De como el demonio desea ser honrado
p. 39-53
Plan détaillé
Texte intégral
1/Fol. 391 v/
Inic I capitulo: Ypan mitoz yn quenin yehuatl in diablo cenca queleuia yn mauiztililoz
2 Anquimatizque cayehuatl in tlacateculotl miectlamantli yn itoca, uel ytoca: amo qualli angel, Diablo, Demonio, Sathan. Aço miecpa anquimocaquitia yn oualuetç yn ilhuicac, ypampa yn cenca huey yn itlatlacul ynompa oquichiuh: yn omopouh yn oatlamah, ocue cuenot niman amo oquitlacamatiznec yn iceltçin nelli Dios yn ompa oquiyocox, oquipic, oquiohiuh, oquitlacatili: çanixco ycpac omoquetç yoan panuetçiznequia, ypan pohuiznequia cenca ycomomimilo omocueponalti, quimonenehuiliznequia yn ipalnemoani yn tloque, yn nahuaque.
3 Cenca queleuiaya yn teuyotl, yn tlatocayotl, yn teyotl, yn mauizçotl. Ytloctçinco, ynahuactçinco yn Dios contecazquia yn Diablo yn ipetl yn icpal ynic quinamiquiznequia. Maçicihui yn miec tlatolli yc ononotçaloc oylhuiloc niman amo ic oconcauh yn iztlac yn itenqualac. Cenca ye uey çomalli tlauelli qualantli ypan oyah, ypan ouetç. Yehica cenca uellamania, yehuatl oconpeualti yn ompa uey yaoyotl; yc otlamimilo otlaxopeuh otlacuitlacpeuh, uel ic otlamoloni otlanelo. Cenca yc tlatlauelcuiti tequelancuiti. Uelic oquintlapololti oquimixcuep yn cequintin ynic nihuan ynimpan yhcaca yn intoca angelome ynic yoan miequitin quinualmotlaxili Dios, yn amo oquitlacamatque.
4 Aço miecpa oanquimocaquitique yn çan excan yn oualmocauhtiuetçque: topan ecatlan; cequintin nouiyan tlalpan. Ynoc no cequintin otlamelauhque mictlan tlalli ynepantla cenca tlatlatinemi, tonehuatinemi, chichinacatinemi, motolinitinemi. Çaniman, çaniman ayc quimocuitiz yn tlatlacolli yn Diablo, ayc contlaçaz, ayc concahuaz. Çanilhuice ynic tlauelilocattitinemiz.
5 Mopouhtinemi; atlamattinemi, cenca momahuiçollantinemi, mihtollantinemi, mochipa tlatemotinemi, ynic panhuetçiz mopantlacaz. Ytoloznequi, tenehauloznequi, teotocayotiloznequi. Cenca queleuia yn iteoyotçin yn Dios. /fol. 392 r/ Uelic quitlaniteca, quitlanipachoa, ynitequaya, yniteaya, yn iztlac yn itenqualac ynic tenahualaua tetlamachana. Yehuatl yn iztlacatlatol yn quiteyollotia yn tenacazco centlalia concahua, uelic teixcuepa uelic tetlapololtia yc teoztoaquia. Yc quitenamictia yn tepexitl yn atlauhtli; huelic ontemonepachihuiya quiteneynanilia in colotl, in tocatl, in tçitçicaztli yn aaxoxouili in atoyatl. Yuhquin yectlatoltica, tçopelica ahahuiyaliztlamachiliztica ynic tequetça ynic tetlalia yc teyeccateca tenaualcecoa. Cenca uey tlaueliloc yuhquin huey tequani ytlatlaniltica omochiuh. Cenca uey ychtequini quicuinezqui canaznequi quimaxcatiznequi ytiachiualtçin in Dios. Yuhquin matlaueliloc macuecueciuhqui macuecuenotl yn çaniliuiztlacuicuitiuetçi, yuhqui yn amo matlacatl y yhçica, ixtotomaua yollopatlachtic yntla yttaloni cacenca ymacaxoni niman ayac quitocazquia. Çanamo nacayo yn Diablo. Çayehuatl yn amo qualli yn amo yectli yn tlayeltic catçauac; yn teyolloco contlalia yn tenacazco conchipinia ye uel machoz yoaycyximachoz yn itechpa uitç. Auh ynic amo ytçonuazco ymecac ymac huetçiuaz, monequi niman ylnamicoz, yniceltçin Dios uelteyollocopa yoan tlaneltoquiliztica mitoz: Per Signum Pater Nostrum. Ave Maria Credo Salve.
6 Auh ynic amo tey ztlacahuiz ynic amo teaanaz tetçitçquiz niman yc ilhuiloz tlatlaniloz impiedad: ueltic nextiliz yn moyollo ynic amo titlacauh timochioaz yn Diablo ynic amo mitçmatlahuiz, ynic amo mitçouazuiz.
7 Amo timotetçahuiz maçihui uel iuhqui yn iyollo yninemiliz in Diablo. Yehica çan oquiztlahuiznequia yn Totecuiyo Iesu Cristo. Yn iquac tlalticpac monemitiaya yca mocayauazne quiquequeloznequia yn iquac hueytepetl ycpac ynic oquiye-heco [Math 41] yn oquilhui: uelmochi nimitçmacaz yntla nixpan timopechtecaz timocnotecaz tlalpan ynic tinechmotlapalhuiz. Çan ytlatoltica ocontotocac ocompeuh. Auh yehica yuhqui yn omotlapalo yxpantçinco yn Totecuiyo, yc oquitocayoti camanauac tlatoani yehica impan yhcac yn ixquichtin yn tlaueliloque yn aquitlacamati Dios, yn nohuiya cemicac nemi yoan yn aquiximati yn Dios, [Jo.xii2] yn çan itechpohui yn Diablo.
8 Auh yntla yxpan yyehuatl in Diablo oquiyeheco yn Totecuiyo /fol. 392 v/ Iesu Cristo ynic quiztlacahuiznequia maçihui yn uelquimatia yn cenca qualli yn iyollotçin yn inemilitçin yn niman atley ynitlatlacol uel Sancto, manel amouel oquixima yn iteoyotçin amouel oquiximati ynic teutl yn Dios, amo timotetçauiz amouey tetçahuitl, ypan ticmatiz yn iquac ticcaquiz yn cenca miequintin oquichtin çihua quimiztlacahuia quimixcuepa quintlapololtia yn Diablo. Yehica cenca hueueto ye huecauh y no tlacatl yn çauel yehuantin yuhqui yehecoa yn Diablo yn quimitta yn quimiximati yn amo chicahuac yn inyollo yn çauel tlatlacoanime. Anquimatizque ca ye huecauh yn impan tocolhuan tetl ytic quahuitl ytic teyxiptla ytic oncalaquia yn Diablo ynic tlatoaya ynic cenca teyztlacahuiaya. Auh yn axcan yehuatl yn oquichtli çihuatl yn amo ytechpa yn Diablo yztlacahuilo ynamo quiyehecoa yn Diablo: yn auel ytechconcahua yniztlac ynitenqualac cenca yc quimotlatlauhtiliz yn Dios yn oquimopialia yoan cenca quimicnoyttaz yehuantin ynoquin yeheco yn Diablo. Yn huel yo oquinpeuh yn huel teyehecolilpan yn oquinmayauh yn ipan oquintlal ytlatlacolli yn itoca tentaçion ynio teana teaçih huel yeuantin yn itçouazco yn imecac quintlaça, quinmayahui yn quimitta yn cenca queleuia yn tlaltiopac netlamaohtilli necuiltonolli anoço queleuiyan y teoyotl yn mahuilçotl anoço cihuayotl ahauilnemililçotl.
9 Yoan cenca quimiltlacahuia Diablo yn quelehuia yn quimatilnequi yn tleyn ychtaca anoço ueoa mochica cenca quimiltlaoahuia ynio quinneohtoltia quinnemaotia yn miec tlatquitl yn quinmacalo maçihui atley yaxoa çanno quinnetoltia yn ahahuilnemililçotl, ynio ytechpohuilque. Çan niman huel yehuatl ye quiltlacahuia yn macehualli yniuh oquiltlacahui [Gen. 33] yn achto çiuatl: yc quinnetoltia yn maohililtli quimilhuia. Cayehuatl quinmachtil yn tley huetioa yohtaca ohihualo yn ahuel tlalticpac nemililtioa macho yn auel oc açicamati yn teyollo. Auh yehioa mochi tlacatl tleyn conmatilnequi niman cenca tlapanahuia yn quimatilnequi yn tleyn ichtaca chioalo yn ayximachoni yn amachoni yn acaconi yn ayc teilhuiloni yn aoan nemachitoloni. Yehuatl ypampa cenca yltlaoauilo yn oonmatilnequi yntleyn quipanahuia yn iyollo yn itechpan /fol. 393 v/ ualquiça yn Diablo yn cenca caçicamatilnequi yn t leyn queleuia yn amo ytechmonequi yn ixpopoyome in tlaueliloque. Auh yehioa yn quimati yn maceualli yn auel caçicamatil yn iyollo yn tleyn queleuia yc quimotenmaoa yn Diablo ynio yuic monetoltia ynio yn teouh in tlatocauh yn tepalehuioauh ypan quimati uel yo quiyollocacopa yntechpohui yehioa momati caquinmacal in tleyn quinnetoltia.
10 Cenca quinyehecoa yoan miecpa quinpeh'ua yehuantin yn quimitta yn cenca ytechuetçi ontlami yn iyollo yn tlalticpac tenyotl mahuilçotl yn pillotl tecuhyotl tlatocayotl. Yn iuhqui oquiltlacahui, Diablo cetlacatl ynitocacatca Gilberto: yn oquitlalcaui yn Dios ynic oquimocemmacac yn Diablo ye yhuic monetolti ypan Juramento yn iyollocopa ytechpohuit yntla quipaleuil ynic huel ypan mochioal yn ixquich quinequia queleuiaya yn iyollo. Uelic oquixcahui yn oquimomachti yn teyxcuepaliltli yn itoca nigromançia anoço arte mágica Diablo tlatolli ynic opanuetç ytechpan in Diablo ynoquipalehui ynic obispo omochiuh çatepan arçobispo omochiuh. Çatepan huey teopixqui omochiuh yn ompa Roma. Auh çatepan oquimotlachialtili Dios yn ilhuicac ye ontçonquiçaya yninemilil oquimocuiti yn itlatlacol uel oquichocti otlamaceuh oquichiuh penitencia ynic uelipan cristianoyotl ynomomiquili. Ayac yuh panhuetçil cacenca temamauhti teyçaui yntlatlacolli cenca yc qualanilo yn Dios yoan yoan amo macho yn tleyn ypan ontçonquiçal yn inemilil. Oytlahueliltic ohuitic yniuh quitoca quitemoa quelehuia yn pitotl yn tlatocayotl cemicac ychan Diablo yc motoliniz.
11 No yoan cenca quimiltlacauia yn teyxeleuiya ye cenca queleuia yn cueytl uipilli yn cenca quitoca yn malacatl yn tçotçopaltli tlatlacoltica. Yn iuh oquiltlacahui Diablo yn cetlacatl huey tlatoani yn itoca Salomon yn ipampa y ehuantin çihua yntechpohuia [Reg.xi4] yn Diablo yn oquimelehui yc otlateutocac yoan yc mieccan yn oquiquetç in Diablo calli ynic ompa tlatlatlauhtiloyan yoan oquicentlali oquichiuh oquicuilo miec yn Diablo tlatolli yteixcuepaliltli. Ynic çatepan yniquac omic teytic cequintin quinualquixtiaya yn Diablome. Cenca tlapanahuia ynic otlatlaco yehuatl Salomon tlatoani /fol. 393 v/. Yoan yc uiliuhtica ynemililpan yn San Ciprian yoan Sancta Iustina ynquenin ce tlacatl in tlamachtilli ynitoca Agladio, yn cenca quixeleuiaya yehuatl ychpuchtli Iustina:
12 Uelic oquitocac Cipriano yc yxpan oyah ynio yteixcuepaliltlatoltica conchioal yn itechuetçil yn iyollo yn çiuatçintli ynio ytech tlatlacoz. Auh maçihui yehuatl Cipriano yn ayamo cristiano yc oquinnonotç yn Diablome ynio tlatlacolpan conmayahuilque yehuatçin yn iohpoohtli Iustina cristiana qualli yn iyollo, niman ahuel yc oquiltlaoahuique: yehica yniquao quiyollotiaya quilnamiotiaya yn tlauelilocayotl Diablome, niman yc Iustina conchioaya yn Cruz Per Signum /Cruz/. Uelic quintotocaya quimpeuaya yn Diablome yc amo iltlaoauiloc. Auh yniquao oquima Cipriano cayehuatçin yn iyectica yqualtica yn /Cruz/ cenca quipanahuiaya yn ichioauaca yn Diablo: Niman yc omonemililcuep, niman yc oquimoneltoquiti yn iltetococatçin Toteouiyo Iesu Cristo, niman oquiçentlaloaui oquitelchiuh oquitlatçilhui yn Diablo yoan yn ixquioh yn inemilil yn itlahuelilocayo. Auh çatepan cemilhuitl ypan ymomixtin Cipriano yoan Iustina temac miotiloque. Yehica uel cristianome yn çan ipaltçinco yn Totecuiyo Iesu Cristo, oquioelilque miquiltli yn itoca martirio. Ypampa yn amo ayah yn tlateotocazque yn moltlaualque uelyc inmac omomiquilique yn tlaueliloque yn atlaneltocaya. Mati tlatlaco maticmahuilti yn teuhtli yn tlaçolli yn axixtli in ouitlatl maylihuil tiotoca, maylihuil tiquelehui yn cueytl, uipilli ma yc ytlan ticalac yn Diablo. Maca yc yxpan xiquica ynic amo ymac tiuetçiz ynic amo cemicac ytlan titlatlaz.
13 Yequene cenca quimiltlacahuia yn Diablo ynaquique conmatilnequi yn tleyn ychtaca chioalo anoço ychtaca nemililtli anoço yn tleyn tepanchioal. Huel yc oquiltlaoahui yn Diablo ce tlacatl tlatoani ytoca [1 Reg. C 185] Saúl. Ynoquitocac ce çiuatl teyxcuepani ynic quilhuil ynic quilhuil yn tleyn ypan mochioaz yn ompa yaoc ynompa yalnequia yehuatl. Ypampa oquimopequilti Dios yn ompa yaopan huel temac omomiquili yn tlatoani yoan miequintin ymacehualhuan; yoan miec opoliuh yn intlatqui Iudiome.
14 Tlapanahuia ynic cenca qualani Dios yn tlacua tictocaz tigitl teyxcuepani anoço tonalpouhqui ynic mitçilhuil ynaço tipahtiz acanoçomo, anoço yn tleyn mopan mochioaz /fol. 394 r/. Yn tecoco in tetolini in teoçaui intemamauhti. Amono tichocaz ynic mitçilhuil ynaço qualli tonalli yn ipan otitlacatl, anoço ypan timonamictilnequi, anoço ticalchio alnequi, aço tleyn toconchioaznequi tlapanahuia ynic ticmotlatlacalhuiliz in Dios. Ixquich tonalli oquimochiuili Dios mochi qualli ynic uelnemoaz. Amono tleyn yc timotetçanuiz yn aço otlica cohuatl contoloua yn cuetçpali anoço tototl tçatçi anoço tequani. Amono niman ticneltocaz yn temictli yn iztlaca tlatolli yn tlein amo qualli yn motech quicauhtiaque yn motahuan mocolhuan yn ixpopoyottitiaque yn amo tlaneltocatiaque ynamo quiximatiaque ynnelli Dios yn axcan ticmiximachilia matitlatlaco.
15 Auh yntla yehuatl i Diablo quiztlacahuizquia. Yn Totecuiyo Iesu Cristoyn amo tleyn quimelehuiliaya yn tlatocayotl: tlapanahuia ynic quimiztlacahuiz yn cenca tlaeleuiyah yn huelic niman amo yn quiçaya yn quiça amo yn nemia yn nemih yn amono yn tlacçaya yn tlacça. Niman yehuantin yn apizmique ynteocihui ynmotolinia yntlaçiuhtinemi quitoca ynteixcuepaliztlatolli, ynic onyel inquiquazque ynic çanilihuiz yntepalnemizque yoan ynic mahuiztililozque teneualozque ynic inchan calaquouaz. Yuh conchiuaya yn itoca Balaam teyxcuepani yn cenca tlayelehuiani yc quinnotçaya in Diablo ytech pohuia yoan yn ixquichtin [Num. 226] yn itech mixcuitia: Uelic ychtaca tecentlalia yn Diablo ynic çatepan mictlan cemical cemicac. Auh in ticristiano ynotimoquaatéqui mauel xoconcaqui yn motemouaya, anoço ynmacoquiçaya, matimotlilhui matimotlapalhui ynica Diabloyotl. Auh yntlacamo quitlacahualtiznequi Dios yehuatl in Diablo amo tlapohualtin yn quimiltlacahuiz. Yn çanquemmanian amo quitlacaualtia Dios ypampa yn intlatlacul yn tlaueliloque yn teixcuepanime yn çan yyollocacopa ytechpohuilnequi in Diablo quixcahuiznequi yn tlauelilocayotl ynic neçiz anoço mochioaz yn tleyn queleuiyah uel ymixcoyan uel intlatlacol. Auh intla ganquemmanian nelli tlatolli quitoa yn Diablo cenca tlapanahuia ynic teariaznequi ynic teyztlacauilnequi y gan ic quitlatia yn iztlac yn itenqualac. Niman niman teyollocopa tlatlauhtiloz yn Dios ynic nemaquixtiloz ynic tetlalcauiz Diablo. Auh intla cenca tetolinia anogo quitecuitlauiltia yn amo qualli niman yc ilhuiloz padre ynic tlatoltica Dios teyollaliz.
Notes de bas de page
1 Evangile selon Saint Mathieu 4.
2 Evangile selon Saint Jean 12.
3 Genèse 3.
4 Livres des Rois 11. La note donnée par Fray Martin de Castañega en marge de son Tratado de las superstioiones y hechicerías. Sociedad de Bibliófilos Españoles. Madrid, 1946; p. 19 est plus précise: iii Regum xj.
5 Premier livre des Rois chapitre 18. Castañega, op. cit., p. 20 donne: j. Regum capi. XXVIII.
6 Nombres 22.
Le texte seul est utilisable sous licence Licence OpenEdition Books. Les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont « Tous droits réservés », sauf mention contraire.
Problèmes agraires de l’Ajusco
Sept communautés agraires de banlieue de Mexico (xvie-xxe siècles)
Nicole Percheron
1983
N’yũhũ, les Indiens Otomis
Hiérarchie sociale et tradition dans le Sud de la Huasteca
Jacques Galinier
1979
Tamtok, sitio arqueológico huasteco. Volumen I
Tamtok, sitio arqueológico huasteco
Guy Stresser-Péan et Claude Stresser-Péan
2001
Tamtok, sitio arqueológico huasteco. Volumen II
Su vida cotidiana
Guy Stresser-Péan et Claude Stresser-Péan
2005
Ocumicho y Patamban
Dos maneras de ser artesano
Cécile Gouy-Gilbert Luz María Santamaría (trad.)
1987
San Andrés Sajcabajá
Peuplement, organisation sociale et encadrement d'une population dans les hautes terres du Guatemala
Henri Lehmann (dir.)
1983