis Mc 7, 31]. Retulit superius euangelica lectio... et erant ualde bona (Hom. 49, p. 447-50).

93252-64 (f. 236-239v) Dom. XIIII. post Pentecosten. lc. sci. eug. scdm. Lucam (10, 23). In exordio huiusce lectionis... uitam eternam consequeris (Hom. 50, p. 451-55).

93353-65 (f. 240-243v) Dom. post Pen. XV. lec. sci. eug. scdm Lucam (17, 1112). Domino namque predicante... et secundum fidem tuam fiat tibi (Hom. 51, p. 455-59).

93454-72 (f. 243v-246) In honore sci. Mich. arch. lec. sci. eu. scd. Math. (18, 1). Omel. eiusd. Quotienscumque legimus... qui assistimus ante Deum (Hom. 52, p. 460-63).

93555-67 (f. 246-250) Dom. XVI (ms. XIIII) post Pentecostes lec. sci. euang. scdm Matheum. (6, 24). Omel. eiusdem. Refert superius euangelista... que preparauit Deus diligentibus se (Hom. 53, p. 463-67).

93656-68 (f. 250-253v) Dom. XVII (ms. XIIII) post Pentecost. Lec. sci. euang. sed. Luca. (7, 11). Omel. eiusd. Miracula Domini... ad poenitentiam reuocat (Hom. 54, p. 468-72).

93757-69 (f. 253v-255v) Dom. XVIII post Pentecostes. lectio sci. euang. scd. Lucan (14, 1). Omel. eiusd. Veniens Dei Filius... ut nos exaltet in tempore uisitationis (Hom. 55, p. 473-75).

93858-71 (f. 255v-262) Dom. (ms. XVIII corr. in :) XVIIII post Pentecost. lec. sci. euang. scd. Lucan (Mt 22, 35). Ab initio dominice predicationis... intra in gaudium Domini tui (Hom. 56, p. 476-83).

93959-73 (f. 262-265) Dominica XX post Pentecostes. lec. sci. euange. scdm. Matheum (9, 1). PMELKB FKXSDEM (= Omelia eiusdem). Frequenter in Scripturis sacris... ne ea mitteret in abysso (Hom. 57, p. 483-88).

94060-75 (f. 265-269) Dom. XXI post Pent. lec. sci. euang. scd. Math. (22, 1). Regnum celorum... id est multi reprobi (Hom. 58, p. 488-93).

94161-76 (f. 269-271v) Dom. XXII post Pentec. lec. sci. euang. scd. Iohann. (4, 46). Omel. eiusdem. Aliquotiens nonnulli... in uoce exultationis (Hom. 59, p. 493-96).

94262-77 (f. 271v-274v) Dom. XXIII post Pentecostes. lec. sci. euang. scd. Matheum (18, 23). Vsitata res fuit Syris... secundum opera eorum (Hom. 60, p. 497-501).

94363-80 (f. 274v-279v) In natale S. Martini epi. lec. sci. euang. scd. Lucan (12, 35). Inter ceteras uirtutes... laudem uero bonorum (Pas dans Liverani).

94464-79 (f. 279v-283) Dom. XXIV (ms. XXII) post Pentecostes. lec. sci. euang. secdm. Matheum (9, 18). Inter omnia miracula... altaris particeps efficiatur (Hom. 61, p. 501-05).

94565-81 (f. 283-288) In natale S. Andreae apli. lec. s. euangelii scdm Matheum (4, 18). [Une ligne uide] In omnibus operibus suis... aquile per discretionem (Hom. 62, p. 505-12).

94666-1 (f. 288-291) Dom. ante Aduentum Dom. scdm. Math. (21, 1). Non solum signa et miracula... In die illo honeste ambulemus (Hom. 63, p. 512-16).

94767-2 (f. 291-295) Dom. II. ante Aduentum Dni. lec. sci. euang. scd. Lucan (21, 25). Consulens Dominus humane fragilitati (ms : fragilitatis)... Ecce noua facio omnia (Hom. 64, p. 516-21).

94868-3 (f. 295-298) Dom. III. ante Aduentu. Dni. lec. sci. euang. scdm. Matheum (11, 2). In huius exordio lectionis... Spectaculum facti sumus huic mundo et angelis et hominibus (Hom. 65, p. 522-26).

94969-4 (f. 298-301) Dom. IIII. de Aduentu Dni. lec. sci. euangelii scdm. Iohm. (1, 19). Textus huius euangelice lectionis... filiusque reconciliationis. Ipso Dno adiuuante q. u. & r. p. cuncta s. s. Am. (Hom. 66, p. 526-30).

95070-5 (f. 301-304v) In natalis Dni uigilia lec. sci. euang. scdm. Matheum (1, 18). Matheus interpretatur donatus... siue que in terris sunt. Ipso adiuuante q. in Trinitate perfecta u. & r. p. o. s. s. Amen (Hom. 67, p. 530-34).

951Explkckt. Dep grbtibs (= Explicit. Deo gratias) semper. Amen.

95271 (f. 305-308v) [Début mutilé, d’une autre main contemporaine ou légèrement postérieure, comme le reste du cahier :].../de aduentu Christi prophetauerunt. Pro hoc uos ego hodie interrogo. quia prius Moyses dixit. quia puer nobis nasceretur et mater eius uirum non conosce(re)t. Et iterum laudationem (ms. laudationum) eius conscribetur Dauid : Prouidebam Dominum in conspectu meo semper quoniam a dextris est mihi ne commouear... Quicumque enim memoriam fecerit sancte Crucis accipiant partem cum sancta Dei genitrice uirgine Maria. et cum Saluatore nostro Ihesu Christo. et omnibus sanctis. Qui uiuit et regnat in secula seculorum. Amen (non identifié).

95372 (f. 308v-309v) VIII° X° kal. octub. Exaltatio sce. Crucis. Tempore illo postquam Constantinus Augustus... perseuerante in sancte Crucis signacula miraculorum. prima incrementa dinante D.n.I.C. cui e. h. & gl. & potestas q. c. P. & F. & Sp. S. unus Ds u. & r. p. infin. s. s. Amen (BHL 4178, PL 110, 131-134).

954NB. F. 308v, à côté de l’initiale de Tempore, note du xixe s., de la main de Liverani : ex Rabano/ Homilia LXX pag. 131. T. CX.

95573 (f. 309v-310v) Mense Aug. die XXVIIII. Amputatio capitis sci. Iohannis Baptiste. Euanglm. scdm. Marcum. Lectio ( ?) ad S. Felicem.(Mc 6, 17). Incipit eiusdem euangelii omelia sci. Hieronimi presbiteri de commentario LXXIII. In illo tempore audiuit Herodes tetrarcha fama(m) Ihesu... Nos autem usque hodie cernimus in caput/... [Fin mutilée] (BHL. Suppl. 4289t).

956NB. Sur 73 articles, 2 (83-80 et 71) n’ont pas été identifiés.

957Bibl. Liverani, Spicilegium Liberianum, p. 213-534 ; H. Barré, Les homéliaires carolingiens, p. 9, 113-122, 195-208 ; J. Ruysschaert, Le manuscrit C de Liverani, dans « Miscellanea A. Campana », coll. « Medioevo e Umanesimo », 45 (Padova 1981), p. 681-694. Le manuscrit ne figure pas dans l’inventaire des livres liturgiques de P. Salmon.

958122. Homéliaire liturgique du Temps, xie siècle

959Parchemin, mm. 435x285, ff. I+1-337. Minuscule caroline romaine du xie s. sur deux colonnes à 37 lignes par colonne. Manuscrit formé de 40 cahiers réguliers de 8 feuillets chacun, dont la couture est visible entre les ff. 4 et 5 et dont la réclame se trouve généralement au verso du 8e folio. Les 4 premiers cahiers sont marqués au début par un numéro d’ordre : Mia, Dia, Tria, Tessera. En plus, il y a 2 cahiers irréguliers : du 8e (f. 57-62) la couture se trouve aux ff. 60-61 ; du 43e (ff. 331-336), elle est aux ff. 333-334. Entre les cahiers 41 et 43, le cahier 42 a disparu, et la pagination saute du f. 328 au f. 331.

960Homéliaire liturgique du Temps allant du Ier dimanche de l’Avent à la Purification, suivi de la Purification et des notices de Pascal Ier et de Sixte III (f. 1-144), continuant ensuite de Pâques au VIIIe dimanche après la Pentecôte.

961Cotes anciennes : BB. 4. 11 ; C. IV. 1 ; Parte IX, n° IX, Letta B.

9621 (f. 1-3) 1er Dim. De lAvent. Lectio s. eug. sec. Luc. (21,25). Omelia lectionis eiusdem B. Gregorii pp. Dominus ac Redemptor nr frs kmi paratos nos... districtionem illius timendo preuenitis (Greg. In Ev 1 ; PL 76, 1077-81, PD I 3).

9632 (f. 3-5) Dom. II. ad Hierusalem. sec. Mt. (11,2) Omel. B. Greg. pp. Querendum nobis est... uocari ab eo angelicum Iohannem ualeatis (Greg. In Ev 6 ; PL 76,1095-99, PD I, 5).

9643 (f. 5-7) 3e Dim. Av. Lect. s. eug. sec. Ioh.(1,19) Omel. B. Greg. pp. Ex huius lectionis... ad maiora semper ascendere ex humilitate ualeatis (Greg. In Ev 7 ; PL 76, 1099, PD I 8).

9654 (f. 7rv) Noel (Lc 2,1) Quia largiente Domino... quia propter te factus est Deus homo (Greg. In Ev 10, PL 76, 1103-09, PD I 24).

9665 (f. 8rv) Épiphanie (Mt 2,1). Sicut ex lectione euangelica frs audistis caeli rege nato... sub constitutionibus stellarum putant (Flor. Cas. II, 184, PD I 48).

9676 (f. 9-10) 1er Dim. Av. Incipit sermo S. Augustini ep. de aduentu Domini. Propitia diuinitate frs dilmi... peruenire ad aeterna praemia mereantur. Praestante... in sec. sec. amen (Ps. Maxim. Taur. Serm. dub. I, PL 57, 843 ; Caes. Arel. S. 187, CC 104, 763-66, AF II 84).

9687 (f. 10v-11) 2e Dim. Av. (In marg. : Dom. de Ierusalem.) Item aliud serm.

969S. (Aug. delet.) ep. Sanctam et desiderabilem... ad aeternam beatitudinem feliciter peruenire. Praestante... in s. s. amen (Caes. Arel. S. 188, CC 104, 767-70, AF II 85).

9708 (f. 11rv) Add. marg. en écrit. goth. du xiii-xiv s : Domc. de Gaudete.

971a. 3e Dim. AV. Item sermo unde supra Satis habundeque dixisse memento... corde mundamur. Praestante... in s. s. amen (Ambr. S. 2, PL 17, 626-29, AF II 86).

972b. Item sermo unde supra. Ecce ex qua tribu nasciturus... in uirtutum sublimitate collocata. Ipso adiuuante q. u. & r. i. s. s. Amen (Ps. Maxim. S. dub. 2, PL 57, 845-48, AF II 87).

9739 (f. 12-13v) 4e Dim. Av. (In marg. ead. m. : Domc. Canite tuba.) Item unde supra. Ecce ex qua tribu nasceretur... in uirtutum sublimitate collocata. Ipso adiuuante... in s. s. amen (Ps. Maxim. S. dub. 2, PL 57, 845-48, AF II 87).

97410 a. (f. 13v-14v) 1er Dim. Av. Lect. ep. b. Pauli ap. ad Rom. (13, 11) Omel. lect. eiusdem. Excitat nos et redarguit apostolus... et ueritas liberabit uos. I.C.D. n. cui est honor laus & potestas per o. s. s. am. (Beda, Hom. 1, Liverani, 41-42).

975b. (f. 14v-16v) Lect. s. eug. sec. Luc. (21, 25). Superius narrat euangelista... et cum sanctis angelis sine fine gaudere. Per eum q. u. & r. in s. s. Amen (Heric. Aut. Hom. hiem. 65, 447)).

97611 a. (f. 16v-17) Dom. II. de aduentu. Lect. ep. b. Pauli ad Rom. (15, 4). Expositio huius epist. Omnis scriptura fr kmi utilis est... ad munera sua ipso inuitante et præstante ueniamus. Q. c. P. & Sp. S. per o. s. s. Amen (Beda, Hom. 2, Liverani, 43-44).

977b. (f. 17-19v) Lect. s. eug. sec. Mt. (11, 2-3). Omel. lect. eiusd. In capite huius lectionis oritur quaestio. cur ille adhuc in utero matris consistens. cognouerit atque senserit Christum... aliis nuntiare studeat (Haym. Aut. I 15, PL 118, 107-115, inc. : In capitulo huius lectionis tria sunt).

97812 a. (f. 19v-20v) Dom. III. ad S. Petrum. Lec. ep. b. Pauli ap. ad Philipp. (4, 4). Tractatus S. Ambrosii ep. Vocat nos frs kmi diuina pietas... adiuncta autem bona opera fidei uitam promeretur æternam. Praestante D.n.I.C. q. u. & r. c. D. P. & Sp. S. in s. s. Amen (Ambr. Tr. unic., Liverani, 3-4).

979b. (f. 20v-22) Lect. s. eug. sec. Ioh. (1, 19-20) Omel. S. (in rasura 2. m. : Greg. pp). Ex uerbis huius euangelicae lectionis... quam ipse nobis concedat. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Am. (Greg. In Ev 7, PL 76, 1099-1103 autre des.)

98013 (f. 22-24v) 4e Dim. Av. Omel. uenerabilis Bede pr. Aduentum quippe dominicae praedicationis... & eius sacrosanctis mereamur communicare sacramentis. Q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. p. o. s. s. Amen. (Beda, Hom. 3, PL 94, 22-26, CC 122, 1-6).

98114 a (f. 24v-28) Temps de lAv. Dilmo fri Flauiano Leo. Lectis dilectionis tue epistolis... ut his qui errauerat. dampnata sensus sui prauitate. saluetur (Leon. Ep. 28 [Tome à Flavien], PL 54, 755 ; 62, 503 ; 130, 763).

982b (f. 27v-29) Item serm. S. Augustini ep. Thalamum Mariae & secreta coniugia... facilius impetrabis (H. Barré, Sermons marials inédits, dans Marianum 24, 1963, 39-43).

983c (f. 29v-31) Item unde supra. Mariae nuptias uirginis & thalamum... indulgentiam praecipiat sociari. Qui c. D. P. indissolubili societate u. & r. in unit. Sp. S. p. o. s. s. amen. (Aug. Hom., Mai, Nov. Bibl. PP. I, 375-78).

984d (f. 31-32) Serm. S. Augustini ep. Castissimum Mariae uirginis uterum... gratia plena Dominus tecum (Ps. Aug. Ap. S. 195, 1-2, PL 39, 2107-08, AF I 15).

985f (f. 32-33) Item supra. Dominus inquid tecum... Sic Mariam angelus (add. intercol. : praesenti)a liberat Saluatoris (Ps. Aug. Ap. S. 195, 2-5, PL 39, 2108-09).

986g (f. 33-34) Serm. S. Augustini. Veniat mater Domini casta... ut pater dicaris Saluatoris. In laudem & gloriam D. n. I. C. q u. & r. c. D. P. in unit. Sp. S. p. o. s. s. amen (Aug. Ap. S. 195, 5-6, PL 39, 2109-10).

98715 a (f. 34-35) Quatre-Temps de décembre. Fer. IIII. ad S. Mariam Maiorem. Lect. Isaie proph. (2, 2). Omel. lect. eiusd. Audistis in lectione prophetica... & perducet nos in regnum gloriae suae. I.C. Ds & Dns nr. q. u. & r. p. o. s. s. Am. (Aug. Hom. 1, Liverani, 11-13).

988b (f. 35-36v) Sermo S. Ambrosii ep. (Lc I 26-9) Latent eiusdem diuina misteria... Benedicta tu inter mulieres (Ambr. In Lc II 1-7, PL 15, 1633-36A).

989c (f. 36v-39v) Lect. S. eug. sec. (Lc 1, 26-27). Omel. Bede pr. Exordium nostre redemptionis... ad profundam hanc conuallem lacrimarum descendere dignatus est I.C.D.n. Q. u. & r. c. P. in un. Sp. S. p. o. s. s. Am. (Beda, Hom. I, 3, PL 94, 9-14).

99016 a (f. 39v-40v) Fr. VI. ad Ap. Serm. S. Leonis pp. Si fideliter dilmi atque sapienter... precibus suis dignabitur adiuuare. P. D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. Ds in s. s. am. (Leon. S. 12, PL 54, 168-72, CC 138, 48-53, SC 200, 150-60).

991b (f. 41rv) Item unde supra. Praesidia dilmi sanctificandis mentibus nos-tris... sabbato autem apud bb. Petrum ap. uigilias celebremus. P. D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. am. (Leon. S. 18, PL 54, 182-5, CC 138, 72-75, SC 200, 200-06).

992c (f. 42-46) Lect. s. eug. sec. Luc. (1, 39-40) Omel. uen. Bede pr. Lectio quam audiuimus s. euangelii... uiuendi formam dare uoluit Unigenitum suum I.C.D.n. c. quo u. & r. Ds in unit. Sp. S. p. o. s. s. am. (Beda, Hom. 2, PL 94, 15-22).

99317 a (f. 46-47v) Sabb. ad S. Petrum in XII. lect. Serm. S. Leonis pp. Cum de aduentu regni Dei & de fine temporum... & orationes & ieiunia & helemosinas nostras precibus suis dignabitur adiuuare. P. D.n.I.C. q. c. D. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. am. (Leon. S. 19, PL 54, 185-8, CC 138, 76-81, SC 200, 208-16).

994b (f. 47v-48v) Lect. ep. b. Pauli ap. ad Tessalonic. (2 Th 2, 1). De secundo aduentu... beatitudinis esse mereamur. Praestante atq. auxiliante nos aeterno rege. D. n.I.C. q. c. aeterno D. P. & Sp. S. unus Ds uerus & solus omnipotens r. & dominabitur p. aeterna s. s. am. (Ps. Beda, Hom. 3, Liverani 44-45).

995c (f. 48v-50v) Lect. s. eug. sec. Luc. (3, 1-2). Omel. B. Gregorii p. habita ad populum ad S. Petrum ap. Redemptoris praecursor quo tempore uerbum praedicationis acceperat... Ideo ipsi iudices uestri erunt (Greg. In Ev 20, PL 76, 1160-64).

996d (f. 50v-53v) Sequitur. Iam enim securis ad radicem arboris posita est... quid aliud quam superne misericordie pignus tenemus (Greg. In Ev. 21, 10-14, PL 76, 1164-70).

99718 a (f. 53v-54v) Dom. vacat. ad S. Eugeniam. Lect. ad Cor. (I, 4, 1). Omel. lect. eiusd. Dispensatores et rectores s. ecclesiae... & cooperit multitudinem peccatorum. Praestante D.n.I.C. cui est honor & gloria c. D. P. & Sp. S. p. omnes aeternitates saeculi. Amen (Beda, Hom. 4, Liverani, 46-47).

998b (f. 54v-57) Serm. S. Augustini ep. contra Iudeos. Vos inquam conuenio o Iudei... nichil quaerere debeatis (Quodvultdeus, Contr. Iud. 11-17, PL 42, 1123-7 ; PD I 10, PL 95, 1470C-75A).

999NB. Dans le sermon sont cités les vers de la Sibylle : Iudicii signum tel-lus sudore madescat... Et coram hoc Domino reges sistentur in unum. Cf ci-dessus ms. 3, n. 10, f. 22v-24v.

1000c (f. 57-58) Tractatus S. Ambrosii ep. (Mt 24, 20) Orate ne fiat fuga uestra in hieme... Ergo suspecta sine fructu. tales uestes paradisi exules habent (Ambr. In Lc X, 33-46, CC 14, 355-58, lin. 319-431).

100119 a (f. 58-59v) Vigile de Noel In uigilia Natalis Domini. Lect. B. Pauli ap. ad Rom. (1, 1). Omel. lect. eiusd. Gaudeamus frs & letemur... non nobis iudicium pariant. sed profectum. P. D. n. I. C. cui e. h. & imp. uirt. & pot. In s. s. Al. (Beda, Hom. 5, Liverani, 47-49).

1002b (f. 59v-60v) Unde supra. Gaudere & exultare oportet... sed miserationis eius gratia. Qui c. D. P. una c. Sp. S. uiuit. manens in gloria & regnans in s. s. Am. (Beda, Hom. 6, Liverani, 49-51).

1003c (f. 60v-62v) Lect. s. eug. sec. Mt. (1, 18). Omel. uen. Bede pr. Natiuitatem Domini & Saluatoris nostri I.C.... nobis patris sui dare dignetur æternum. I.C.D.n. q. c. P. & Sp. S. u. & r. Ds in aeterna s. s. Amen (Beda, Hom. 5, PL 94, 31-34).

1004d (f. 62v-65) Noel. Lect. I-III. In Natale Domini. Lect. Ysaie proph. (9, 1-21 ; 40, 1-41, 10 ; 52, 1-54, 5)).

1005NB. Dans la Vulgate (Is 9, 12d) on lit : et adhuc manus eius extenta, là où le manuscrit porte : et adhuc manus eius deserta.

100620 a (f. 65-66) Dim. dans lOct. Dom. I. post Nat. Domini. Lect. ep. B. Pauli ap. ad Gal. (4, 18). Expositio huius epist. Apostolica lectio quam modo audistis... & misericordia Dei largiente q. u. & r. in s. s. Am. (Beda, Hom. 7, Liverani, 51-52).

1007b (f. 66-67v) Lect. s. eug. sec. Luc. (2, 33). Expositio quam collegerunt Alchuinus & Zmaragdus de singulis doctoribus. Hic Maria figuram synagoge te-net... ita pueritia mirabilis fuit. ut Dei sapientia compleretur (Smaragd. Collect. in ep. et eug. Dom. p. Nat. Dni, Ev. Luc. II, PL 102, 65A-68B).

100821 a (f. 67v-70) Pendant lOctave. In octabas (corr. : octauas) Domini. Item sermo. Postquam consummati sunt dies octo... optamus atque obsecramus. Praestante D.n.I.C. q. u. & r. in s. s. Amen (Aug. Hom. 3, Liverani, 18 ca. fin.-20).

1009b (f. 70rv) Item aliud (sic) sermo in oct. Domini. Circumciditur itaque puer... ut immaculatus exiret (Ambr. In Lc 55-57, PL 15, 1572-73 ; AF I 32, J. Leclercq, dans Scriptorium, II, 1948, 198).

1010c (f. 70v-72v) Serm. S. Augustini ep. Aduentum Domini & Saluatoris nostri... ut ad ipsum aeternum diem peruenire mereamur. Per I.C.D.n. q. u. & r. c. P. in un. Sp. S. Ds. p. o. s. s. Amen (Leon. Ap. S. 15, PL 54, 508, autre des, pas dans CC).

1011d (f. 72v-73v) Sermones S. Leonis p. de Natiuitate Domini. Saluator nr Deus homo natus est... quia misericordia te redemit I.C.D.n. cui est hon. & glor. in s. s. Amen (Leon. S. 21, PL 54, 190-93, CC 138, 85-89, inc. Saluator noster dilmi hodie natus est, SC 22bis, 66-74).

1012e (f. 73v-75) Vnde supra de ead. festa. Nota quidem sunt uobis... & sua in nos dona perficere. I.C.D.n. q. c. P. & Sp. s. u. & r. in s. s. Amen (Leon. S. 23, PL 54, 199-203, CC 138, 102-108, SC 22bis, 94-106).

1013f (f. 76-77) Item eiusdem sermo ut supra. Semper quidem dilmi diuersis modis... perseuerare faciat usque in finem (Leon. S. 67, PL 54, 203-08, CC 138, 109-116, SC 22bis, 106-20).

1014g (f. 77-78v) Sermo unde supra. Quamuis dilmi ineffabilis sit natiuitas... quam sectatus est D.n.I.C. q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Leon. S. 25, PL 54, 208-12, CC 138, 117-124, SC 22bis, 122-34).

101522 a (f. 78v-79v) Jour octave. In octabas Domini lect. ep. B. Pauli ap. ad Tim. (I, 1, 15). Omel. lect. eiusd. Audistis in lectione apostolica frs kmi Paulum... si perseueranter eius uestigia teneamus. Ipso auxiliante D.n.I.C. q. u. & r. c. P. & Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Beda, Hom. 8, Liverani, 52-53).

1016b (f. 79v-82) Lect. s. eug. sec. Mt. (Lc 2, 21a). Omel. uen. Bede pr. de ead. lect. Sanctam uenerandamque presentis festi memoriam... ita & nos in nouitate uitae ambulemus. Praestante D. q. u. & r. in s. s. Amen (Beda, Hom. 10, PL 94, 53-58).

101723 (f. 82rv) Vigile. In uigilia Epiphaniæ. Lec. s. euang. sec. Mt. (2,19). Omelia B. Hilarii Pictauensis ep. de ead. lect. Postquam mortuus est Herodes... Nazareus de radice consurget (centon : Hilar. Pict. In Mt. II, 1, PL 9, 924, autre texte ; Hier. In Mt I, 3, v. 19-23, PL 26, 28-29).

1018NB. Note marg. xixe s. (main de Liverani ?) : Inc. usq. Hilarius p. 24 : IX et incipit Hieronymus XXVI : 28.

101924 a (f. 82v-83v) Fête. Item serm. in Epiphania. S. Augustini ep. Hodierna die per uniuersum mundum... non qua uenimus redeamus (Aug. S. 202, PL 38, 1033-35).

1020b (f. 83v-84v) Serm. S. Augustini ep. de ead. festa. Ad partum uirginis adorandum... ut habeamus infatigabiliter karitatem (Aug. S. 200, PL 38, 1028-31).

1021c (f. 84v-86) Vnde supra S. Augustini ep. Sicut dies hodiernus... in dextera eius apparere meramur (Add. autre m. : Quod ipse prestare dignetur q. u. & r. i. s. s. Am.) (Ps. Aug. Ap. S. 131, PL 39, 2005-07).

1022d (f. 86-87) Sermones S. Leonis pp. Gaudete in Domino dilmi... mereamur esse consortes p. C. d. n. (Leon. S. 32, PL 54, 237-40, CC 138, 165-169, SC 22bis, 218-26).

1023e (f. 87-88) Item alius sermo unde supra. Causam dilmi et rationem... si in omnibus actibus nostris D.I.C. appareat. q. u. & r. c. P. & c. Sp. S. in s. s. Am. (Leon. S. 38, PL 54, 260-63, CC 138, 205-208, SC 22bis, 282-90).

1024f (f. 88rv) Vnde supra de eadem festa Sollemnitas diei praesentis... omnipotentem Deum adoremus in celis. I.C.D n. q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. p. o. s. s. Amen (Fulg. Rusp. De Epiph. s. 6, CC 91A, 925-28, lin. 12-137, texte adapté).

1025g (f. 88v-89v) Serm. S. Leonis p. de ead. die. Caelebrato proximo die... quibus parata sunt caelestia. P. C.D.n. Amen (Leon. S. 31, PL 54, 235-37, SC 22bis, 210-8).

1026h (f. 89v-91v) Item aliud sermo. Iustum et rationabile.... illuminat caecos. Cui e. h. & gl. c. P. & Sp. S. in s. s. Am. (Leon. S. 34, PL 54, 244-9, CC 138, 178-187, SC 22bis, 236-52).

1027i (f. 91v – 92v) Vnde supra. Quamuis sciam... sicut filii lucis splendeatis. Per C. D. n. Amen (Leon. S. 33, PL 54, 240-4, CC 138, 170-117a, SC 22bis, 226-36).

1028j (f. 93-94) Item unde supra. Memoria rerum... qui se humiliat exaltabitur (Leon. S. 37, PL 54, 257-9, CC 138, 200-204, SC 22bis, 276-82).

102925 (f. 94-96) Oct. de lÉpiph. Fer. II. Lect. s. eug. Sec. Ioh. (1, 29). Omel. Bede pr. Iohannes Baptista et praecursor... reconciliaret nos Deo Patri. Cum quo u. & r. Ds in unit. Sp. S. p. o. s. s. Am. (Beda, Hom. I, 15, PL 94, 74-79).

103026 (f. 96-97) Fer. III. post Epiph. Lect. s. eug. sec. Ioh. (verset composite : Jn 3, 23+Mt. 3, 1+Lc 3, 3). Omel. S. Hilarii Pictau. ep. Penitentiam quoque... ueritas prefigurauerit (Hilar. Pict. In Mt. II, 2-6, PL 9, 924C-27).

103127 (f. 97-98) Fer. IIII. post Epiph. Lect. s. eug. sec. Mt. (3, 1-2). Omel. S. Hieronymi ex Comment. in Mt. Primus Baptista Iohannes... & omnia in ipsum constant (Hier. In Mt. I, 3, PL 26, 29C-31D, autre des.).

103228 a (f. 98-99) Jour octave In octabas Epiph. Serm. S. Augustini. Hodierna die... secundum euangelium C.D.n. p. quem Deo P. hon. & gl. cum Sp. S. in s. s. Amen (Aug. S. 4, Liverani, 20-21).

1033b (f. 99-102) Lect. s. eug. sec. Mt. (3, 13). Omel. uen. Bede pr. de ead. lect. Lectio sancti euangelii quam modo fres audiuimus... quam conseruare in nobis intemeratam dignetur ipse qui dedit. I.C.D.n. q. u. & r. in æternum (Beda, Hom 12, CC 122, 80-87 ; cf. 3, f. 79-80).

103429 a (f. 102-103) Dim. ap. lÉpiph. Dom. I. post Epiph. Lect. Ep. B. Pauli ap. ad Rm. (12, 1). Expos. huius epist. Obseruantiam cultus Dei... innouare perhenniter & beatificare. I.C.D.n. q. u. & r. D. p. o. s. s. Amen (Beda, Hom. 9, Liverani, 54-55).

1035b (f. 103-105v) Lect. s. eug. sec. Lc. (2, 42). Omel. uen. Bede pr. Aperta no-bis est... sit laus & gratiarum actio in o. s. s. Am. (Beda, Hom. 12, PL 94, 63-68, CC 122, 134-40).

103630 a (f. 105v-106v) Dom. II. post Epiph. Lect. ep. B. Pauli ap. ad Rm. (12, 6). Expos. huius ep. Donum (ms. Donorum) gratiae spiritualis... & inuenietis requiem animabus uestris. Quod (ms. quam) ipse praestare dignetur D.n.I.C. cui est c. D. P. & Sp. S. hon. & pot. p. infinita s. s. Amen. (Beda, Hom. 10, Liverani, 55-57)

1037b (f. 106v-110v) Lect. s. eug. sec. Ioh. (2, 1). Omel. uen. Bede pr. de ead. lect. Quod Dominus noster et Salvator ad nuptias uocatur... Ihs manifestet gloriam suam. in qua u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Beda, Hom. I 14, PL 94, 63-74).

103831 a (f. 110v-111) Dom. III. Lect. ep. B. Pauli ap. ad Rm (12, 16). Expos. huius epist. De prudentia huius seculi... cooperies (ms. cooperis) multitudinem peccatorum. P. I.C.D.n. cui sit laus simul c. D. P. & Sp. S. p. o. s. s. Amen (Beda, Hom. 11, Liverani, 57-58).

1039b (f. 111-113v) Lect. s. eug. sec. Mt. (8, 1). Omel. uen. Bede pr. Nisi de monte Dominus descendisset... pro sua emundatione (Beda, Hom. 34, Live-rani, 99-102).

104032 a (f. 113v-114v) Dom. IIII. Lect. ep. B. Pauli ap. ad Rm (13, 8). Expos. huius epist. Beatus apostolus Paulus... qui datus est nobis. cui est hon. & gl. nunc & semper & in s. s. Amen (Beda, Hom. 12, Liverani, 58-59).

1041b (f. 114v-116) Lect. S. euang. sec. Mt (8, 23). Omel. Bede pr. Hac nauigatione... nemo tollet a uobis (Beda, Hom. subdit. 34, PL 94, 343-45 ?).

104233 (f. 116-117) Item sermo unde supra. Ecclesiastice lectionis... ut non malis hominibus seruiamus (P. Chrysol. S. 20, PL 52, 253-57).

104334 a (117-118) Purification. Sermo S. Ambrosii ep. de Ypopanti Domini. Et ecce homo erat in Hierusalem... coheredes congregaturus in ecclesiam suam. q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. p. o. s. s. Amen (Ambr. In Lc II, 58-66, PL 15, 1655B-58C).

1044b (118-119) Vnde supra. S. Ambrosii ep. Impleta est igitur... faciens prodigia. q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Aug. En. Ps 148, CC 40, 2169-77, adapté).

1045c (f. 119-121) Item sermo S. Augustini ep. unde supra. Dns Ds nr I. C.... sed reformationis D.n.I.C. q. c. D. P. u. & r. in unit. Sp. S. Ds p. infinita s. s. Amen (Ps. Aug. Ap. S. 128, PL 39, 1997-2001).

1046d (f. 121-122v) Vnde supra S. Augustini ep. Nuper dies natalis... Hic est agnus Dei qui tollit peccata mundi. I.C.D.n. q. u. & e. c. D. P. in unit. Sp.S.in s.s. Amen (Flor. Casin. III, 57, col. 1-2).

1047e (f. 122v-124) Item alius sermo. D. n. I. C. qui erat apud Patrem... ut perueniamus ad eius aeternitatem. p. I.C.D.n. q. u. & r. c. D. P. in unit. Sp. S. p. inf. s. s. Amen (Aug. S. 190, PL 38, 1007-09).

1048f (f. 124rv) Lect. libri Sapientiae (8, 22-23). Expos. huius epist. Praesens ista (ms. sancta) festiuitas... in toto corde exquirunt D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. unus Ds u. & r. p. o. s. s. Amen (Beda, Hom. 13, Liverani, 59-60).

1049g Item versus. Laetetur omne seculum ueritati redditum... uiderunt mei oculi. salutare Domini (RH 10122, 8 str., Liverani, 61).

1050h (f. 124v-128) [Après 5 lignes vierges :] Item sermo de ead. lect. s. eug. edita a dño Authperto pr. atq. abb. Si subtiliter a fidelibus... ex quibus Christus secundum carnem. q. e. Ds benedictus in secula. Amen (Ambr. Autpert. S. in purif. B.M.V., CC CM 27B, 985-1002).

1051i (f. 128-130v) Lect. s. euang. sec. Lc. (2, 22). Omel. uen. Bede pr. de ead. lect. Solemnitatem nobis hodiernae celebritatis... aeterna suae uisionis luce refecit. I.C. D.n. q. u. & r. c. p. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Beda, Hom. 15, PL 94, 70-83).

105235 a (f. 130v-132) Dédicace de S. Marie Majeure. In dedicatione ecclesiae sermo S. Augustini ep. Caelebritas huius congregationis... sanctorum martyrum reliquiis honorari. P. eum q. u. & r. i. s. s. Amen (Aug. S. 336, PL 38, 1471-75).

1053b (f. 132-133v) Vnde supra. Ammo[nente] Deo... ille salubriter audiat orantem. cui est hon. & regnum. et summa potestas i. s. s. Amen (Aug. S. in dedic. 10, PL 46, 1001-04).

1054c (f. 133v-135) Item unde supra. Beatos apostolos... reum a sacris aditis non uult excludi ipse q. u. & r. c. D. P. & c. Sp. S. in s. s. Amen (Eus. Gallic. Serm. 9, Liverani, 29-31, CC 101A, 573-77).

1055d (f. 135-136) Sermo de quo supra. Quotienscumque frs kmi altaris uel templi festiuitatem colimus... Ad quod gaudium nos Dominus sub sua protectione perducat. q. u. & r. in s. s. Amen (Caes. Arel. S. 227, CC 104, 897-900).

1056e (f. 136-137v) Item alius sermo. Recte festa aecclesiae colunt. qui se ecclesiae filii esse cognoscunt... non habebit de satietate fastidium ad que uos bona perducat. q. u. & r. in s. s. Amen (Eus. Gall. Hom. 47, CC 101A, 555-63).

1057f (f. 137v-139) Lect. libr. Apoc. Ioh. ap. Omel. B. Ambrosii (Apoc. 21, 2) Haec ciuitas sancta ecclesia est... ea scilicet quae superius dicta sunt. inter qua etiam caelum et terra innouabuntur (Haymon. Autiss. Hom. 5, PL 118, 813-16).

1058g (f. 139-140) Lect. s. eug. sec. Lc. (19, 1). Omel. S. Augustini ep. Beatus euangelista proxime... adoptatur in filio (P. Chrysol. S. 54, PL 52, 348-52 ca. fin.).

105936 a (f. 140rv) [MIRACLES DE LA S. VIERGE] Incipit miraculum de imago Saluatoris cum in Assumptione B. Mariae ad eius ecclesiam processit. (Grande initiale ornée :) Temporibus Domni Leonis IV p.... nulla lesionis eius macula appareret. Praestante D.n.I.C. cui est hon. & gl. & imperium in s. s. Amen (LP ed. Duchesne, II, p. 110, lin. 13-29).

1060b (f. 140v-141v) Item aliud miraculum de puero patratum. Ad laudem omnipotentis tamen... illa in urbe saluati sunt. P.C.D.n. cui e. h. & gl. in s. s. Amen (Flor. Cas. II, 83-84)

1061c (f. 141v-143) Insuper aliud sequitur miraculum de imago (corr. imagine, ms. imaginem]) S. Dei genitricis Domine nostre que ponitur in Tempuli [monasterio]. (Grande initiale ornée :) Igitur apud omnipotentem Dominum... in eius seruitio perseuerant. Adiuuante ipso Filio aeterni Patris q. c. ipso u. & r. trinus in un. Ds p. o. s. s. Amen (BHL 5404d : De imagine ad S. Mariæ in Turri).

1062d (f. 143-144) Paschalis summus et orthodoxus pontifex... num. V ibidem posuit (LP ed. Duchesne, II, p. 60, lin. 13-p. 62, lin. 12).

1063e (f. 144rv) Xystus natione Romanus... et cessauit episcopatus diebus XXII (LP ed. Duchesne, I, p. 232, lin. 1, 9-p. 233, lin. 13, p. 235, lin. 3-4).

1064NB. La 2e col.du f. 144v est entièrement vide excepté les trois premières lignes.

106537 a (f. 145-146) Paques. Sermo S. Augustini ep. de resurrectione Domini. Passionem uel resurrectionem Domini... hominem quem fecerat liberauit. cui est gl. c. P. & c. Sp. S. in s. s. Amen (Ps. Aug. Ap. S. 160, PL 39, 2059, autre des.).

1066b (f. 146rv) Item alius serm. S. Augustini. Licet omnes sollemnitates... custodiat corda & corpora uestra p. D.n.I.C. cui est h. & gl. c. P. & c. Sp. S. in s. s. Amen (Ps. Leon. Ap. S. 8, PL 54, 495-97, S. ined. 4, PL 56, 1136-38).

1067(f. 146v) Lect. s. eug. sec. Mc. (16, 1). Require in Gregorio.

106838 a (f. 146v-148) Octave de Paques. Incipit sermo S. Augustini de ospitalitate. Fer. II ad S. Petrum. Frs kmi hospes in terra esse uoluit... Laudo eos qui non uident et credent. quia cum uiderint gaudebunt (Mai, Nova Bibl. PP. I 80-82, ex cod. Vatic. 3835, f. 108b).

1069F. 148 add. marg. xix s. : CX, 146 (concerne la pièce suivante).

1070b (f. 148-149) Lect. Actuum apost. (10, 37). Expos. Bede pr. Breuiter omnia quae in simbolo continentur... & pax aeterna beatitudo. & beata aeternitas. cui sit hon. & gl. nunc & semper & i. s. s. Amen (Raban. Maur. Hom. 5, PL 110, 143-44).

107139 a (f. 149rv) [Trois lignes grattées puis :] Fer. III. Ad S. Paulum serm. S. Augustini ep. De resurrectione D.n.I.C.... quam penitentiam creatorum (ms. potentiam creatoris, Mai : paenitentiam peccatoris) (Aug. S. 6, Liverani, 24-25 ; S. 36, Mai, Nov. Bibl. PP. I 76-77).

1072b (f. 149v-150) Item sermo unde supra. Sicut audistis predicari... et de sacramento altaris hodie infantibus disputandum est (Aug. S. 226, PL 38, 1098-99).

1073c (f. 150-152) Lect. s. eug. sec. Lc (24, 36). Omel. S. Augustini ep. Dum rebellis Iudea... uulnus nostrae infirmitatis (Ps Chrysol. S. 8, Liverani, 198201 ; S. 81, CC 24A, 498).

107440 a (f. 152-154) Fer. IIII. Serm. S. Augustini ep. Liberatoris nostri predicatio... ne remaneas ad sinistram dampnandus (Beda, Hom. 130, PL 95, 1332-35).

1075b (f. 154) Lect. s. eug. sec. Ioh. (21, 1). Req. in Gregorio.

107641 a (f. 154-155) Fer. V. stat. ad apostolos. Serm. S. Augustini. Heret adhuc sensibus uestris... Dominum uidit absentem. q. c. P. & Sp. S. r. in s. s. Amen (Ps. Max. Taur. S. 56, PL 57, 359-62 ; cf. R. Étaix, Rev. bénéd. 92 [1982] 332-333, autre des.).

1077b (f. 155-156) Lect. Actuum apost. (8, 26). Omel. Bede pr. Celeberrime frs dilmi per scripturas sacras... in eo gloriam resurrectionis habeatis. Ipso auxiliante D. n.I.C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Amen (Beda, Hom. 14, Liverani, 61-63).

1078c (f. 156) Lect. s. euang. sec. Ioh. (20, 11). Req. in Gregorio.

107942 a (f. 156-157) Fer. VI. Sermo S. Augustini ep. D. n. I. C. saluatoris et honorabilis sollempnitas (Mai : saluatoris honorabilem sollemnitatem)... cum suis (add. Mai : sanctis) congregemur in caelum. Ipso donante q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Amen (Aug. S. 154, Mai, Nov. Bibl. PP. I, 347-48).

1080b (f. 157-159v) Lect. s. eug. sec. Mt. (28, 16-17). Omel. B. Augustini ep. Ita frs kmi Matthaeus clausit euangelium suum... liberi contemplentur formam Domini (Aug. Cons. ev. III, 25, 79-86, CSEL 43, 384, lin. 10-393, lin. 18).

1081NB. f. 159 marg. ext. dessin à la plume figurant une sainte.

108243 a (f. 159v-160) Sabbato ad S. Iohannem. sermo S. Augustini. Retinet sanctitas uestra frs... sed meliores esse possimus (centon : inc. Aug. Ap. S. 162, PL 39, 2064 ; des. Maxim. Taur. S. 33, PL 57, 599).

1083b (f. 160-161) Lect. epist. B. Petri ap. (2,1). Omel. lect. eiusd. Omnium quidem aures... deseruire iusticiae in sanctificationem. P. D.n.I.C. q. c. D. P. & Sp. S. u. & r. Ds p. o. s. s. Amen (Aug. S. 353, PL 39, 1560-63 ; Beda, Hom. 15, Liverani, 63-64).

108444 a (f. 161-162v) Dim. Octave de Paques. Dom. Clausum Pasche. serm. S. Augustini ep. Digne frs kmi piis studiis... cum Christo simul regnent in caelis. qui (ms. que) Christo seruiunt in terris (Aug. Ap. S. 161, PL 39, 2062-64 ; AF II 12).

1085b (f. 162v-163v) Lect epist. B. Ioh. ap. (I, 5, 4). Expos. Bede pr. Audistis in epistola cum legeretur frs kmi... sic obedientibus aeterna uita dabitur. & aeterna laetitia. P. I. C. D. n. q. u. & r. in s. s. Am. (Haymon. Autiss. Hom. 80, PL 118, 487-89).

108645 a (f. 163v-164) Dim. Apres Paques. Dom. II post Pascha. lect. B. Petri ap. (I 2, 21) Fr kmi in lectione apostolica... uerax promissor et largitor I.C.D.n. q. u. & r. c. P. & Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Haymon. Autiss. Hom. 82, PL 118, 498-99).

1087b (f. 164-166) Lect. s. eug. sec. Ioh.(10, 14). Omel. S. Gregorii pp. Audistis frs. kmi. ex lectione euangelica eruditionem uestram... aeternis pascuis interuentione satiemur (Greg. In Ev 14, PL 76, 1127-30).

108846 a (f. 166-167v) Dom. II (sic, en réalité : III) post Pascha. lect. B. Petri ap. (I, 2, 11). Pulchre satis ammonet... ut perpetuam a Domino mercedem accipiat. Ipso largiente q. r. c. P. & Sp. S. in s. s. Amen (Haymon. Autiss. Hom. 81, PL 118, 506-08).

1089b (f. 167v-169) Lect. s. euang. sec. Ioh. (14, 19). Omel. B. Augustini ep. Haec Dni uerba frs. kmi.... ut possint commodius si Dominus uoluerit explicari (Aug. In Ioh. 101, CC 36, 591-94).

  • 10 Pascha annotina : date de la fête de Pâques l’année précédente

109047 (f. 169-173v) In Pascha annotina10. uel in S. Crucis. Lect. s. eug. sec. Ioh. (3, 1). Omel. B. Augustini ep. Erat homo ex phariseis nomine Nichodemus... res ipsa cuius illa figura erat. praestat uitam aeternam (Pitra, Anal. sacr. 8, 291, Hildegarde de Bingen, Expositiones quorumdam euangeliorum).

109148 a (f. 173-174v) Lect. epist. B. Iacobi ap. (5, 16). Omel. Bede pr. Ad optimum salutis nostrae remedium... restringuent aeterni ignis incendia. largiente D.n.I.C. cui est cum aeterno P. & cum Sp. S. hon. & gl. nunc & semper et in omnes aeternitates saeculi. Amen (Beda, In Lc, PL 92, 473 B ; Haymon. Autiss. Hom. 91, PL 118, 529-30).

1092b (f. 174v-178) Lect. s. eug. sec. Lc. (11, 5). Omel. Bede pr. Rogatus a discipulis Saluator... quam nobis ante saecula parauit. P. I.C.D.n. q. c. eo u. & r. Ds in unit. Sp. S. p. o. s. s. Amen (Raban. Maur. Hom. 91, PL 110, 224-225 B, autre des.)

109349 a (f. 178-179) Dom. IIII post Pascha. Lect. ep. B. Iacobi ap. (1, 17). Sans titre nouveau. De donis diuinis... atque in thesauro celesti radicem cordis infigat. Praestante D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. p. o. s. s. Amen (Aug. S. 351, PL 39, 1539, lin. 1).

1094b (f. 179-182) Lect. s. euang. sec. Ioh. (16, 5). Omel. B. Augustini ep. Haec autem uobis ab initio non dixi... de superborum supplicio terrenda est angelorum (Aug. In Ioh 94, 1-95, 4, CC 36, 561-68).

109550 (f. 182-186v) In S. Philippi & Iacobi. Lect. s. euang. sec. Ioh. (14, 1-2). Omel. S. Augustini ep. Erigenda est nobis frs. ad Deum maior intentio... iam sermo iste differri (Aug. In Ioh 67, CC 36, 495-97).

109651 a (f. 186v-187v) Dom. V. post Pascha. Lect. ep. B. Iacobi ap. (1, 22) Verba diuina factis... salutem merantur aeternam. Largiente D.n.I.C. cui sit hon. & gl. & pot. & imp. p. o. s. s. Amen (Haymon. Autiss. Hom. 88, PL 188, 520-22).

1097b (f. 187v-189v) Lect. s. eug. sec. Ioh. (16, 23b). Omel. S. Augustini ep. Domini uerba nunc ista tractanda sunt... nec mundum deseruit presentiae gubernatione (Aug. In Ioh 102,1-6, CC 36, 595-97).

109852 a (f. 189v-190v) Fer. II. In tribus laetaniis. Ad S. Iohannem ad Lateranum. Serm. S. Augustini ep. Audiuimus euangelistam... caritatem praestare pro sua pietate dignetur I.C. Ds & Dns n. cui est gl. & imperium c. P. & Sp. S. in s. s. Amen (Aug. App S. 66, PL 39, 1871-73 ; Caes. Arel. S. 148, CC 104, 605-608).

1099b (f. 190v-191v) Vnde supra. Legimus in prophetis... et abstinentia superare possimus. adiuuante D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. i. s. s. Amen (Maxim. S. 81, PL 57, 459-62, CC 23, 332-34).

1100c (f. 191v-192v) Item alius sermo S. Augustini ep. Scire debemus et intellegere... ad remedium possitis indulgentiae peruenire. Praestante D.n.I.C. cui est hon. & gl. i. s. s. Amen (Caes. Arel. S. 208, CC 104, 832-34).

110153 (f. 192v-193v) Sermo S. Augustini de uigilia Ascensionis Domini. Euangelica lectio... orent ne polluantur. Praestante D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Amen (Aug. S. 7, Liverani, 25-26 ; Caes. Arel. S. 144, CC 104, 593-95).

  • 11 Voir infra n. 55.

110254 a (f. 193v-194v) In die Ascensionis. In I. noct. legantur III. lect. de Actuum (sic) apost. (1, 1-11)11. Lect. IIII. Glorificatio D.n.I.C.... si non premat spiritum sarcina peccatorum (Aug. S. 263, 1-2, PL 38, 1209-11, ed. Morin, 347-350).

1103b (f. 194v-195) Item aliud (sic) sermo unde supra. Saluator noster dilmi frs ascendit in celum... ad exercenda opera noua concedat. Quod ipse praestare dignetur q. c. P. & Sp. S. u. & r. i. s. s. Amen (Ps. Aug. App S. 177, PL 39, 2082-83 ; Caes. Arel. S. 210, CC 104, 837-40).

1104c (f. 195-196) Item unde supra S. Augustini ep. Omnia kmi que D.n.I.C. in hoc mundo... acquirat natura gloriosior. q. u. & r. Ds i. s. s. Amen (Ps. Aug. PL 39, 2081-82 ; Euseb. Gallic. Hom. 28, CC 101, 325-29 ; AF II 25, autre des.).

1105d (f. 196rv) Item unde supra S. Leonis pp. Magnum hodie frs suscepimus diem festum... aure libenti suscipiat caritas uestra (Aug. S. Leclercq, in Rev. bénéd. 57, 1947, 121-22).

1106e (f. 196v-198) Vnde supra. Sacramentum dilmi salutis nostre... etiam nos ad ipsum possimus ascendere. Cui est c. D. P. & Sp. S. hon. & gl. in s. s. Amen (Leon. S. 74, PL 54, 397-400, CC 138A, 455-61, SC 74bis, 274-286 ; AF II 26).

1107f (f. 198-199v) Item sermo unde supra. Libentius frs clariusque conuenit... debui sermonis officiosum seruitium. P. eund. D.n.I.C. consedentem ad dexteram P. & regnantem cum eo & Sp. S. p. infinita s. s. Amen (Aug. S. Leclercq, in Rev. bénéd. 57, 1947, 122-25).

1108g (f. 199v-200v) Lect. Actuum apost (1, 1-11). Sans titre. Lucas euangelista... peruenire mereamur. P. D.n.I.C. q. c. D. P. & Sp. S. u. & r. Ds in s. s. Amen (Haymon. Autiss. Hom. 95, PL 118, 540-42).

1109h (f. 200v-203v) Lect. s. eug. sec. Mc (16, 14). Omel. lect. eiusd. S. Gregorii pp. Quod resurrectionem dominicam... Non autem deserit desiderium nostrum ipse qui dedit I.C.D.n. q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Greg. In Ev 29, PL 76, 1213-19).

111055 a (f. 203v-204) Dom. post Ascensionem Domini. Lect. ep. B. Petri ap. (I, 4, 7). Homel. uen. Bede pr. Apostolica nos uerba frs. kmi. considerare oportet... Si quis loquitur quasi sermones Dei. id est. ut non/... (incomplet : Haym. Autiss. Hom. 93, PL 118, 549-50).

1111b (f. 204-205) Item serm. S. Leonis p. de (Ascensa corr. :) Ascensione Domini. Post beatam & gloriosam resurrectionem... eos sibi concorporatos Dei Filius ad Patris dexteram collocauit. q. u. & r. c. P. omnipotente & Sp. S. in s. s. Amen (Leon. S. 73, PL 54, 394-96, CC 138A, 450-454, SC 74bis, 268-74).

1112c (f. 205-206v) Vnde supra sermo. Cum enim Christus ascendit ad caelum... ut contempnet Iude proditoris admissum. Q. u. & r. c. P. & Sp. S. sempiternus in s. s. Amen (Leon. Flor. Casin. II, 145-46).

1113d (f. 206v – 209v) Sermo S. Augustini unde supra. Solempnitatem diei huius... a solis ortu usque ad occasum laudate nomen Domini (Aug. S. 265, PL 38, 1219-24).

1114e (f. 209v-210) Incipit sermo S. Augustini ep. de Ascensione Domini. Frs dilmi cortina hodie nubium per aera tendebatur... quia facta est caelis & terris una consortia ad caelos reuertente paterna quae substantia (Aug. S. Mai 43, Mai, Nov. Bibl. PP. I, 87-88).

1115f (f. 210-211) S. Augustini ep. de Ascensione Domini. Frs dilmi dies isti caelestes quibus mortales in Christo resurgunt laetitiam imitantes angelicam... ut sit in terra pax hominibus bone uoluntatis (Ps. Aug. S. Caillau I, Ap. 6, PLS II, 1021-24).

1116g (f. 211v-212) Incipit sermo S. Augustini in Ascensa Domini. Frs kmi ascensionis dominicae... paradysique ianuas securus intrauit (cf Ps. Aug. S. 179 ; cf. J. Leclercq dans Rev. bénéd. 58, 1948, 56-7).

111756 a (f. 212-213) Dom. post Ascensionem Domini. Lect. ep. B. Petri ap. (I, 4, 7). Apostolica nos uerba... in aduocati nostri alleuatione confidamus. Q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Haymon. Autiss. Hom. 97, PL 118, 549-50).

1118b (f. 213-217) Lect. s. eug. sec. Ioh. (15, 26). Homelia lectionis eiusdem uen. Bedae pr. Ex multis s. euangelii locis... per paschalia sacramenta praerogauit I.C.D. n. q. c. P. u. & r. Ds in unit. Sp. S. p. o. s. s. Amen (Beda, Hom. II 16, PL 94, 181-89).

111957 a (f. 217rv) In uigilia Pentecostes. lect. Act. Apost. (19, 1). Bede pr. Plenissime quidem nobis... & uirtutibus repleamur. Largiente D.n.I.C. q. u. & r. unus Ds p. o. s. s. Amen (Raban. Maur. Hom. 55, PL 110, 252-53).

1120b (f. 217v-221) Lect. s. euang. sec. Ioh. (14, 15). Omel. uen. Bede pr. Quia S. Spiritus hodie... priusquam mundus esset apud Patrem. cum quo u. & r. Ds in unit. Sp. S. p. æterna s. s. Amen (Beda, Hom. II 17, PL 94, 189-97).

112158 a (f. 221v-222v) Jour de Pentecote. Incipit sermo S. Leonis p. de die sancto Pentecosten. Hodiernam sollemnitatem... consueta deuotione caelebremus. adiuuante D. n. I. C. q. u. & r. in s. s. Amen (Leon. S. 75, PL 54, 400-03, CC 138, 465-471, SC 74bis, 286-97).

1122b (f. 222v-224v) Sermo de quo supra. Plenissime quidem nobis... ut in omnibus misericordiam Dei optinere meramur. P. I.C.D.n. q. u. & r. Ds in unit. Sp. S. p. o. s. s. Amen (Leon. S. 76, PL 54, 404-11, CC 138, 472-486a, SC 74bis, 296-313).

1123c (f. 224v-225) Sermo S. Augustini ep. etiam de quo supra. Frs dilmi quadragesimum nuper diem... ad Pascha uerum uenturi temporis incolumes ueniamus (Ps. Aug. S. Caillau I 44, PLS II 997-99).

1124d (f. 225-226) Vnde supra. Frs kmi hodierna die anniuersaria sollempnitas agitur... Cuius oculos ruina diuisionis non debet offendere (Ps. Aug. Ap. S. 183, PL 39, 2091-92 ; Ps. Fulg. Rusp. S. 50 de s. die Pent., PL 65, 916-17).

1125e (f. 226rv) Lect. Act. apost. (2, 1). Omel. Bede pr. Hodiernam dilmi festiuitatem... et deuotio pietatis commendet. P. D.n.I.C. q. u. & r. c. P. & Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Beda, Hom. 17, Liverani, 66-67).

1126f (f. 226v-230v) Lect. s. eug. sec. Ioh. (14, 23). Omel. B. Gregorii pp. Libet frs kmi euangelica uerba... quæ nobis iam non relinquetur. sed datur. P. D.n.I.C. q. u. c. P. Ds in unit. Sp. S. p. o. s. s. Amen (Greg. In Ev 30, PL 76, 1220-27).

1127g (f. 230v-231) Sermo S. Leonis p. de ead. festa. Hodiernam dilmi festiuitatem descensione S. Spiritus consecratam... a corporeis hostibus confidimus liberari. P. I.C.D.n. q. u. & r. c. P. in s. s. Amen (Leon. S. 78, PL 54, 41518, CC 138, 494-497, SC 200, 24-32).

1128h (f. 231rv) Sermo unde supra. Dubitandum non est dilmi... et magnificent patrem uestrum qui in caelis est. Q. u. & r. c. F. & c. Sp. S. in s. s. Amen (Leon. S. 79, CC 138A, 498-500).

1129i (f. 231v-233) Serm. S. Augustini ep. Beatissimus Iesse filius... omnia implentem. omnia continentem. & c. P. & F. uniuersa moderantem (Aug. In Ioh. XII, 12-14, Caillau I, Ap. 7 [cf. Morin, p. 726] ; des. ut PL 54, 411-15, CC 138A, 487-93 ; AF II 28).

113059 a (f. 234-235) Octave et Quatre-Temps de Pentecote. Fer. II. Ad S. Petrum ad Vincula. [Lect. s. eug.] sec. Ioh. (3, 16). Omel. B. Augustini ep. Sic enim dilexit Deus mundum... quia bona et salubria sunt (Aug. In Ioh. XII, 12-14, CC 36, 127, lin. 47-129, lin. 25).

1131b (f. 235-236v) Fer. III ad S. Anastasiam. [Lect. s. eug.] sec. Ioh. (10, 1). Omel. B. Augustini ep. Dixerunt enim Iudaei caecos non esse... qui eum uenisse crediderunt (Leon. S. 80, PL 54, 420, réf. fausse).

113260 a (f. 236v) Fer. IIII. Sermo S. Leonis pp. Sancta sollempnitate (CC : Sanctarum sollempnitatum) dilmi pascali ordine celebrata... operibus adiuuemur (Leon. S. 81, PL 54, 420, CC 138A, 501-02 forme brève, SC 200, 38-40).

1133b (f. 236v-237). Vnde supra. Inter omnia dilmi... et ieiuniis nostris adsit et uotis. P. C.D.n. (Leon. S. 80, PL 54, 421-22, CC 138A, 503-05, SC 200, 40-46).

1134c (f. 237-238) Lect. Act. apost. (2, 14). Omel. Bede pr. Post aduentum Sp. S. in apostolos... ad caelestia non dubitent praeparatos. P. D.n.I.C. cui est hon. & gl. c. P. & c. Sp. S. in s. s. Amen (Haym. Aut. Hom. 103, PL 118, 568-69).

1135d (f. 238rv) Lect. Esaie proph. (44, 1-2). Expos. (Bede corr. sup. lin. in :) Hieronimi pr. Nunc cum prophetica lectio legeretur... ineffabiliter gloriemur. P. D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Amen (Raban. Maur. Hom. 84, PL 110, 309-10).

1136e (f. 238v-239) Fer. VI. Serm. S. Leon. pp. Obseruantiam quidem uestram... ab omnibus tribulationibus mereamur absolui. P. C. D. n. (Leon. S. 86, PL 54, 437-38, CC 138A, 540-41).

1137f (f. 239rv) Lect. Act. apost. (2, 22). Expos. Bede pr. Petrus apostolus quasi doctor et magister... et corpor[al]ibus hostibus confidimus liberari. P. D. n. I. C. q. u. & r. c. P. et Sp. S. in s. s. Amen (Beda, Hom. 18, Liverani, 67-69).

1138g (f. 239v-240v) Sabbato [ad] S. Petrum in XII lectionibus. Lect s. euang. sec. Mt (20, 29). Omel. uen. Bede pr. Ad magni regis transitum... et uultus uestri non confundentur (Beda, Hom. 33, Liverani, 92-93).

113961 a (f. 240v-241v) Dom. post Pentecostes. Lect. libr. Apoc. B. Ioh. ap. Vidi ostium apertum in caelo... a quo se cognoscunt uires accepisse certaminis (Smaragd. Collection ; in ep. et evg. Dom. oct. Pent. lect. lib. Apoc.IV, PL 102, 331A-34A).

1140NB. f. 240v add. marg. écrit. cursive du xixe s. : Smaragdus CII, 331.

1141b (f. 241v-244) Item expos. Bede pr. in hac lect. Vidi hostium apertum in caelo... quicquid habebant dignitatis quippe qui ex nichilo cuncta creauerat (Beda, Hom., I, 4, PL 93, 142D-45A).

1142NB. f. 241v add. marg. écrit. curs. du xixe s. : Beda XCIII 142 197 c. IV, f. 21. Smaragdus CII 304 (main de Liverani).

1143c (f. 244-246) Lect. s. eug. sec. Ioh. (17, 18). Omel. B. Augustini ep. sup. Ioh. Glorificatum a Patre filium... diu uos tenuit huius discussio quaestionis (Aug. In Ioh. 105, CC 36, 603-08).

114462 a (f. 246-247) Dom. I. post Pent. Lect. epist. B. Pauli ap. ad Rm (8, 18). Omel. Bede pr. Quod ad comparationem aeternae gloriae... quæ ipse dignatur dare. q. c. P. & Sp. S. u. & r. Ds p. o. s. s. Amen (Raban. Maur. Hom. 99, PL 110, 333-34).

1145b (f. 247-248v) Lect. s. eug. sec. Lc (6, 36). Omel. uen. Bede pr. Loquebatur Saluator de purgatione oculi interioris hominis... ut educas festucam de oculo fratris tui (Beda, Hom. 37, Liverani, 106-08).

1146c (f. 248v-249v) Item alia omel. lect. eiusd. Hoc loco nobis nichil aliud praecipi existimo... eicere festucam de oculo fratris (Beda, Hom. III 4, PL 94, 276-78).

1147NB. 6 lignes en blanc à la fin de la colonne.

114863 a (f. 250 rv) Dom. II. Lect. epist. B. Pauli ap. ad Rm (5, 6). Omel. uen. Bede pr. (rubr. effacée) Quod pro nullis nostris meritis... sed meliores esse possimus. Largiente D.n.I.C. cui sit hon. & gl. c. P. & Sp. S. in s. s. Am. (Beda, Hom. 19, Liverani, 69-70).

1149b (f. 250v-253) Lect. s. euang. sec. Lc (5, 1). Omel. Bede pr. Felicia tempo-ra essent... cum ipsis sine fine regnando. P. I.C.D.n. q. u. & r. in s. s. Amen (Beda, Hom. 31, Liverani, 89-92).

115064 a (f. 253-254) Dom. III. lect. epist. B. Pauli ap. ad Rm (5, 15-16). Omel. uen. Bede pr. (rubr. effacée). Refert apostolus quomodo per unius hominis peccatum... aut ad futura bona perueniatis sempiterna. Praestante D.n.I.C. cui sit hon. & gl. c. P. & Sp. S. in s. s. Amen (Beda, Hom. 20, Liverani, 70-72).

1151b (f. 254-255v) Lect. s. eug. sec. Lc (15, 1) Omel. Bede pr. Dominus de caelo ueniens... non indigere penitentiam. otio torpent (Beda, Hom. 34, Liverani, 97-99).

115265 a (f. 255v-256) Dom. IIII. Lect. epist. B. Ioh. ap. (3, 13-14). Omel. Bede pr. De humanitate erga proximos... sed opere et ueritate. Praestante D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. Ds u. & r. in s. s. Amen (Raban. Maur. Hom. 81, PL 110, 303-05).

1153b (f. 256-258v) Lect. s. eug. sec. Lc (14, 16). Omel. Bede pr. Magna est distantia inter delicias corporales... Vt illud : qui perseuerauerit usque in finem. hic saluus erit (Greg. In Ev 36, PL 76, 1266-74).

115466 a (f. 258v-259) Dom. V. Lect. epist. B. Petri ap. (I, 5, 6). Omel. uen. Bede pr. (Titre très effacé à peine lisible). Modo frs kmi audiuimus b. Petrum ap.... et corroboret in perseuerantiam bonorum operum. Ipsi gl. & imperium. laus & gratiarum actio in s. s. Amen (Haym. Aut. Hom. 113, PL 118, 608-09).

1155NB. Add. marg. ext. s. xii-xiii : Hic debemus dicere istam epistolam : Vmanum dico propter (Rm 6, 19). Require ante I. Dom. post Nat. Apostolorum. et euangelium : Nisi abundauerit (Mt 5, 20). Require in quarto culmo (= volumine ?).

1156b (f. 259-260v) Lect. s. eug. sec. Mt (5, 20). Omel. uen. Bede pr. Sanctus euangelista dicit mirari turbas... et studiose quae secuntur perficere curate. Deo adiuuante q. u. & r. in aeternum. Amen (Hier. In Mt, PL 26, 36A-38C).

1157c (f. 260v-262) Item omel. Ieronimi pr. Promittuntur nobis... donec etiam minuta peccata (persoluatis corr. :) persolues (Hier. In Mt I, PL 26, 36D-39C, CC 77, 27-30, lin. 506-99).

115867 a (f. 262-263) [6e D. ap. Pent.] Dom. II. post Natale apostolorum. Serm. S. Leonis p. de collectis. Misericordia dilmi et iustitia Dei... etiam huius operis palma iungatur. Auxiliante nobis p. o. D.I.C. q. u. & r. in s. s. Amen (Raban. Maur. Hom. 94, PL 110, 357, CC 138, 32-38, SC 49bis, 38-48).

1159b (f. 263-264) Lect. epist. B. Pauli ap. ad Rm (6, 3). Omel. Bede pr. (rubr. effacée). Audistis frs kmi in lectione praesenti... Dei uos misericordia protegente. Cui e. hon. & gl. in s. s. Amen (Raban Maur, Hom. 112, PL 110, 357-58, autre des.).

1160c f. 264-266) Lect. s. eug. sec. Mt (= Mc 8, 1). Omel. uen. Bede pr. In illis diebus iterum cum turba esset multa... bene quattuor milia in ipso etiam numero docerent euangelicis esse se pastos cibariis (Beda, In Mc VIII, 1-2, CC 120, 527-31, lin. 1512-1680).

116168 a (f. 266-267v)[7e D. ap. P.] Dom. III. post nat. ap. serm. S. Leonis pp. Apostolice traditionis... idonei semper esse possitis in C.I.D.n. q. u. & r. in s. s. Amen (Leon. S. 10, PL 54, 164-66, CC 138, 37-44, SC 49bis, 48-56).

1162b (f. 267v-268) Lect. epist. B. Pauli ap. ad Rm (6, 19). Omel. Bede pr. Magna sollicitudine... aeterna gaudia possidentes. p. o. s. s. Amen (Hier. In Mt, PL 26, 48A-49D ; Raban. Maur. Hom. 120, PL 110, 374-76).

1163c (f. 268-269) Lect. s. eug. sec. Mt (7, 15). Sermo B. Ieronimi pr. ex comm. in Mt. Attendite a falsis prophetis.... tamen adhuc habetis affectum. (Hier. In Mt. VII 15, PL 26, 49-51 ; Raban. Maur. Hom. 126, PL 110, 386-87B).

1164d (f. 269-271) Aliud euang. S. Bedam (sic !). Dns et Saluator nr uult apostolos... et eius uoluntatem faciamus. Adiuuante ipso q. c. P. & Sp. S. u. & r. p. o. s. s. Amen (Beda, Hom. 33, Liverani, 94-96).

116569 a (f. 271)[8e D. ap. P.] Dom. IIII. post nat. ap. serm. S. Leonis pp. Multis diuinarum scripturarum testimoniis... suscipi testaretur et pasci C.D.n. (Leon. S. 6, PL 54, 159, CC 138, 27-28, SC 49bis, 28-30).

1166b (f. 271-272) Lect. epist. B. Pauli ap. ad Rm (8, 12). Serm. uen. Bede pr. Apertissime nos... in consortium beatitudinis æterne perducat. Cui sit hon. laus & gratiarum actio. una c. P. & Sp. S. p. inf. s. s. Am. (Raban. Maur. Hom. 125, PL 110, 384-86).

1167NB. Add. marg. xiii s. : Oml. R/. retro ubi initiat. epist. & euang. similiter.

1168F. 272 Add. xiii s. : Domca. VIII post Pentecost.

1169c (f. 272-274) Lect. s. eug. sec. Lc (16, 1). Omel. Bede pr. (rubr. effacée) Narrat superius sanctus euangelista... a quibus recipi mereamini in aeterna tabernacula (Beda, Hom. 36, Liverani, 103 ; PD II, 62 ; J. Leclercq, dans Scriptorium II [1948] 211).

1170d (f. 274-276) Item alia omel. S. Ieronimi pr. ex comm. Lc (16, 1-8) Quis sit uilicus iniquitatis... qui enim parce seminauerit. parce et metet (Hier. Ep. 121, 6, CSEL 56, 21-27, PL 22, 1018-21).

117170 a (f. 276)[9e D. ap. P.] Dom. V. post nat. ap. sermo. S. Leonis p. de collectis. Christianae pietatis est... quam promisit misericordiam largiatur C.D.n. (Leon. S. 8, PL 54, 159-60, CC 138, 30-31, SC 49bis, 32-36).

1172b (f. 276-277) Lect. epist. B. B. Pauli ap. ad Cor (II, 2, 4). Omel. Bede pr. Dubitandum non est... in solo Deo uiuere delectatur. Largiente ipso et auxiliante D.n.I.C. q. u. & r. c. P. & Sp. S. in s. s. Amen (Leon. S. 79, PL 54, 41820 autre des., CC 138A, 498-500, PD II 33).

1173NB. Add. marg. xiii s. : Dñica IX. post Pent.

1174c (f. 277-278v) Lect. s. eug. sec. Lc (18, 18). Sermo Bede pr. Et ecce quidam legis peritus... deuotus operare (Beda, In Lc III 10, PL 92, 467D-70C, CC 120, 221-25).

117571 a (f. 278v-279v)[10e D. ap. P.] Dom. I. post S. Laurentium. Lect. epist. B. Pauli ap. ad Cor (I, 10, 6). Omel. uen. Bede pr. (rubr. effacée) Ecce quidam peritus (add. sup. lin. : est) medicus... sed liberet nos ab omni malo I.D.n. q. c. P. & Sp. S. u. & r. Ds p. o. s. s. Amen (Raban. Maur. Hom. 130, PL 110, 394-96).

1176NB. F. 278 Add. marg. : Oml. et euang. ubi initiat epla. Non simus.

1177b (f. 279v-280) Serm. S. Leonis p. de collectis. Religiosam deuotionem... apud misericordem Deum iuuare dignetur. P. C.D.n. (Leon. S. 84, PL 54, 433-34, CC 138A, 525-526 ; Ps Orig. in TU 42/1, 243-52, autre des.).

1178F. 280 add. marg. xiii s. : dñica. X. post Pent.

1179c (f. 280-281) Lect. s. eug. sec. Lc (18, 9). Omel. Bede pr. ex comm. in Lc. Quia parabolam Dns... quo fine hoc faciam quaue a te districtione pensetur ignoro (Beda, Hom. subdit. 10, PL 94, 289-90).

118072 a (f. 281-282)[11e D. ap. P.] Dom. II. post S. Laur. Lect. [ep. B. Pauli] ad Cor (II, 5, 1). Omel. Bede pr. (rubr. effacée) Ad caelestis regni habitationem... bone uitae meritis adquiramus. P. eum q. u. & dominatur in Trinitate perfecta Ds p. infinita s. s. Amen (Beda, Hom. 21, Liverani, 72-73).

1181F. 282 add. marg. xiii s. : Dñica XI post Pent.

1182b (f. 282-284) Lect. s. eug. sec. Mc (7, 31). Omel. uen. Bede pr. Surdus ille et mutus... perfectum nobis lumen intimare dignabitur. I.C.D.n. Unigenitus Patris q. c. eo u. & r. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Hier. In Mt.II 19, PL 26, 159A-161B ; Beda, Hom. II 19, PL 94, 234-37).

118373 a (f. 284-285)[12e D. ap. P.] Dom. III. post. S. Laur. Serm. B. Ieronimi ex comm. in Mt. Pharisaei intellegentes de se dici parabolam... non initia sed finis queratur (Hier. In Mt 22, 1-14, PL 26, 165-68).

1184b (f. 285rv) Lect. epist. B. Pauli ap. ad Gal (3, 16). Omel. Bede pr. De lege per Moysen data... quia misericordia te redemit. I.C.D.n. q. u. & r. c. P. & Sp. S. in unit. Ds p. o. s. s. Amen (Raban. Maur. Hom. 158, PL 110, 446-47).

1185c (f. 286-290v) Lect. s. eug. sec. Mt (22, 2). Omel. S. Gregorii pp. Textum lectionis euangelii... se interfuisse referunt (Greg. In Ev 38, 1-15, PL 76, 1282-90).

1186F. 286 add. xiii s. : Dc. XII.

1187d (f. 290v-291) Memoramus (ms. Memorales) tres pater meus sorores habuit... sed uos nequaquam adfuistis (Greg. Hom. in Ev. 38, 15, PL 76, 1290-92).

1188e (f. 291-292) Ante biennium frater quidam... adsumere naturam nos-tram. q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Greg. In Ev. 38, PL 76, 1292-93).

118974 a (f. 292-293)[13e D. ap. P.] Dom. IIII. Lect. epist. B. Pauli ap. ad Gal (5, 16-17). Omel. Bede pr. Presenti nos lectione... et Dmn Dm suum perfecte diligere. Ipso auxiliante cui sit hon. & laus & potestas p. o. s. s. Am. (Beda, Hom. 22, Liverani, 74-75).

1190F. 293 add. xiii s. : Doc. XIII.

1191b (f. 293-294). Lect. sec. Lc (17, 11). Omel. uen. Bede pr. Leprosi non absurde intelligi possunt... detque gloriam Patri qui est in cælis (Hier. In Mt,, PL 26, 44D-46C ; Beda, Hom. subdit. 14, PL 94, 296-98).

119275 a (f. 294-295)[14e D. ap. P.] Dom. V. Serm. B. Ieronimi pr. ex comm. in Mt. (6, 24-34) Mammona sermone siriaco diuitie nuncupatur... futurorum curam quae incerta est relinquamus (Hier. In Mt I, PL 26, 46-47).

1193b (f. 295-296) Lect. ep. B. Pauli ap. ad Gal (5, 30). Omel. Bede pr. Modo cum apostolica lectio legeretur... metimus non deficientes. Largiente D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. r. & dominatur p. aeterna s. Amen (Beda, Hom. 23, Liverani, 75-77).

1194F. 296, add. xiii s. : Doc. XIIII.

1195c (f. 296-297) Lucam (16, 13). Omel. Bede pr. Quia non ualet simul transitoria et aeterna diligere... et hoc nimirum ex abundantia superadditur (centon : Beda, Hom. III 14+In Lc. III 19 in., PL 94, 298BC).

119676 a (f. 297-298)[15e D. ap. P.] Dom. VI. post S. Laur. Lect. ep. B. Pauli ap. ad Eph (3, 13). Omel. Bede pr. (rubr. effacée). Apostolicam lectionem quam audistis... adiuti gratia C.D. Saluatoris. q. u. & r. c. P. & Sp. S. nunc & semper Ds in omnes aeternitates seculi. Amen (Beda, Hom. 24, Liverani, 77-79).

1197F. 298, add. al. man. : Doc. XV.

1198b (f. 298-299) Lect. s. eug. sec. Lc (7, 11). Omel. uen. Bede pr. sup. Luc. Et factum est deinceps ibat in ciuitatem que uocatur Naim... semper in corde mittendo (Leon. S. 90, PL 54, 447-50, pas dans CC ; Beda, Hom. subdit.15, PL 94, 299 ; Flor. Casin. 3, 31-33, autre des.).

119977 a (f. 299-300) Quatre-Temps de Sept. Fer. IIII. Ad S. Mariam Maiorem. Mense VIImo. Serm. S. Leonis pp. Sacramentum dilmi in septimo mense ieiunium... pastoris patrocinetur oratio. P. D.n.I.C. regnante c. P. & Sp. S. in s. s. Amen (Leon. S. 90, PL 54,447-49, n. c [comme dans le ms Vatic. lat. 3836], CC 138A, 556-563b, SC 200, 110-18 n. 2).

1200b (f. 300-301) Item sermo ut supra. Omnis dilmi diuinorum eruditio praeceptorum... et exauditio precum et remissio peccatorum. P. D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Amen (Leon. S. 91, PL 54, 456-57, CC 138A, 573576, SC 200, 136-42).

1201c (f. 301rv) Vnde supra. Serm. S. Leonis pp. Deuotionem fidelium dilmi nichil est... et omnis lingua confiteatur quoniam D.I. in gloria P. est. uiuens & regnans c. P. & Sp. S. in s. s. Amen (Leon. S. 91, PL 54, 450-53, CC 138A, 564-67, SC 200, 120-28).

1202d (f. 301v-302v) Lect. Amos proph. (9, 13). Omel. lect. eiusd. (rubr. effacée) Ad deuotionem fidelium dilmi... in praemium transit aeternum. P. C.D.n. (en fait, même inc. qu’à l’art. précédent ; PD II 82).

1203e (f. 302v-303) Lect. s. eug. sec. Lc (9, 37). Serm. uen. Bede pr. de ead. lect. ex comm. in Luc. Factum est autem sequenti die... possit reddere patribus (Beda, In Lc III, CC 120, 208-09, lin. 1638-91).

120478 a (f. 303-304) Fer. VI. ad apostolos. Serm. S. Leonis pp. Deus humani generis conditor et redemptor... quae benigne largienda donauit (Leon. S. 87, PL 54, 438-40, CC 138A, 542-45, SC 200, 82-88).

1205b (f. 304-305) Vnde supra. Serm. S. Leonis pp. Ad exorandam dilmi misericordiam Dei... misericordiam Dei nostri esse praestandam. P. I.C.D.n. (Leon. S. 88, PL 54, 441-44, CC 138A, 546-550, SC 200, 90-98).

1206c (f. 305-306v) Lect. s. eug. sec. Lc (5, 17-26). De paralitico per tegulas submisso. exposita a Beda uen. uiro. Vbi Dns sedens docuerit... stupentia corda conuertunt (Beda, In Lc 2 5, PL 92, 386D-89A ; Raban. Maur. Hom. 68, PL 110, 274-77).

120779 a (f. 306v-307v) Sabb. ad S. Petrum in XII. lect. Serm. S. Leonis pp. Apostolica institutio... tantum donetur et posse. P. D.n.I.C. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Amen (Leon. S. 92, PL 54, 453-55, CC 138A, 568-72, SC 200, 128-37).

1208b (f. 307v-308v) Item sermo ut supra. Scio quidem dilmi plurimos uestrum... quod uni horum fecistis mihi fecistis (Leon. S. 94, PL 54, 458-60, CC 138A, 577-80, lin. 74, SC 200, 142-48).

1209c (f. 308v-310v) Sec. Lc (13, 6). Omel. B. Gregorii pp. Dns et redemptor nr per euangelium suum... transeuntes lacrimas gaudia mansura. P. D.n.I.C. q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds semper p. o. s. s. Amen (Greg. In Ev 31, PL 76, 1228-32).

1210F. 308v, add. xiii s. : Doc. XVI.

121180 a (f. 310v-311v)[16e D. ap. P.] Dom. uacat. Lect. epist. B. Pauli ap. ad Eph (4, 1). Omel. Bede pr. In lectione quam audistis... cum ipso apparere mereamur in gloria. Prestante D.n.I.C. cui sit hon. & laus in s. s. Amen (Beda, Hom. 25, Liverani, 79-80).

1212b (311v) Lec. S. Ev. sec. Lc (texte évangélique gratté : Lc 14, 1-2). Omel. Bede pr. Ydropis morbus... queri uetat congruit (Beda, In Lc XIV, 1-2, CC 120, 274-77, lin. 1743-1854).

121381 a (f. 312v)[17e D. ap. P.] Dom. I. post S. Angeli. Lect. ad Cor (I Co 1, 4, titre sur grattage de 4 lignes :) Omel. Bede pr. Beatus apostolus Paulus in praesenti lectione... nisi custoditum fuerit quod iubetur. Largiente D.n.I.C. q. c. P.& Sp.S.u. & r. in s.s. Amen (Beda, Hom. 26, Liverani, 81-82).

1214b (f. 313v-314v) Lect. s. eug. sec Mt (22, 23). Omel. uen. Bede pr. Due erant hereses in Iudeis... sed difficile conquiescunt (Hier. In Mt, PL 26, 54D-55D ; Beda, Hom. III 17, PL 94, 302-04 ; Raban. Maur. Hom. 74, PL 110, 288).

121582 a (f. 314v-315)[18e D. ap. P.] Dom. II. post S. Angeli. Serm. S. Ieronimi ex comm. Mt (9, 1). Ciuitatem eius non aliam intellegamus... et portat illum in domum uirtutum suarum (Hier. In Mt I, CC 77, 54-55, lin. 1222-63).

1216b (f. 315-316) Lect. epist. B. Pauli ap. ad Eph (4, 23). Omel. Bede pr. Lectionem diuinam que uestris auribus insonuit... et uos feliciter ad aeternam beatitudinem properatis. Ipso praestante q. u. & r. I.C.D.n. una c. P. & Sp. S. Ds p. infinita s. s. Amen (Beda, Hom. 27, Liverani, 82-84 ; PD II 89).

1217c (f. 316-317) Lect. s. eug. sec. Mt (9, 1-2). Serm. B. Ioh. Crisost. Christum in humanis actibus diuina gessisse mysteria... in uiis iudaice perfidie iam moreris (P. Chrysol. S. 50, PL 52, 339-42, 95, 1430-32).

121883 a (f. 317-318)[19e D. ap. P.] Dom. III. Lect. epist. B. Pauli ap. ad Eph (5, 15). Apostolum cum legeretur epistola... ad aeterna (ms. eternæ) mereantur praemia peruenire. Praestante D.n.I.C. cui est hon. & imp. q. c. P. & Sp. S. u. & r. in s. s. Amen (Caes. Arel. S. 191, CC 104, 735-39 ; Beda, Hom. 28, Liverani, 84-86 ; PD I 90).

1219b (f. 318-320v) Lect. s. eug. sec. Mt (22, 35). Sermo B. Ioh. ep. de ead. lect. Et interrogauit eum unus legis doctor... melius cognosces eum per ipsum (Ps. Chrysost. Op. imp. in Mt 52, PG 56, 872-75 ; P D I 91).

122084 (f. 320v-323)[20e D. ap. P.] Dom. IIII. post S. Angeli. Serm. S. Iohannis ep. de misericordia. Tria sunt quae in misericordiae opere optanda sunt christiano... oleum peccatoris inpinguet caput suum (Ps. Chrysost. S. 17, PLS 4, 840-43 ; cf. Flor. Casin. II, 194 ; inter op. s. Ioh. Chrys. De misericordia, Bâle 1536, t. V, p. 588).

122185 a (f. 323-324)[21e D. ap. P.] Dom. VII. post S. Angeli. Lect. epist. B. Pauli ap. ad Col (3, 5). Omel. (Bedae illisible) pr. Monet nos et exhortatur apostolus... ipsum propitium habere meramur. Qui in Trinitate perfecta u. & dominatur Ds p. o. s. s. Amen (Beda, Hom. 29, Liverani, 86-87).

1222b (f. 324-328) Lect. s. eug. sec. Lc (19, 41). Omel. eiusd. lect. S. Gregorii pp. Sancti euangelii frs kmi lectionem... quem disponit ipse de quo loquimur. Q. u. & r. c. P. in unit. Sp. S. Ds p. o. s. s. Amen (Greg. In Ev 39, PL 76, 1294-1301).

122386 a (f. 328-332v)[22e D. ap. P.] Dom. VIII. post S. Angeli. Lect. epist. B. Pauli ap. ad Col (3, 12-13). Omel. Bede pr. Sicut in lectione alia audistis... qua hora Dominus uester uenturus sit (Beda, Hom. 30, Liverani, 87-89, autre des. que Liverani attribue à la mutilation du ms ; ou Beda, In Mc, PL 92, 191D-196B).

1224b (f. 332v-335) Lect. s. eug. sec. Mc (6, 34). Sermo uen. Baede pr. ex comm. in Mc. Exiens uidit turbam multam... in altero insigne est potestatis (Hier. In Mt, PL 26, 146B-50A).

1225c (f. 335-336v)[23e D. ap. P.] Sermo S. Ieronimi pr. sup. Mt (21, 1-9). Egreditur de Iericho turbis eductis inde quamplurimis et cecis reddita sanitate.... ut flos campi nutriretur in flore uirtutum (Hier. In Mt, III, PL 26, 153-55).

1226NB. F. 336v 19 lignes de texte, la 2e col. est restée totalement vide et f. 337 est perdu.

1227Remarque générale. L’analyse ci-dessus comporte 240 pièces homilétiques regroupées en 86 célébrations liturgiques. Nos références aux auteurs anciens et à leurs éditions sont tributaires des CPL, CPG ET CPPM récentes. Elles sont sujettes à vérification quand sont indiqués des inc. et expl. différents. Pour les textes analysés par H. Barré, Homéliaires carolingiens, dont les index ne donnent pas de liste alphabétique, nous renvoyons à notre Homéliaire carolingien 104, dans Ap. VI : Homéliaires libériens.

1228Bibl. G. Löw, Il cod. ms. A 14, p. 249 ; H. Barré, Les homéliaires carolingiens, p. 9, 40, 113-114 ; R. Grégoire, Homéliaires liturgiques médiévaux, passim ; A. Chavasse, in CC 138, p. LXI-LXIII ; P. Salmon, IV, p. 46, n. 139 ; CPPM I A-B, II A-B (Turnhout 1990-94) ; A. Marucchi, Analyse dactylographiée, déposée à la B.A.V de Rome et à l’I.R.H.T de Paris (mars 1960), précisée et corrigée ci-dessus.

II. LIVRES DE CHANT CHORAUX

1229Les livres manuscrits de chœur qui ont servi aux chants de la messe et de l’office sont généralement de grand format et appartiennent au genre qui a connu la plus longue existence. Ils continuèrent en effet à être copiés à la main jusqu’au xviiie siècle. Le fonds de Sainte-Marie-Majeure conserve un bon nombre de ces manuscrits tardifs. Ceux qui ont été confectionnés à partir du xvie siècle ne sont pas pris en compte ici et se trouvent ci-dessus dans notre Inventaire sommaire, à l’exception des 12 13 et 14.

12305. Graduel du Propre du Temps, xve siècle déb.

1231Parchemin, mm. 720×495, ff. 178. Écriture gothique italienne. Décoration : la plupart des initiales ont été laissées en blanc et n’ont pas été peintes par le miniaturiste ; quelques-unes ont été décorées de motifs végétaux et de pierres précieuses. Notation carrée noire sur tétragramme rouge. Addition postérieure f. 178, ant. Asperges me. Les feuilles de garde proviennent d’un missel du xive s.

1232Cote ancienne : HH. III. 1.

1233Contenu. Propre du Temps de Carême, du 3e dim. à la vigile du Samedi Saint, comportant introït, graduel, trait, offertoire et communion de chaque messe. Le lundi de la 5e semaine n’est pas introduit par un titre rubriqué. Le samedi avant les Rameaux manque.

1234Bibl. Salmon, II, p. 86, n. 192, III ; CMM. SMM, p. 19-23.

123512. Graduel du Propre du Temps, xvie s. déb.

1236Parchemin, mm. 735×535, ff. I+186+II. Écriture gothique italienne d’une seule main. Décoration : initiales à motifs végétaux, zoo – et anthropomorphiques ; initiales figurées f. 1 David orant, aux quatre coins les symboles évangéliques, au centre les armoiries du card. Léonard Basso della Rovere, accompagnées d’un côté de la basilique Saint-Pierre, de l’autre de l’effigie de Jules II ; f. 15, 20, 103 homme éclairé par la lumière divine ; f. 23 Dieu regardant un vieil orant ; f. 36 vieillard ; f. 46 saint dans la lumière divine ; f. 50 vieillard barbu en orant ; f. 54 Nativité avec encadrement végétal et de pierres précieuses, en bas au centre armoiries du card. Léonard Basso della Rovere ; f. 64v Circoncision ; f. 69v Épiphanie ; f. 70v homme portant un pan-nier sur l’épaule ; f. 72 roi ; f. 80 paysage champêtre ; f. 85v foule orante ; f. 90 Notre Seigneur. Notation carrée noire sur tétragramme rouge. F. 1 de main postérieure : questo libro si adopera la [notte] di Natale. Ms commissionné par le card. Léonard Basso della Rovere (+ 1513) pour la basilique Sainte-Marie-Majeure et peint par Mathieu de Milan.

1237Cote ancienne : CD. 1.

1238Contenu : Propre du Temps de la messe du I. dim. de l’Avent au sam. ap. le 2. dim. de Carême : fer. III quatuor temporum ; fer. sexta IIII temporum ; Nativitatis nocte, aurora, die ; dom. inf. oct. ; Octava ; Epiphania, die, inf. oct. ; Hebf. 2 post Epiph. dom. ; Hebd. 3-4 ; fer. V, VI : Quadrag. hebd. I, fer. 2-sabb. ; Hebd. II, fer. 2-sabb.

1239Bibl. CMM. SMM, p. 3-8.

124013. Antiphonaire du Propre du Temps, xvie s. déb.

1241Parchemin, mm. 723×527, ff. I+142+II-III ; f. 142 vide, 140 et 141 arrachés. Écriture gothique italienne d’une seule main et disposée à pleine page. Décoration : initiales décorées de motifs végétaux, zoo – et anthropomorphiques et objets sacrés ; f. 1 et 3v stemma du card. Léonard Basso della Rovere. Même décorateur Mathieu de Milan. Notation carrée noire sur tétragramme rouge.

1242Cote ancienne : CD. 2.

1243Contenu : f. 1 : 8/ Questo Antifonario serve p[er] tutto l’advento ; Temporal de l’office, de la vig. de l’Avent à la vig. de Noël : Adv. hebd. I vig., dom. fer. 2-sabb. ; Hebd. II, dom., fer. 2-sabb. ; Hebd. III, dom., fer. 2-sabb., Hebd. IV, dom., fer. 2-sabb. ; Nativitatis vig.

1244Bibl. CMM. SMM, p. 9-14.

124514. Graduel du Propre du Temps, xvie s., déb.

1246Parchemin, mm. 732×534 ; ff. I-III+100 (2 ff. perdus entre ff. 58-59 et 79-80). Écriture gothique italienne d’une seule main et disposée à pleine page. Décoration : initiales à motifs zoomorphiques, végétaux, avec pierres précieuses ; f. 1 initiale figurée avec la scène de la Résurrection, encadrement végétal, pierres précieuses et en bas au centre les armoiries du card. Léonard Basso della Rovere ; f. 62 et 84 autres initiales figurées. Même décorateur : Mathieu de Milan. Notation carrée noire sur tétragramme rouge.

1247Cote ancienne : CD. 3.

1248Contenu : Propre du Temps de la messe, de Pâques au sam. ap. Pentecôte : Pascha, dom., fer. 2-sabb. ; Octava, fer. 2-sabb. ; Hebd. II-V. dom., Litaniae maiores ; Ascensio ; Hebd. VI, dom. ; Pentec. vig., dom. fer. 2-sabb.

1249Bibl. : CMM. SMM, p. 15-18.

125015. Graduel du Propre du Temps, xve s. déb.

1251Parchemin, mm. 720×495, ff. 178. Écriture gothique italienne, de la même main et disposée à pleine page. Décoration : la plupart des initiales sont restées en blanc ; quelques-unes sont ornées de motifs végétaux et de pierres précieuses. Notation carrée noire sur tétragramme rouge.

1252Cote ancienne : H.H. III. 1.

1253Contenu : Propre du Temps, du 3. dim. de Carême au Samedi Saint : Quadrag. Hebd. III-V, dom. fer. 2-sabb. ; Hebd. Sancta, dom., fer. 2-vig. Paschae. Bibl. Salmon, 2, p. 86, n. 192 III ; CMM. SMM, p. 19-23.

125416. Graduel du Propre des Saints, xve siècle

1255Parchemin, mm. 725×520, ff. 143+I. Écriture gothique italienne de trois mains. Décoration : toutes les initiales ont été laissées en blanc. Notation carrée noire sur tétragramme (f. 1-117v, 138-143) ou pentagramme (f. 118137v) rouge. Les ff. 117-143 sont des additions postérieures. Feuilles de garde provenant d’un missel du xive s.

1256Cote ancienne : HH. III. 2.

1257Contenu. Propre des Saints, limité aux grandes fêtes, de S. Étienne protomartyr à la Conception de N.-D, plus additions. (F. 1) In festo S. Stephani, (f. 6v) In S. Iohannis ap. & euang., (f. 11) In S. Antonii conf., (f. 15) In festo Purificationis, (f. 26) In festo S. Mathie ap., (f. 33) In Annunciatione b. Marie virg., (f. 42) In translatione S. Hieronimi conf., (f. (f. 52) In festo S. Petri ad Vincula, (f. 62) In festo Visitationis Marie virg., (f. 56v) In festo S. Marie ad niues, (f. 67) In festo S. Laurentii, (f. 72) In Assumptione b. Marie virg., (f. 77) In octaua S. Laurentii, (f. 80) In festo Natiuitatis b. virg. Marie, (f. 85) In S. Mathei ap. et euang., (f. 90) In festo omnium SS., (f. 97v) In festo Conceptionis virg. Marie, (f. 99v) In agenda defunctorum. Additions d’une autre main : (f. 118) In festo SS. Trinitatis, (f. 122v) Dom. I. post Pent., (f. 127v) In festo corporis Christi, (f. 133v) Dom. II. post Pent., (f. 138-143) In die Transfigurationis, (f. 144) non paginé et vierge.

1258Bibl. Salmon, II, p. 87, n. 192, IV.

125925. Graduel du Propre du Temps, xive siècle

1260Parchemin, mm. 540×400, ff. I-230-II. Écriture gothique italienne. Décoration : initiales calligraphiques rouges et bleues ; initiales décorées de motifs géométriques, floraux et végétaux ; initiales figurées (f. 1 clerc offrant un enfant à Dieu dans un encadrement floral ; f. 32 scène de Noël). Notation carrée noire sur tétragramme rouge.

1261Cote ancienne : JJ. III. 3.

1262Contenu. (F. 1) Titre : Incipit antiphonarium diurnum secundum consuetudinem romane curie. Propre du Temps, du 1er dim. de l’Avent au Samedi Saint. Dom. Ia de Aduentu., (f. 23v) In uig. Natiuitatis Domini, f. 26) Ad primam missam, (f. 29) In secunda missa, (f. 32) Ad maiorem missam, (f. 35) Dom. infr. oct. Nat. Dom., (f. 38) In die Epiphanie, (f. 41) Dom. infr. oct. Epiph., (f. 44v-51) Dom. II. post Epiph., Dom. III, Dom. quarta. (F. 51-64) Dom. in Septuagesima, in Sexagesima, in Quinquagesima. (F. 64-75v) Feria IIII Cinerum, jeudi et vendredi, (f. 75v-170v) Dom. I-V in Quadragesima, avec les messes des féries, (f. 170v-192v) In die Palmarum, avec les messes des Lundi, Mardi et Mercredi Saints, (f. 203v-204) Feria V in Cena Domini, (f. 204-222v) Sexta feria in Parasceue, (f. 223-230v) Sabbato Sancto. F. 231, non paginé et blanc.

1263Bibl. Salmon, II, p. 87, n. 193, I ; CMM. SMM, p. 53-61.

126430. Graduel du Propre du Temps et Kyriale, xive siècle

1265Parchemin, mm. 530×400, ff. I-126. Écriture gothique italienne. Décoration : initiales calligraphiques rouges et bleues, initiales décorées de motifs gométriques, quelques-unes avec de l’or ; initiales figurées (f. 1 Christ ressuscité sortant du tombeau gardé par trois soldats, f. 35v Ascension avec les apôtres au premier plan et en haut les pieds du Christ). Notation carrée noire sur tétragramme rouge.

1266Cote ancienne : JJ. III. 8.

1267Contenu. Propre du Temps (Premier f. de garde I) Questo Libro serue per l’introiti di tutto L’anno (xviie s.). Le Propre va du jour de Pâques au 24e dim. ap. la Pent., il est suivi du Kyriale et de quelques additions postérieures. (F. 1-4) In dominica Resurrectionis Domini, (f. 4-20v) Hebdomada in albis fer. II-VI, Sabb., (f. 20v-32v) Dom. II-V post Pascha, (f. 32v-35) In letaniis maioribus, (f. 35v-38v) In uigilia Ascentionis, In die Ascentionis, (f. 38v-41v) Dom. infr. oct. Ascentionis, (f. 41v – 55) In uigilia Pentecostes, In die Pent., In oct. Pent., (f. 55-87v) Dom. I-XVII p. Pent., (f. 87-88v) Feria IV-VI Quatuor temporum, (f. 88v-100v) Dom. XVIII-XXIV post Pent., (f. 101-120v) Kyriale. Fin du fonds primitif. – (F. 121-123v) Messes votives [pro vitanda mortalitate] Recordare Domine testamenti, Vidi aquam, In Transfiguratione Domini. Illuxerunt coruscationes. F. 124-126, portées restées vides.

1268Bibl. Salmon, II, p. 87, n. 193, II ; CMM. SMM, p. 62-68.

126931. Graduel du Propre des Saints, xive siècle

1270Parchemin, mm. 512×385, ff. I-215-II. Écriture gothique italienne de diverses mains. Décoration ; initiales calligraphiques bleues et rouges ; initiales décorées de motifs végétaux et animaux ; initiale figurée (f. 1 la pêche miraculeuse). Notation carrée noire sur tétragramme rouge. Note de propriété : Carlo Allegri Romano (f. 1v).

1271Cote ancienne : JJ. III. 6.

1272Contenu. Propre des Saints, de la vigile de S. André à S. Clément, plus Commun des Saints et additions. (F. 1-70) Fêtes : André (vig. et jour), Lucie, Jean ap., Innocents, Thomas arch. m., Félix in pincis, Marcel p. m., Prisque, Fabien & Sébastien, Agnès, Émérentienne, Conv. S. Paul, Agnès , Purification B.M.V., Agathe, Valentin, Chaire S. Pierre, Grégoire p. cf., Benoît abb., Annonc. B.M.V., Tiburce Valérien & Maxime, Georges, Marc évg., Philippe & Jacques, Inv. S. Croix, Jean Porte Lat., Inv. S. Michel, Gordien & Épi-maque, Nérée & Achillée, Potentienne, Urbain, Marcellin & Pierre, Prime & Félicien, Barnabé, Basilide & Cyrinus, Nabor Nazaire & Celse, Marc & Marcellien, Gervais & Protais, Jean Bapt. (vig. & jour), Pierre & Paul (vig. & jour), Comm. S. Paul, Procès & Martinien, Oct. app., Sept frères & Rufine & Seconde, Praxède, Marie Madeleine, Apollinaire, Abdon & Sennen, S. Pierre-ès-Liens, Étienne pp., Inv. S. Étienne protom., Félicissime Sixte & Agapit, Donat, Cyriaque Large & Smaragde, Laurent (vig. et jour), Hippolyte & comp., Assomption (vig. et jour), Oct. S. Laurent, Agapit, Timothée Hippolyte & Symphorien, Barthélemy, Augustin, Décoll. S. Jean Bapt., Félix & Audacte, Nativité N.D., Gorgon, Prote & Iacinthe, Exalt. S. Croix, Nicomède, Mathieu (vig. et jour), Côme & Damien, Dédic. S. Michel, Luc, Simon & Jude (vig. et jour), Toussaint (vig. et jour), 4 Couronnés, Martin de Tours, Cécile, Clément, Commém. B.M.V. Add. notée (f. 71) : N.-D. des Neiges. (F. 72-169) Commun des SS. & Dédicace, les pièces étant classées par genre : introïts, graduels, alléluias, offertoires, communions. (F. 169-173v) In agenda defunctorum. (F. 174-177) Commun de la S. Vierge. (F. 177-199v) Kyriale. (F. 200-215v) Additions : Officium noue sollempnitatis Corporis Domini nostri Ihesu Christi, Sanctus diuinum misterium (Sanctus farci), S. Trinité, S. François d’Assise, S. Ignace m.

1273Bibl. Salmon, II, p. 87, n. 193, III ; CMM. SMM, p. 69-77.

III. LIVRES DE MESSE : SACRAMENTAIRE, MISSELS, ÉPISTOLIER

127440. Sacramentaire romain, xiiie siècle

1275Parchemin 285 × 200 mm, 177 ff. Écriture ialienne. Initiales alternativement bleues et rouges et quelques lettrines à rinceaux et fins filets terminés par des fleurs. Notes musicales aux ff. 3v-4, 8, 9-14 ; notation d’Italie centrale. Le livre est un Sacramentaire grégorien gélasianisé avec le Supplément presqu’entièrement intégré. Des rubriques du Jeudi Saint on déduit que le pape célébrait la fonction du jour, de celles du Vendredi Saint, qu’il y assistait. Salmon se demandait s’il s’agissait d’un Sacramentaire du Latran. Il faudrait l’appeler plutôt Sacramentaire papal, car le pape s’en servait dans les diverses célébrations auxquelles il intervenait en les présidant ou en y assistant. Le contenu en est donné ci-après par la seule indication des titres parfois rubriqués.

1276Cote ancienne : Parte IX, n° II, Letta L.

1277Contenu. 1. (f. 1, note marg. sup. main du xviie s. :) Scriptus est hic liber anno Domini 1255. (Dein :) In aprili benedictio salis et aque.

1278(f. 2v trois mains diverses s. XIV, trois jeux d’oraisons :) Beate Elysabeth. Tuorum corda fidelium..., Sec. Munera Domine nostre deuotionis..., Com. Quesumus omnipotens Deus...

1279Beate Katerine. Deus qui dedisti lege(m) Moysi..., Sec. Munera tibi Deus sacrificii presentis..., Com. Sumptis Deus salutis eterne misteriis...

1280In festo S. Clare. Famulos tuos quesumus Domine..., Sec. Oblata tibi quesumus Domine..., Com. Protegant quesumus Domine plebem tuam...

12812. (f. 3, 1re main.) Messes du temps : Dominica I. de Aduentu Domini. Statio ad S. Mariam Maiorem. Excita Domine potentiam tuam et ueni...

12823. (f.3) [Ordo de la messe :] Préface commune notée, Canon de la messe, add. Nobis quoque peccatoribus :... Lucia Agne Cecilia Anastasia... – (f. 8) Pater noster noté. – (f. 8v) Add. Libera nos quesumus... Petro Paulo et Andrea atque Bartholomeo. cum omnibus sanctis... – (f. 9) Préfaces notées : in Nativitate Domini, Epiphania, Pascha, Quadragesima, Ascensione, Pentecoste, Apostolis, S. Trinitate, Assumptione, S. Cruce.

12834. (f. 15) In honorem S. Marie, Dominica III. de Aduentu Domini, Quatre Temps de décembre.

12845. (f. 18) Messes des SS. : In natale SS. uirginum Bibiane. Dafrose. et Demetrie, In nat. S. Barbare u. et m.

1285(f. 19) In nat. S. Nicolai ep. et conf., In nat. S. Ambrosii ep. et conf.

1286(f. 20) In nat. S. Sauini ep. et m., In nat. S. Damasi conf., In nat. S. Lucie u., In nat. SS. mm. Eustratii et sociorum.

1287(f. 21) In nat. S. Thome ap., In nat. S. Gregorii ep. et m.

12886. (f. 22) [Messes du temps de Noël :] VIIII. Kl. Ian. Vigilia Natiuitatis Domini. Statio ad S. Mariam ad Presepe, In primo gallorum cantu. In primo mane ad S. Anastasiam, In die natiuitatis Domini nostri Ihesu Christi, ensuite oraisons de l’octave.

1289(f. 24) Nat. S. Stephani, S. Thome (Cantuar.)

1290(f. 25) S. Johannis eu., SS. Innocentum, Kl. Ian. oct. Domini. Statio ad S. Mariam ad Martyres. Deus qui salutis eterne..., Muneribus nostris..., Hec nos communio...

1291(f. 26) Dominica post Nat. Domini, Non. Ian. Vigilia Epyphanie, VIII. Id. Ian. Epyphania Domini. Statio ad S. Petrum, Fr. II.

1292(f. 28) Dominica I. post Epyphaniam, In octaua Epyphanie, ensuite formulaires des six dimanches après l’Épiphanie.

1293(f. 29v) Dominica in Septuagesima,... in Sexagesima,... in Quinquagesima.

1294(f. 30v) In capite ieiunii. collecta ad S. Anastasiam... Dehinc statio ad S. Sabinam.

12957. (f. 33) [Messes de Carême et Pâques :] Dominica I. Quadragesime. Statio ad S. Johannem ad Lateranum, Fer. IIII. in IIII. Temporum ad S. Mariam Maiorem, Sabbato in XII lectionibus. Statio ad S. Petrum.

1296(f. 35v) Dominica uacat, [puis dimanches suivants de Carême].

1297(f. 44v) Dominica in Palmis.

1298(f. 49v) Fr. IIII. ad S. Mariam Maiorem.

1299(f. 55v) Fr. VI. que est Parasceue.

1300(f. 59v) Item ordo qualiter agendum sit in Sabbato Sancto (rubriques du baptême solennel).

1301(f. 71) Dominica Sanctum Pascha. ad S. Mariam Maiorem avec octave.

1302(f. 78) In Letania maiore. coll. ad S. Laurentium in Lucina. statio ad S. Petrum.

1303(f. 80) In tribus lec. (letaniis ?) ante Ascensa Domini. coll. ad S. Mariam Maiorem. statio ad S. Johannem ad Lateranum.

1304(f. 81v) Die Ascensionis Domini nostri Ihesu Christi. statio ad S. Petrum.

1305(f. 83) Sabbato in vigilia Pentecostes.

1306(f. 85) Dominica Sanctum Pentecosten. Ad S. Petrum.

1307(f. 86v) Fr. IIII. Ad S. Mariam Maiorem.... inuentio canonicorum ad S. Mariam Maiorem (1e main).

1308(f. 90) [Dimanches après la Pentecôte :] post oct. Pent., post Nat. App., post S. Laurentii, post S. Angeli.

1309(f. 94v) Fr. IIII. Mense Sept. ad S. Mariam Maiorem.

13108. (f. 97v) Incipiunt missarum sollempnia in festiuitatibus Sanctorum per circulum anni (rub.), In nat. S. Siluestri,... S. Felicis in Pincis.

1311(f. 98)... S. Marcelli p. et m.,... S. Prisce,... S. Fabiani p. et m., alia de sancto Sebastiano.

1312(f. 99)... S. Agnetis u. et m., S. Vincentii atque Anastasii mm.

1313(f. 100)... Conuersio S. Pauli, Nat. S. Agnetis Secunde in Agonem.

1314(f. 100v) IIII. Non. Febr. Ypopanti. coll. ad S. Adrianum. statio ad S. Mariam Maiorem. Erudi quesumus Domine plebem tuam..., Benedictio super cereos. Omnipotens sempiterne Deus qui hodierna die Unigenitum tuum...

1315(f. 101) Benedictio super cereos. Omnipotens sempiterne Deus qui hodierna die Unigenitum tuum... Ad missa(m). Omnipotens sempiterne Deus maiestatem tuam supplices exoramus... Sec. Exaudi Domine preces nostras... Ad co. Quesumus Domine Deus noster ut sacrosancta mysteria..., Ad uesp. Perfice in nobis quesumus Domine gratiam tuam..., Non. Feb. Nat. S. Agathe.

1316(f. 102) IIII. Id. Febr. Nat. S. Scolastice, XVI. kl. mar. S. Valentini m.

1317(f. 103) VIII. Kl. mar. Cathedra S. Petri, VI. kl. mar. Nat. S. Mathie ap., VII. Id. mar. Nat. SS. Perpetue et Felicitatis.

1318(f. 104) VI. Id. mar. Nat. SS. XL. mm., IIII. Id. mar. S. Gregorii pp.

1319(f. 105v) XII. klas. aprelis S. Benedicti abb.

1320(f. 106) VIII°. klas. apr. Annuntiatio S. Marie. coll. ad S. Adrianum. Deus qui de b. Marie uirginis utero..., Sec. Deus qui hodierna die..., Ad co. In mentibus nostris Domine uere fidei sacramenta conserua... Ad co. (G) ratiam tuam Domine mentibus nostris infunde..., In nat. S. Leonis pp.

1321(f. 107) In nat. SS. Tyburtii et Valeriani et Maximi, In nat. S. Georgii m., In nat. S. Marci eu..

1322(f. 108) In nat. S. Vitalis m., In nat. SS. ap. Phylippi et Jacobi, In inuentione S. Crucis.

1323(f. 109) Eodem die SS. Alexandri Euentii atque Theodoli, In nat. S. Johannis ap. et eu. ante Portam Latinam.

1324(f. 110) In nat. SS. mm. Gordiani et Epimachi, In nat. SS. mm. Nerei et Achillei atque Pancratii, In dedicatione S. Marie ad Martyres.

1325(f. 111) In nat. S. Urbani pp., In nat. S. Nicomedis m., In nat. SS. Marcellini et Petri.

1326(f. 112) In nat. SS. Primi et Feliciani, In nat. S. Barnabe ap., In nat. SS. mm. (B)asilidis Cirini Naboris et Nazarii.

1327(f. 113) In nat. SS. mm. Viti et Modesti, In nat. SS. Marci et Marcelliani, In Nat. Geruasii et Protasii.

1328(f. 114) In uigilia S. Johannis Baptiste. In die prima missa, Mense Iunio. die XXIIII. natale S. Johannis Baptiste.

1329(f. 115) Mense Iunio. die XXVI. Nat. SS. Johannis et Pauli, In nat. S. Leonis pp., Eod. die. vig. S. Petri.

1330(f. 116) In nat. SS. ap. Petri et Pauli, In nat. S. Pauli ap., In nat. SS. Processi et Martiniani.

1331(f. 117) In oct. ap. Petri et Pauli, In nat. SS. VII. fratrum mm., Eodem die. Nat. SS. Rufine et Secunde, In nat. SS. Quirici et Iulitte.

1332(f. 118) V. Id. Julii. Inuentio corporis S. Benedicti, In nat. SS. mm. Naboris et Felicis.

1333(f. 118v) In nat. S. Marie Magdalene. Beate Marie Magdalene quesumus Domine suffragiis adiuuemur. cuius precibus exoratus. quadriduanum fratrem uiuum. ab inferis resuscitasti. Qui uiuis. Sec. Munera tua quesumus Domine Marie Magdalene gloriosa merita tibi reddant accepta. cuius oblationis obsequium. Unigenitus filius tuus clementer suscepit impensum. Qui tecum. Ad co. Sumpto Domine unico ac salutari remedio. corpore scilicet et precioso sanguine tuo. ab omnibus malis quesumus S. Marie Magdalene patrociniis exuamur. Qui uiuis. – In nat. SS. Quirici et Iulitte.

1334(f. 119) In nat. S. Praxedis u., XI. kl. aug. Nat. SS. Emiliani m. (sine oratione). Eodem die. S. Symphorose et VII. filiorum eius, In nat. S. Apollinaris m.

1335(f. 120) Mense Julii. XXV. Nat. S. Jacobi ap. et S. Eufrasie (cum duobus formulariis orationum S. Jacobi et S. Euphrasiae), In nat. SS. Nazarii et Celsi.

1336(f. 121) In nat. SS. mm. Felicis Simplicii Faustini et Beatricis, Nat. SS. Abdon et Sennen, Absolutio S. Petri a uinculis.

1337(f. 122) Eodem die SS. Machabeorum, In nat. S. Stephani pp., Mense augusti. die V vig. Transfigurationis Domini.

1338(f. 123) In die Transfigurationis Domini, Prephatio.

1339(f. 124) Eodem die S. Sixti pp., Benedictio uue or., Eodem die SS. Felicissimi et Agapiti, In nat. S. Donati ep. et m.

1340(f. 125) In nat. SS. mm. Largi Cyriaci et Smaragdi, In vig. S. Laurentii m. Missa primo mane.

1341(f. 126) In die ad missam. statio ad S. Laurentium foris murum, In nat. S. Tyburtii m.

1342(f. 127) In nat. SS. mm. Ypoliti et Cassiani, In nat. S. Eusebii conf., In vig. Assumptionis S. Marie. Deus qui uirginalem aulam..., Sec. Munera nostra Domine..., Ad co. Concede misericors Deus..., In Assumptione S. Marie. coll. ad S. Adrianum. Veneranda nobis Domine...

1343(f. 128) Missa ad S. Mariam Maiorem. Famulorum tuorum quesumus Domine..., Sec. Subueniat Domine plebi tue..., Ad co. Mense celestis participes effecti..., Oct. S. Laurentii m.

1344(f. 128v) Beati Laurentii..., In nat. S. Agapiti.

1345(f. 129) Nat. SS. Tymothei et Symphoriani, In nat. S. Bartholomei ap., In nat. S. Hermetis m.

1346(f. 130) Eodem die S. Augustini ep. et conf., In decollatione S. Johannis Baptiste, Eodem die S. Sabine m.

1347(f. 131) III. Kl. Sept. Nat. SS. Felicis et Audacti, Die. VIII. Mense Sept. Natiuitas S. Marie et nat. S. Adriani. coll. ad S. Adrianum (f. 131v :) Supplicationem seruorum tuorum Deus miserator exaudi... Or. ad missam. Famulis tuis quesumus Domine celestis gratie munus impertire... Sec. Unigeniti tui Domine nobis succurrat humanitas... Ad co. Sumpsimus Domine celebritatis annue uotiua sacramenta...

1348(f. 132) In nat. S. Gorgonii m., In nat. SS. Proti et Iacinthi, In exaltatione S. Crucis.

1349(f. 133) Eodem die. SS. mm. Cornelii et Cypriani, In nat. S. Nicomedis m., In nat. S. Eufemie u. et m., Eod. die. S. Luce et Geminiani.

1350(f. 134) In uig. S. Mathei ap. et eu., In nat. S. Mathei ap. et eu., In nat. SS. Mauricii cum soc. suis.

1351(f. 135) Nat. SS. mm. Cosme et Damiani, In dedicatione Basilice S. Michaelis Archang., Oratio SS. Dionisii Rustici et Eleutherii.

1352(f. 136) In nat. S. Marci pp., Eodem die SS. Marcelli et Apulei, In nat. S. Calixti p. et m.

1353(f. 137) In nat. S. Luce eu., In nat. SS. mm. Grisanti et Darie, In uig. ap. Symonis et Jude.

1354(f. 138) In nat. ap. Symonis et Jude, In uig. Omnium SS., In festiuitate Omnium SS.

1355(f. 139) Eodem die. nat. S. Cesarii m. coll. ad S. Cosmam et Damianum. Item in die ad missam, In nat. SS. IV. coronatorum, In nat. S. Theodori.

1356(f. 140) In nat. S. Martini ep. et conf., Eodem die nat. S. Menne m., In nat. S. Cecilie u. et m.

1357(f. 141) In nat. S. Clementis p. et m., Eodem die S. Felicitatis m., In S. Grisogoni m., Nat. S. Saturnini m.

1358(f. 142) Eod. die. Vig. S. Andree ap., In S. Andree, In festo S. Nicolay.

1359(f. 143-149) [Messes du Commun des SS. divisées dans les catégories suivantes :] unius apostoli, plurimorum app., unius martyris, martyris pontificis, plurimorum martyrum, plurimorum martyrum pontificum, unius confessoris, unius confessoris pontificis, unius abbatis, plurimorum confessorum, unius virginis et martyris, unius mulieris nec virginis nec martyris, unius mulieris virginis vel martyris, In honore SS. quorum corpora habentur, In dedicatione ecclesie, In honore S. Trinitatis, Missa ad postulandam gratiam S. Spiritus, In honorem S. Crucis.

136010. (f. 151) Hic incipiunt orationes nocturnales, Hic incipiunt orationes uespertinales.

136111. (f. 152v) [Messes votives :] In honore b. Marie uirginis.

1362(f. 153) Missa ad poscenda suffragia omnium SS.

1363(f. 154) Pro omnibus prelatis et eorum congregationibus, In dedicatione altaris, Missa ad postulandam s. sapientiam.

1364(f. 155) Missa ad postulandam fidem spem et caritatem, In honore angelorum, Missa contra persecutores ecclesie.

1365(f. 156) In nat. pape, In ordinatione episcopi, Pro apostolico.

1366(f. 157) Missa pro omni gradu ecclesie, Missa pro concordia fratrum, Pro semetipso sacerdos.

1367(f. 158) Alia missa sacerdotalis, Missa ad repellendos malas cogitationes.

1368(f. 159) [excepté deux lignes de la messe précédente, le fol. est non écrit.]

136912. (f. 159v et ss.) [Messes et oraisons diverses :] Missa pro temptatione carnis.

1370(f. 160) Missa pro peccatis, Missa pro quacumque tribulatione, Missa pro rege.

1371(f. 161) Missa pro imperatore, Missa pro salute uiuorum.

1372(f. 162) Missa pro deuotis amicis, Missa pro quo amico uolueris.

1373(f. 163) Pro iter agentibus, Missa ad sponsam benedicendam.

1374(f. 165) Missa pro infirmis, Missa generalis S. Augustini.

1375(f. 166) Alia generalis.

137613. (f. 167) [Messes et prières pour les défunts :] In die III°. VII°. uel XXX°.

1377(f. 168) In die depositionis defuncti, In anniuersario, Missa pro defunctis fratribus, Missa pro uno defuncto.

1378(f. 169) Pro defuncta femina, Missa pro omnibus fidelibus defunctis, In anniuersario (deux messes), Pro defunctis fratribus, Pro his qui in cimiterio.

1379(f. 170) Pro uno defuncto, Pro defuncta femina, Pro omnibus defunctis feminis, In depositio[ne], In anniuersario, Pro apostolico, Pro congregatione, In cimiterio.

1380(f. 171) Pro uno defuncto, Pro femina, Pro omnibus defunctis, Missa pro patre et matre, Missa pro uiuis et defunctis.

138114. (f. 172) Lectures des messes pour les défunts : Lectio libri Machabeorum, Lectio ad Corinthios.

1382(f. 173) Lectio epistole beati Pauli ad Thesalonicenses, Secundum Johannem (cinq péricopes).

1383(f. 174) Lectio libri Sapientie, Secundum Lucam.

1384(f. 175) Ad Corinthios, Secundum Matheum.

138515. (f. 175) Hic inuenitur missa de Dominica I. post S. Angeli.

1386(f. 176) In S. Francisci. Deus qui ecclesiam tuam..., SS. Dionisii Rustici et Eleutherii. Deus qui beatum Dionisium martyrem cum uirtute constantie roborasti..., De cuius anima dubitatur.

1387(f. 177) De b. Virgine.

1388(f. 177v, autre main postér. différente de celle du f. 2v) : Presta quesumus Domine, ut anime (= anima) famuli tui sacerdotis. (quem) in hoc seculo commorantem sacris muneribus decorasti, in celesti sede gloriosa semper exultet.

1389Suscipe quesumus Domine animam (= pro anima) famuli tui sacerdotis quas offerimus (h)ostias, ut cui sacerdotale donasti meritum, dones et premium. Per.

1390Presta quesumus omnipotens Deus, ut anima(m) famuli tui sacerdotis in congregatione iustorum eterne beatitudinis iubeas esse consortes (= consortem). Per.

1391Bibl. P. Salmon,I, p. 211, n. 472 ; II, p. 23 – 25, n. 36 ; III, p. 34, n. 78 ; Id., Analecta liturgica, p. 238-246 : « Sacramentaire du monastère romain de S. André-et-Barthélemy au xiiie siècle » ; P. Jounel, Le culte des saints, p. 3738 (analyse codicologique), 77-80 (analyse du sanctoral).

139252. Missel de la chapelle papale adapté à Sainte-Marie-Majeure, xiiie siècle 3e quart.

1393Parchemin, mm. 295×215, 252 ff., 32 lignes par page, écriture en littera formata de Bologne. Initiales ornées de type français pour le 1er Dim. Av. (f. 1), Noël (f. 9v), Pâques (f. 90), Ascension (f. 98v), Pentecôte (f. 102v), déb. du Sanctoral (f. 149), Assomption (f. 193v) et Toussaint (f. 210v). Notation partielle : (f. 52v-53v) préf. Qui glorificaris in consilio sanctorum tuorum ; (f. 66-69v) Oraisons solennelles du Vendredi-Saint ; (f. 70v) Ecce lignum crucis ; (f. 80-85) bénédiction de l’eau baptismale ; (f. 126v-127) intonation du Kyrie, Gloria, Ite missa est selon les huit tons ; (f. 130v-140v) préfaces.

1394Cotes anciennes : C I, BB.II.15.

1395Titre (f. 1) Incipit missale continuum secundum ordinem cappelle domni pape. qui ueracissimus est.

1396I. Proprium Temporis (f. 1r-125v).

13971. (f. 1) Dominica prima de aduentu. statio ad s. Mariam Maiorem (Van Dijk, p. 269-270).

13982. (f. 2) Dominica secunda. statio ad S. Crucem.

13993. (f. 2v) Domc. III. statio ad S. Petrum.

14004. (f. 3) Fr. IIII. quattuor temporum. statio ad S. Mariam Maiorem.

14015. (f. 6) Domc. IIII non habet proprium officium. & dicitur domc. uacat. Reuertatur ad officium quod est retro in feria IIII.

1402Domc. IIII. statio ad SS. duodecim apostolos.

14036. (f. 6v) In uigilia Natalis Domini. Statio ad S. Mariam Maiorem. Intret. Hodie scietis.

14047. (f. 7v) In festo Natal. Domini. Statio ad S. Mariam Maiorem. Introit. Dominus dixit ad me.

14058. (f. 8rv) Missa in mane prima. Statio ad S. Anastasiam. Intr. Lux fulgebit.

14069. (f. 9) Ad missam maiorem. Statio ad S. Mariam Maiorem. Intr. Puer natus est.

140710. (f. 10) In festo S. Stephani. Statio ad S. Laurentium foris muros.

140811. In S. Iohannis euangeliste. Missa primo mane. (f. 11) Ad missam maiorem. Statio ad S. Iohannem Lateranum.

140912. In nat. SS. Innocentum.

141013. (f. 12v) In S. Thome archiepiscopi et martyris.

141114. In festo S. Siluestri.

141215. (f. 13) Dom. infra octauam.

141316. (f. 14) In octaua S. Stephani.

141417. In uigilia Epiphanie.

141518. In Epyphania. Statio ad S. Petrum.

141619. (f. 15v) Dom. infra octauam Epyphanie.

141720. (f. 16) In octaua Epyphanie.

141821-24. (fl. 17) Dom. I, Dom. II, Dom. III, Dom. IIII post oct. Epiph.

141925. (f. 19) Dom. Septuagesime. Statio ad S. Laurentium for. mur.

142026-27. (f. 20) Dom. Sexagesime. Stat. ad S. Paulum. Dom. Quinquagesime. Stat. ad S. Petrum.

142128. (f. 21v) Fr. IIII. caput ieiunii (Quando non fit statio, celebratur officium capelle papalis).

142228bis. (f. 23v) Feria IIII. capud ieiunii. Statio ad S. Sabinam (s’il y a station).

142329. (f. 24v) Fr. V. Stat. ad S. Georgium.

142430. (f. 25v) Fr. VI. Stat. ad SS. Iohannem et Paulum.

142531. (f. 26) Sabbato. Stat. ad S. Triphonem.

142632. (f. 26v) Dom. cap. Quadragesime. Stat. ad S. Iohannem. Lateranum.

142733-34. (f. 27v-28v) Fr. II, Fr. III.

142835. (f. 29) Fr. IIII. Stat. ad S. Mariam Maiorem.

142936-38 (f. 30-31) Fr. V. Stat. ad S. Laur. Panisperne, Fr. VI. Stat. ad SS. XII. app., Sab. Stat. ad S. Petrum.

143039. (f. 32v) Dom. II. Stat. ad S. Mariam in Dompnicam.

143140-45. (f. 33v-36v) Fr. II Stat. ad S. Clementem, Fr. III. Stat. ad S. Balbinam, Fr. IIII. Stat. ad S. Mariam trans Tiberim, Fr. VI. Stat. ad S. Vitalem, Sab. Stat. ad SS. Petrum et Marcellinum.

143246. (f. 37) Dom. III. Stat. ad S. Laurentium f. m.

143347-52. (f. 38-41) Fr. II. Stat. ad S. Marcum, Fr. III. Stat. ad S. Pudentianam, Fr. IIII. Stat. ad S. Xistum, Fr. V. Stat. ad SS. Cosmam et Damianum, Fr. VI. Stat. ad S. Laurentium in Licina (= Lucina), Sab. Stat. ad S. Susannam.

143453. (f. 41v) Dom. IIII. ad missam purpurea utimur casula. Stat. ad S. Ierusalem.

143554-59. (f. 42-45) Fr. II. Stat. ad SS. IV coronatorum, Fr. III. Stat. ad S. Laurentium in Damasum, Fr. IIII. Stat. ad S. Paulum, Fr. V. Stat. Ad S. Silvestrum, Fr. VI. Stat. ad S. Eusebium, Sab. Stat. Ad S. Nicolaum de Carcere.

143660. (f. 46v) Dom. de Passione. Stat. ad S. Petrum.

143761-66 (f. 47v-50v) Fr. II. Stat. ad S. Grisogonum, Fr. III. Stat. ad S. Cyriacum, Fr. IIII. Stat. ad S. Marcellum, Fr. V. Stat. ad S. Apollinarem, Fr. VI. Stat. ad S. Stephanum in Celium, Sab. Stat. ad S. Iohannem in Porta Latina.

143867. (f. 51v-58) Dom. in Palmis... Cum autem peruenerint ad ecclesiam ubi statio fieri debet...

143968. (f. 58v) Fr. II. Stat. ad SS. Nereum et Achilleum.

144069. (f. 59) Fr. III. Stat. ad S. Priscam.

144170. (f. 59v) Fr. IIII. Stat. ad S. Mariam Maiorem.

144271. (f. 61) Fr. V. in cena Domini... Stat. ad S. Iohannem in Laterano... (f. 62v) Incipit mandatum (Van Dijk, p. 270 ; Salmon, Analecta, p. 258-259).

144372. (f. 65) Fr. VI. quae est Parasceue. Stat. ad S. Iohannem in Laterano (Van Dijk, p. 270 ; Salmon, Analecta, p. 259).

144473. (f. 73v) Incipit ordo qualiter officium sit agendum in Sabbato Sancto. (f. 86) In Sabbato Sancto. Statio ad S. Iohannem in Laterano (Van Dijk, p. 270 ; Salmon, Analecta, p. 259).

144574. [Messes ajoutées par deux mains différentes, f. 87-89v ; Van Dijk, p. 270-271] :

1446a. In festo S. Jeronimi magni doctoris. presb. et conf.

1447b. Incipit officium misse de Visitatione Marie virginis gloriose.]

144875. (f. 90) Dimanche de Pâques.

144976-81 (f. 90v-93v) Fr. II. Stat. ad S. Petrum, Fr. III. Stat. ad S. Paulum, Fr. IIII. Stat. ad S. Laurentium f. m., Fr. V. Stat. ad SS. apostolos, Fr. VI. Stat. ad S. Mariam Rotundam, Sab. Stat. ad S. Iohannem in Laterano.

145082. (f. 94) Dom. in oct. Pasche. Stat. ad S. Pancratium.

145183-86. (f. 95-97) Dom. I., II., III., IIII. post oct. Pasche.

145287. (f. 97v) Letania maior (= minor). Stat. ad S. Petrum.

145388. (f. 98) In uigilia Ascensionis. (f. 98v) In die Acensionis. Stat. ad S. Petrum.

145489. (f. 99v) Dom. infra oct. Ascensionis.

145590. (f. 100) Sab. in uigilia Pentecostes.

145692-97 (f. 102v) In die Penthecostes. Stat. ad S. Petrum.

145792-97. (f. 104-106v) Fr. II. Stat. ad S. Petrum in Vincula, Fr. III. Stat. Ad S. Anastasiam, Fr. IIII. Stat. ad S. Mariam Maiorem, Fr. V. Stat. ad S. Laurentium, Fr. VI. Stat. ad SS. XII. app., Sab. Stat. ad S. Petrum.

145898-114. (f. 108v-118v) Dom. I-XVII. post Penthecosten.

1459115. (f. 119) Fr. IIII. Ieiunium mensis Septembris. Stat. ad S. Mariam Maiorem.

1460116. (f. 119v) Fr. VI. Stat. ad SS. app.

1461117. (f. 120v) Sab. Stat. ad S. Petrum.

1462118-124. (f. 122v-125v) Dom. XVIII-XXIIII. omnia sicut in dom. preterita (Van Dijk, p. 271).

1463125. (f. 126v) Intonations du Kyrie, Gloria, Ite missa est (Van Dijk, p. 271-272).

1464126. (f. 127) Incipit officium misse (Préparation à la messe, Van Dijk, p. 272).

1465127. (f. 128) Ordinaire de la messe.

1466128. (f. 130v-139v) Préfaces notées de Noël, Épiphanie, Carême, S. Croix, Résurrection, Ascension, Pentecôte, Apôtres, vierge Marie, S. Trinité, du Commun.

1467(f. 140) manque un fol.

1468129. (f. 141-146v).../nedicas hec dona. hec munera... (canon de la messe mutilé au début).

1469130. (f. 147v-148v) [Messes votives ajoutées, Van Dijk, p. 272 :]

1470c. Missa in honore S. Crucis.

1471d. Missa in honore b. virginis Mariae.

1472e. Orationes ad impetrandam gratiam S. Spiritus : archipresbytero nostro Guillelmo (xiiie s. fin pour Salmon, xve s. pour Van Dijk, p. 288).

1473f. In festo Niuis ad missam (xive s.).

1474II. (f. 149-215) Propre des SS. (Van Dijk, p. 272-273).

1475(f. 149) Tit. Incipiunt missarum sollempnia in festiuitatibus sanctorum per circulum anni.

1476131. (f. 149v) In uigilia S. Andree... Eodem die S. Saturnini.

1477132-134. (f. 150) In die S. Andree ap. ad missam. In S. Nicolay ep. et cf. In S. Damasi pp.

1478135. [Add. marg. inf., f. 150v] : In festo Conceptionis b. Marie vg. Or. Famulis tuis quesumus domine celestis gratie munus impertire. Secr. Postcom. Require in Natiuitate eius (xve s.).

1479136. (f. 151-151v) In S. Lucie vg. In S. Thome ap.

1480137-146. (f. 152-157) In S. Felicis, In S. Marcelli pp., In S. Prisce vg. et m., In SS. mm. Marii. Marthe. Audifax et Abacuch, In festo SS. Fabiani et Sebastiani mm., Alia pro S. Sebastiano, In S. Agnetis vg. et m., In SS. Vincentii et Anastasii mm., In S. Emerentiane, In conuersione S. Pauli ap., In S. Agnetis secundo.

1481147. (f. 157v) In festo Purificationis S. Marie vg. (benediction des cierges, procession, messe sans station indiquée).

1482147-150. (f. 160v-162v) In S. Agathe vg. et m., In S. Valentini m., In cathedra S. Petri ap., In festo S. Mathie ap.

1483151-153. (f. 163-164) In SS. Perpetue et Felicitatis mm., In S. Gregorii pp., In S. Benedicti ab.

1484154. (f. 164v-165v) In Annuntiatione S. Marie vg.

1485155-158. (f. 165v-167) In SS. Tyburtii. Valeriani et Maximi, In S. Georgii m., In S. Marci evg. (Sans collecte ni station), In S. Vitalis.

1486159-166. (f. 167v-171) In festo ap. Phylippi et Iacobi, Inuentione S. Crucis, Eodem die SS. mm. Alexandri. Euentii. Theodoli atq. Iuuenalis, In S. Iohannis ante Portam Latinam, In SS. Gordiani et Epimachi mm., In SS. Nerei et Achillei et Pancratii mm., In S. Pudentiane, In S. Urbani pp et m.

1487167-180. (f. 171v-179v) In SS. Marcellini et Petri atq. Herasmi mm., In SS. Primi et Feliciani mm., In festo S. Barnabe ap., In SS. mm. Basilidis. Cirini. Naboris. Naçarii, In SS. mm. Viti. Modesti et Crescentie, In SS. mm. Marci et Marcelliani, In SS. mm. Geruasii et Protasii, In uig. S. Iohannis baptiste, In natiuitate S. Ioh. bapt., In SS. Iohannis et Pauli mm., In S. Leonis pp., In uig. S. Petri et Pauli, In die ap. P. et P., In festo S. Pauli ap.

1488181-188. (f. 180-184) In SS. mm. Processi et Martiniani, In oct. ap. Petri et Pauli, In festo SS. vgg. Rufine et Secunde, In SS. VII fratrum, In festo SS. mm. Naboris et Felicis, In S. Praxedis vg., In S. Marie Magdalene, In S. Apollinaris m.

1489189. [Add. f. 184v marg. inf., Van Dijk, p. 273 :] In festo S. Anne matris Domine nostre.]

1490190-193. (f. 185-186) In festo S. Iacobi ap., In SS. mm. Naçarii et Celsi. Victoris et Innocentii, In SS. mm. Felicis. Simplicii. Faustini et Beatricis, In SS. Abdon et Sennen.

1491194-204 (f. 187-192v) In S. Petri ad Vincula, Eod. die SS. Machabeorum, In S. Steph. protom., In S. Xisti p. et m., Eod. die SS. mm. Felicissimi et Agapiti, Benedictio uue, In S. Donati ep. et m., In ss. mm. Cyriaci, Largi et Smaragdi, In vig. S. Laurentii, In die, In SS. Tyburtii et Susanne mm., In SS. Ypoliti et Cassiani mm., In S. Eusebii cf.

1492205-206. (f. 193-194) In uig. Assumptionis b. Marie vg., In die Assumpt. b. M. vg.

1493207-215 (f. 194v-199v) In oct. S. Laurentii, In S. Agapiti, In SS. mm. Tymothei. Ypoliti et Simphoriani,, In festo S. Bartholomei ap., In S. Augustini ep. et cf., Eodem die S. Hermetis m., In decollatione S. Ioh. Bpte, Eod. Die S. Sauine vg et m., In SS. Felicis et Audacti mm., In SS. mm. XII fr.

1494216. (f. 200) In Natiuitate S. Marie vg.

1495217-225 (f. 200v-205) S. Gorgonii m., In SS. mm. Proti et Iacinthi, In SS. Cornelii et Cypriani, In Exaltatione S. Crucis, In S. Nichomedi, In SS. Lucie et Geminiani mm., S. Mathei ap., In SS. Mauricii et sociorum eius, In SS. mm. Cosme et Damiani.

1496226. (f. 205 marg. ext. et inf., add.) In SS. mm. Cipriani et Iustine (f. 205)].

1497227. (f. 205v) In dedicatione S. Michaelis archangeli.

1498228. (f. 206v-207 marg. inf. add.) In festo b. Ieronimi doct. ( Van Dijk, p. 273).

1499229-237. (f. 206v-209v) In festo S. Francisci cf., In SS. mm. Sergi et Bachi. Marcelli et Apulei, Eodem die S. Marci pp., In SS. mm. Dionisii. Rustici et Eleutherii, In S. Calixti pp., In festo S. Luce evg., In SS. mm. Grisanti et Darie, In uig. ap. Symonis et Iude, In die app. S. et I.

1500238-244. (f. 210-213) In uig. omnium SS., In festiuitate omnium SS., Eodem die S. Cesarii m., In SS. IV. coronatorum, In S. Theodori m., In S. Martini ep. et cf., Eodem die S. Menne m.

1501246-248. (f. 213v-214) In S. Cecilie vg. et m., In S. Clementis p. et m., Eodem die S. Felicitatis m.

1502245. (f. 214v-215 marg. inf. add.) In Sca. Helisabeth.

1503246 (f. 214v-215 marg. inf. add.) In festo b. Katherine vg. et m.

1504247. (f. 215) In S. Grisogoni m.

1505III. Commun. Après deux lignes vides à la fin de la page, tit. : Incipit officium omnium SS. de quibus proprium non habetur.

1506248-257 (f. 215-225) Messes d’un ap. (vigilia et festiv.), de plusieurs ap. (vigile et fête), plusieurs mm., un m. pontife (2 messes), un m. prêtre (2 messes), un m. non pontife (2 messes, une pour le Temps pascal), épîtres et évangiles d’un mart., deux messes de plusieurs mm., messes des mm. pontifes, messes de plusieurs mm. au Temps pascal, épîtres et évangiles de plusieurs mm. pontifes ou non pontifes, deux messes d’un cf., messes d’un cf. prêtre.

1507258. (f. 225v-226 marg. inf. add.) Oratio pro S. Jeronimo.

1508259-264. (f. 226v-228v) Commun d’un cf. abbé, de plusieurs cff., épîtres communes, messes d’un cf. pontife ou non, d’une vg. (2 messes), de plusieurs vgg. (2 messes).

1509265-267. (f. 229-230v) Dédicace des églises (2 messes), d’un autel (1 messe).

1510IV. Messes votives (f. 231-250, Van Dijk, p. 274-276).

1511268-269. (f. 230v-231) Messe en l’honneur des reliques conservées dans l’église et messe de la S. Croix.

1512270. (f. 231v marg. inf. add. marg.) Missa in festivitate v. Virginis ab Adventu usque ad Natiuitatem. Missa a Pasca usque ad Aduentum.

1513271-272. (f. 232-233). Messes mariales au texte très effacé : In commemoratione S. Marie ; messe d’Innocent III en l’honneur de la vierge Marie.

1514273-280 (f. 233v-239v) Contre les persécuteurs. Pour la paix. Pour le pape. Missa generalis S. Augustini. Pour obtenir la grâce du S. Esprit. Pour la rémission des péchés. In quacumque tribulatione. Pour les malades, les voyageurs.

1515281 (f. 241-244) Missa ad sponsas benedicendas.

1516282. (f. 244 marg. dext. add.) Al. missa pro amico fideli.

1517283-286 (f. 244v-245) Contre les tentations de la chair. Pour le salut des vivants. Pour soi-même. Pour les prélats et leur congrégation.

1518287 (f. 246-250) Messes pour les défunts.

1519288 [Additions diverses] (f. 250v-252, Van Dijk, p. 276-277) : Missa pro sponso et sponsa (Van Dijk, p. 276). Officium b. Virginis a festo Pasche usque ad festum S. Trinitatis. Fr. V. post oct. Pentecosten dicitur officium corporis Christi. (f. 251 marg. sup.) : messe du Corps du Christ. Sequence Lauda Syon (24 str.)

1520289 (f. 252v) Autres add. diverses : Domine Ihesu Christe fili Dei uiui. Deus qui non mortem sed penitentiam desideras peccatorum. Deus cui proprium est misereri semper. Deus cui sancta desideria. Pretende nobis Domine miseriordiam. Exaudi nos Domine sancte Pater. Famulis tuis quesumus Domine per hanc creaturam.

1521Bibl. S.J.P. van Dijk, The Authentic Missal of the Papal Chapel, in Scriptorium 14 (1960) 257-314 ; P. Salmon, II, p. 24, n. 37 ; Id., Analecta liturgica, p. 256-260 ; CMM. SMM p. 104-106.

152291. Missel à l’usage de la basilique libérienne, xive siècle

1523Parchemin, mm. 345×240, ff. 347. Écriture gothique italienne de mains différentes ; notation musicale à notes carrées sur quatre lignes rouges, miniatures d’Italie centrale/Latium ; initiales calligrafiques rouges et bleues, motifs floraux et géométriques ; f. 7 : clerc agenouillé présentant un petit enfant ; f. 16, Nativité ; f. 26 : Épiphanie ; f. 101 : S. Matthieu ailé ; f. 108 : S. Marc ailé à tête de lion : f. 113 : S. Luc ailé à tête de taureau ; f. 121v : S. Jean ailé à tête d’aigle : f. 168 : Christ ressuscitant du tombeau ; f. 182 : Ascension ; f. 186v : Pentecôte ; f. 162, moitié page : Crucifixion avec la Vierge et S. Jean au pied de la croix). Cotes anciennes : BB.II.1, EE.II.1.

1524I. Calendrier (f. 1-6) : janvier-décembre. Add. 2. m. : 7.3 : Bti. Thomasii Aquin. ; 9.4 : Translatio S. Jeronimi ; 24.8 : Obiit dna. Margarita uxor olim Pauli dni. gentilis. reliquit ecclesie lib. X. pro qua debet fieri anniuersarium ; 26.9 : [Cypriani] et Iustine ; 30.9 : S. Ieronomi presb. & conf. [add. in marg. infer. repetita].

1525II. Propre du Temps (ff. 7-224), de l’Avent. au 24e dim. ap. Pentec.

1526Tit. : Incipit ordo missalis secundum consuetudinem romane curie. Dominica I. de Aduentu (f. 7).

1527III. Propre des SS (ff. 224-287v). Tit. : Jncipit proprium sanctorum de missali. De la vigile de S. André (29 nov.) à S. Catherine (25 nov.). Manque la messe de S. Jérôme.

1528IV. Commun des SS., Dédicace, Messes votives et des défunts (ff. 288-347v).

1529Bibl. Salmon, II, p. 144, n. 361 ; CMM. SMM, p. 118119.

153092. Épistolier de la Curie romaine, xive-xve siècle

1531Parchemin, mm. 323×230, ff. I-IV (xve s.), 1-145 (xive-xve s.), miniatures. Deux bifolia écrits au xiiie s. et qui servaient de garde en ont été détachés et portent la cote 92A.

1532Tit. rubriq. (f. 1) : Incipit liber epistolarum per totum annum secundum consuetudinem romane ecclesie.

1533I. (ff. 1-107) Propre du Temps, du 1er dim. de l’Avent au 24e dim. ap. Pentecôte. Titres rubriqués.

1534II. (ff. 107v-122) Propre des SS, de la vig. de S. André (29 nov.) à la fête de la Toussaint. (1. nov.)

1535III. (ff. 122v-144v) Commun des SS., Dédicace, quelques messes votives, in agenda mortuorum.

1536F. 145 vide.

1537Bibl. Salmon, II, p. 59, n. 116.

153897. Missel de la basilique libérienne, xiiie-xive siècle

1539Parchemin, mm. 320-30x225-30, ff. 428. Écriture gothique italienne, de différentes mains. Notation musicale, notes carrées noires sur 3-6 lignes rouges. Décoration, initiales calligraphiques rouges et bleues ou décorées de motifs géométriques, végétaux et anthropomorphes, f. 186, Crucifixion avec la Vierge et S. Jean aux pieds de la croix. Étiquette collée sur le plat intérieur : S. Maria Maggiore 97/ antico Messale manoscritto in pergamena con miniature. Restauré le 17. 4. 1982. Cotes anciennes : BB. II. 7, EE. II. 7.

1540(f. 2v, marg. super.) Sancte Marie Maioris (xvie s.)

1541Tit. rubric. (f. 3) Incipit ordo missalis (fratrum minorum, effacé) secundum consuetudinem romane curie.

  • 12 Salmon, Analecta, p. 212-213.

1542I. (ff. 3-261v) Propre du Temps, du 1er dim. Avent au 24e dim. ap. la Pent. Ordo missae (f. 177v)12. Add. (f. 190v) : bénédiction des aliments.

1543II. (ff. 262-334v) Propre des SS., de la vig. de S. André à S. Catherine.

1544III. (ff. 334v-407v) Commun des SS., Dédicace, Messes votives et des défunts.

1545IV. (ff. 407v-421) Rituel : Ordo ad communicandum et ad inungendum infirmum, Ordo commendationis animae, In agenda mortuorum, Libera me (noté).

1546V. (ff. 422-427) Calendrier avec add. suiv. (9 mai) : Translatio S. Hieronimj doctoris ad S. Mariam Maiorem, (19 mai) : Et S. Petri de murrone conf. ; (2 juill.) : Et festum Visitationis.

1547VI. (f. 428rv) Rubriques générales. Add. : Credo. Colophon : Qui scripsit scribat. semper cum domino uiuat. Finito libro pretio soluatu(r) magistro.

1548Bibl. Salmon, II, p. 144, n. 362 ; Id., Analecta liturgica, p. 212-213 ; CMM. SMM, p. 120-121.

154998. Missel de la Curie romaine, xive siècle

1550Parchemin, mm. 290×222, ff. 331. Écriture gothique italienne de différentes mains. Décoration : initiales bleues et rouges ; têtes de chapitre avec scène relatives à la célébration du jour à couleurs rouge, or, ocre sur fond bleu. Notation : notes carrées noires sur 3-4 lignes rouges. Etiquettes au dos : Parte IX. N° II. Letta J. Messale antico manoscritto in pergameno. 1378, sur le plat intérieur : Antico messale manoscritto in pergamena con miniature.

1551Cotes anciennes : EE. II. 8, Parte IX, n° II, Letta 9.

1552Tit. rubric. : Incipit ordo missalis secundum consuetudinem romane curie.

1553I. (ff. 1-219v) Propre du Temps, du 1er dim. Avent au 24e dim. ap. Pent. Après le Samedi Saint, rubriques générales (f. 151v), ordinaire de la messe et préfaces propres notées (f. 152v-164), puis de nouveau Propre du Temps avec la solennité du jour de Pâques (f. 164v).

1554II. (ff. 219v-273v) Propre des SS., de la vig. de S. André à S. Catherine.

1555Y noter les add. suiv. : (f. 248v, marg. inf.) : In festo S. Paterniani responsorium post offitium scilicet defunctorum ; (f. 250, marg. inf.) : Attende quod festum b. Anne habet locum suum post festum b. Magdalene. Jtem require officia b. Anne et b. Marthe in quarto folio ad finem libri (xiv-xv s.) ; (f. 265v) : oraisons des SS. Cyprien et Justine.

1556III. (ff. 274-326) Jncipit commune sanctorum de missali (rub.) : communs, messes votives et des défunts ; (f. 326) Credo in unum Deum.

1557IV. (ff. 326v-331v) Additions de diverses mains (xive-xviie s.) : In S. Clare, marg. inf. : Gloria in excelsis Deo ; (f. 327) In festo S. Paterniani, De SS. XI. mil. vgg. ; (f. 327v) De corpore Xpisti ; add. tardive. (f. 327v-328) : Vir Dei Benedictus mundi gloriam despexit... Or. O.s.D. qui radiantibus b. Benedicti conf. tui exemplis... Lec. lib. Sapientie. Justus cor suum tradidit ad vigilandum ; (f. 328v) Veni S. Spiritus et emitte celitus..., In S. Petro conf. off. misse (xvie s. : S. Pierre Célestin), De S. Martha int. Gaudeamus ; (f. 329) De S. Barbara vg. et m. ; (puis autre main :) Oratio S. Gregorii ; (f. 329v) Officium b. Anne matris Marie vg. gloriose. Gaudeamus ; (autre m.) Ad mulierem parturientem intrantem ad ecclesiam ; (f. 330) Incipit ordo ad benedicendam aquam (xve s.) ; (f. 331rv) In honore Domini. Amen. Anno Domini M° CCC° LXXIII. die oct. sept. mensis. Ego Johannes Fernandi...(inventaire après décès des biens d’un cardinal, 7 oct. 1373).

1558Bibl. Salmon, II, p. 145, n. 363 ; CMM. SMM, p. 122-123.

155999 Missel de la Curie romaine, xve siècle

1560Parchemin, mm. 305×235, ff. 327, adapté à l’usage de Sainte-Marie-Majeure, incomplet à la fin. Écriture gothique italienne de différentes mains. Décoration : initiales rouges et bleues avec motifs géométriques. Notation en notes carrées noires sur tétragramme rouge.

1561Cotes anciennes : BB. II. 9, Parte IX, N° 11, Letta E.

1562I. (f. 1) Notes diverses : Ad honorem matris Dei (RH 144, 5 str.).

1563II. (f. 2-9) Calendrier, janv.-déc. Add. : 8 mai : Translatio Diui Hieronimi. Dein al. man. : de Betheleem ad S. Mariam Maiorem sed nunc celebratur in vigilia Ascensionis de mandato pape Pii II. ; 5 août, après S. Dominique : Et festum Niuis (xve s.) ; 25 oct., après SS. Chrysanthe et Darie : Ista die. VIIa. exeunte mense celebratur festum S. Donati (de Fiesole ?, xve s.) ; 21 nov. : Presentatio b. Virginis de mandato R.mi Card.lis D. Johannis Are est Missa Canonicalis 1508.

1564III. (ff. 10-233v) Incipit ordo missalis secundum consuetudinem romane curie. Propre du Temps, du 1er dim. Avent au 24e ap. Pent.

1565IV. (ff. 234-300v) Propre des SS. Jncipit proprium sanctorum de missali, de la vig. de S. André à S. Catherine. (f. 300v) Explicit proprium sanctorum de missali (à l’encre noire).

1566V. (ff. 300v-327v) Commun avec les évangiles pour le Commun des apôtres.

1567Bibl. Salmon, II, p. 145, n. 364 ; CMM. SMM, p. 124-125.

1568105 Missel de la Curie romaine, 12. 10. 1476

1569Parchemin, incunable, fini d’imprimer le 12 oct. 1476.

1570I. (ff. 1-6) Calendrier (janv.-déc.), avec add. manuscrites : 30 janv., S. Constantini ep. et m. (xv-xvi s.) ; 6 fév., S. Dorothee v. et m. (id.) ; 1er mars, S. Herculani ep. & m. (id.) ; 16 oct., S. Galle (sic !) abb. ; 21 nov., Presentacio uirg. Marie ad templum Domini (xvi-xvii s.).

1571II. (f. 7) Séquence des défunts Dies irae.

1572III. Tit. (f. 8) : Incipit ordo missalis secundum consuetudinem curie Romane.

1573(ff. 8-184) Propre du Temps, du 1er dim. Avent au 24e ap. Pent. Manque la messe de la S. Trinité. (f. 161) Incipit missa de corpore Domini nostri Iesu Christi. Cibauit.

1574IV. (ff. 184v-233v) Incipit proprium sanctorum de missali, de la vig. De S. André (29 nov.) à S. Catherine (25 nov.).

1575V. (ff. 234-282) Incipit commune sanctorum de missali. Commun des SS., Dédicace, Messes votives et des défunts, Obsèques, Messe de mariage.

1576VI. (ff. 283-289v) Rituel : bénédiction de l’eau, des fonts baptismaux, des agneaux de Pâques, ad omnia.

1577VII. (ff. 288-290) Messes add. : In transfiguratione Domini, In festo uisitationis b. Marie virg. Transite ad me omnes, In festo b. Marie virg. de Niue. Int. Dum discernit celestis, Officium S. Ieronimi. Int. Sapientia et disciplinae. (F. 291v) Iste liber spectat ad dmn. Johannem Minanum cantor qui in ecclesia S. Marie Maioris... domini Sixti pape quarti anno VII°.

1578VIII. (f. 291) Sacrum sanctumque hoc opus ad honorem et gloriam omnipotentis Dei ac Domini nostri Iesu Christi magni et excellentis ingenii Udalricus Gallus Aleshan Alamanus ex Ingelstat ciuis Winensis. non calamo ereue stilo. sed nouo artis ac sollerti industrie genere Rome conflatum impressumque una cum cantu quod nunquam factum extitit. Necnon a fratribus Sacri conuentus are celi recte ac fideliter emendatum. Anno incarnationis dominice MCCCC.LXXVI. die uero XII. octobris. sedente Sixto diuina prouidentia. papa. IIII. posteris reliqui.

1579Bibl. Shehan, II, p. 873-874, M-298.

1580106. Missel de la Curie romaine, xive siècle

1581Parchemin, mm. 358×256, ff. I-III, 1-269, IV-V. Écriture gothique italienne. Décoration : initales rouges et bleues, parfois décorées en or et couleurs variées ; armoiries sur la base de l’encadrement, lion doré rampant sur fond azur et soutenant une tour de la patte de devant gauche (f. 9), figures du célébrant (f. 136v), des apôtres Pierre et André (f. 193), encadrement végétal à motifs zoomorphes (f. 193). Notation à notes carrées noires sur tétra-gramme rouge. Note de propriété : Iste liber est domini Baldasaris Roche beneficiati in basilica b. Marie Maioris de Urbe et decani Cassanensis.

1582Cotes anciennes : BB. II. 17, EE. II. 17 ; au dos de la couverture : XIII, 35, 17 ; Parte IX, N° II, LettraB.

1583I. (ff. 1-8) Gloria, Credo, Calendarium, séquence de Pentecôte.

1584II. (ff. 9-192v) Tit. : Incipit ordo missalis secundum consuetudinem curie Romane.

1585Propre du Temps, du 1er dim. Avent au 24e ap. Pentecôte. (F. 119) intonations du Gloria et préfaces notées ; ff. 127-128 coupés, f. 129 vide ; (f. 130ss.) canon de la messe ; Pater noté.

1586III. (ff. 192v fin-241) Incipiunt missarum sollempnia in festiuitatibus sanctorum per circulum anni : Propre des SS, de la vig. de S. André à S. Catherine.

1587IV. (ff. 241-264) Incipit commune sanctorum de missali : Commun des SS., messes votives et des défunts.

1588V. (ff. 265-266) Add. : In festo b. Marie uirg. ad Niues. Placuit diuine prouidentie, Séquence de la messe des défunts : Dies irae, Gloria et Credo. Bibl. Salmon, II, p. 146, n. 366 ; CMM. SMM, p. 129-130.

1589112. Missel de la Curie romaine, xve siècle

1590Parchemin, mm.355×253, ff. 298. Écriture gothique italienne. Décoration : initiales à motifs géométriques bleus et rouges et floraux en noir, bleu, vert, jaune et orange ; (f. 1 au milieu de la marge inf.) armoiries pontificales, écu divisé en trois par deux bandes rouges sur fond d’azur et surmonté d’une tiare, en haut deux étoiles d’or à huit pointes, en bas demi-lune d’or. Notation carrée noire sur 3-4 lignes rouges.

1591Cotes anciennes : BB. IV. 1, EE. IV. 1.

1592I. (ff. 1-6) Calendrier.

1593II. (ff. 7-191v) Titre : Incipit ordo missalis secundum consuetudinem romane curie.

1594Propre du Temps, du 1er dim. Avent au 24e ap. Pentecôte. F. 137v vide, un autre coupé entre f. 137-138 ; (f. 138-142) canon de la messe.

1595III. (ff. 192-244v) Incipit proprium sanctorum de missali, Propre des SS., de la vig. de S. André à S. Catherine, (f. 244v, add. :) In festo Anne.

1596IV. (ff. 246-298) Commun des SS, Dédicace, Messes votives et des défunts, in agenda mortuorum, messe de mariage, (f. 297, add.) In festo corporis Christi. Intr. Cibauit eos, avec séquence Lauda Sion.

1597Bibl. Salmon, II, p. 146, n. 367 ; CMM. SMM, p. 131-132.

1598113. Missel [de la Curie romaine], xve siècle

1599Parchemin, mm. 350x250, ff. 406. Écriture gothique italienne de différentes mains. Décoration : initiales rouges et bleues, certaines ornées d’or et de couleurs variées avec motifs floraux ; initiales figurées : célébrant (f. 179), Christ ressuscité (f. 191), Ascension (f. 206), Pentecôte (f. 214), S. Trinité (f. 235), S. André (f. 255), S. Famille (f. 272), Annonciation (f. 280v), S. Jean Baptiste (f. 300v), SS. Pierre et Paul (f. 304v), Assomption de N.-D. (f. 327), Tous les Saints (f. 343v), un apôtre (f. 348), semi-encadrements floraux (f. 17, 258v, 272v, 280v, 300v, 304v, 307v, 327v, 332v, 343v, 348, 394v). Notation carrée noire sur tétragramme rouge.

1600Cotes anciennes : BB. IV. 2 ; EE. IV. 2.

1601I. (ff. 1-6) Calendrier (janv.-déc.)

1602II. (ff. 7-254) Propre du Temps, mutilé au début (où manque un fol.), du 1er dim. Avent au 24e ap. Pentecôte. Inc..../ba autem mea non preteribunt. Off. Ad te Domine leuaui (f. 7).

1603III. (ff. 255-348) Incipit proprium sanctorum de missali... Explicit proprium sanctorum. Propre des SS. de la vig. de S. André à S. Catherine.

1604IV. (ff. 348-404) Commun des SS, dédicace, messes votives, des défunts, de mariage. Bénédictions diverses.

1605V. (f. 404-406) Missa propria de S. Sebastiano m. Int. Egregie martyr Dei, prières du prêtre quand il revêt les ornements sacrés, Trium puerorum cantemus ymnum, verset et deux oraisons, De profundis.

1606Bibl. Salmon, II, p. 146-147, n. 368 ; CMM. SMM, p. 133-135.

1607114. Missel-Rituel, xve siècle

1608Parchemin, mm. 355×252, ff. 195, très mutilé, manquent des fascicules entiers et de nombreux feuillets. Écriture gothique italienne de différentes mains. Décoration : initiales bleues et rouges à motifs géométriques, f. 140, initiale figurée représentant l’évangéliste S. Marc. Notation carrée noire sur tétragramme rouge. Cotes anciennes : BB. 4. 3, EE. 4. 3.

1609Dernier feuillet de garde : Jste liber est ecclesie Ste. Ma. Maior.

1610I. (ff. 1-6) Calendrier (janv.-déc.)

1611II. (ff. 7-10) Bénédiction de l’eau et aspersion avec l’eau bénite.

1612III. (ff. 11-135) Propre du Temps, du 1er dim. Avent (début mutilé) au 24e ap. Pentecôte, manquent Noël et les jours suivants, Pâques et le Temps pascal, Pentecôte. F. 135v vide.

1613IV. (ff. 136-142v) Propre des SS., des Quarante mm. (10 mars) aux SS. Nérée et Achillée (12 mai).

1614V. (ff. 143-195v) Commun des SS, Dédicace, messes votives. Des. mutil. au milieu des messes pour les défunts. Bibl. Salmon, II, p. 147, n. 369 ; CMM. SMM, p. 136-137.

1615115. Livret de messes et d’offices divers, xve siècle

1616Parchemin, mm. 370×265, ff. 1-21. provenant de deux manuscrits reliés ensemble, f. 22 en blanc. Écriture gothique italienne. Parties notées, notes carrées noires sur tétragramme rouge.

1617Cotes anciennes : B.B. IV. 4, EE. IV. 4, Parte IX / N° IIII.

1618I. (f. de garde v°) Jste liber est ecclesie sante / M. Maio. – (f. Ir) trois mains différentes : Iste liber est ecclesie S. marie maioris de Vrbe (xive s. fin), Iste Liber est ecclesie sancte marie maioris (xve s.), Iste liber est ecclesie sante Marie maioris de vrbe (écrit. humanistique). Dans la partie supér. de droite : Seuerino Canneti Bascontras / di santa Maria Maggiore / die Vltimo mensis Juli 1554 / W. frandrias (xvie s.)

1619II. (ff. 1-8) Office, légende et messe de Notre-Dame des Neiges. Tit. In festo sancte marie ad niues. In primis et laudibus et secundis uesperis. Inc. Marie uirginis laudes... Des missa : et celestibus apti esse ualeamus.

1620III. (ff. 9-10v) Office du Commun de la Vierge Marie. Ordo officii quod cantari solet in ueneranda basylica sce. marie maioris diebus sabbati in quibus festum non occurrit.

1621IV. (ff. 10v-12v) In festo sce. Anne. Office des 1es aux 2es vêpres.

1622V. (ff. 12v-15v) In festo uisitationis beate Virginis. Office des 1es au 2es vêpres, avec leçons de l’octave.

1623VI. (ff. 15v-18v) Office de l’Immaculée Conception, des 1es aux 2es vêpres, avec leçons de l’octave.

1624VII. (ff. 18v-21) Incipiunt rubrice noue secundum consuetudinem romane curie edite per summos pontifices et per singulos menses distribute.

1625VIII. (f. 21rv) Rubrica de coloribus indumentorum quibus in diuinis officiis per totum annum utimur.

1626Bibl. Salmon, I, p. 166, n. 343, II, p. 147, n. 370 ; CMM. SMM, p. 138-140.

IV. LIVRES DE L’OFFICE : BRÉVIAIRES, RITUEL

162741 Bréviaire de la Curie, xiiie siècle, fin.

1628Parchemin, mm. 250×180, ff. 428. Écriture gothique romaine. Décoration : initiales bleues et rouges avec filets de couleur opposée ; initiales ornées de motifs géométriques et floraux.

1629Cotes anciennes : BB. II. 4, Parte IX, n° V, Letta A.

1630I. (ff. 1-6) Calendrier (janv.-déc.).

1631II. (ff. 7-15v) Hymnaire du Temps, des SS. et du Commun.

1632II. (ff. 15v-74) Psautier gallican, avec cantiques, litanies des SS., et rubriques générales.

1633III. (ff. 75-247) In nomine domini. Jncipit ordo breuiarii fratrum minorum secundum consuetudinem romane curie. Propre du Temps, du 1er dim. Av. au 24e ap. Pent., puis Ystorie que kl. mutantur et nouvelles rubriques générales.

1634IV. (ff. 248-374v) Jncipiunt festiuitates sanctorum per anni circulum. Propre des SS., de S. Saturnin (29 nov.) à S. Catherine (25 nov.).

1635V. (ff. 375-387) Messes nouvelles : In festo S. Trinitatis, Incipit officium noue sollempnitatis corporis Xpisti. celebrandum singulis annis Fria. Va post oct. Pent. ; In festo niuis ; In conceptione b. Marie virg.

1636VI. (ff. 389-428) Commun des SS., messes des défunts, Ordo ad communicandum infirmum, Ordo ad ungendum infirmum, Ordo commendationis anime, obsèques, Incipit ordo ad benedicendam mensam per totum annum.

1637Bibl. Salmon, I, p. 163-164, n. 338 ; San Tommaso e san Bonaventura nella Biblioteca Vaticana. Mostra in occasione del VII Centenario (1274-1974). Catalogo (Bibl. Ap. Vat. 1974), p. 85, n. 94.

163848. Bréviaire de la Curie, xive siècle.

1639Parchemin, mm. 255×190, ff. 460. Écriture gothique italienne. Décoration : initiales calligraphiques alternativement bleues et rouges. Notation neumatique linéaire diastématique avec ligne directrice rouge pour la clé de F et jaune pour celle de C. Quelques additions et corrections interlinéaires.

1640Cotes anciennes : BB. I. 11, Parte V. Letta B.

1641I. (f. 1v, partie inférieure) 1443. Emi a Contardo canonico in Sco. Petro breuiarium istum / pro IIIIor ducatos de auro tempore domini Martini pape Vti. Jacobus z° q.la (?).

1642II. (ff. 2-241v) In nomine domini incipit ordo breuiarii secundum consuetudinem romane curie. Propre du Temps, du 1er dim. Avent au 24e ap. Pent., (f. 215) leçons d’été et d’autumne, rubriques.

1643III. Incipiunt festiuitates per totum annum. Propre des SS., de la vig. De S. André (29 nov.) à S. Catherine (25 nov.). Texte avec notes musicales : (f. 350v-354v) S. Théodore, S. Martin, (f. 356-360v) S. Cécile, (f. 360v-362) S. Clément. F. 363v, aux 3/4 vide.

1644IV. (ff. 364-369v) Calendrier. Add. : (2 janv.) In tali die M° CCCC° XXVI. tempore Dñi Martini pp V intraui in ecclesiam S. Saluatoris de S. Balbina ( ?) cum Dei adiutorio ; (19 fév.) Obitus Faronis Jalx ; (19 mai, fin)... Et S. Bernardini cf. ord. Min. ; (2 juin) M° CCCC° XXIIII in tali die Brachius de Montone fuit cum tota gente sua sconfictus in Aquila. Deo gratias. et stetit ibi in campo in vita sua XVII mensibus etc tempore Dñi Martini pp V de Columna.

1645V. (ff. 370-435) Commun des SS. noté, Dédicace et messes des défunts notées, office de la vierge Marie, bénédictions de la table.

1646VI. (ff. 435-441v) Invitatoires notés.

1647VII. (ff. 442-459v) Add. : Jncipit officium crucis editum per dnm papam Iohannem XII ; (Corpus Christi) Cibauit eos ex adipe, sequentia Lauda Syon, Jncipit ystoria de corpore Xpisti, Incipit passio Sergii et Bachi. À la fin 2 ff. doubles collés : Ne timeas Maria (office de l’Annonciation).

1648Bibl. Salmon, I, p. 164, n. 339 ; CMM. SMM, p. 84-92.

164949 Bréviaire de Sezze à l’usage de Sainte-Marie-Majeure, xive siècle

1650Parchemin, mm. 250×192, ff. 151. Dérelié, mutilé. Écriture gothique italienne de mains différentes. Décoration : initiales calligraphiques rouges et bleues ; initiales figurées (ff. 39v, 42v, 53v, 63v, 74, 87). Calendrier décoré de lettres d’or. Notation carrée noire sur tétragramme rouge.

1651Cote ancienne : BB. I. 12.

1652I. (ff. 1-26) Hymnaire noté : ordinaire, temporal, sanctoral, commun. Inc. mutil. :.../re promptus ingeri... (Hymne de Tierce, RH 12586).

1653II. (ff. 27-131v) Psautier férial, cantiques, Credo des apôtres et de Nicée, litanies. Début et fin mutilés.

1654III. (ff. 145-147v) Calendrier (janv.-déc.), deux mois par page. Au noyau primitif du manuscrit (147 notices) ont été systématiquement ajoutés des saints par une main du xvie s. de manière qu’aucun jour ne restât vide.

1655IV. (ff. 148-149) Invitatoires notés.

1656Bibl. Salmon, I, p. 164, n. 340 ; CMM. SMM, p. 93-97 ; voir ch. VIII : Institution et culture, p. 259.

165750. Bréviaire de la Curie, xive siècle, déb.

1658Parchemin, mm. 247×183, ff. 391. Écriture gothique italienne.

1659Cotes anciennes : BB. II. 13, Parte IX, n° V, Letta B.

1660I. (ff. 1v-2v) Comput.

1661II. (ff. 3-8) Calendrier (janv.-déc.), avec environ 50 additions de diverses mains. Celles du 7 mars : S. Thome conf., 9 mai. : Translatio S. Jeronimi, 5 août : Festum niuis ont été faites au xive s., voire pourraient être encore de 1e main. Le livre est romain par son origine et pourrait avoir été accommodé peu de temps après à l’usage libérien.

1662III. (ff. 9-10) Bénédictions de la table.

1663IV. (ff. 11-157) Propre du Temps, du 1er dim. Avent au 24e ap. Pent., suivent les leçons du mois d’août à novembre et les rubriques générales. F. 11, tit. : In nomine domini incipit ordo breuiarii fratrum minorum secundum consuetudinem romane curie.

1664V. (ff. 158-208v) Psautier férial et liturgique gallican, cantiques bibliques.

1665VI. (ff. 208v-216v) Hymnaire : temporal, sanctoral, communs, dédicace.

1666VII. (ff. 218-352) Propre des SS., de S. Saturnin (29 nov.) à S. Catherine (25 nov.). Tit. : Incipiunt festiuitates SS. per totum annum. Add. marg. (f. 305v) In festo SS. Felicis et Audati mm.

1667VIII. (ff. 352-377v) Commun des SS., Offices de la B. vierge Marie, des défunts, rubriques.

1668IX. Add. : F. 378 : armoiries, écu à quatre bandes d’azur sur fond d’argent. Puis : Inc. off. bb. Trinitatis sec. ord. rom. cur., In uig. solemn. corp. & sang. D.n.I.C., avec octave (ff. 378-387v), Inc. off. b. Marie virg. que appellatur Niuis (ff. 387v-391, dernier texte).

1669Bibl. Salmon, I, p. 165, n. 341.

167051. Bréviaire de Pérouse à l’usage de Sainte-Marie-Majeure, xive siècle, déb.

1671Parchemin, mm. 280×200, ff. 203, début mutilé. Écriture gothique italienne de différentes mains. Décoration : initiales calligraphiques bleues et rouges à motifs géométriques. Notation neumatique diastématique à lignes directrices, rouge pour la clé de F et jaune pout celle de C.

1672Cotes anciennes : BB. I. 14, C I 14/13.

1673I. (ff. 1-140) Psautier liturgique romain. Inc. mut..../desiderabilia super aurum. Cantiques, symboles et litanies.

1674II/ (ff. 140-163) Hymnaire du Temps, des SS. et Communs notés.

1675III. (f. 163v-169) Calendrier. F. 169v vide. 1. mars : Translatio sci. herculani epi. & m. ; 19 mai. add. : S. Yuonis cf. eximii doctoris de brictania ac pauperum defens. ; 20 mai. add. : S. petri [de morrone] ; 3 jun., add. : Consecratio s. laurentii et altaris s. erculani ; 15 oct. add. : M° IIIc. LXXXIX° Obitus ste. memorie p. Urbani VI. ; 7 nov. add. : Decollatio s. herculani.

1676IV. (ff. 178-203v) Communs. NB. : In doctoribus.

1677V. (f. 204) Mains et écrit. diverses : Deus tuorum militum (RH 4534), Domum tuam decet sanctitudo (ant. Dédicace), Cum iocunditate natiuitatem (ant. Nativité N. – D.), Regina celorum (ant. B.M.V.), Vos qui reliquistis omnia (ant., cf. Mt 19,26), Intellige clamorem meum (ant., Ps 5,2), Diligam te domine (Ps 17,2).

1678Bibl. Salmon, I, p. 165, n. 342.

1679119. Psautier-Hymnaire de Sainte-Marie-Majeure, 1480

1680Parchemin, mm. 405×267, ff. 10+300+I. Écriture gothique italienne. Décoration : initiales calligraphiques rouges et bleues à motifs floraux, f. 11, initiale figurée marquant le début du Psautier : David jouant de la harpe, sur la base de l’encadrement armoiries portant un scorpion sur fond azur entouré de six lys de Florence, sur le bord droit médaillon avec l’assomption de la Vierge. F. I, feuillet provenant d’une Bible latine du xiie siècle.

1681Cotes anciennes : BB. IV. 8, EE. IV. 8., au dos : Parte IX, n. VI, Letta B.

1682Garde initiale : Incipit psalterium ad usum uenerabilium dominorum canonicorum venerabilis basilicae et ecclesiae S. Mariae Maioris de Urbe secundum consuetudinem clericorum Romanae urbis.

1683I. (ff. 1-6) Calendrier. 28 janv. : Translatio S. Augustini secunda de Sardinia in Papiam, 9 avr. : Translatio s. Monice matris s. augustini tempore Martini pp V ; 6 juin, add. xviie s. : Claudii ep. & cf. Duplex Maius. Non transfertur ; 11 oct. : Translatio prima S. Augustini de Ypone in Sardiniam ; 21 nov. add. xviie s. : Presentatio b. Marie vg. Duplex Mai.

1684II. (ff. 11-250) Psautier liturgique gallican, capitules, hymnes, Quicumque, suffrages et commemoraisons, preces. F. 20 : 1480, sumptibus et expensis nob. domine Caredonne de Annibalis de Urbe.

1685III. (ff. 250-263) Cantiques bibliques, symboles, litanies.

1686IV. (ff. 263-300) Hymnes du Temps, des SS. et du Commun.

1687Bibl. Salmon, I, p. 27, n. 50 ; CMM. SMM, p. 141-148.

1688120 Psautier-Hymnaire de Sainte-Marie-Majeure, 1478

1689Parchemin, mm. 390×265, ff. 299. Écriture gothique italienne de différentes mains. Décoration : initiales calligraphiques en rouge et bleu ; initiales ornées en or et couleurs variées à motifs floraux ; f. 12, initiale figurant David agenouillé avec la harpe à ses pieds, encadrement de motifs floraux, en bas au centre mêmes armoiries qu’en 119, sur le bord droit médaillon avec la Vierge à l’Enfant. Notation carrée noire sur tétragramme rouge. F. I, 298 et 299, fragments d’une Bible latine du xiie siècle.

1690Cotes anciennes : BB. IV. 9, EE. IV. 9, sur le dos : Parte IX, n. 6, Letta A.

1691Titre (f. II) : Psalterium ad usum uenerabilium dominorum canonicorum uenenerabilis basilicae et ecclesiae S. Mariae Maioris de Urbe sumptibus et expensis nobilis domine Caredonne de Annibalis de Urbe.

1692I. (ff. 2-7v) Calendrier. Add. 11 mars : Festum pontificum. D. (xvie-xviie s.) ; 5 mai : Conuersio S. Aug. ep. ; 6 juin : Claudii ep. & cf. Dupl. Maius. Non transfertur (xviie s.). Les mêmes notices caractéristiques que dans 119.

1693II. (ff. 9-257) Psautier liturgique gallican, suffrages, preces, Cantiques bibliques, symboles, litanies. F. 11v, date du manuscrit : 1478.

1694III. (ff. 258-297v) Hymnes du Temps, des SS., du Commun.

1695Bibl. Salmon, I, p. 28, n. 51 ; CMM. SMM, p. 149-156.

169644. Rituel, xive-xve siècle

1697Parchemin, mm. 240x175, ff. 46. Écriture gothique italienne. Pagination en chiffres romains.

1698Cote ancienne : BB. I. 7.

1699Contenu. (F. I marg. sup.) Titre : Baptismum super masculos. Dein : Ordo ad faciendum cathecuminum. (F. XII) Ordo ad faciendum feminam catecuminum. (F. XIXv) Incipit ordo ad succurrendum infirmum. (F. XXv) Incipit officium super sponsum et sponsam. (F. XXIVv) Benedictio mulieris quando post partum introducitur in ecclesiam. (F. XXV) Ad communicandum infirmum. (F. XXVIv) Ad ungendum infirmum. (F. XXX fin) Cum frater penitus morti appropinquauerit, cum litania SS. (f. XXXv-XXXIIIv). (F. XXXIIIv-XLVI) Commendatio anime, De commemoratione sepulture, De officio sepulture. (F. XLVI) Explicit liber / Deo gratias. (F. XLVI-XLVII) Add. XV-XVI ss. : (f. XLVI) + Sequentia S. Euangelii secundum Johannem (11,2127). + Sequentia S. Euangelii secundum Marchum (16,14-20) ; (f. XLVIv) : Ad te leuaui oculos (Ps 24,4) ; Veni creator Spiritus (RH 21 203-204) ; (f. XLVII) Domine Ihesu Christe qui... te induere mereatur. Christum Dominum nostrum.

1700Le manuscrit contient un Rituel pur, selon la définition de Cyrille Vogel, c’est-à-dire comportant tous les rites ou actions cultuelles qui sont de la compétence du prêtre, à l’exclusion des cérémonies propres à l’évêque et du rituel eucharistique. Il est à remarquer qu’il ne contient pas non plus de rituel de la pénitence. L’autonomie du livret suppose que les rites qu’il contient sont administrés par le prêtre en dehors de la messe.

1701Bibl. Salmon, III, p. 80, n. 244 ; Vogel, Introduction, p. 215-222.

Notes

1 P. De Angelis, Basilicae S. Mariae Maioris de Vrbe... descriptio, p. 148-150.

2 Les lettres entre crochets carrés ont été rendues illisibles par une tache.

3 Dans l’original on lit : Cornaggia-Medici.

4 Les dix volumes sont restés à Sainte-Marie-Majeure. Voir ci-dessous le NB final.

5 Je ne m’explique pas la discordance entre le nombre des volumes et l’unicité de la signature libérienne.

6 Fausse lecture de Cav.

7 La description est limitée aux livres, manuscrits et incunables, antérieurs à l’an 1500. Ceux d’époque postérieure ont été munis d’une notice plus consistante dans l’inventaire sommaire qui précède.

8 Notes carrées noires sur tétragramme rouge. À la fin des Lamentations cinq portées musicales sont restées sans texte ni notes.

9 Mêmes remarques qu’à la note précédente sur la notation et les portées sans texte.

10 Pascha annotina : date de la fête de Pâques l’année précédente

11 Voir infra n. 55.

12 Salmon, Analecta, p. 212-213.

Table des illustrations

Titre Scaffale II
URL http://books.openedition.org/efr/docannexe/image/1119/img-1.jpg
Fichier image/jpeg, 121k

Le texte et les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont sous Licence OpenEdition Books, sauf mention contraire.

Rechercher dans OpenEdition Search

Vous allez être redirigé vers OpenEdition Search