De como ay sacramentos en la yglesia catholica y en la diabolica execramentos
p. 69-83
Texte intégral
1/Fol. 39 7 r/
Inic. 3 capitulo ypan mitoa ca yn iuhqui ytechca Sancta Yglesia yn Sanctos Sacramentos, no yuhqui ytechca yn ichan Diablo in execramentos
2Yn iuhqui ytetçinco yn Sancta yglesia catholica oquimocauilitia yn Totecuiyo Iesu Christo, nelli Dios yoan [In 4 Sent.14] nelli oquichtli, yn Sanctos Sacramentos; Yn çan no yhui yehuatl in Diablo oconcauh, ocontlali ychan ynitoca Execramentos, ynic teixcuepa, tetlahchiuiya, tetlapoltia.
3Sacramentotica cempoliui tlatlaculli, intla uel neltocoz celiloz. Auh in Execramentotica, motlapouiya tlatlaculli, yoan motliloa mocatzahua yn teyolia. Sacramentotica, nemilizcuepalo, necencaualo, ynic uilouaz yn ilhuicac. Auh in Execramentotica, yztlacahuilo, yxcuepalo, maceualli yn ic yaz mictlan cemicac.
4Anquimatizque cayehuatl in circuncision yn [Gen. 1715] oquimomaquili Dios ynitlaço Abraam, ye huecauh Sacramento catca, çan uel otzonquiz.
5Auh yn axcan, yehuatl circuncision in quiceliah iudiome, yuhqui yehuatl in quipiah morome, ca amo yehuatçin in Dios oquimomaquili, ca çan yehuatl in Diahlo ye quiniztlacauia. Auh yehica amo yehuatl uel Sacramento, ye uel ytoca yn tlein quichioa ychan Diablo, execramentos.
6Yehuatl yehuatl yn nelli Sacramentos, çan uel yehantçinco in Dios celilo: ynic quitemaca yn igratia ynic tlaocolilo, inteyolia. Auh in quicelia execramentos, niman amo tleyn qualli yc ypan mochioa, çan uel yc ypan uetçi, yn atlaneltoquiliztli yn itoca yn fidelidad, yn cenca uey tlatlaculli, atle yn amic.
7Amo çaniyo yehuatl circuncision, ynic nemi iudiome yc axcan teyztlacauiya yn Diablo, çan nohuiyan in chachan ynic quinenehuiliz sacramentos, oquitemacac yn quezqui tlamantli yn itoca cerimonias yoan execramentos yn teixcuepaliztli, tetlachiuiliztli ytoca hechizerias.
8Auh ynic uel mocaquiz yn uel machoz ca yniuhqui yehuatçin in Totecuiyo Iesu Christo oquimochiuili Sanctos Sacramentos, ypan in tlein tlaçotli, qualoni nemo ualoni qualli yecchipauac yn içiuhca tetechneçi: yn iuhqui yehuatl in atl, tlaxcalli, vino, azeyte, yoan melauac tlatolli. Auh, yehuatl yn Diablo ypan quichioa yn Execramentos, yn tlein niman ahuel tetechneçi yn amo qualli pahtli, anoço ypan conihua in tlein yntech, tequanime, yn totome yn auel yçiuhca neçi, yn amo yçiuhca /fol. 397 v/ analo, yoan cenca ohui yn itlatol, amo melauac, amo caquiztic.
9Maçihui yehuatl in quitemaca amo yc tlein mochica, amo yehuatl quinamiqui, intlein amo qualli conchicaznequi yn Diablo, anoço yn itetlayecolticauan. Ca yehuatl ypampa iuh quichioa yn Diablo yuh tenonotza, yuh quitemaca yn tlein, ynic miec ilhuitl yc cahuiloz, yntemoloz, yoan ynic cotonaloz, caualoz, yn itenaualiltçin yn nelli Dios, ynic mictlan tetlaçaz.
10Yoan yehuatl in Diablo, yuhqui yn teutl, ypan machoz, ytoloz, teneualoz, mahuiztililoz, yoan yehuatl ypampa quichioa y ynic maceualli, quimotlalcahuiliz yn Dios, ynic amo cenca ytetçinco mochixcanemiz, can quinequi yn Diablo, ytech uetçiz yn teyollo yn iztlacatlatol yn iztlacanemiliz, yniteixcuepaliz; yoan ye quitlatia yn iztlac, yn itenqualac, ynic amo uel yximachoz: yoan ynic motlapiuiz ynic totocaz yn itlauelilocayo in quixcahuia. Auh yehuatl yn Diablo çaniyo quiualtoca yn iyollo ynquinotça yn iquac tleyn tlauelilocayotl yc conchioa. Amo yehuatl yn tlein yc chioalo quihualtoca; yehica ynic uallaz, atley yn iyectica ynic cuitlahuiltiloz, çan y yollocova quiualnanquilia yehuatl yn tlaueliloc yn iquac conchioa execramentos anoço cerimonias. Yehica yehuatçin yn Sanctos Sacramentos yn oquimomaquili Dios yn Sancta [Sco. in 4 Sent. Dj16] Yglesia, nelli, huelic, celilo yn igratia, yn cenca uel yehuatl ynezca, ynic motetlaocolillia Dios, intlacamo tlatlaculpan celilo Sacramento.
11Auh yehuatli in Execramentos yn çan quemmanian yc tenanquilia anoço quichio Diablo, yn tleyn yc notçalo, yntlacamo quitlacaualtia Dios. Ypampa yn itlauelilocayo yn teixcuepani yn Diablo quinotça, yehica yniuh teyollocopa notçalo, çannoyuh teualnanquilia. Izcatqui neyxcuitilli: Ce çihuatl yn otlatiloc, yoan omentin ycniuan çihua, oquinmacac, yn Diablo, cecentetl yntetl, ynic ueyatlan contlaçazque. Niman cenca oqualan yn atl, ynic ompa tlapoyahua, oatocoque centecpantli yn oquichtli, yn iquac ualcalaquia yn acalli uey atenco.
12Yehica yniuh quiualtoca yn tleyn cenca ohui yn ixpan chioalo, no yuhqui ualtoca yn tleyn yçiuhca neçi, yn tlaconnequi, yniuh conmati anoço quitta yn uel ycteyztlacahuiz yntla /fol. 398 r/ camo quitlacaualtia Dios ypampa yn itlatlacol yn tlaueliloque. Yn iuhqui mitalhuia propheta, tetlalcahuia yn Dios, yn iuhqui nequi teyollo ynic toco yn [Psal. LXXX17] iztlacanemilizyotl.
13Yehuatl yn Diablo cenca quitlayehecalhuiznequi in Sancta Yglesia quitlachichihuiliznequi: yehuatl ypampa miecpa in execramentos teoçaliztica mochioa. Yehica quinenehuiliznequi yoan yc quinamiquiznequi yn Sanctos Sacramentos, yncan otlateochiualteoçaliztica motemaca, yehica Cristo quinezcayotia tlaoçalli.
14Auh in cristianome tlaoçaltinyezqui tenacayotica yoan teoyotica, yehica yehuatl teoçaliztli ynic çan pani oçalo, yn inacayo in cristiano uel ynezca yehuatl in teoyotica teoçaliztli ynic oçalo teyolia, yn iquac sacramentotica uelmaco yn igratia yn nelli Dios. Yehica yehuatl yn Diablo mochipa quimaxcatiznequi yn iteyotçin, yn imahuiçotçin, yn [2 Cor. 218] itequitçin, yn itlamahuiçoltçin in Dios, yehuatl ypampa miecpa yehuatl in Diablo yuhqui inchipauac angel motenextilia [Beda sup. c. IX Actuum aposto in glo .19] ynic uel teca mocayauaz.
15Yoan yc ahuetzcaznequi yn Sanctos Sacramentos, yehuatl, ypampa etlamantli yc conchioa anoço contlalia yniexecramentos: Ynic 1. uelic, contemohua, in tleyn catçauac tlayelli potoni temamauhti, teyçaui, yn amo yçiuhca neçi yehuatl ytoca materia. Ynic 2. Yn itoca forma, yehuatl ynitlatol y cenca ohui yn amo melauac yn amo caquiztic yn amo yciuhca macho. Ynic 3. Ytoca yntencion, quinezcayotia cacenca connequi yyollo, yc quitemaca yniexecramentos ynic mochiuaz yn tleyn amo qualli yn tlatlaculli tlauelilocayotl ynic uilouaz mictlan.
16Auh, yehuatl materia, forma, intencion: ynic oquimotlalili yn Totecuiyo Iesu Christo Sanctos Sacramentos mochi [Teolog. in 4 Dj20] qualli, yectli, chipauac, melauac, caquiztic, yniciuhca neçi yoan macho; yn tleyn yc mochioa ynic poliuiz tlatlacolli yoan ye uilouaz yn ilhuicac. Yehica sacramentotica, nelli, uel celilo yn igratia in Dios. Intlacamo uel ytlatlacol uelyxaoyan yn itech agi, yn aço orne y yyollo, yn amo nelli tlaneltoca anoço amo nelli tlaneltoca anoço amo nelli quichoctia, quitlaocultia ytlatlacul, acaçomo nelli concauaznequi, amo concaualiztlamati yn itlauelilocayo.
17Auh in iquac mochioa yn Execramentos, in Diablo amo mochipa yc mochi a in tlein queleuia yn amo qualli teyollo: amo yo tenanquilia yn Diablo, yehica amo quimonequiltia yn Dios yn mochipa yc teyztlaoahuiz in Diablo. Çan yauac ce sacramento /fol. 398 v/ çelilo nelli, yc celilo yn igratia Dios uelnelti yn itlatoltçin, intla nelli uelic mocencaua, ynquicelia yequene cenca huey yn iyectica, yn iqualtica, yn Sanctos Sacramentos. Auh, yehuatl yn execramentos niman atley ytechca inqualtiuani y ectiuani, yehica ayac in tlachioalli quinetoltiz, ayac quinemactiz in quimacaz maceualli, yn yectiliztli yn qualtiliztli çan iceltçin yn Dios uel quimochiuilizyn. Amo mochipa nahuatilo yn Diablo ynic teca mocayauaz: yn çan yquac uel quimomachitia in Dios yn tleyn ypampa yuhtepan mochioa ypampa tlatlaculli; yn çan uel melauac ye motetlatçontequililia maçihui yn amo uel caçicamati yn teyollo, yn tleyn tepan mochioa.
18Aço anquitoa tleynpampa yuh nahuatilo yn Diablo ynic teyztlacahuiz, tleycan amo niman quitlacahualtia yn Dios ynic [Aug. 18 dediui d. c. 1821] amo teca mocayauaz; yoan tleypampa mequintin nemih yn tlalticpac yn Iudiome, morome, gentilme yoan hevegeme, yn auellaneltoca yn amo cristianome yeznequi. Tleycan amo niman quinpopoloua in Dios, ynamo niman quinmictia, ynamo niman mictlan quintlaça. Maçihui yehuatl yn yn çan iceltçin yn Dios uel quimomachitia, yoan ayac quimotlatlaniliz yn uey tlatoani yn tleypampa yuh nemoa ynichantçinco anoço ymaceualpantçinco,
19Y. 3 catqui ynic nitoa Sant Augustin:
20Inic 1: Yehuatl ypampa cequintin nemi tlalticpac yn atlaneltoca yn itechpohui in Diablo ynic uel mochicauazque y cequintin cristianome tlaneltoquiliztica, yn amo cenca chicauac yn inyollo. Yehica maçihui yn uel tlaneltoca yn amo tleyn quichicomati, yn amo maytla quichiconeltoca, yn ixquich yn quimoneltoquitia Sancta Yglesia; çan amo cenca y yolloco uel motlalia yn tleyn nelli tlatolli, amo commati yn iuh queleuia yn iuhqui nequi yn iyollo.
21Auh, yehuantin yn yniquac uel conitta anoço concaqui yn tleyn quimoçuitiah, yn oyztlacahuiloque ytechpa yn Biablo, yc conchicaua yn iyollo yoan cenca yc ytech pilcatinemiznequi yn ineltococatiz Totecuiyo Iesu Cristo yoan yn ixquich yn quimoneltoquitia Sancta Yglesia.
22Ynic 2: Yn çan quemmanian yuh tepan mochioa yn iztlacayotl: ynic uel yximachozque yn uel Cristianome, yn cenca chicauac yn yollo tlaneltoquiliztica, yn iuhqui ycuiliuhtoc yn ipan omochiuh yn Job, yntleyn tetolini yntecoco, yn cenca oquitolini [Job 122] /fol. 399 r/ yn Diablo: çan amo ye oquimotlalcauili in Dios, cenca yc otlamaceuh, cenca ye oquimocnelili Dios, yehica uel itetçinco omochicauh, yc cenca ytlaço Bios omochiuh.
23Yoan quimitalhuia San Pablo, monequi nemizque yn [i. Cor. 223] heregeme ynic yehuantin ynchicauaque cristianome uel yximachozque.
24Ynic 3: Amo quiteocaualtiznequi Dios mochipa yn yztlacanemilizyotl, ypampa yn intlatlacul intlauelilocayo yn çan yuhqui [ad. Ro.124] yntetl mocuepa yn in yollo yn ahquineltocaznequi yn aquichiuaznequi ynitechpa huitç yn nelli Dios. Çan quitocaznequi yn imix yn inyollo, yn çan in yollocopa conmonemiliztiznequi yn iztlacatlatolli yn Biabloyutl.
25Ynic 4: Amo niman quitecaualtia Dios yn tlein tlauelilocayotl yn iztlacayotl: ynic uel nouiyan yximachosque, yn cenca qualli yn iyollotçin yn iueylilitçin, yn çan yehuatl ypampa motetlalcahuilia, ynic ypan uetçiuaz yn tlein amo qualli, anoço [Aug. in Inchiri25] chiualoz yn tlein temamauhti, teyçahui in tlalticpac; ynic ytech quiualmoquixtiliz miec in qualli yectli, maçiui yn tehuantin yn amo cenca toconcaqui.
26Yequene cenca tlapanauia ynic uey teyxouepaliztli, [Gerso.in. tra.de er. circa artem magnam in 2 dicto26] tetlachiuiliztli, yntlayca tleyn tlateuchiualli, ye monepanoa monamiqui. Yoan tlapanauiya ynic cenca tzacuiltilozque yn teixcuepanime yn iquac analozque, niman amo monepanoz in teuyotl yoan in Diabloyotl, cenca uey tlatlaculli. [Tho. 2.2oq XCVI ar 4 ad pmum.27]
Notes de bas de page
14 In 4 Sentencia. cf. note 16.
15 Genèse 17.
16 Scotus in 4 Sentencia distinctio 1.
17 Psaume 80.
18 Deuxième épître aux Corinthiens 2.
19 Beda super capitulum IX. Actuum Apostolorum in glosa.
20 Theologica in quarto distinctio i.
21 Saint Augustin 18 de Civitate dei, chapitre 18.
22 Job 1.
23 Première épître aux Corinthiens 2.
24 Epître aux Romains 1.
25 Saint Augustin in Inchiridion ad Laurentium.
26 Gerson in Tractatu. de erroribus circa artem magicam in 2 distinctio.
27 Saint Thomas in Secunda Secunde quaestio XCVI, articulus 4 ad primum.
Le texte seul est utilisable sous licence Licence OpenEdition Books. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.
Problèmes agraires de l’Ajusco
Sept communautés agraires de banlieue de Mexico (xvie-xxe siècles)
Nicole Percheron
1983
N’yũhũ, les Indiens Otomis
Hiérarchie sociale et tradition dans le Sud de la Huasteca
Jacques Galinier
1979
Tamtok, sitio arqueológico huasteco. Volumen I
Tamtok, sitio arqueológico huasteco
Guy Stresser-Péan et Claude Stresser-Péan
2001
Tamtok, sitio arqueológico huasteco. Volumen II
Su vida cotidiana
Guy Stresser-Péan et Claude Stresser-Péan
2005
Ocumicho y Patamban
Dos maneras de ser artesano
Cécile Gouy-Gilbert Luz María Santamaría (trad.)
1987
San Andrés Sajcabajá
Peuplement, organisation sociale et encadrement d'une population dans les hautes terres du Guatemala
Henri Lehmann (dir.)
1983