Version classiqueVersion mobile

Nouvelle recherche en domaine occitan

 | 
Hervé Lieutard
, 
Marie-Jeanne Verny

Traduccion

La traduccion de la vulgata dens los racontes d’istòria senta en Biarnés - Quina lenga per lo modèle de la cronica ?

Philippe Biu

Texte intégral

  • 1 BEC Pierre. 1977. Anthologie de la prose occitane du Moyen Age. Avignon. Aubanel, pp. 215-223.
  • 2 Textes occitans pour les lycées. 1994. Puylaurens. Institut d’Estudis Occitans.
  • 3 LESPY Vastin et RAYMOND Paul, 1876-1877. Récits d’Histoire Sainte en béarnais, Pau. Société des bi (...)
  • 4 SUCHIER Hermann, 1883. « Das Evangelium Nicodemi » Denkmäler provenzalischer Literatur und Sprache (...)

1Los Racontes dIstòria Senta en biarnés que son pro coneguts. Tròç de l’òbra que son presents dens antologias1 e un quite recuelh de tèxtes destinat aus liceans que’n prepausa tanben un extrèit en grafia modernizada2. Mes desempuish qui estón editats en 1876-1877 per Vastin Lespy et Paul Raymond3, n’estón quasi pas briga estudiats ; los sols estudis consacrats aus Racontes que son l’òbra de Paul Rohde e d’Hermann Suchier qui hasón paréisher en 1883 dus articles dens los Denkmäler provenzalischer Literatur und Sprache4.

  • 5 BNF NAF 4131. que pòrta lo sigle G.
  • 6 Lespy-Raymond, 1876. XI-XX.

2E totun, l’importància d’aqueth tèxte n’ei pas mendre puishqu’ei l’un deus exemples riales de pròsa narrativa gascona de l’Atge Miejancèr. Lo manuscrit5 qu’ei d’après l’escritura de la debuta deu sègle XV mes la lenga emplegada qu’ei anteriora a 13506. D’aquera epòca, qu’avem de

3segur un hèish de textes juridics o notariats, mes los Racontes que presentan ua lenga per un còp desliurada deu carcan de las formulas juridicas. Que’ns podem atau har ua idea mei justa de l’estat de la lenga occitana ad aquera epòca, çò qui non permet pas la documentacion abondosa balhada per la scripta gascona medievau qui n’atesta pas que d’ua lenga drin artificiau.

4Com ac amuisha lo titol qui estó balhat per Vastin Lespy e Paul Raymond, aqueth texte anonime qu’estó copiat en Biarn. La lenga e l’ortografia utilizadas que son caracteristicas. De mei. que sabem mercés a anotacions marginaus que lo manuscrit, qui n’ei ni beròi ni en bon estat, demorè pendent sègles en vath d’Aussau.

  • 7 Qu’estó publicat en partida per Lespy e Raymond en medish temps que los Racontes d’istòria senta e (...)
  • 8 Qu’estó publicat per AMER VICTORIA D. Miquel. 1873, Compendi historial de la Biblia que ab lo titó (...)
  • 9 Suchier, 1883, 497.
  • 10 Suchier, 1883, 495-496.

5Mes los Racontes que presentan un aute interès, màger : que son la version gascona d’ua cronica universau qui va de la creacion deu monde dinc a l’emperaire roman Constantin, de laquau avem tanben ua version en ancian occitan centrau conservada dens dus manuscrits (manuscrit A : Bibliothèque Sainte Geneviève AF 47 ; manuscrit D : BNF, fr 6261 ) e ua version en catalan, conservada dens quate manuscrits (manuscrit C : Firenze. bibl. Laurenziana, Redianus 149 ; manuscrit F : BNF esp. 46 ; manuscrit B : BNF esp. 205 ; manuscrit E : BNF esp. 54l8). Hermann Suchier que destria tres familhas : A. BCDEF, G. Qu’existiré tanben ua version en italian, çò qui dinc adara n’ei pas verificat9. Tots aqueths manuscrits que son datats entre la fin deu sègle XIV e la fin deu sègle XV10.

  • 11 Rohde, 1883.

6Aquera cronica que’s presenta com ua compilacion de tèxtes religiós e profanes shens nada pretencion teologica e qui insisteish sovent sus çò de meravilhós ; qu’ei destinada, a çò qui sembla, a edificar lo pòble per la lectura qui n’èra hèita. En efèit los mots « audit avetz », « ara audiratz » o « com l’avem legit » que tornan hèra sovent. Que coneishem mercés au tribalh de Paul Rohde las honts d’aquera compilacion11. De segur que i trobam la Vulgata, mes tanben los Evangèlis apocrifes,

7L’Historia Scholastica de Petrus Comestor, l’Elucidarium d’Honorius d’Autun o las Cronicas d’Isidòre de Sevilha tà parlar de las mei importantas. Que sabem donc que la compilacion ei posteriora a 1175, data de la parucion de l’Historia Scholastica de Petrus Comestor e ne pot pas estar estada compausada après la debuta deu sègle XIV.

8Per çò qui ei de saber on aquesta compilacion estó redigida, n’ei pas tan simple. En estudiar ua version en pròsa de l’Evangèli de Nicodème presenta dens sheis manuscrits sus sèt (sol lo manuscrit G non contien pas aqueth evangèli pr’amor que la fin deu manuscrit s’ei perduda), Hermann Suchier e Paul Rohde que concludín que los manuscrits occitans èran probable la copia d’ua cronica originau en catalan hèita en partir de honts latinas. A l’empara d’aquera tèsi, en dehòra de tota consideracion linguistica, lo tèxte que hè per exemple referéncia a la fondacion per Cesar de vilas com Saragòssa, Tolèda o Segovia e a monuments que lo compilator averé podut veder per si medish en la peninsula iberica.

9Mes Vastin Lespy e Paul Raymond que pensavan meilèu que los Racontes dlstòria Senta en biarnés e las autas versions èran de traduccions independentas d’un originau latin.

10Un bon mejan d’ensajar de trencar la question de l’origina latina o romanica de las versions modèrnas qu’ei de confrontar los tres tèxtes occitanocatalans mei esluenhats qu’ei a díser A, E, G dab lo passatge de la Vulgata au quau remandan, en cèrcas de pècas de traduccion deu latin a las lengas romanicas qui serén comunas a las tres versions. Los limits d’aqueth metòde que son de dus ordis : las diferéncias deus tèxtes romanics, au par de la Vulgata per exemple, que’s pòden de segur tostemps explicar peu hèit que si la Vulgata ei lo tèxte hont, n’ei pas forçadament lo tèxte originau latin deu quau vienen las versions romanicas. De mei, çò qui pòt semblar ua pèca deu traductor que pòt estar tanben un biais d’arrevirar qui, ja que maishant, èra corrent a l’Atge Miejancèr.

11Lo tèxte biblic, qui servira de referéncia, que sembla utilizat de dus biais : que trobam passatges qui segueishen mot per mot lo tèxte latin e passatges qui son mei adaptats qu’arrevirats. Aquestes que son los episòdis mei coneguts com lo prumèr jutjament de Salomon o las nòças de Canan per exemple. Lo compilator, qui seré donc catalan d’après Hermann Suchier, ne i sembla pas tant esclau de la Vulgata, com si, coneishent dejà plan l’istòria, n’avè pas besonh de seguirla quan ei tròp pesuga. Qu’estudiaram donc meilèu los passatges mei pròches de la Vulgata.

12Los prumèrs exemples qu’amuishan diferéncias comunas aus tres tèxtes au par deu tèxte de la Vulgata :

Vulgata (Ex 33.1 ) : Locutusque est Dominas ad Mosen : « Vade ascende de loco isto tu et populus tuus quem eduxisti de terra Aegypti »
G : Dixo Nostre Senhor a Moysen : « Ve, et debare dequet loc, tu, et lo poble que amiest de terre de Egipte »
A : Dis Nostre Senhor a Moyses : « Dessent d"aquest luoc, tu e lo tieu pobol que ameniest d’Egipte »
E : Dix nostro Senyor Deu a Moyses : « Aualla de aquest loch tu e lo poble que amenist de Egipte »

13Atau, en aqueth exemple Ascende de isto loco que passa a devara. Aquera pèca, o diferéncia comuna que’s pòt explicar de duas faiçons : de segur, que pòt estar ua pèca deu modèle latin qui averé portat descende ; que cau notar qu’un capitól abans que trobam dens la Vulgata la frasa quasi identica : vade descende peccavit populus tuus quem eduxisti de terra Aegypti (Ex 32.7). Mes tanben lo traductor de la compilacion latina, o lo compilator romanic, que poderé aver pensat que valè miélher arrevirar ascende per devara per’mor de la preposicion de qui en romanic ne’s tròba pas sovent associada au verbe pujar e sembla mei normau après lo verbe devarar.

14Dens la medisha dralha. que trobam per exemple :

Vulgata (Ex 33, 1) : in terrain quam iuravi Abraham Isaac et lacob dicens semini tuo dabo eam
G : et ve a la terra que jo jure ad Abraham et Ysach et Jacob, et dixu que la dari a lor linhage
A : e amiaray en la terra que jeu juray ad Abraam et a Ysaac e a Jacob que lur daria a lur linhatge
E : e menail a la tena que jo jure a Abraham, Isaach e Jacob, que dixi que la daria a lur linatge

15Atau, ací, qu’ei pauc probable que tres traductors diferents ajan tots causit de passar semini tuo dabo eam a l’estille indirècte. Mes que podem tostemps imaginar qu’èra lo tèxte de la compilation originau latina qui averén seguit.

16Enfin darrèr exemple d’aqueras diferéncias comunas deus tres tèxtes dab la Vulgata que trobam aquesta arrevirada deu verbe ascendere :

Vulgata (33. 3) : non enim ascendam tecum
G : jo no ire ab tu
A : jeu non anniaray am tu
E : jo no ire ab tu

17Totas aqueras diferéncias que son donc un indici, mes pas ua pròva sufisenta d’ua origina romanica per’mor que com ac avem dit, lo tèxte de la Vulgata que seré podut estar cambiat, adaptat per lo compilator qui averé donc redigit la cronica en latin. Mes alavetz perqué escríver un tèxte latin en seguir la Vulgata au mei pres e introdusir cambiaments qui ne’s justifican pas ?

18Mes que trobam tanben punts comuns qui ne’s pòden pas explicar que per ua origina romanica :

Vulgata (Ex 33. 14-16): dixitque Dominus facies mea praecedet te et requiem dabo tibi et ait Moses si non lu ipse praecedes ne educas nos de loco isto in quo enim scire poterimus ego et populus tuus invenisse nos gratiam in conspectu tuo nisi ambulaveris nobiscum ut glorificemur ab omnibus populis qui habitant super terrain
G : « Sertas, ditz Nostre Senhor, la mia cara te guidara et dara repaus. »
Respono Moysen : « Si tu medixs no.ns guides, et que [no] anis ab nos, per que siam gloriaficatz de totz los pobles que son sober terra, no.ns lhebes dequest loc, en lo quoaujo e aquest too poble podem saber labetz troba be gracia dabant la toe facie. »
A : « Certas. dis Nostre Senhor. la mieua fassa ti guizara e dara resplandor ; e non y guizara si non ti meteys. »
« E adoncxs, dis Moyses, Senhor. [si] non seras ambe nos, per so que sian glorificatz de totz los pobols que son sobre la terra, non los leves d’aquest loguier, en lo cal jeu et aquest pobol em en ton poder, e avem trobada gracia davant la tieua facia. »
E : « Per cert. dix nostro Senyor, la mia faç te guiara e donara replendor ». Dix Moyses : « nom guiara sino tu matex e iras ab nos per tal que siam glorificats de tots pobles qui son sobre la terra. Non leus de aquest loguer en lo qual jo he aquest poble teu podem saber que hauem trobada gracia deuant la tua faç. »

19Que vedem los trees tèxtes que començan per un advèrbi hèra corrent dens los dialectes romanics ; lo mei simple qu’ei de pensar que lo compilator romanic a introdusit aqueth adverbi quasi expletiu d’un biais naturau, tà « romanizar » lo texte latin. Qu’ei de mau pensar que sia la traduccion d’un vero latin hèra hòrt.

20Mei interessant enqüèra, per’mor de la hrèita de ponctuacion. la seguida n’estó pas compresa per lo traductor qui non pareishèva pas saber que enim serveish justament a marcar la debuta d’ua navèra frasa per la soa plaça en dusau posicion. Aquiu lo tèxte latin dab ua ponctuacion qui respècta lo sens :

  • 12 Traduccion modèrna tirada de la TOB : Il lui dit : « Si tu ne viens pas en personne, ne nous fais (...)

et ait Moses : « si non tu ipse praecedes. ne educas nos de loco isto. In quo enim scire poterimus ego et populus tuus invenisse nos gratiam in conspectu tuo12... »

21E aquiu lo tèxte, dab ua ponctuacion qui amuisha çò qu’a (mau) comprés lo traductor, obligat de partvirar lo tèxte de la Vulgata tà i trobar un sens.

et ait Moses : « si non tu ipse praecedes, ne educas nos de loco isto in quo enim scire poterimus ego et populus tuus invenisse nos gratiam in conspectu tuo... »

22De segur, qu’ei un contrasens complet tà non pas díser un nonsens : los ebrèus que son dens lo desèrt qui non pòt pas estar un lòc qui amuisha que son aimats de Diu. Mes aqueth contrasens, los manuscrits A e E que semblan de l’ahortir en remplaçar loc per loguer/loguier : la tèrra on son que’s sembla donc a ua recompensa, la tèrra promesa, mentre que ne i son pas enqüèra justament. La parentat entre las duas versions qu’ei donc evidenta ací, mentre que lo manuscrit G pòrta la bona leçon. Aquera parentat que’s coneish tanben per lo mot resplandor/ replendor emplegat en plaça de repaus qui rend lo requiem latin. Aquera diferéncia que suspren mes que’s pòt compréner per çô qui segueish : Moïses que demanda a véder la glòria de Diu qui’u respon que nat òmi ne pòt véder la soa cara shens morir. Lo hèit que los mots repaus e resplandor/replendor comencen per re-/rep- poderé amuishar que lo copista deu tèxte qui servi de modèle a A e E vedèva lo mot repaus. Mes que’u semblava ua pèca puishque lo subjècte deu passatge èra de caminar. Que l’averà remplaçat alavetz per un mot evocant la glòria e començant per rep- qui’u semblava mei apropriat.

23Juste après que trobam aqueras traduccions deu latin :

Vulgata (Ex 33. 17-18) : dixit autem Dominus ad Mosen et verbum istud quod locutus es faciam invenisti enim gratiam coram me et le ipsum novi ex nomine qui ait ostende mihi gloriam tuam
G : Et ditz Nostre Senhor : « Fare que trobest gracia en mi, et que.t conexi per nom. »
« Donc, ditz Moysen, mostra la toe gloria. »
A : E dis Nostre Senhor ad aquesta paraula a Moyses : « Tu trobaras gracia davant mi, e encorrera a tu meteys per nombre ».
E : Dix nostro senyor Deu a Moyses : « En aquesta paraula trobest gracia deuant mi e jo conech a tu matex per nombre ». Puys Moyses dix a nostro Senyor : « mostrem la tua gracia o gloria ».

24Las tres versions n’an pas gran rapòrt entre eras ni dab lo tèxte latin. Que’s pot pensar que lo traductor deu passatge non comprenó pas, com a l’exemple precedent, que enim marcava la debuta d’ua navèra frasa o proposition e que calèva compréner : verbum istud quod locutus es faciam. Invenisti enint gratiam. Qu’a hèit depéner invenisti de faciam, çò qui ei impossible gramaticaument. Lo texte G enqüèra un còp que sembla mei proche de l’arrevirada originau. Mes de segur aquera frasa qui mescla futur (fare) e preterit (trobest), qu’a semblat estranha ans copistas seguents qui an ensajat de s’ac virar en modificar lo tèxte qui avèn. Lo de A qu’a deishat de costat lo vèrbe far e a transmés lo futur suu vèrbe trobar, mentre que lo copista de L qu’a suprimit lo verbe fare e guardat trobest. Lo traductor qu’avè guardat verbum istud quod locutus es, qui ei lo COD de faciam, mes com aqueste grop non depenèva pas mei d’un verbe, que semblava de trop o shens nada utilitat com dens las versions A e E, çò qui pòt explicar que G aja tirat aqueth tròç.

25Que trobam tanben diferéncias o pèc as de traduction qui, si ne son pas comunas a las tres versions, ne’n son pas mensh un indici d’ua origina romanica comuna.

26Atau :

Vulgata (Ex 33. 3) : populus durae cervicis est
G : aquest poble es de dure servitz
A : aquest pobol es de dur servir
E : aquest poble de dura servitut es

27Si lo manuscrit G arrevira com cau lo genitiu de qualitat dab lo mot servitz/cervitz, que podem véder que las duas autas versions n’an pas briga comprés lo sens deu tèxte latin mes de faiçons diferentas. Que poderé estar ua pròva que las tres versions e son arreviradas distinctas d’un originau latin e que los traductors de las versions lengadocianas e catalanas b’èran de maishants latinistas ! Mes que s’i pot har ua auta ipotèsi : lo traductor originau o un copista seguent qu’averà escriut lo mot cervitz dab ua "s" a l’iniciau, ço qui a enganat copistas qui an vist en aqueth mot un derivat de servir. Lo manuscrit G, qui porta de dure servitz, qu’averé donc guardat la bona leçon, shens que sia ua pròva

  • 13 RAYNOUARD François-Juste-Marie, 1844. Lexique Roman ou Dictionnaire de la langue des troubadours, (...)

28d’aulhors que lo copista aja vertaderament comprés l’expression. Lo copista deu manuscrit A, acarat ad aquera fòrma escura l’averà cambiada e restacada a ua expression qui comprenèva, deu tipe de bon/mau léger, díser, eca., qui s’arretròba tanben en la lenga modèrna. Lo copista deu manuscrit E, eth, qu’averà simplament remplaçat lo mot servitz per çò qui pensava estar un sinonime : servitut (d’aulhors que trobam mei enlà l’arrevirada : quel poble es de dur servici). Lot aquò que poderé donc voler díser que, tà que copistas deus sègles xiv e xv e’s deishèssen enganar atau per ua simpla varianta ortografica, lo mot setritz ne devèva pas mei briga evocar ‘idea de cap o de coth. E de hèit, los exemples qui Raynouard e balha dens lo sou Lexique Roman per cervitz que son drin ancians13 (a despart deu de la cronica universau).

29Abans d’acabar aqueth estudi, puishque Vastin Lespy e Paul Raymond, en emplegar lo medish metòde arribèn a ua conclusion opausada, que volerí tornar préner exemples lors qui balhan com indicis d’ua traduccion independenta en partir deu latin deus textes romanics.

Vulgata (Dn 14, 35) : et adprehendit eum angelus Domini in vertice eius et portavit eum capillo capitis sui posuitque eum in Babylone
G : Et la hora l’angel lo prenco per un peu deus deu cap et porta.u en Babilonie
A : E pres lo l’angel per los pels de la testa, e levet lo d’aqui, e portet lo en Babilonie
E : E l’angel pres lo per un cabell, e portai en Babilonia

30Per Lespy e Raymond, la diferéncia de traduccion que s’explicaré per la mauconeishença deu latin peus traductors catalans e biarnés qui n’averén pas vist que capillo se devèva préner au sens de cabelladura mentre que lo traductor de la version conservada en lo manuscrit A ac averé plan comprés. Mes que podem imaginar tanben que la version romanica primitiva portava un cabell qui estó interpretat de duas manièras per los copistas seguents : lo deu manuscrit A causi d’estar mei realista (d’autant mei que cabell, ja que precedit de un, vertat, e vòu tanben diser cabelladura) mentre que lo biarnés causí d’aumentar enqüèra lo costat miraclós en emplegar ua formula insistenta. D’aulhors, l’escriba deu manuscrit G que sembla sovent voler impressionar l’auditòri com dens l’exemple seguent on la lança de Gòliat e vad un vertadèr piterau :

Vulgata (Sm 17. 7): hastile autem hastae eius erat quasi liciatorium texentium
G : et portaba escug de feer. et la soe lansa ere cum un crapi de maysoo
A : e portaua escut de ferre, e portava .Ia. lansa que era semblant a barre de taulier
E : e portaua escut de ferre e lansa qui era semblant a barra de taler

31Aqueste exemple balhat tanben per Vastin Lespy e Paul Raymond entà emparar la loa tèsi, qu’amuisha totun ua parentat entre A e E. Aute exemple :

Vulgata (Ex 32, 31 ) : dimitte eis liane noxam
G : prec te que lexes anar aquest coop
A : prec ti que li perdones aquesta colpa
E : prech te qu’els perdons aquesta colpa

  • 14 Lespy-Raymond, 1876. XXXI : « C’est la faute, noxam, que le provençal et le catalan ont eue surtou (...)

32Per eths. lexes anar qu’amuisha lo tèxte G qu’ei mei proche deu tèxte latin e donc ua arrevirada independenta de las autas. De mei aquest coop ne poderé pas viéner de aquesta colpa14. En fèit, que’ns podem demandar si ua arrevirada originau trop mot per mot, deu tipe prec te que lexes anar aquesta colpa n’aja semblât a copistas seguents drin estranha e pauc romanica : tà arretrobar ua lenga mei corrècte e comprenedera que calèva cambiar elements : un copista qu’averà alavetz remplaça lexes anar per perdones, çò qui a balhat la leçon qui s’arretròba enqüèra un còp dens A e E, mentre que un copista de G, au moment deu passatge lhèu deu catalan au biarnés o mei tard au parat de la copia deu tèxte, averà cambiat colpa en coop, çò qui balha efectivament ua frasa mei corrècta per lo sens.

33Aquestes exemples que semblan donc amuishar que las versions de la croniea qui’ns demòran que segueishen un modèle romanic e ne son donc pas traduccions d’un texte latin.

34Ua question anexa ad aqueste tribalh que’s pausa totun : lo modèle romanic ne poderé pas estar la traduccion d’ua cronica latina ?

35En fèit, elements que pleitejan meilèu per ua cronica redigida directament en romanic.

  • 15 Rohde, 1883.

36Las honts, com ac amuishè Paul Rohde15, que son majoritariament latinas, mes l’epòca presumida de la compilacion (lhèu lo sègle XIII) qu’ei contemporanèa d’un gran moviment de passatge de la lenga latina a las lengas romanicas (cf. per exemple la Bible Historiale de Guiard des Moulins (fin XIIIau) adaptada de l’Historia Scolastica o la Bible du XIIIème siècle en França).

  • 16 Suchier, 1883, 499.

37De mei, d’après Hermann Suchier, enta redigir lo Capitol inspirat de l’Evangèli de Nicodème, lo compilator que’s seré inspirat meilèu deu texte romanic16 : perqué donc ac avéré hèit mentre que tà escríver en latin lo mei simple qu’èra de seguir l’evangèli latin ? Qu’amuisharé lhèu au contrari que lo compilator n’èra pas hèra ad aise en latin, çò qui ei confirmit per las pècas qui hè.

38Enfin, aquera compilacion qu’estó utilizada, com estó dit, entà edificar lo monde, lo pòble. Qu’ei hòrt probable qu’estó hèita entad aquò, e donc redigida directament en la lenga deu pôble e non pas adobada mei tard en partir d’ua compilacion Iatina.

Bibliographie

BIBLIOGRAFIA

Manuscrits de la cronica universau

A : Paris. Bibliothèque Sainte Geneviève : AF 4

B : Paris. Bibliothèque nationale de France : esp. 205

C : Firenze, Biblioteca Laurenziana : Redianus 149 (160)

D : Paris, Bibl. nat. de Fr. : fr 6261

E : Paris, Bibl. nat. de Fr. : esp. 541

F : Paris. Bibl. nat. de Fr. : esp. 46

G : Paris, Bibl. nat. de Fr. : Naf 4131

Edicions e estudis sus la cronica

LESPY Vastin et RAYMOND Paul, 1876-1877, Récits d’Histoire Sainte en béarnais, Pau. Société des bibliophiles du Béarn, 2 vol. (edicion, notes e arrevirada deu manuscrit G. edicion de la partida correspondenta deu manuscrit A e d’ua partida deu manuscrit E)

ROHDE Paul, 1883, « Die Quellen der Romanischen Weltchronik ». Denkmäler

provenzalischer Literatur und Sprache, t. 1. Halle, pp. 589-638. SUCHIER Hermann, 1883. « Prosaauflösung des poetischen Evangeliums Nicodemi ».

Denkmäler provenzalischer Literatur and sprache, t. I. Halle, pp. 387-461. (edicion de la partida correspondent a l’Evangeli de Nicodème present dens tots los manuscrits sonque lo G)

1883, « Das Evangelium Nicodemi ». Denkmäler provenzalischer Literatur und Sprache, t. I. Halle, pp. 481-515.

VICTORIA AMER D. Miquel, 1873. Compendi historial de la Biblia que ab lo titol de Genesi de Scriptura trellada del provençal a la llengua catalana Mossen Guillem Serra En l’any MCCCCLI, Verdaguer. (edicion deu manuscrit E)

Notes

1 BEC Pierre. 1977. Anthologie de la prose occitane du Moyen Age. Avignon. Aubanel, pp. 215-223.

2 Textes occitans pour les lycées. 1994. Puylaurens. Institut d’Estudis Occitans.

3 LESPY Vastin et RAYMOND Paul, 1876-1877. Récits d’Histoire Sainte en béarnais, Pau. Société des bibliophiles du Béarn. 2 vol.

4 SUCHIER Hermann, 1883. « Das Evangelium Nicodemi » Denkmäler provenzalischer Literatur und Sprache. Halle, t. I. pp. 495-506.
ROHDE Paul. 1883. « Die Quellen der Romanischen Weltchronik » Denkmàler provenzalischer Literatur und Sprache, Halle, t. 1. pp. 589-638.

5 BNF NAF 4131. que pòrta lo sigle G.

6 Lespy-Raymond, 1876. XI-XX.

7 Qu’estó publicat en partida per Lespy e Raymond en medish temps que los Racontes d’istòria senta en biarnés.

8 Qu’estó publicat per AMER VICTORIA D. Miquel. 1873, Compendi historial de la Biblia que ab lo titól de Genesi de scriptura trellada del Provençal a la llengua Catalana mossen Guillem Serra en l’any M.CCCC.LI. Barcelona,Verdaguer.

9 Suchier, 1883, 497.

10 Suchier, 1883, 495-496.

11 Rohde, 1883.

12 Traduccion modèrna tirada de la TOB : Il lui dit : « Si tu ne viens pas en personne, ne nous fais pas monter d’ici. E à quoi donc reconnaîtra-t-on, que, moi et ton peuple, nous avons trouvé grâce à tes yeux »...

13 RAYNOUARD François-Juste-Marie, 1844. Lexique Roman ou Dictionnaire de la langue des troubadours, Paris, Sylvestre, t. II. p. 386.

14 Lespy-Raymond, 1876. XXXI : « C’est la faute, noxam, que le provençal et le catalan ont eue surtout en vue ; le béarnais s’est arrêté plus particulièrement à dimitte, laisse aller. Ces deux verbes. « lexes anar » empêchent d’admettre que « coop » puisse, par une erreur de copiste, avoir été mis à la place de « colpa ».

15 Rohde, 1883.

16 Suchier, 1883, 499.

Auteur

Université de Pau et des Pays de l’Adour

Le texte et les autres éléments (illustrations, fichiers annexes importés) sont sous Licence OpenEdition Books, sauf mention contraire.

Cette publication numérique est issue d’un traitement automatique par reconnaissance optique de caractères.
Rechercher dans OpenEdition Search

Vous allez être redirigé vers OpenEdition Search