Wolfgang DECKER, Documents of horse- and chariot-racing before the Greek agones, p. 1.

1Horse and chariot racing were popular events in the Greek agones for almost a thousand years. They were not invented by the Greeks but came into existence through the popularity of the two-wheel chariot in the ancient East and ancient Egypt. Evidence of the sporting use of horses and carriages around the middle of the 2^nd millenium is known from the Hittites; a training plan for horses in the name of the horse trainer Kikkuli has been preserved. In ancient Egypt some original chariots belonging to kings have been excavated (tomb of Tut’ankhamun, 14^th century BC). Pharaohs demonstrated their athletic expertise in archery by shooting at targets while riding chariots with fast horses (Sphinx stela of Amenophis II). In Greece one finds representations of early examples of chariot racing in the Minoan and Mycenean periods, where the custom of chariot racing during funeral games begun (larnax of Tanagra). The first academically proven evidence of a representation of chariot racing dates from a Mycenean amphora of Tiryns (13^th century BC).

David Gilman ROMANO, The hippodrome and the equestrian contests at the sanctuary of Zeus on Mt. Lykaion Arcadia, p. 27.

2The Sanctuary of Zeus on Mt. Lykaion in Arcadia was well known as the site of the Lykaia, athletic and equestrian contests held in honour of Zeus; there is epigraphical, literary and archaeological evidence for the existence of the festival. The site was excavated in the late 19^th and early 20^th centuries by K. Kontopoulos and K. Kourouniotis of the Archaeological Society of Athens, and work at the site resumed in 2004, as a synergasia between the University of Arizona and the Greek Archaeological Service, under the auspices of the American School of Classical Studies at Athens, and known as the Mt. Lykaion Excavation and Survey Project, http://lykaionexcavation.org. Two late 4^th century BC victor inscriptions, IG V 2 549 and 550, found at the site by Kourouniotis, tell us a great deal about the nature of the athletic and equestrian contests. The inscriptions give us the list of the events that include 3 boys events, 9 men’s athletic events and 4 equestrian events. In addition, Kourouniotis found archaeological evidence for both the stadium and the hippodrome in the mountain meadow 200 m below the altar of Zeus, including stone starting blocks from the stadium and stone turning posts from the hippodrome. Evidence from the current work of the Mt. Lykaion Excavation and Survey Project demonstrates that the dromos of the stadium and the hippodrome existed on two parallel terraces, at different elevations. The dimensions of the hippodrome are 250 m long and 50 m wide and are similar in dimension to early examples of the Roman circus of the Augustan period. There is some archaeological evidence to suggest the existence of a proto-stadium near the southern peak of Mt. Lykaion, 40 m below the altar of Zeus. This would support the idea that before the stadium and hippodrome were created in the lower mountain meadow, the athletic contests were held near the temenos and altar. Such events may also have included early equestrian contests at the southern peak of the mountain.

Βασίλης ΛΑMΠΡΙΝΟΥDAKHΣ, Ευάγγελος KAZOΛIAΣ, Αναζήτηση των ιχνών του ιπποδρόµου του Ασκληπιείου της Επιδαύρου, p. 45.

3Από το τέλος του 19^ου αιώνα ένας όρος ιπποδρόμου από την Επίδαυρο, μια επιγραφή από την Ολυμπία που αναφέρει αγώνα πώλων στην Επίδαυρο, καθώς και λείψανα χαμηλών ανδήρων στην πεδινή περιοχή νοτιοδυτικά των κεντρικών κτιρίων του Ασκληπιείου που εντοπίσθηκαν από τον Καββαδία αποτελούσαν σαφείς μαρτυρίες για την ύπαρξη ιπποδρόμου στην περιοχή του ιερού. Έκτοτε δεν υπήρξε ενδιαφέρον και φροντίδα για τα διάσπαρτα στο πεδίο λείψανα του ιπποδρόμου. Το 2010 και το 2013 οι συγγραφείς διεξήγαγαν έρευνα επανεντοπισμού, περαιτέρω διερεύνησης και τεκμηρίωσής τους. Αποδείχθηκε ότι σώζονται σε χαμηλό επίπεδο οι δύο τοίχοι πού όριζαν τις μακρές πλευρές του ιπποδρόμου, από το μήκος των οποίων και την απόσταση μεταξύ τους προκύπτει ότι ο στίβος του ιπποδρόμου είχε μήκος περί τα 300 μ. και πλάτος 118 μ. με ελαφρή κλίση από τα ανατολικά προς τα δυτικά. Με βεβαιότητα τεκμηριώνεται η λειτουργία του από το τέλος του 5^ου μέχρι το τέλος του 3^ου π.Χ. αιώνα.

Ἄγγελος Π. ΜΑΤΘΑΙΟΥ, Ὁ Ἱππόδροµος τῶν Ἀθηνῶν, p. 61.

4Ἐξετάζονται οἱ σχετικὲς µὲ τὸν ἱππόδροµο τῶν Ἀθηνῶν ἐπιγραφικὲς καὶ φιλολογικὲς µαρτυρίες, ἄµεσες ἢ ἔµµεσες. Προτείνεται ὅτι ὁ ἱππόδροµος θὰ ἐγειτνίαζε πρὸς τὸ ἱερὸ τοῦ τετρακώµου Ἡρακλείου. Τὴν θέση τοῦ ἱεροῦ στὴν περιοχὴ Βάρη-Καµίνια τοῦ Πειραιῶς καὶ ἀκριβέστερα παρὰ τὸ ἐκκλησίδιο τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς καθορίζουν ἐπιγραφὲς ἀφορῶσες στὴν λατρεία τοῦ Ἡρακλέους ποὺ βρέθηκαν ἐκεῖ κυριώτατα στὰ τέλη τῆς δεκαετίας 1920-1930.

Jean-Charles MORETTI, L ’hippodrome de Délos et ses usages, p. 69.

5Délos s’est équipé d’un hippodrome en 426 pour recevoir les épreuves hippiques des Dèlia réorganisés par les Athéniens. L ’édifice situé entre le gymnase de l’époque classique et l’Archégèsion occupait un terrain dont la longueur avec la zone de départ ne dépassait pas les 300 m et la largeur les 95 m. Le monument comportait probablement un puits, mais était dépourvu d’installations pérennes pour les spectateurs. Dès 367/6, au moins, l’hippodrome fut mis en location avec sa zone de départ et un jardin qui était attenant à la piste. À la fin du iv^e s. on y cultivait l’orge. Au milieu du iii^e et au début du ii^e s., on y élevait des moutons. Une ferme était alors associée au domaine. Ses vestiges, qui ont peut-être été retrouvés, l’abandon de la célébration des Dèlia après 314 et l’absence d’attestation de courses hippiques au programme du concours restauré après 167 laissent penser qu’après 314 l’hippodrome ne fut plus qu’un bien-fonds d’Apollon loué pour la culture et l’élevage.

Πέτρος Γ. ΘΕΜΕΛΗΣ, Ιππικοί αγώνες στην αρχαία Μεσσήνη, p. 91.

6Η επιγραφική µαρτυρία έχει αξιοποιηθεί εκτενώς στις µελέτες για τον αρχαίο ελληνικό αθλητισµό προκειµένου να διερευνηθεί ποικιλία θεµάτων, κυρίως ζητήµατα σχετικά µε την διοργάνωση και την διεξαγωγή των αγώνων, τα πρόσωπα των νικητών και τα έπαθλα. Σε µικρότερο βαθµό έχει χρησιµοποιηθεί για την διερεύνηση της κοινωνικής αντίληψης για τον αθλητισµό και τους αθλητές, καθὼς και ευρύτερα της πολιτικής δοµής στις αρχαίες κοινωνίες. Σε αυτό το άρθρο θα παρουσιαστούν οι ρητές αναφορές σε εγκαταστάσεις ιπποδρόµων και στην συνέχεια θα περιγραφεί συνοπτικά το διαθέσιµο επιγραφικό υλικό προκειµένου να προβληθεί ο πολυδιάστατος χαρακτήρας του και οι επακόλουθες δυνατότητες για την κατανόηση της ένταξης των ιππικών αγώνων στην κοινωνική και πολιτική ζωή των πόλεων.

Bruno Helly, Le « camp de l’hipparque » à Larisa : chevaux d’armes, chevaux de courses et concours hippiques pour les Thessaliens, p. 99.

7On connaît par les sources littéraires de l’Antiquité la réputation de la cavalerie thessalienne, qui était constituée par le rassemblement de tout ou partie des contingents que les cités membres de l’État thessalien avaient la charge de lui fournir. Pour faire face à cette obligation, les cités devaient organiser les unités de cavaliers sélectionnés parmi les citoyens, choisir leurs commandants, les hipparques, assurer leur préparation et leur entraînement et disposer de lieux appropriés pour les exercices et manœuvres. Une inscription de Larisa nous apprend qu’un tel lieu existait sous le nom de « camp de l’hipparque », qu’il nous est possible de localiser au sud de la ville. On trouvait là, en bordure de la route de Crannon et d’un petit cours d’eau, un espace approprié pour un hippodrome. Mais son utilisation n’était pas seulement consacrée à des fins militaires, cet espace devenait tout naturellement le lieu des concours, au cours desquels on pouvait distinguer les meilleurs cavaliers et les meilleures montures. Dans ces compétitions, on pouvait distinguer les produits des élevages de riches propriétaires, qui en tiraient gloire et réputation.

Ουρανία BIZΥHNOΥ, Η επιγραφική µαρτυρία για τους ιπποδρόµους και τους ιππικούς αγώνες, p. 119.

8Το άρθρο βασίζεται σε συλλογή 350 επιγραφών που χρονολογούνται από τον 6^ο αι. π.Χ. έως τον 7^ο µ.Χ. Στα κείµενα αυτά έχουν βρεθεί δεκαεπτά αναφορές σε ιπποδρόµους διαφορετικών πόλεων, καθώς και αναφορές σε ιππικούς αγώνες ειδικού σκοπού, παραδείγµατος χάριν προς τιµήν του αυτοκράτορα Τιβερίου. Ακολουθεί συνοπτική παρουσίαση των διαφόρων κατηγοριών επιγραφών ώστε να αναδειχθεί η συµβολή τους στις γνώσεις µας για τα ιππικά αγωνίσµατα. Μέσω αναφορών σε συγκεκριµένα µνηµεία αποκαλύπτεται επίσης ο ρόλος και ο αντίκτυπος των ιπποδροµιών στον κοινωνικό και τον πολιτικό βίο.

Werner PETERMANDL, On the length of the Greek hippodrome, p. 133.

9A thorough re-examination of an 11^th/12^th century codex from the Seraglio, which contains a text most probably deriving from the ancient period, leads us to the conclusion that the author of this text was of the opinion that the hippodrome in Olympia had an total length of 4 stadia. This conclusion is supported by other hints given in ancient sources that indicate a length of 4 stadia for the Greek hippodrome.

10Although it remains an open question, whether this was a standardised measurement for all Greek – or at least the Panhellenic – horse-racecourses, it is apparent that 4 stadia is certainly a measurement that should be given serious consideration.

Barbara DIMDE, Catharina FLÄMIG, The aphesis of the Olympic hippodrome: Dimensions, design, technology, p. 145.

11The appearance and location of the ancient hippodrome of Olympia poses many unsolved riddles to this day. Even the most recent and extensive geomagnetic and archaeological investigations have not managed to locate the racecourse, once the largest monument of ancient Olympia. Theories about the starting-gate (aphesis) of the Olympic hippodrome have mainly been based on the description of Pausanias who visited the site around the middle of the 2^nd century AD. A reconstruction of the mechanism at work has never, however, been undertaken, due to both the alleged lack of detail in Pausanias’ description and the lack of archaeological data with regard to hippodromes in general.

12This article proposes a reconstruction of the entire apparatus with components that may have degraded through exposure to the elements (wood, ropes/chains) and semi-precious parts (bronze dolphin/eagle).

Μυρτώ ΛITΣA, Αναζητώντας τον ιππόδροµο των Δελφών: µαρτυρίες σε περιηγητικά κείµενα (15^ος-19^ος αι.), p. 167.

13Στο άρθρο εξετάζονται οι πρώτες προσπάθειες των ευρωπαίων περιηγητών και των παλαιών ερευνητών να εντοπίσουν τον δελφικό ιππόδροµο. Ο µόνος γνωστός ευρωπαίος επισκέπτης στους Δελφούς πριν από τον 17^ο αιώνα ήταν ο Κυριακός Αγκωνίτης, ο οποίος στο έργο του συγχέει τα κατάλοιπα του σταδίου µε τον ιππόδροµο. Από τον 17^ο αιώνα και εξής οι ευρωπαίοι ταξιδιώτες στους Δελφούς αυξήθηκαν και προσπάθησαν να ανακαλύψουν εκ νέου τα µνηµεία, στα οποία αναφέρονταν οι αρχαίοι συγγραφείς, κυρίως ο Παυσανίας. Όσον αφορά ειδικώς στον ιππόδροµο, η πλειονότητα φαίνεται ότι απλώς αναπαράγει τις πληροφορίες που παρέχονται στο κείµενο του αρχαίου συγγραφέα. Ορισµένοι όµως, όπως οι William Gell, William Martin Leake, Heirich Ulrichs και William Linton διενήργησαν αυτοψία στο χώρο και πρότειναν συγκεκριµένες περιοχές στην πεδιάδα της Κρίσσας, ως κατάλληλες θέσεις για το µνηµείο. Οι προτάσεις τους εξαρτώνταν από ποικίλους παράγοντες, µε κυριότερους το δροµολόγιο τους, το χρόνο που µπόρεσαν να αφιερώσουν στην έρευνα και, το σηµαντικότερο, την ειδικότητά τους, η οποία καθόρισε τη µεθοδολογία τους. Οι απόπειρές τους ήταν η αρχή µιας µακράς ερευνητικής πορείας, η οποία συνεχίζεται µέχρι και τις µέρες µας.

Amélie PERRIER, Antoine CHABROL, Recherches historiques et géomorphologiques sur la localisation de l’hippodrome de Delphes, p. 179.

14L ’emplacement exact de l’hippodrome de Delphes est depuis peu fortement débattu. Il est vrai que l’imprécision des sources littéraires, associée à des paysages qui ont fortement changé depuis plus de 2000 ans n’ont toujours pas permis sa localisation. Dans cet article, une double approche originale fondée sur l’étude approfondie de ces fragments littéraires et épigraphiques ainsi que sur une étude géomorphologique de terrain nous a permis de mettre en évidence une zone susceptible d’avoir accueilli les courses hippiques dans l’Antiquité. Située au bas du versant sud du sanctuaire et légèrement au-dessus de la plaine, sa surface plane au sol est d’environ 11 hectares. L ’argument topographique ne suffisant pas pour proposer une hypothèse sérieuse, différents critères indispensables à l’établissement d’un hippodrome ont été ici discutés et confrontés aux dynamiques environnementales locales : dimensions de la piste, présence ou non d’eau à proximité, accessibilité et distance au sanctuaire et enfin possibilité d’aménager cet espace pour les spectateurs.

Πάνος ΒΑΛΑΒΑΝΗΣ, Ο ιππόδροµος, το αρχαϊκό στάδιο και τα δυτικά όρια της ιεράς χώρας των Δελφών, p. 197.

15Η νέα πρόταση για την τοποθέτηση του ιπποδρόµου των Δελφών στη θέση Γωνιά, 1 χλµ. Β. της Ιτέας, ανανέωσε το ενδιαφέρον για τη γενικότερη µελέτη των αρχαίων ελληνικών ιπποδρόµων. Αρχικά παρουσιάζονται εν περιλήψει όλα τα δεδοµένα που οδήγησαν στην ταύτιση, δηλ. τα γεωµορφολογικά χαρακτηριστικά της θέσης, καθώς και τα φιλολογικά, επιγραφικά και αρχαιολογικά δεδοµένα για το µνηµείο. Κατόπιν, δίνεται ιδιαίτερο βάρος σε δύο ζητήµατα:

16Πρώτον, στη θέση του αρχαϊκού σταδίου των Δελφών, που σύµφωνα µε τις πηγές βρισκόταν κι αυτό στην πεδιάδα και προτείνεται συνύπαρξη των δύο αθλητικών εγκαταστάσεων είτε σε παραλληλία είτε σε µορφή ιπποσταδίου, µιας αρχιτεκτονικής µορφής γνωστής από τους Ρωµαϊκούς χρόνους στην Ανατ. Μεσόγειο. Επίσης, µε βάση τη φρασεολογία των δελφικών επιγραφών της προετοιµασίας των χώρων για τη γιορτή των Πυθίων, προτείνεται νέα χρονολογία µετακίνησης του σταδίου στη νέα του θέση µετά το τέλος του γ΄ ιερού πολέµου, ταυτοχρόνως µε την ολοκλήρωση του νέου ναού του Απόλλωνος και τη δηµιουργία των αθλητικών εγκαταστάσεων στο Γυµνάσιο.

17Δεύτερον, θίγεται το ζήτηµα των δυτικών ορίων της ιεράς χώρας προς την Λοκρίδα και προτείνεται, µε βάση τις επιγραφές των ορίων, ότι το τέλος του δυτικού ορίου θα µπορούσε να βρίσκεται στον όρµο Λαρνάκια, δυτικότερα της Ιτέας. Η θέση αυτή υπήρξε στα νεώτερα χρόνια τόπος συλλογής άλατος και θα µπορούσε να ταυτίζεται µε τον τόπον αλείας που αναφέρουν οι επιγραφές. Έτσι, µπορεί να περιληφθεί στην ιερά χώρα και το οροπέδιο µεταξύ Ιτέας και Σερνικακίου, σηµερινός χώρος άσκησης κτηνοτροφίας και ιδανικός τόπος για τη βόσκηση των ιερών ζώων του θεού, όπως γινόταν και στο οροπέδιο της Δεσφίνας.

Nadine LE MEUR, Les odes hippiques de Pindare, p. 219.

18Les odes de Pindare consacrées à des victoires hippiques représentent plus du tiers des épinicies conservées de ce poète. Si elles contiennent un vocabulaire riche et varié en lien avec chevaux et chars, elles ne procurent que très peu d’informations sur le déroulement des épreuves équestres. Les rares détails qu’elles fournissent doivent être interprétés avec précaution, à la lumière des codes génériques de l’épinicie : la fonction principale de ces chants consiste en effet à célébrer les vainqueurs, qui sont aussi les commanditaires des odes et appartiennent à un milieu social restreint, riche et puissant.
Bien que le vainqueur officiel soit rarement la personne qui a physiquement participé à l’épreuve, il est surprenant de constater que les odes hippiques ne présentent pas de spécificité particulière par rapport aux autres épinicies. Aurige et jockey y sont rarement mentionnés, mais ce silence ne doit pas s’expliquer comme une exclusion délibérée, liée à une crainte des puissants de perdre une part de leur prestige. Les conventions poétiques de l’épinicie, qui ne fait aucun cas des circonstances de la victoire, justifient parfaitement cette singularité.

Nikos MANOUSAKIS, The stray charioteer: Athletic connotations in the shaping of tragic Orestes, p. 233.

19In 5^th century tragedy Agamemnon’s son Orestes is conceived as an athlete in various forms: a frenzied charioteer as well as a horse racer, a wrestler, and a runner. In the present paper I discuss how Sophocles and Euripides used, expanded and re-modelled Aeschylus’ athletic conception of Orestes.

Clément SARRAZANAS, Organisateurs de concours et épreuves hippiques, p. 243.

20Cette contribution s’intéresse au rôle des organisateurs de concours civiques dans le cadre spécifique des compétitions hippiques. Une première partie vise à établir les responsabilités et l’action concrète des agonothètes dans la préparation et le déroulement du volet équestre des concours ; celles-ci ne différaient pas fondamentalement des autres types de compétitions. Une seconde partie montre en revanche que, contrairement aux compétitions artistiques ou athlétiques, les épreuves hippiques ne permettaient guère à un agonothète de déployer des générosités de type évergétique, ni donc d’en retirer les bénéfices d’image et de prestige qui accompagnaient habituellement l’exercice de cette fonction.

Sandra ZIPPRICH, Logistics and requirements for overseas participants in the Olympic Games: The example of Sicily, p. 259.

21Taking as an example the participants from Sicily, this article examines the logistical requirements for transporting race horses via across the sea to the Olympic Games. Aspects to take into account are the provision of food and water as well as the boxes in which the animals were shipped. Examples for the transportation of large animals can be found throughout history, and modern examples show that horses meant for serious sport can cover extensive distances via sea transport if certain essential requirements are met.
To reach the sanctuary of Zeus in Olympia, the horses would have been shipped via sea route to one of the harbours close by and then would have continued either up the river Alpheios or by road. All in all the distance could be covered in less than a week. With the right preparation, and sufficient time for the animals to adapt to their new surroundings, participants from Sicily would not expect any particular disadvantages connected to their means of transport.

Jean-Manuel ROUBINEAU, Spectacle hippique et spectacle gymnique en Grèce ancienne : approche comparée et effet Carpentier, p. 269.

22Cette contribution vise à comparer le comportement des spectateurs des concours hippiques et gymniques, à la fois du point de vue des relations entre les spectateurs et les juges, et du point de vue des ressorts du soutien accordé par les spectateurs aux concurrents. On verra notamment que le processus d’identification des spectateurs aux concurrents est complexe et ne peut être réduit à la seule logique patriotique. Indifféremment d’une telle logique, le choix des spectateurs des concours hippiques comme gymniques peut résulter d’un ressort, propre au drame agonistique, et connu, en sociologie du sport, sous le nom d’effet Carpentier.

Christophe CHANDEZON, Le cheval de course : invention zootechnique ou création culturelle ?, p. 285.

23L ’histoire des hippodromes et des épreuves hippiques implique aussi celle des chevaux dont on mesure mieux l’importance depuis que se sont développées l’histoire des animaux et l’approche anthropozoologique. Cette subjectivité animale est évidente pour les Grecs qui font des chevaux des acteurs essentiels de la victoire hippique qu’il convient de célébrer pour cela. Il y a là en même temps un moyen d’analyser les cultures équestres des Grecs, pour reprendre un vocabulaire emprunté à Daniel Roche. Se pose la question de l’articulation entre une culture équestre tournée vers la guerre et une autre plutôt agnostique. Faut-il les opposer ? Les chevaux sont-ils fondamentalement différents selon les usages qu’on en fait durant l’Antiquité grecque ? Il apparaît à l’analyse que de multiples échanges se produisent entre ces deux formes de culture équestre. Les armées organisent des concours (Iliade, Anabase, expédition d’Alexandre) et envoient aussi parfois des détachements de cavalerie participer aux épreuves hippiques de concours qui ne sont pas militaires au départ. En même temps, il y a aussi parfois des signes d’une perception négative de la culture équestre agnostique vue comme se développant au détriment de l’intérêt collectif. Cela n’a pas empêché que progressivement, on mette en place des types équins spécialisés pour les courses : le cheval de course (hippos athlètês) finit par nettement se distinguer du cheval d’armes (hippos polemistêrios).

Stamatis A. FRITZILAS, Samphoras and Koppatias. The brand-name horses of Sikyon and Corinth, p. 307.

24This study examines the archaeological data concerning famous branded horses of the ancient Greek world. More specifically, the symbols and representations of the brand-name horses originating in the two NE Peloponnesian neighboring cities are examined. This paper presents written sources and surviving depictions of the Koppatias horse branded with the letter Koppa (ϙ), from the city of Corinth, and of the Samphoras branded with the Doric letter sigma (Σ), from Sikyon. The article brings together for the first time references to ancient sources and surviving depictions of those horses on Attic vases, mainly Samphorae on Panathenaic amphorae. Apart from the scenes painted on Attic vases of the second half of the 6^th and the first half of the 5^th century BC, evidence regarding the brand-name horses from Corinth and Sikyon may also be found in the comedies of Aristophanes dating from the early years of the last quarter of the 5^th century BC, namely his Clouds and Knights. Finally, the symbols of these expensive racing horses in ancient Greece are associated with the coinage of these cities and the archives of the Athenian cavalry.

Christian MANN, Heroes and hooves: Outstanding horses in Posidippus’ Hippika, p. 323.

25When hippic victors presented their agonistic success in epinicia and victory epigrams, the horses usually got their share of the praise: poets call them “swift” or “prize-bringing”, but mostly without any reference to the circumstances of the victory or to the actual performance of the horses. In some cases, however, the hippic praise is more specific; that is, when the poets describe particular qualities of the horses or memorable situations in the race. On the surface, such presentations of hoofed heroes seem to detract the reader’s attention from the victor, but a more careful reading shows the poetic techniques, for example intertextual references to Homer and Pindar in Posidippus’ Hippika: praising the horses is a method of praising the victor, examples include the horse that runs without being whipped (Posidippus, 73 AB), the filly that wins the same race twice (Posidippus, 74 AB), and the “my horse and me” motif in Posidippus, 71 AB.

Filippo CANALI DE ROSSI, Identification of some winners in the keles race in Posidippus’ epigrams, p. 335.

26Through an examination of epigrams concerning the race for single horses in the Hippikà section of the Milan Papyrus Vogliano VIII 309, the author develops the hypothesis that these epinician epigrams did not celebrate contemporary victories (such as those for the Ptolemies), but instead, historical winners of the past. It seems that in doing so Posidippus recycled facts from the history of Greek sport that already belonged to a shared knowledge, like the multiple victories of the Spartan Euagoras, or those of the Corinthian Pheidolas and his sons. Combined victories (equestrian and athletic) of popular figures such as Hippostratus from Croton and Eubatas from Cyrenae were also poetically reshaped. It is possible that these epigrams stood on the bases of horses’ statues, with some in a Thessalian stud.

Sebastian SCHARFF, Virtual halls of fame. Imagined communities of equestrian victors in the Hellenistic period, p. 341.

27This article applies a comparative approach to the study of the self-representation of different communities of equestrian victors in the Hellenistic age. Three case studies of Ptolemaic, Attalid and Thessalian victors are examined. They reveal that each of the three groups shared common motifs in their self-representation: whereas members of the Ptolemaic family created the picture of a victorious dynasty integrating the female members of their family into an image of power, Attalid victors focused on the motif of fraternal unity. Successful horse owners from third-century Thessaly stressed their regional identity and the fame of their horses. This way, all three groups created virtual halls of fame to ensure that their victories would be well-remembered.

Athina DIMOPOULOU, Concours hippiques et politique : un sport d’élite, entre promotion personnelle et intérêt public, p. 355.

28Les concours à l’hippodrome sont depuis les temps homériques liés à la culture aristocratique. Ils servent à la confirmation du statut des élites des cités grecques et de leur puissance auprès d’un auditoire panhellénique. Inscrites au sein des stratégies de promotion des grandes familles, les victoires équestres cultivent un profil politique d’excellence des vainqueurs et la légitimité de leur prétention au pouvoir. Un idéal entretenu au cours de plusieurs siècles assimile la victoire équestre à la valeur personnelle, même si ces victoires étaient surtout le produit d’un investissement économique sur les meilleurs chevaux, chars et auriges. La légitimité de la gloire acquise au moyen de sa fortune était représentée, au sein du débat qui entoure la valeur de ces distinctions équestres, comme portant service à l’intérêt public, en renforçant le prestige de sa cité.

Angeliki KOSMOPOULOU, Too many horses: A dedication by Alcibiades revisited, p. 367.

29An Attic relief base in the National Archaeological Museum represents an unusually large number of horses, some accompanied by young grooms. The base was originally meant for a stele, possibly a votive dedication associated with one or more equestrian victories. The iconography, date and the fact that it was apparently decorated on all four sides have occasionally led to the association of the base with a now lost double painted pinax by Aglaophon, dedicated by Alkibiades to celebrate his famous equestrian victories of 416 BC in the Olympic Games, Nemea and Pythia. If this association is valid, the base is part of one of the most controversial dedications of the Athenian statesman –and the only surviving original from the many monuments he commissioned. Using this monument as a starting point, this paper explores Alkibiades’ love for horses and prowess in horseracing as key components for the construction of his public image and his rise to political power.

Heide FRIELINGHAUS, Agones hippikoi and votive offerings, p. 377.

30This paper offers a survey of votive offerings related to equestrian contests. After discussing several biases that the research must take into account, four categories of dedications and implied “messages” are differentiated: material dedications (used and reproduced objects); event-based pictorial votive offerings; prizes; and non-specific valuables. Next, we ask the question, how far did a sanctuary’s connection with equestrian contests produce an effect on the stock of dedications. The Athenian Acropolis is used as a case study. Although equestrian contests enjoyed a high reputation within the Panathenaic games in honor of Athena Polias –cf. the range of different hippic competitions and the number of prize amphorae earned through victory in the respective contests– dedications in connection with equestrian competitions played a rather marginal role in the 6^th/5^th century BC: in the 6^th century a remarkable quantity and a rather broad spectrum of hippic dedications can be observed on the Acropolis, but apparently only few of them have been related to equestrian contests, whereas in the 5^th century not only is the number of votive offerings connected with hippic competitions sparse, but even the hippic theme in general seems to play a diminished role within the dedications.

Fernando GARCÍIA ROMERO, Ἀφιπποδροµά, προσδροµή, ἀφιππολαµπάς et σκοπὸς ἱππέων, p. 389.

31Cette contribution offre une étude et reconstruction des compétitions équestres appelées ἀφιπποδροµά, προσδροµή, ἀφιππολαµπάς et σκοπὸς ἱππέων, documentées par des inscriptions de Thessalie. Je propose notamment une nouvelle hypothèse pour la reconstruction de l’épreuve d’ἀφιπποδροµά, attestée uniquement par des inscriptions de Larisa datables au i^er s. av. J.-C. Ce terme pourrait nommer une compétition consistant dans l’imitation agonistique de poursuites à cheval d’un ennemi fuyant, tandis que dans l’épreuve appelée προσδροµή les cavaliers participants devaient montrer leurs compétences en chargeant contre l’ennemi. Ces compétitions étaient individuelles et non par équipes comme l’ἀνθιππασία attique.

Martin SCHÄFER, Ἑρµῆς Ἵππιος. Hermes and his association with horses, p. 401.

32Among the lesser known characteristics of the god Hermes is that of protector of horses and horsemen, a particular feature that is evident in some written, mostly literary sources. However, in an inscription of the 2^nd century BC, a sacred calendar of the city of Erythrai, the god is mentioned with the epithet ‘ Ίππιος. In the same city he is also known as ‘Αρµατεύς, i.e. charioteer of a war or race chariot.

33Numerous representations of chariots accompanied by Hermes are known on Athenian black and red figure vases. In these, Hermes is usually interpreted as the escort-conductor (Προποµπός) of the chariot. He is depicted less often with ridden horses but is sometimes unequivocally associated with equestrian contests as lord of the games (’Εναγώνιος). Although it seems that Hermes with the epithet Ἵππιος is so far only known from the Ionian city of Erythrai, some representations of Attic art, mostly on vases, but also on the west pediment of the Parthenon, as well as other evidence, such as the personal name Ἕρµιππος, may document a wider association with horses –beyond racing– for Athens. Literary and epigraphic sources demonstrate that in the Classical and Hellenistic periods Hermes was of particular importance to the Athenian cavalry, and especially to its commanders and officers. This is reflected in the northwest corner of the Agora of Athens, the area known as Ἑρµαῖ, which, according to finds and written evidence, was directly related to the cavalry. In this area evidence of the worship of this god can be found at the altar of Hermes Agoraios.